Sygn. akt VI ACa 862/10 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

Sygn. akt VI ACa 862/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 grudnia 2010 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący - Sędzia SA
– Ksenia Sobolewska – Filcek
Sędzia SA
– Lidia Sularzycka (spr.)
Sędzia SA
– Aldona Wapińska
Protokolant:
– sekr. sądowy Ewelina Murawska
po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2010 r. w Warszawie
na rozprawie
sprawy z powództwa […] S.A. z siedzibą w G.
przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
o zatwierdzenie zmiany taryfy
na skutek apelacji powódki
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów
z dnia 13 kwietnia 2010 r.
sygn. akt XVII AmE 110/09
oddala apelację.
2
VI ACa 862/10
UZASADNIENIE
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 155 kpa i art. 47
ust 1 i 2 w zw. z art. 30 ust. 1 i art. 45 ustawy z dnia 10.04.1997 r. Prawo
energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) po rozpatrzeniu
wniosku […] S.A. w G. decyzją z dnia […].03.2009 r. znak […] odmówił
zatwierdzenia zmiany taryfy dla energii elektrycznej, zatwierdzonej decyzją
z dnia […].01.2009 r. nr […].
Prezes URE po przeanalizowaniu wniosku […] S.A. stwierdził, że na
rynku nie zaszły istotne zmiany, uzasadniające ponowną kalkulację cen
energii elektrycznej w oparciu o koszty wyższe niż przed dwoma
miesiącami. Zdaniem Prezesa URE uwzględniona w taryfach cena sprzedaży
energii elektrycznej na potrzeby gospodarstw domowych na poziomie
190,00 zł/MWh pozwala przedsiębiorcom wytwórczym na uzyskanie cen
hurtowych pokrywających bieżące koszty wytwarzania energii a odbiorcom
pozwoli uniknąć gwałtownego wzrostu cen. Propozycje włączenia do
kalkulacji cen straty za miesiące styczeń i luty 2009 r. wzrostu ceny energii
elektrycznej na rynku lokalnym z odnawialnych źródeł energii (OZE) w
stosunku do grudnia 2008 r. o 9,68 % oraz wzrostu poziomu kosztów
własnych w stosunku do poziomu ustalonego na podstawie analizy
porównawczej zastosowanego przy zatwierdzaniu obowiązującej taryfy
Prezes URE uznał za bezpodstawne. Zdaniem organu regulacyjnego
proponowana zmiana powodowałaby, że odbiorcy końcowi płaciliby za
energię elektryczną więcej niż inni odbiorcy w kraju. Byłoby to sprzeczne
art. 45 ust. 1 pkt 3 Prawa energetycznego.
3
Zaproponowane przez […] S.A. wprowadzenie do taryfy nowej grupy
taryfowej G11s, przeznaczonej dla odbiorców potrzebujących wsparcia,
byłoby niezgodne z zasadą określoną w art. 45 ust. 4 ustawy i prowadziłoby
do subsydiowania skośnego. Zgodnie z
rozporządzeniem Ministra
Gospodarki z dnia 02.07.2007 r. w sprawie szczegółowych zasad
kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną
(Dz. U. Nr 128, poz. 895 ze zm.) przedsiębiorstwo energetyczne ustala taryfę
w sposób zapewniający pokrycie kosztów uzasadnionych w zakresie
określonym
w
art.
45
Prawa
energetycznego
oraz
eliminowanie
subsydiowania skośnego.
Zdaniem Prezesa URE uwzględnienie zmian wnioskowanych przez
[…] S.A. prowadziłoby do kolejnej podwyżki ceny energii elektrycznej dla
gospodarstw domowych o ponad 50 % i to w krótkim czasie. Ponadto Prezes
URE stwierdził, że nie zachodzą określone w art. 155 kpa przesłanki do
zmiany decyzji administracyjnej ostatecznej, polegające na stwierdzeniu
zgodności proponowanej zmiany z przepisami oraz istnieniu interesu
społecznego lub słusznego interesu strony, co powinno być wykazane
w postępowaniu administracyjnym. W ocenie organu regulacyjnego
przesłanka
interesu
zatwierdzającą taryfę
społecznego,
pozwalająca
na
zmianę
decyzji
w trybie art. 155 kpa, nie została spełniona. Nie leży
bowiem w interesie społecznym wprowadzenie kolejnej podwyżki taryfy w
ciągu dwóch miesięcy i wywoływanie impulsu inflacyjnego skutkującego
ogólnym wzrostem cen.
Art. 155 kpa ma charakter wyjątkowy, ponieważ zmiana stanu
prawnego wynikającego z prawomocnej decyzji musi być uzasadniona
zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których strona nie mogła
przewidzieć zachowując należytą staranność oraz spełnieniem określonych
w tym przepisie przesłanek.
4
Od decyzji odwołaniu wniosła powódka zarzucając naruszenie:
- art. 45 ust. 1 pkt 1 Prawa energetycznego,
- § 21 i § 12 rozporządzenia taryfowego przez niewłaściwe
zastosowanie polegające na odmowie uznania za uzasadnione rzeczywiście
ponoszonych przez […] S.A. kosztów zakupu energii oraz kosztów
wykonywania działalności. Na tej podstawie powódka wniosła o zmianę
zaskarżonej decyzji poprzez zatwierdzenie zmian w taryfie dla energii
elektrycznej […] S.A. wnioskowanych pismem z dnia […].01.2009 r.
Powołując się na art. 45 ust. 1 pkt 1 Prawa energetycznego powódka
wskazała, że taryfa powinna zapewnić pokrycie uzasadnionych kosztów
działalności przedsiębiorstwa
energetycznego wraz z uzasadnionym
zwrotem kapitału. Zgodnie z 21 ust. 2 rozporządzenia taryfowego koszty
uzasadnione zakupu obejmują: koszty zakupionej energii z zachowaniem
zasad konkurencji i minimalizacji kosztów jej zakupu, koszty poniesionej
opłaty zastępczej, koszty zakupu energii elektrycznej z OZE, koszty
uzyskania
i
umorzenia
świadectw
pochodzenia.
Natomiast
koszty
uzasadnione wykonywania działalności gospodarczej obrotu energią (§ 21
ust. 3 rozporządzenia taryfowego) ustalane są na podstawie kosztów obsługi
handlowej związanej z obrotem energią elektryczną oraz tzw. kosztów
wspólnych, które podlegają podziałowi stosownie do § 12 ust. 1
rozporządzenia taryfowego.
W oparciu o powyższe przepisy powódka stwierdziła, że ceny
określone w taryfach powinny zapewniać rentowność działalności
gospodarczej przedsiębiorstwa energetycznego. Taryfa zatwierdzona decyzją
z dnia […].01.2009 r., zdaniem powódki, od początku jej obowiązywania nie
zapewniała pokrycia kosztów uzasadniających, ponieważ była oparta na
błędnym założeniu, że cena zakupu ponoszona przez powódkę wynosiła
5
190,00 zł/MWh mimo, iż rzeczywista cena zakupu wynosiła 233,39 zł/MWh
(cena przyjęta przy kalkulacji wnioskowanej zmiany taryfy). Wyjaśniono, że
podana cena wynika z kontraktów rocznych z wytwórcami i jest pochodną
sytuacji rynkowej z 2008 r.
Powódka zarzuciła, że przyjęcie przez Prezesa URE ceny zakupu
energii od wytwórców na poziomie 190,00 zł/MWh i brak elastyczności w
urealnieniu tej ceny jest krzywdzące dla przedsiębiorców zakupujących
energię, prowadzących sprzedaż na rynku regulowanym.
Powódka podniosła również, że była zmuszona uwzględnić w
pierwotnym wniosku taryfowym nierealne wartości (założenia Prezesa
URE), ponieważ
w przeciwnym wypadku musiałaby stosować poprzednią
taryfę i nie uzyskałaby decyzji z dnia […].01.2009 r., zatwierdzającej taryfę,
o której zmianę teraz wnosi.
Pozwany Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania.
Wskazał
na niespełnienie przesłanek z art. 155 kpa, nadto sprzeczność zmiany z art. 4
ust. 1 pkt 1 - 3 Prawa energetycznego. Zaznaczył, że zatwierdzona na
wniosek powódki taryfa dla energii elektrycznej na 2009 r., skalkulowana
przy uwzględnieniu ceny zakupu energii elektrycznej na potrzeby odbiorców
w wysokości 190,00 zł/MW, uwzględniała sytuację rynkową oraz tendencję
spadkową cen energii, którą można było zaobserwować od początku 2009 r.
W ocenie Prezesa URE przyjęcie wyrażonych we wnioskach
taryfowych na 2009 r. oczekiwań przedsiębiorstw, wynoszących od 205,00
do 245,00 zł/MWh oznaczałoby, że przy rzeczywistych kosztach
wytwarzania (znacznie niższych) obecnie istniejący wytwórcy osiągnęliby
dodatkowe nieuzasadnione koszty finansowe. Ustalona przez Prezesa URE
w wyniku zbierania informacji średnia cena energii elektrycznej do dnia
[…].03.2009 r. wynosiła 155,44 zł/MWh. Na obniżenie poziomu ceny
6
energii
elektrycznej
wpływ
malejący
popyt,
który
był
skutkiem
rozpoczynającego się spowolnienia gospodarki z powodu kryzysu. Zaistniała
sytuacja zmusiła przedsiębiorstwa obrotu do obniżenia cen dla odbiorców
energii. Cena na poziomie 190,00 zł/MWh równoważyła interesy
przedsiębiorstw i odbiorców, ponieważ zapewniała pokrycie kosztów
wytworzenia przez około 20% wzrost cen i pozwalała na racjonalny wzrost
cen dla odbiorców w grupach G (około 10%).
Sąd Okręgowy w Warszawie
- Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów wyrokiem z dnia 13.04.2010 r. oddalił odwołanie.
Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne
i prawne.
Powódka złożyła w dniu […].01.2009 r. do pozwanego na podstawie
art. 155 kpa wniosek o zmianę ostatecznej decyzji nr […] z dnia
[…].01.2009 r., zatwierdzającej taryfę dla energii elektrycznej. Wnosiła o
zmianę decyzji poprzez podwyższenie ustalonej w taryfie ceny energii
elektrycznej oraz wprowadzenie nowej „socjalnej” grupy taryfowej G11s,
dla której proponowała utrzymanie dotychczasowego poziomu ceny energii
dla najbliższych klientów (gospodarstw domowych) jako programu
pomocowego.
W uzasadnieniu wniosku o zmianę ceny określonej w zatwierdzonej
taryfie wskazano, że przyjęty do kalkulacji poziom ceny zakupu energii
w warunkach rynkowych oraz poziom ceny energii pochodzącej z OZE
na rynku lokalnym był niższy od występującego w praktyce w 2009 r.
Powódka wskazała też na rzeczywistą wysokość utraconego kosztu
własnego oraz dążenie do odzyskania utraconego przychodu wynikającego z
dwumiesięcznego opóźnienia stosowania na rynku taryfy dla energii
elektrycznej, która byłaby skalkulowana w oparciu o realne koszty.
7
Ceny energii elektrycznej zaproponowane we wniosku o zmianę
zostały skalkulowane przy założeniu, że powódka będzie nabywała w celu
odsprzedaży energię konwencjonalną po cenie 238,90 zł /MWh, energię
pochodzącą z OZE w cenie 170,00 zł/MWh, poniesie koszty własne w
wysokości 121.050.000,00 zł (co obciąży każdą sprzedaną jednostkę energii
kwotą 22,41 zł /MWh zamiast dotychczasowych 16,46 zł/MWh) oraz uzyska
kwotę 56.316.000,00 zł tytułem wyrównania przychodu utraconego
skutkiem stosowania obecnej taryfy.
W następstwie zmian wprowadzonych w przypadku uwzględnienia
wniosku powódka uzyskałby wzrost przychodu z prowadzonego obrotu
energią elektryczną w wysokości 337.937.600,00 zł, co prowadziłoby do
wzrostu ceny energii sprzedawanej odbiorcom indywidualnym o 26,79% w
stosunku do ceny stosowanej na podstawie taryfy zatwierdzonej decyzją z
dnia […].01.2009 r.
Decyzją z dniu […].03.2009 r. Prezes URE
odmówił zmiany
ustalonej przez powódkę taryfy zatwierdzonej decyzją z dnia […].01.2009 r.
Sąd Okręgowy zważył, iż wniosek powódki z dnia […].01.2009 r.
o zatwierdzenie zmian w taryfie dla energii elektrycznej dotyczył w istocie
zmiany ostatecznej decyzji administracyjnej na podstawie art. 155 kpa.
Wobec tego podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia analizowanej sprawy
ma ustalenie, czy istniały określone w art. 155 kpa okoliczności
uzasadniające
wydanie
decyzji
o
zmianie
ostatecznej
decyzji
administracyjnej.
Jak wynika z uzasadnienia wniosku powódki o zmianę taryfy w
procesie zatwierdzania obowiązującej taryfy powódka dostosowała przyjęte
do kalkulacji wartości przychodu oraz treść samej taryfy do wytycznych
Prezesa URE mimo, iż w jej ocenie były to wartości, które nie gwarantowały
pokrycia przez tak ustaloną taryfę kosztów uzasadnionych i uzasadnionego
8
zwrotu z zaangażowanego w prowadzoną działalność kapitału. Już na etapie
kalkulacji taryfy zatwierdzonej decyzją z dnia […].01.2009 r. powódka
uważała więc,
że ustalona w takich warunkach taryfa jest sprzeczna z art.
45 ust. 1 Prawa energetycznego. Uznała jednak, że tylko w przypadku, gdy
dostosuje projekt taryfy do wymagań organu regulacyjnego uzyska
pozytywną decyzję o zatwierdzeniu nowej taryfy i uniknie dzięki temu
konieczności stosowania dotychczasowej taryfy do momentu uzyskania
pomyślnej dla siebie decyzji po długotrwałym procesie administracyjnym.
Powódka dopuściła jednocześnie możliwość wystąpienia w przyszłości z
wnioskiem o zmianę taryfy, jeżeli ceny na rynku hurtowym nie osiągną
poziomu odpowiadającego przewidywaniom Prezesa URE, wyrażonym w
postępowaniu o zatwierdzenie taryfy. Z powyższego wynika, że już na etapie
kalkulacji taryfy powódka przyjęła za podstawę znacznie wyższe ceny
hurtowe energii konwencjonalnej i energii pochodzącej z OZE oraz wyższe
koszty własne. Obniżyła te wartości zgodnie ze wskazówkami Prezesa URE
licząc na to, że na podstawie złożonego następnie wniosku o zmianę taryfy
osiągnie pierwotnie zakładany poziom ceny w taryfie oraz odzyska utracone
przychody.
Zgodnie z art. 155 kpa, aby organ administracji mógł zmienić
ostateczną decyzję administracyjną, konieczne jest spełnienie określonych
warunków ustawowych. Po pierwsze zmiana decyzji nie może być sprzeczna
z treścią przepisów szczególnych. Po wtóre zmiana decyzji musi być
uzasadniona dobrem interesu społecznego lub słusznym interesem strony,
której decyzja dotyczy. Możliwość zmiany decyzji ostatecznej jest więc
warunkowana łącznym spełnieniem pierwszej oraz przynajmniej jednej z
dwóch pozostałych wymienionych w art. 155 kpa przesłanek.
Odnośnie pierwszej przesłanki należy zauważyć, że zgodnie z treścią
art. 45 ust. 1 pkt 1 i 3 Prawa energetycznego kalkulację taryfy dla energii
9
elektrycznej należy przeprowadzić w sposób zapewniający: pokrycie
kosztów
uzasadnionych
energetycznego
działalności
gospodarczej
przedsiębiorstwa
i ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym
poziomem cen i stawek.
Prezes URE jako organ zobowiązany zgodnie z art. 21 Prawa
energetycznego do weryfikacji propozycji taryfowych przedstawionych
przez przedsiębiorców uwzględnia w prowadzonej analizie m. in.
porównywalne
koszty
wykonywania
działalności
gospodarczej
w
przedsiębiorstwach energetycznych. Na tej podstawie i przy uwzględnieniu
pełnych informacji o taryfach stosowanych przez innych przedsiębiorców
przedstawia swoje stanowisko na temat tendencji rozwojowych rynku i
związanych z tym zmian poziomu cen w zmian publikowanych
komunikatach. Informacje te są brane pod uwagę w postępowaniach
dotyczących zatwierdzenia taryf dla poszczególnych przedsiębiorców.
Stanowisko Prezesa URE co do stawek cenowych przedstawionych przez
przedsiębiorców ubiegających się o zatwierdzenie taryfy jest przejawem
dążenia
do
jednoczesnego
zabezpieczenia
przedsiębiorców energetycznych
uzasadnionych
oraz odbiorców
energii
interesów
na
rynku
regulowanym. Takie działanie pozwala również na równomierne rozłożenie
na strony uczestniczące w rynku ryzyka gospodarczego działalności
gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa energetyczne.
Zdaniem Sądu uwzględnienie w istniejących warunkach faktycznych,
po upływie dwóch miesięcy od wydania decyzji o zatwierdzeniu taryfy
wniosku powoda o zmianę taryfy, prowadziłoby do przerzucenia na
odbiorców całego ryzyka prowadzonej przez powódkę działalności. Byłoby
to niezgodne z zasadą wyrażoną w art. 45 ust. 1 pkt 1 i 3 Prawa
energetycznego. Zatem podstawowa przesłanka umożliwiająca zmianę
10
ostatecznej decyzji administracyjnej w trybie art. 155 kpa nie została
spełniona.
Należy dodać, że okoliczności sprawy wyraźnie wskazują, iż w dacie
wydania decyzji o nie zatwierdzeniu taryfy powódka miała pełną
świadomość, że zatwierdzana taryfa nie zapewni wystarczających środków
na pokrycie kosztów zakupu energii elektrycznej konwencjonalnej i z OZE.
Okoliczność
uzasadniającego
ta
nie
twierdzenie
ma
więc
o
istnieniu
charakteru
słusznego
nadzwyczajnego
interesu
strony
przemawiającego za zmianą decyzji ostatecznej. Nie została spełniona
również druga przesłanka dająca możliwość zmiany ostatecznej decyzji
administracyjnej. Podkreślenia wymaga, że z uwagi na przedmiot, którego
dotyczy regulacja art. 155 kpa, co ma szczególne znaczenie dla wyrażonej w
art. 16 § 1 kpa zasady bezpieczeństwa prawnego i trwałości decyzji
ostatecznych, ma on zastosowanie wyłącznie
w nadzwyczajnych trybach i
szczególnych okolicznościach określonych w ustawie kodeks postępowania
administracyjnego lub przepisach szczególnych. Nadrzędnym interesem
społecznym jest utrzymanie porządku prawnego wyrażającego się m.in. w
tym, aby Prezes kontrolował, czy przedsiębiorca energetyczny, działający na
rynku regulowanym nie przerzuca na odbiorców nieuzasadnionych kosztów
prowadzonej działalności gospodarczej.
Z uwagi na brak przesłanki uzasadniającej uwzględnienie wniosku
o zmianę decyzji administracyjnej ostatecznej, Sąd uznał za zbędne
rozpoznawanie innych zawartych w odwołaniu okoliczności oraz wniosków.
Powołane przez powódkę okoliczności poprzedzające wydanie decyzji
o zatwierdzeniu taryfy z dnia […].01.2009 r. nie były przez Prezesa URE
kwestionowane. Prowadzenie postępowania dowodowego w kierunku
wskazanym przez powódkę nie miałoby wpływu na treść wyroku
11
i nie przyczyniłoby się do uwzględnienia wniosku o zmianę zaskarżonej
decyzji.
Od wyroku apelację wniosła powódka, która zarzuciła:
1) naruszenie art. 155 kpa poprzez błędną wykładnię prowadzącą
do stwierdzenia braku przesłanek uzasadniających uwzględnienie wniosku
powódki o zmianę ostatecznej decyzji administracyjnej;
2) naruszenie art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 10.04.1997 r. Prawo energetyczne
(Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) przez niewłaściwe zastosowanie
polegające na przyjęciu, że zmiana decyzji o zatwierdzeniu taryfy, dokonana
na podstawie art. 155 kpa, stałaby w sprzeczności z tym przepisem.
Wskazując na powyższe powódka wniosła o zmianę zaskarżonego
wyroku poprzez uchylenie decyzji Prezesa URE o odmowie zatwierdzenia
zmian w taryfie i o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, w
tym kosztów zastępstwa procesowego, względnie o uchylenie tego wyroku
i o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy
z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia co do kosztów.
Ponadto powódka wniosła o przeprowadzenie dowodu z zeznań
świadków: M. Z., K. Dz. i K. H. na okoliczności wskazane w odwołaniu od
decyzji Prezesa URE oraz w piśmie procesowym z dnia […].12.2009 r., w
związku z uznaniem przez Sąd Okręgowy za zbędne rozpoznawanie
wniosków
dowodowych
wobec
rzekomego
braku
przesłanek
uzasadniających uwzględnienie wniosku o zmianę ostatecznej decyzji
administracyjnej.
Pozwany wniósł o oddalenie apelacji.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje.
Apelacja jest bezzasadna.
12
Ustalenia Sądu I instancji oraz dokonana przez ten Sąd ocena prawna
stanu rzeczy są prawidłowe i zasługują na podzielenie.
Wbrew skarżącej zaskarżony wyrok nie narusza art. 155 kpa. Zgodnie
z tym przepisem decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo,
może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez
organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego
stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub
zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny
interes strony. Prawidłowa więc wykładnia w zastosowaniu powyższej
normy nakazuje uwzględnienie przesłanki zgodności uchylenia bądź zmiany
z przepisami szczególnymi oraz przesłanki zgodności tegoż z interesem
społecznym lub słusznym interesem strony.
W orzecznictwie sądowym (uchwała SN z dnia 15.06.2004 r. III SZP
2/04 OSNP 2005/9/132), jak i w doktrynie prawa postępowania
administracyjnego przyjmuje się, że decyzje podejmowane w trybie art. 155
kpa mają charakter decyzji uznaniowych. Nie jest to pełne swobodne
uznanie, jest ono ograniczone, ale istnieje i to właściwy organ ocenia, czy
powinien wzruszyć decyzję, czy pozostawić ją w obrocie prawnym bez
zmian. Chodzi o środek prawny umożliwiający weryfikację decyzji
ostatecznej, a więc weryfikację poza zwykłą kontrolą instancyjną i to w
odniesieniu do decyzji, której prawidłowości się nie kwestionuje, jak i
decyzji wadliwych. Celem postępowania na gruncie art. 155 kpa nie jest
ponowne merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, lecz weryfikacja wydanej
już decyzji ostatecznej wyłącznie na podstawie przesłanek w nim
wymienionych.
Powyższy tryb dotyczy również decyzji o zatwierdzeniu taryfy energii
elektrycznej (wyrok SN z dnia 14.01.2009 r. III SK 23/08 Lex nr 510249,
uchwała SN z dnia 15.06.2004 r. III SZP 2/04 OSNP 2005/9/132).
13
Przekonywująco wskazuje się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku,
i w uprzednio wydanej, a zaskarżonej decyzji, iż wymienione przesłanki
nie ziściły się.
Odnośnie pierwszej przesłanki należałoby ją zbadać w kontekście art.
45 ust. 1 ustawy z dnia 10.04.1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r.
Nr 89, poz. 625 ze zm.), który stanowi, że przedsiębiorstwa energetyczne
ustalają taryfy dla paliw gazowych lub energii, stosownie do zakresu
wykonywanej działalności gospodarczej; taryfy należy kalkulować w sposób
zapewniający: pkt 1 - pokrycie kosztów uzasadnionych działalności
gospodarczej przedsiębiorstw energetycznych w zakresie wytwarzania,
przetwarzania, przesyłania, dystrybucji lub obrotu paliwami energią, wraz z
uzasadnionym zwrotem z kapitału zaangażowanego w tę działalność oraz pkt
3 - ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen i
stawek opłat.
W rozpatrywanej sprawie, w której powódka wniosła o zmianę taryfy
pismem z dnia […].01.2009 r., pozwany zatwierdził taryfę dla energii
elektrycznej decyzją z dnia […].01.2009 r. Jak wynika z tej decyzji i co
wyjaśnił pozwany - zatwierdzona na wniosek powódki taryfa na dla energii
elektrycznej na 2009 r. została skalkulowana przy uwzględnieniu ceny
zakupu energii elektrycznej na potrzeby odbiorców w wysokości 190,00
zł/MW. Cena ta uwzględniała istotną zmianę, jaka miała miejsce na rynku
energii elektrycznej w momencie przygotowania założeń do kalkulacji taryf
w postaci spadku zapotrzebowania na energię elektryczną, spowodowanego
pogorszeniem
sytuacji
odbiorców
energii
ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego.
elektrycznej
na
skutek
Pozwany w kalkulacji taryf
przedsiębiorstw obrotu energią elektryczną na 2009 r. przyjął cenę energii
elektrycznej ustaloną z uwzględnieniem: poziomu cen energii elektrycznej
w I półroczu 2008 r., kosztów wytworzenia energii elektrycznej w I półroczu
14
2008 r., kosztów paliwa w I półroczu 2008 r., „ceny wyjścia”
nowowybudowanego źródła, skutków wzrostu ceny zakupu energii
elektrycznej
na
płatności
odbiorców
energii,
wyniku
finansowego
wytwórców energii elektrycznej w I półroczu 2008 r. łącznego wyniku na
działalność energetyczną sektora elektroenergetycznego
w I półroczu
2008r.
W procesie zatwierdzania taryfy powódka dostosowała przyjęte
do kalkulacji wartości przychodu oraz treść samej taryfy do wytycznych
Prezesa URE. Decyzja z dnia […].01.2009 r. nie została przez powódkę
zaskarżona i to nie w znaczeniu skuteczności tegoż zaskarżenia, co w
znaczeniu nie podjęcia jakichkolwiek prób zakwestionowania decyzji w
zwykłym
toku
rozumowaniu
instancji.
pozwanego
Zatem
odnośnie
trudno
kosztów
odmówić
prawidłowości
planowanych
na
rok
obowiązywania taryfy (w tym przypadku 2009 r.).
Wszczynając postępowanie o zmianę decyzji z dnia […].01.2009 r.
powódka nie przedstawiła argumentów (nowych argumentów), które by
przemawiały za zmianą
decyzji z dnia […].01.2009 r. przy spełnieniu
pierwszego założenia z art. 155 kpa (brak sprzeciwu przepisów
szczególnych), a w związku z tym art. 45 ust. 1 Prawa energetycznego.
Jak wynika z toku niniejszego postępowania powódka przy
nieakceptowaniu decyzji z dnia […].01.2009 r. i pełnym przekonaniu co do
istnienia w istocie podstaw
do odwołania od decyzji, świadomie
zrezygnowała z tego odwołania, a uprzednio ze swego stanowiska na rzecz
wyższych cen energii, po to, by uruchomić po paru tygodniach (jeszcze w
tym samym miesiącu) postępowanie o zmianę decyzji w trybie art. 155 kpa.
Przy zastosowaniu takiego zabiegu, zdaniem Sądu Apelacyjnego, strona
winna przedstawić uzasadnienie z powołaniem argumentów faktycznych i
prawnych, z których nie mogła skorzystać wcześniej. Z argumentów, które
15
mogły czy powinny leżeć u podstaw odwołania od nieprawomocnej decyzji
administracyjnej, zdaniem Sądu II instancji, nie można w prostej drodze
czynić argumentów na rzecz zmiany na zasadzie art. 155 kpa ostatecznej
decyzji administracyjnej. Wnioskowanie zatem o zmianę taryfy z uwagi na
wzrost kosztów zakupu energii elektrycznej, poziom ceny energii
pochodzącej z OZE oraz poziom kosztów własnych – możliwy do
stwierdzenia czy przewidzenia przed zapadnięciem decyzji z dnia
[…].01.2010 r., nie może skutkować zastosowaniem w sprawie art. 155 kpa.
Powódka nie była pozbawiona
w administracyjnym toku instancji, przed
wydaniem ani też w związku z wydaniem decyzji z dnia […].01.2009 r.,
możliwości ubiegania się czy podjęcia próby urealnienia ceny energii
elektrycznej i dostosowania jej do poziomu faktycznego
Nie jest pozbawione racji stanowisko odwołujące się do wyrażonej w
art. 16 § 1 kpa zasady bezpieczeństwa prawnego i trwałości decyzji
ostatecznych; dlatego też art. 155 kpa powinien mieć zastosowanie
wyłącznie w nadzwyczajnych trybach i szczególnych okolicznościach
określonych w ustawie jaka jest kodeks postępowania administracyjnego lub
przepisach szczególnych.
Wskazywane przez pozwanego, a nie kwestionowane wyniki badania
rynku wykazują, iż w roku 2009 doszło do spadku cen energii elektrycznej,
a samo zjawisko obniżenia ceny energii obserwowano od początku 2009 r.
na
Towarowej
Giełdzie
Energii.
Powyższe
potwierdza
słuszność
prognozowanego przez pozwanego poziomu ceny energii elektrycznej.
Na skutek zmiany warunków ekonomicznych w 2009 r. cena energii
elektrycznej ustabilizowała się ostatecznie na poziomie zbliżonym
do prognozowanego
przez pozwanego i przyjętej do kalkulacji taryf
przedsiębiorstw zajmujących się obrotem i dystrybucją energii elektrycznej.
16
Nie jest przekonywujące twierdzenie powódki (jako profesjonalisty),
iż nie jest w stanie z uwagi na odmowę kontrahentów renegocjować cen
wynikających z umów
zawartych w 2008 r. – skutecznie reagować na
zaistniałą sytuację, podczas gdy w stosunku do klientów biznesowych
wprowadza niższe ceny. Kontrakty obejmujące obrót energią elektryczną
obarczone są ryzykiem gospodarczym, co w praktyce może przełożyć się
zarówno na poniesienie straty w działalności, jak i na osiągnięcie zysku
wyższego niż prognozowany. Efekt tych kontraktów, zwłaszcza finansowy,
mieści się w koszcie prowadzonej działalności gospodarczej, i nie ma
zdecydowanego uzasadnienia
dla stanowiska, zgodnie z którym koszt ten
powinien w pełni zostać przerzucony na podmioty takie jak końcowi
odbiorcy energii.
Przy niekwestionowanym twierdzeniu, iż ceny określone w taryfach
powinny zapewniać rentowność działalności gospodarczej przedsiębiorstwa
energetycznego (co wypełnia przesłankę słusznego interesu strony), wskazać
również należy na ochronę odbiorców energii przed gwałtownym wzrostem
cen czy nieuzasadnionym poziomem cen na rynku regulowanym oraz
bezpieczeństwa prawnego i trwałości decyzji ostatecznych (co z kolei
wypełnia przesłankę interesu społecznego).
U podstaw rozstrzygnięcia wydanego przez Prezesa URE, co nie było
w istocie kwestionowane przez powódkę, leżało również stwierdzenie,
iż w przypadku uwzględnienia wniosku o zmianę decyzji
poprzez
wprowadzenie nowej „socjalnej” grupy taryfowej G11s, dla której
zaproponowano utrzymanie ceny energii elektrycznej dla grupy taryfowej
G11 z obowiązującej taryfy wystąpi zjawisko subsydiowania skrośnego
(określonego w art. 3 pkt 32 Prawa energetycznego jako pokrywanie
kosztów
jednego
rodzaju
działalności
gospodarczej
lub
kosztów
dotyczących jednej grupy odbiorców przychodami pochodzącymi z innego
17
rodzaju
wykonywanej działalności lub od innej grupy odbiorców).
Tymczasem zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia
02.03.2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji
taryf oraz rozliczeń obrocie energią elektryczną (Dz.U. Nr 128, poz. 895, ze
zm.) przy ustalaniu taryfy nie tylko należy dbać o pokrycie kosztów
uzasadnionych w zakresie wynikającym z art. 45 prawa energetycznego, ale
też eliminować subsydiowanie skrośne.
Wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków, zgłoszonych
w apelacji, Sąd Apelacyjny oddalił na podstawie art. 381 kpc mając na
uwadze prekluzję dowodową -w przypadku takich osób, jak: K. Dz. i K. H.,
oraz w przypadku M. Z. przekonanie, iż wyjaśnianie sposobu kalkulacji cen
we wniosku o zmianę taryfy może, z uwagi na specyfikę tej dziedziny,
odbywać się przede wszystkim w drodze opinii biegłego, a nie za pomocą
zgłoszonego dowodu osobowego. Nadto w świetle argumentów przyjętych
jak zasadnicze dla rozstrzygnięcia tego rodzaju dowód miałby znaczenie
marginalne.
Mając na uwadze wymienione względy Sąd Apelacyjny oddalił
apelację -stosownie do art. 385 kpc.