pobierz - Europe Direct Bielsko

Przedstawicielstwo
w Polsce
Plan
Inwestycyjny
dla Europy
oraz Fundusze
Europejskie
w Polsce
2016
I
Jedną z konsekwencji kryzysu gospodarczego jest spadek
poziomu inwestycji w Europie. Dlatego też zdaniem Komisji
Europejskiej trzeba podjąć skoordynowane działania, które
pozwolą odwrócić tę tendencję.
Komisja Europejska, ani żadna osoba działająca w jej imieniu, nie ponosi odpowiedzialności
za sposób wykorzystania informacji zawartych w niniejszej publikacji.
Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu
znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej.
Numer bezpłatnej infolinii (*):
00 800 6 7 8 9 10 11
(*) informacje są udzielane nieodpłatnie, większość połączeń również jest bezpłatna
(niektórzy operatorzy, hotele lub telefony publiczne mogą naliczać opłaty).
Bardzo wiele informacji na temat Unii Europejskiej znajduje się w Internecie.
Dostęp można uzyskać przez portal Europa (http://europa.eu).
Warszawa: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce, 2016
ul. Jasna 14/16a | 00-041 Warszawa
tel. (+48) 22 556 89 89 | faks (+48) 22 556 89 98
e-mail: [email protected]
ISBN: 978-92-79-58831-0
doi:10.2775/710644
© Unia Europejska, 2016
Powielanie materiałów jest dozwolone pod warunkiem podania ich źródła.
Wydrukowano w Polsce
II
Dr Marek Prawda
Dyrektor
Przedstawicielstwa
Komisji Europejskiej
w Polsce
Aby sprostać temu wyzwaniu, Komisja zaproponowała podejście oparte na trzech filarach. Są to: reformy strukturalne, odpowiedzialność budżetowa oraz inwestycje. Kluczowym instrumentem trzeciego filaru jest Plan Inwestycyjny
dla Europy. Jego główne elementy to: poprawa otoczenia regulacyjnego, wspieranie inwestycji w sektorze gospodarki
realnej oraz uruchomienie nowych, prywatnych środków finansowych. Na Plan Inwestycyjny należy patrzeć w kontekście pozostałych inicjatyw Komisji, takich jak Agenda Cyfrowa, Unia Energetyczna czy Unia Rynków Kapitałowych.
Z punktu widzenia Polski niezwykle istotna jest również rola
polityki spójności. Polska to największy beneficjent europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych; w latach 2014–2020 może z nich otrzymać aż 86 mld euro. Środki
te odpowiadają 2,7% rocznego PKB Polski i stanowią 54%
planowanych krajowych inwestycji publicznych.
W programowaniu funduszy nacisk położony jest na wyzwania, które zidentyfikowano w ramach semestru europejskiego. Dla Polski są to: badania naukowe i innowacje, połączenie
polskich sieci energetycznych z UE, sieci kolejowe, dostosowanie edukacji do potrzeb rynku pracy oraz poprawa działania administracji.
1
rowane podejście do rozwoju w Polsce
Wprowadzenie do Planu
Inwestycyjnego dla Europy
spis
treści
Wprowadzenie do Planu Inwestycyjnego dla Europy
3
Koncepcja Planu Inwestycyjnego dla Europy
4
EFIS w Polsce: płaszczyzny współpracy
8
Fundusze Europejskie
11
Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne
12
Krajowe programy operacyjne
14
Programy regionalne
16
Wybrane programy zarządzane przez KE 19
Horyzont 2020
20
Cosme21
Łącząc Europę
22
Erasmus+23
Kreatywna Europa
24
Przydatne linki i punkty kontaktowe
25
Wiele państw Unii Europejskiej już ósmy rok zmaga
się z problemami gospodarczymi. Choć kryzys zadłużenia, który nastąpił pod koniec 2009 r., zdawał się zażegnany, część krajów członkowskich wciąż zmaga się m.in.
z problemem niskiego wzrostu gospodarczego. W 2015 r.
skumulowany wzrost gospodarki państw Unii Europejskiej wyniósł jedynie 2% (1,5% w strefie euro), prognozy
na 2016 r. mówią zaś o 1,8% (1,6% dla strefy euro).
Powolny i niepewny wzrost pociąga za sobą wiele konsekwencji społecznych, takich jak bezrobocie (zwłaszcza ludzi młodych), a w sferze społeczno-politycznej wzmacnia
negatywne trendy: eurosceptycyzm, spadek zaufania do
instytucji itp. Nałożyły się na nie problemy sąsiadów Unii
Europejskiej, które spowodowały m.in. bezprecedensowy
napływ uchodźców i migrantów ekonomicznych.
W tej sytuacji KE za priorytet uznała pobudzenie inwestycji w unijnej gospodarce. Choć krajom członkowskim
udało się odbudować PKB i konsumpcję prywatną do poziomu sprzed kryzysu (2007 r.), to skala inwestycji jest
wciąż o ok. 15% niższa (inaczej jest w Stanach Zjednoczonych, gdzie do poziomu sprzed kryzysu finansowego wrócono już w 2014 r. ). Tymczasem są one niezbędne, by przyspieszyć wzrost gospodarczy, pobudzić innowacyjność
i podnieść konkurencyjność. Dlatego właśnie stworzono
Plan Inwestycyjny dla Europy.
3
1,8%
Tyle ma wynosić
skumulowany wzrost PKB
wszystkich krajów UE
w 2016 r. W 2015 r.
wynosił on jedynie 2%.
Prognozy Eurostatu
uwzględniają
pobudzający wpływ
Planu Inwestycyjnego
na gospodarkę.
źródło: Eurostat,
ec.europa.eu/eurostat
115,7mld euro
Taką wartość mają mieć
inwestycje zmobilizowane
w ramach EFIS do lipca
2016 r. Oznacza to,
że cel minimalny
(315 mld euro)
został dotychczas
zrealizowany w 37%
źródło: Europejski Bank
Inwestycyjny, eib.org
.
Koncepcja Planu
Inwestycyjnego dla Europy
 Europejskiego Centrum Doradztwa
Inwestycyjnego (ECDI)
Koncepcja Planu Inwestycyjnego dla Europy
opiera się na założeniu, że mniejsza liczba
inwestycji spowodowana jest m.in. niepewnością i kryzysem zaufania, a w przypadku
MŚP – trudnościami w dostępie do kapitału.
Zmianie tej sytuacji mają służyć działania
w trzech obszarach.
EPPI jest narzędziem pomagającym inwestorom i promotorom projektów łączyć się
w pary dzięki usprawnieniu przepływu informacji między nimi (zestandaryzowane
opisy projektów inwestycyjnych).
1]
Utworzenie Europejskiego Funduszu
na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS),
w ramach grupy Europejskiego Banku
Inwestycyjnego (EBI), który za pośrednictwem środków publicznych ma przezwyciężyć obecne niedoskonałości rynku (w tym
wspomniany deficyt zaufania), a w efekcie
pobudzić dodatkowe inwestycje prywatne.
W sumie w latach 2015–2017 mają one wynieść 315 mld euro.
ECDI udziela wsparcia doradczego i technicznego, by ułatwić promotorom projektów i inwestorom poruszanie się w dżungli
możliwości i przepisów. Polskim partnerem Europejskiego Banku Inwestycyjnego
w zakresie dostarczania instrumentów
pomocy technicznej jest Bank Gospodarstwa Krajowego, odgrywający też rolę
punktu kontaktowego dla zainteresowanych pozyskaniem wsparcia z EFIS.
2] Wspieranie inwestycji w gospodarkę
realną za pomocą dwóch instrumentów:
3] Stworzenie lepszych warunków do
 Europejskiego Portalu Projektów
Inwestycyjnych (EPPI)
inwestycji i zwiększenie konkurencyjności UE dzięki poprawie otoczenia regulacyjnego, w tym eliminacji barier, które
utrudniają realizację inwestycji, oraz uła-
4
twieniu dostępu do finansowania (zwłaszcza dla MŚP).
Inicjatywy realizujące te cele wpisują się między innymi
w projekty Unii Rynków Kapitałowych, Unii Energetycznej oraz Jednolitego Rynku Cyfrowego.
Europejski Fundusz
na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS)
EFIS jest głównym elementem Planu Inwestycyjnego
dla Europy. Został ustanowiony w ramach Europejskiego Banku Inwestycyjnego, by podwyższyć zdolność
tego banku do wspierania wykonalnych technicznie
i opłacalnych ekonomiczne projektów, którym trudno
byłoby pozyskać finansowanie na zasadach rynkowych.
Mechanizm jego działania opiera się na wykorzystaniu
środków publicznych do przejmowania nadmiernego
poziomu ryzyka, a przez to przyciągnięcia prywatnego
kapitału inwestycyjnego. W ramach EFIS są finansowane dwie grupy inwestycji:
1] inwestycje długoterminowe (np. w zakresie
transportu, szerokopasmowych łączy internetowych, energetyki, edukacji czy badań i rozwoju),
2] wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw
oraz firm o średniej kapitalizacji rynkowej.
5
„Uruchomiliśmy
ofensywę inwestycyjną.
Głównym jej celem
jest przywrócenie
wzrostu w Europie
i umożliwienie ludziom
powrotu do pracy”
.
Jean-Claude Juncker
Przewodniczący Komisji
Europejskiej
1,3 miliona
Tyle nowych miejsc
pracy (pośrednio
i bezpośrednio) może
wygenerować w średniej
i długiej perspektywie Plan
Inwestycyjny dla Europy.
źródło: Komisja Europejska, europa.eu
EFIS – cele i beneficjenci
Projekt EFIS został przedstawiony przez Komisję Europejską w listopadzie 2014 r.
W lipcu 2015 r. weszło w życie rozporządzenie regulujące jego funkcjonowanie.
Wygenerowanie
inwestycji o wartości
315 mld euro
w okresie 3 lat
2
.
Wspieranie
inwestycji w sektorze
gospodarki
realnej*
.
3
Tyle środków ma
być wygenerowane
na inwestycje
długoterminowe
w ramach EFIS.
Pozostałe 75 mld euro
ma wspomóc MŚP*
oraz firmy o średniej
kapitalizacji rynkowej**.
 podmioty sektora publicznego
Cele Planu Inwestycyjnego dla Europy
1
240 mld euro
Kto może się ubiegać o środki
 MŚP i spółki o średniej kapitalizacji
Stworzenie
w Europie otoczenia
sprzyjającego
inwestycjom
.
*pojęcie „gospodarka realna” oznacza tę część gospodarki, która obejmuje rzeczywistą
 krajowe banki i instytucje prorozwojowe
źródło: Komisja Europejska,
europa.eu
 fundusze kapitałowe (i dłużne)
289
produkcję dóbr i usług, w przeciwieństwie do aktywności sektora finansowego.
Filary Planu Inwestycyjnego dla Europy
2
Europejski Fundusz
na rzecz Inwestycji
Strategicznych (EFIS)
W ramach EFIS 21 mld euro ze środków
publicznych posłuży zmniejszeniu
poziomu ryzyka dla inwestorów
i zmobilizowaniu dodatkowego
kapitału prywatnego.
Wyboru dokonują niezależni
eksperci, oceniając projekty
pod kątem ich wkładu w rozwój
gospodarki Unii Europejskiej
Europejskie Centrum
Doradztwa Inwestycyjnego (ECDI)
i Europejski Portal Projektów
Inwestycyjnych (EPPI)
ECDI i EPPI służą optymalnemu
wykorzystaniu możliwości stwarzanych
przez EFIS. Pierwszy oferuje pomoc
techniczną w zakresie przygotowania
projektów inwestycyjnych w całej UE. Drugi to platforma wymiany informacji
między promotorami projektów
a potencjalnymi inwestorami
.
.
6
54
środowisko
transport
technologie
cyfrowe
6
infrastruktura
i innowacje
25badania, rozwój
i innowacje
12
26
23
energia
sektor MŚP
i firm o średniej
kapitalizacji
rynkowej
7
źródło: Europejski Bank Inwestycyjny, eib.org, stan na lipiec 2016 r.
1
Finansowanie EFIS wg sektora (w %)
Tyle projektów zostało
zaakceptowane
do lipca 2016 r.
w ramach EFIS. Pochodzą
one z 26 na 28 państw
członkowskich.
źródło: Komisja Europejska,
europa.eu
* z godnie z definicją KE
do kategorii MŚP należą
przedsiębiorstwa, które
zatrudniają mniej niż 250
pracowników i których roczny
obrót nie przekracza 50 mln euro
lub roczna suma bilansowa nie
przekracza 43 mln euro.
** n ajczęściej przyjmuje się,
że do tej kategorii zaliczają się
przedsiębiorstwa
zatrudniające między 250
a 3000 pracowników.
EFIS w Polsce:
płaszczyzny współpracy
Jakie skutki dla Polski będzie mieć utworzenie Europejskiego Funduszu na rzecz
Inwestycji Strategicznych?
 Po pierwsze – już dziś umożliwia ono tak
prywatnym, jak i publicznym podmiotom
uzyskanie wsparcia finansowego dla projektów dotyczących zarówno inwestycji
długofalowych, jak i zwiększania zatrudnienia przez MŚP i spółki o średniej kapitalizacji. Pozwala to na przykład na tworzenie linii kredytowych dla MŚP. Dzięki podpisaniu
pięciu porozumień w tym zakresie z pośrednikami finansowymi ułatwienia w pozyskiwaniu środków na inwestycje zyska
ponad 10 tys. MŚP. Firmy mogą realizować
również duże projekty, które dotyczą rozwoju infrastruktury i innowacji. Zatwierdzono już sześć z nich. Dotyczą one m.in.
budowy i funkcjonowania dwóch nowych
linii produkcyjnych mleka w proszku, modernizacji i zakupu taboru, czy też budowy
mieszkań na wynajem w Poznaniu.
 Po drugie – EFIS może się stać jednym ze
źródeł finansowania projektów rozwojowych polskiego rządu, przygotowywanych
w ramach Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, a także Programu rozwoju
polskich śródlądowych dróg wodnych.
Finansowych UE (po 2020 r.) fundusze zwrotne zyskają
większe znaczenie. Warto zaznaczyć przy tym, że finansowanie projektów w ramach EFIS ma charakter
dodatkowy względem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, co odpowiada oczekiwaniom polskiego rządu.
 Po trzecie – w wymiarze politycznym
wdrażanie Planu Inwestycyjnego dla Europy zwiększa szansę na realizację innych
elementów strategii Komisji Europejskiej,
w tym np. unii energetycznej, która ma
szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa
energetycznego Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
Działania polskiej administracji
Działalność informacyjną, promocyjną oraz doradczą w
ramach okna MŚP i spółek średniej kapitalizacji prowadzi Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Unii Europejskiej. Punkt ułatwia przedsiębiorcom dostęp do preferencyjnego finansowania,
oferowanemu dzięki wsparciu Unii Europejskiej.
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
 Po czwarte – wsparcie w ramach EFIS
opiera się na funduszach zwrotnych, a nie
na bezzwrotnych dotacjach, dzięki czemu
przedstawiciele biznesu i administracji,
przygotowując takie projekty, mogą rozwinąć nowe kompetencje w zakresie pozyskiwania środków unijnych. Staną się
one szczególnie potrzebne w przyszłości,
gdy w kolejnych Wieloletnich Ramach
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
8
Z kolei Bank Gospodarstwa Krajowego może być lokalnym punktem pierwszego kontaktu (projekty można
też składać bezpośrednio do Europejskiego Banku Inwestycyjnego) i po wstępnej weryfikacji przekazać wniosek do właściwych instytucji UE. BGK, na mocy umowy
podpisanej z EBI, bierze też udział w projekcie Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego (ECDI).
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
9
„Z instytucji typu
Europejski Bank
Odbudowy i Rozwoju,
Europejski Bank
Inwestycyjny czy przez
Plan Junckera chcemy
pozyskiwać środki pod
przygotowane projekty
infrastrukturalne
czy biznesowo-infrastrukturalne”
.
Mateusz Morawiecki
Wicepremier,
Minister Rozwoju RP
źródło: Polska Agencja Prasowa
457 mln euro
To przewidywana
wartość wsparcia
pośredników
finansowych
dla MŚP oraz firm
o średniej kapitalizacji
rynkowej.
źródło: Ministerstwo Rozwoju,
mr.gov.pl
Fundusze Europejskie
Polska: Projekty i porozumienia w trakcie realizacji
Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne
Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz firm o średniej
kapitalizacji rynkowej udzielone przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (w liczbach projektów)
Polityka spójności
Projekty innowacyjne oraz infrastrukturalne zatwierdzone przez Europejski Bank Inwestycyjny
Fundusze strukturalne
35
Źródło: Komisja Europejska, europa.eu
30
25
20
15
10
5
0
UK IT FR ESDEBE ELPL PT SK IE FI LT SE NL AT CZ DK HR EE LU RO BG HU SI LV CY MT
Wsparcie
dla MŚP:
Europejski
Fundusz
Rozwoju
Regionalnego
Europejski
Fundusz
Społeczny
Fundusz
Spójności
Europejski Fundusz
Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów
Wiejskich
Europejski
Fundusz
Morski
i Rybacki
Umowa partnerstwa
16
programów
regionalnych
Programy
Europejskiej
Współpracy
Terytorialnej
Krajowe
programy
operacyjne
Program
Rozwoju
Obszarów
Wiejskich
Program
Rybactwo
i Morze
Infrastruktura
i innowacje:
6
5
projektów
projektów
10
Program
Infrastruktura
i Środowisko
Program
Inteligentny
Rozwój
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
Program
Wiedza
Edukacja
Rozwój
Program
Polska
Cyfrowa
Program
Polska
Wschodnia
Program
Pomoc
Techniczna
11
Źródło: funduszeeuropejskie.gov.pl, Sieć Informacyjna
Funduszy Europejskich „Pomorskie w Unii”
Europejskie fundusze
strukturalne i inwestycyjne
Jest pięć głównych funduszy, które wspierają rozwój gospodarczy wszystkich krajów Unii Europejskiej zgodnie z celami strategii Europa 2020.
4] Europejski Fundusz Rolny na rzecz
nalnego (EFRR) ma na celu wzmacnianie
spójności gospodarczej i społecznej Unii
Europejskiej przez korygowanie dysproporcji między regionami. Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
zajmuje się wspieraniem przekształceń
struktury rolnictwa oraz wspomaganiem
rozwoju obszarów wiejskich. W grudniu
2013 r. zakończono ostatnie reformy, które towarzyszyły szerzej zakrojonej aktualizacji wspólnej polityki rolnej (WPR) Unii
Europejskiej, jednak wiele jej elementów
pozostaje bez zmian.
2] Europejski Fundusz Społeczny (EFS)
5]
1] Europejski Fundusz Rozwoju Regio-
jest głównym instrumentem finansowym
Unii Europejskiej umożliwiającym wspieranie zatrudnienia, poprawę warunków
pracy i wyrównanie szans dla wszystkich
obywateli UE poszukujących pracy.
3]
Fundusz Spójności (FS) jest przeznaczony dla państw Unii, których dochód narodowy brutto (DNB) na mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniego DNB w UE.
Jego celem jest zredukowanie dysproporcji gospodarczych i społecznych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju. 12
Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR) służy wspieraniu rybaków
w przechodzeniu na rybołówstwo zrównoważone, wspieraniu społeczności nadmorskich w różnicowaniu lokalnej gospodarki, finansowaniu projektów przyczyniających się do tworzenia nowych miejsc
pracy i podnoszeniu jakości życia społeczności nadmorskich w Europie, a także ułatwianiu dostępu do finansowania.
Główne różnice między europejskimi funduszami
strukturalnymi i inwestycyjnymi a EFIS
Dla każdego z funduszy obowiązuje inny profil ryzyka, różne kryteria
i sposób przekazywania środków.
Europejskie
fundusze
strukturalne
i inwestycyjne
EFIS
Europejskie fundusze strukturalne
i inwestycyjne mogą finansować
projekty w drodze dotacji
i instrumentów finansowych.
Są częścią programów wdrażanych
przez instytucje zarządzające
w państwach członkowskich.
EFIS oferuje zwrotne instrumenty
finansowania ryzyka (m.in. pożyczki lub
gwarancje) za pośrednictwem Europejskiego
Banku Inwestycyjnego, bez przydziału
kwot według regionów geograficznych
lub dziedzin, za kryterium przyjmując
rynkowe zapotrzebowanie na inwestycję.
Źródło: http://bit.ly/EFSI_a_EFIS
13
Krajowe programy
operacyjne
Wartość przyznanych danemu krajowi
środków unijnych zawsze jest przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską.
Krajowe plany wykorzystania środków
z europejskich funduszy strukturalnych
i inwestycyjnych w latach 2014–2020 określają umowy o partnerstwie między Komisją Europejską a poszczególnymi państwami członkowskimi. Fundusze polityki
spójności zostaną zainwestowane w ramach
6 krajowych programów operacyjnych.
Program Infrastruktura i Środowisko, w którym priorytetami są: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska,
rozwój infrastruktury technicznej kraju
i bezpieczeństwo energetyczne. 1]
2] Program Inteligentny Rozwój, którego głównym założeniem jest hasło „od pomysłu do rynku”. Dzięki niemu wsparcie
m.in. na wspólne prowadzenie przedsięwzięć badawczo-rozwojowych uzyskają
naukowcy i przedsiębiorcy.
3] Program Wiedza Edukacja Rozwój,
którego celem jest poprawa polityki i działań publicznych na rzecz rynku pracy, edu14
kacji i całej gospodarki. Dotyczy to szczególnie wsparcia szkolnictwa wyższego,
promocji innowacji społecznych i współpracy ponadnarodowej.
4]
Program Polska Cyfrowa, którego
priorytetem jest rozwój szybkiego Internetu, e-administracji i wsparcie osób wykluczonych cyfrowo.
5] Program Polska Wschodnia, który ma
zasięg ponadregionalny i jest skierowany
do wschodnich województw, by podnieść
ich konkurencyjność i innowacyjność. Priorytety to wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie atrakcyjności
inwestycyjnej tego makroregionu, w szczególności dzięki dostępności transportowej.
6]
Program Pomoc Techniczna, który ma zapewnić sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy, a także
stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji środków europejskich.
W Polsce realizowany jest także Program
Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Program Rybactwo i Morze.
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
86 mld euro
Środki unijne w krajowych
programach operacyjnych
(na lata 2014–2020, w mld euro)
8,61
8,6
2 2,17
0,7
27,41
Tyle w latach 2014–2020
przeznaczyła dla Polski UE
w ramach europejskich
funduszy strukturalnych
i inwestycyjnych. To prawie
tyle, ile wynoszą wydatki
polskiego budżetu w 2016 r.
źródło: funduszeeuropejskie.gov.pl,
Ministerstwo Finansów
4,69
0,5
Program Infrastruktura i Środowisko
Program Inteligentny Rozwój
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Program Wiedza Edukacja Rozwój
Program Polska Cyfrowa
Program Polska Wschodnia
Program Pomoc Techniczna
Program Rybactwo i Morze
1,57 mld euro
Tyle wynosi minimalne zaangażowanie
środków krajowych – publicznych i prywatnych
– w Program Inteligentny Rozwój.
źródło: funduszeeuropejskie.gov.pl
15
Program Inteligentny
Rozwój to jeden
z najważniejszych
programów dla Polski.
Jego głównym
celem jest wzrost
innowacyjności
polskiej gospodarki
dzięki zwiększeniu
nakładów firm na B+R.
Program wspiera
projekty badawczo-rozwojowe
realizowane przez
przedsiębiorców lub
konsorcja naukowo-przemysłowe
.
Programy regionalne
Podział środków unijnych
na 16 programów regionalnych
2014–2020 w Polsce (w mld euro)
Obok 6 krajowych programów operacyjnych, zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju, polityka spójności w latach
2014–2020 będzie realizowana w ramach
16 programów regionalnych, zarządzanych przez urzędy marszałkowskie.
Każde województwo swoje cele rozwojowe na lata 2014–2020 opiera na indywidualnie określonych tzw. inteligentnych specjalizacjach (IS). Koncepcja IS
zakłada, że region rozwija się najlepiej
dzięki wykorzystaniu swoich mocnych
stron, czyli specyficznego potencjału, który wynika np. z położenia geograficznego
czy posiadanych zasobów naturalnych.
Oprócz IS programy regionalne wspierać
będą też wspólne dziedziny dla wszystkich województw. Zaliczamy do nich m.in.
wsparcie rozwoju MŚP (badania naukowe
i innowacje), inwestycje transportowe (połączenia drogowe i kolejowe) czy budowę
gospodarki niskoemisyjnej.
16
Polityka regionalna Unii Europejskiej jest
formą solidarności – wsparcie trafia do regionów najbardziej potrzebujących. Regiony słabiej rozwinięte to te poniżej 75%
średniej Unii Europejskiej. Regiony o poziomie PKB na mieszkańca w granicach
75%–90% średniego poziomu unijnego
to regiony w okresie przejściowym, a lepiej rozwinięte mają PKB na mieszkańca
wielkości 90% lub więcej średniej unijnej.
Tylko województwo mazowieckie przekroczyło granicę 75% i nie znalazło się
w grupie regionów najbardziej potrzebujących.
Różnice w podziale środków na poszczególne województwa wynikają z mechanizmu, który jest jednolity dla wszystkich
słabiej rozwiniętych regionów w Unii Europejskiej. Wielkość środków zależny m.in.
od danych statystycznych dotyczących
liczby ludności, poziomu PKB per capita
mierzony parytetem siły nabywczej (PPS)
oraz liczby bezrobotnych.
1,9
1,6
1,7
1,9
0,9
2,4
2,2
2,1
2,2
1,2
2,2
0,9 3,5 1,4
2,9 2,1
200 mld euro
Takim budżetem
dysponuje Europejski
Fundusz Rozwoju
Regionalnego w latach
2014–2020. Polskie
regiony otrzymają
z tego ponad 10%.
źródło: Komisja Europejska,
europa.eu
Tylko województwo
mazowieckie
przekroczyło
granicę 75%
i nie znalazło się
w grupie regionów
najbardziej
potrzebujących
.
Polska Wschodnia
70%
31,3 mld euro
Tyle wynosi budżet 16 polskich
programów regionalnych w latach
2014–2020. To wzrost o niemal
40% w porównaniu do poprzedniej
perspektywy finansowej.
Prawie tyle wynosi
poziom PKB w Polsce
na mieszkańca wobec
średniego poziomu
Unii Europejskiej.
źródło: funduszeeuropejskie.gov.pl
źródło: funduszeeuropejskie.gov.pl
17
Jeśli chodzi o fundusze europejskie dotyczące współpracy między regionami istotne
znaczenie mają programy Europejskiej
Współpracy Terytorialnej (EWT).
Tym, co odróżnia je od programów krajowych i regionalnych, jest ich międzynarodo-
wy i transgraniczny charakter. Regiony
i miasta z różnych państw członkowskich
UE zachęca się do tego, by działały razem
i uczyły się od siebie nawzajem za pośrednictwem wspólnych programów, projektów i sieci współpracy.
Przykładowe programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej
Programy transgraniczne
 Polska–Słowacja
 Czechy–Polska
 Polska–Saksonia
 Brandenburgia–Polska
 Meklemburgia–Pomorze Przednie-Brandenburgia–Polska
 Południowy Bałtyk
 Litwa–Polska
Programy transnarodowe
 Region Morza Bałtyckiego
 Europa Środkowa
Program międzyregionalny
 Interreg Europa
Program Europejski
Instrument Sąsiedztwa
 Polska–Białoruś–Ukraina
Wybrane Programy
zarządzane przez KE

Horyzont 2020

Cosme

Łącząc Europę

Erasmus+

Kreatywna Europa
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
0,7 mld euro
Europejska Współpraca
Terytorialna jest
istotnym celem polityki
regionalnej Unii Europejskiej
.
Tyle wynoszą środki dla Polski
z programów Europejskiej
Współpracy Terytorialnej.
źródło: Komisja Europejska, europa.eu
18
19
80 mld euro
Tyle wynosi łączny
budżet programu
Horyzont 2020.
To największy
program badań
i innowacji
w historii UE.
źródło: Komisja Europejska,
europa.eu
Cele programu
Horyzont 2020
 zadbanie o to, by w Europie
powstawała światowej klasy
nauka i technologia,
która będzie stymulować
wzrost gospodarczy
 usuwanie przeszkód
na drodze innowacji
 ułatwienie sektorowi
publicznemu i prywatnemu
współpracy na rzecz
podejmowania wyzwań
Beneficjenci:
 przedsiębiorcy
 instytucje badawcze
 jednostki naukowe
Horyzont 2020
2,3 mld euro
COSME
To największy jak dotąd program UE w zakresie badań
naukowych i innowacji.
Program ramowy na rzecz konkurencyjności firm
oraz małych i średnich przedsiębiorstw.
Program Horyzont 2020 ma stymulować prowadzenie
prac badawczych na najwyższym poziomie, wspierać
współpracę międzynarodową i innowacyjne przedsiębiorstwa. Koncentruje swoje działania w szczególności na
małych i średnich firmach. Ma na celu dofinansowanie
prac badawczych ze środków unijnych, podniesienie jakości życia i zdrowia oraz przyczynianie się do ochrony
środowiska naturalnego. Program opiera się na 3 filarach:
Głównymi celami programu COSME jest wzmocnienie konkurencyjności i trwałości unijnych przedsiębiorstw, szczególnie małych i średnich, oraz krzewienie kultury przedsiębiorczości, a także wspieranie
tworzenia miejsc pracy oraz wzrostu MŚP.
Ważne jest też wsparcie działalności innowacyjnej
(wzajemnie uzupełniające się z programem Horyzont
2020), zapewnienie lepszego dostępu do środków finansowych oraz świadczenie usług wsparcia dla biznesu na poziomie regionalnym. W ramach programu
COSME realizowane są cztery kierunki działań:
1D
oskonała baza naukowa – celem jest wzmocnienie
2
3
jakości bazy naukowej UE i podniesienie konkurencyjności jej badań naukowych i innowacji w skali globalnej.
Wiodąca pozycja w przemyśle – celem jest przyspieszenie rozwoju technologii i innowacji, które zapewnią
podstawy do działania przedsiębiorstwom przyszłości.
W
yzwania społeczne – celem jest odpowiedź na
priorytety, które zostały sformułowane w strategii
Europa 2020.
1 P oprawa dostępu małych i średnich przedsiębiorstw do finansowania.
2 Poprawa dostępu do rynków.
3 P oprawa warunków do tworzenia i rozwoju
4
przedsiębiorstw.
Promocja przedsiębiorczości i kultury przedsiębiorczości.
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE
przy Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN
pomaga polskim naukowcom, przedsiębiorcom, zespołom badawczym i konsorcjom naukowo-przemysłowym
w pozyskiwaniu grantów w programach ramowych UE.
Finansowanie działalności i rozwoju MŚP w ramach
COSME będzie wspierane za pomocą instrumentów
gwarancyjnych i kapitałowych.
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
20
Tyle środków przyznano
na program COSME,
z czego co najmniej
60% (1,4 mld euro)
zostanie przeznaczone
na instrumenty
finansowe.
źródło: Komisja Europejska,
europa.eu
Cele programu
COSME
 wzmocnienie
konkurencyjności
i trwałości unijnych
przedsiębiorstw,
szczególnie małych
i średnich
 krzewienie kultury
przedsiębiorczości,
wspieranie tworzenia
miejsc pracy
..
Beneficjenci:
m
ałe i średnie
przedsiębiorstwa
21
93%
Tyle dostępnych środków
wykorzystała Polska
w ramach tzw. koperty
narodowej. W dwóch
dotychczasowych
konkursach CEF przyznano
Polsce kwotę 3,84 mld euro
(stan na lipiec 2016 r.).
źródło: Ministerstwo Rozwoju,
mr.gov.pl
Cele programu
Łącząc Europę
 poprawa konkurencyjności
gospodarki europejskiej
 promowanie wzajemnych
połączeń oraz
interoperacyjności sieci
krajowych, regionalnych
i lokalnych oraz poprawienie
dostępu do nich przy
jednoczesnym wsparciu
rozwoju jednolitego
rynku cyfrowego
Beneficjenci:
 Polska może
być znacznym
beneficjentem
CEF w segmencie
transportu i energii
Łącząc Europę
Łącząc Europę (ang. Connecting Europe Facility – CEF)
zastąpił dotychczasowy program TEN-T
(transeuropejska sieć transportowa).
Instrument ten, którego budżet wynosi ponad 33 mld
euro, przeznaczony jest na wsparcie budowy sieci
transgranicznych przynoszących korzyść całej Unii Europejskiej. Przez Polskę przebiegają dwa korytarze
transportowej TEN-T: Bałtyk–Adriatyk oraz Morze Północne–Bałtyk. Instrument Łącząc Europę wspiera rozwój trzech sieci:
1
2
3
t ransportowej
energetycznej
telekomunikacyjnej.
Dzięki przeznaczeniu największej części środków na
transport (26,3 mld euro, z czego 11,3 mld euro przenosi się z Funduszu Spójności) możliwe będą usunięcie
wąskich gardeł, modernizacja infrastruktury i usprawnienie transgranicznej działalności przewozowej na
potrzeby pasażerów i przedsiębiorstw w całej Unii Europejskiej. O pozostałe środki z koperty narodowej
(pula środków na inwestycje transportowe wynosi
4,1mld euro) Polska będzie ubiegać się w ramach trzeciego konkursu CEF. Jego ogłoszenie planowane jest
na przełomie września i października 2016 r.
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
22
14,7 mld euro
Erasmus+
Program na rzecz kształcenia, szkoleń, młodzieży
i sportu.
W 2016 r. budżet programu wyniesie ok. 2,2 mld euro.
Dla Polski na ten rok przeznaczono 102,9 mln euro.
Erasmus+ umożliwia podjęcie studiów, szkolenia, zdobywanie doświadczenia zawodowego oraz uczestnictwo w wolontariacie za granicą. Wsparcie otrzymują
też transnarodowe partnerstwa między placówkami
edukacyjnymi i szkoleniowymi. Mają one na celu promowanie współpracy i budowanie powiązań między
sektorem kształcenia a rynkiem pracy. Za pośrednictwem działań „Jean Monnet” wspierany jest rozwój
nauczania i badań w dziedzinie integracji europejskiej. Pierwszy raz oferowane jest specjalne finansowanie w dziedzinie sportu. Struktura programu Erasmus+ obejmuje następujące elementy:
Akcja 1
Akcja 2
obilność edukacyjna
m
współpraca na rzecz innowacji i wymiany
dobrych praktyk
Akcja 3 wsparcie w reformowaniu polityk
(ulepszanie kwestii dotyczących
edukacji, szkoleń i młodzieży)
 program Jean Monnet
 Sport.
Tyle wynosi całkowity
budżet programu,
co stanowi 40%
wzrost wobec wydatków
w poprzednich okresach.
źródło: Komisja Europejska,
europa.eu
Cele programu
Erasmus+
 wspieranie modernizacji
europejskich systemów
kształcenia i szkolenia
 podnoszenie kompetencji
studentów
 poprawa ich perspektyw
zatrudnienia
 promowanie aktywnego
udziału w społeczeństwie
Beneficjenci:
instytucje lub organizacje*:
 uczelnie
 szkoły średnie
 przedsiębiorstwa
 organizacje non profit
* w niektórych akcjach
programu mogą również
uczestniczyć nieformalne
grupy młodych ludzi.
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
23
121 mln euro
Tyle wynosi budżet
Gwarancji Finansowych
Sektorów Kultury
i Kreatywnych (CCS GF).
źródło: Komisja Europejska,
europa.eu
Cele programu
Kreatywna Europa:
 promocja europejskiej
różnorodności kulturowej
i dziedzictwa
 budowanie kompetencji
profesjonalistów
 zwiększenie liczby
odbiorców europejskich
dzieł m.in. przez
ułatwienie dostępu
do kultury i utworów
audiowizualnych
Kreatywna Europa
Program na rzecz wsparcia sektora kultury i sektora
audiowizualnego.
Program zaplanowano na 7 lat. W tym okresie budżet na
realizację projektów europejskich to 1,46 mld euro. Struktura programu związana jest z sytuacją europejskich sektorów kultury, audiowizualnego i kreatywnych. Jego priorytety odzwierciedlają problemy, jakie napotykają twórcy
z Europy. Program zawiera trzy komponenty:
P
lan Inwestycyjny dla Europy
1
2
3
W
ybrane programy zarządzane przez Komisję Europejską
edia
m
kultura
część międzysektorowa z Instrumentem Gwarancji
Sektorów Kultury i Kreatywnych (CCS GF).
E
uropejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS)
E
uropejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne
K
rajowe programy operacyjne i programy regionalne
H
oryzont 2020
C
osme
Działania dofinansowywane przez program pozwolą na
wsparcie m.in. produkcji, dystrybucji, dostępu do dzieł audiowizualnych, tłumaczeń literatury. Od 2014 roku 116 polskich projektów otrzymało wsparcie w wysokości 8,2 mln
euro. Na dystrybucję polskich filmów za granicą od 2014
roku wydano 890 tys. euro.
 Ł ącząc Europę
więcej na ten temat znajdziesz tutaj
Punkty kontaktowe dotyczące Planu Inwestycyjnego dla Europy
Beneficjenci:
polskie instytucje i organizacje działające od minimum 2 lat w sektorach kultury i/lub kreatywnych
 producenci filmów
i gier komputerowych
 dystrybutorzy
 agenci sprzedaży
 organizatorzy szkoleń,
festiwali filmowych, targów
Przydatne linki i punkty kontaktowe
branżowych, wydarzeń
 twórcy platform internetowych
budujących i rozwijających
przeznaczonych dla
widownię filmów europejskich
profesjonalistów z branży
oraz projektów współpracy
audiowizualnej
między inicjatywami
 kina promujące filmy
edukacyjnymi
europejskie
24
E
rasmus+
K
reatywna Europa
B
ank Gospodarstwa Krajowego, Departament Finansowania Strukturalnego,
[email protected] , +48 22 599 8065
 E uropejski Bank Inwestycyjny, Oddział warszawski
[email protected], +48 22 3100500, +48 22 3100501
M
inisterstwo Rozwoju, [email protected]
Punkty Informacyjne dotyczące Funduszy Europejskich
25
JJ-01-16-759-PL-N
Plan Inwestycyjny
dla Europy
oraz Fundusze
Europejskie
w Polsce
2016
ISBN: 978-92-79-58831-0
doi:10.2775/710644