Wystąpienie -
Transkrypt
Wystąpienie -
LRZ – 4101-006-04/2014 P/14/103 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE 2 I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/14/103 – nadzór wojewodów nad wykonywaniem przez jednostki samorządu terytorialnego zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie Kontroler Andrzej Drążek, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 90269 z dnia 3 kwietnia 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Stalowej Woli, zwany dalej MOPS. Piotr Pierścionek, Dyrektor MOPS od 13 sierpnia 2013 r., od 15 września 2009 r. stanowisko Dyrektora zajmowała Pani Maria Brzezińska. (dowód: akta kontroli str. 3-5) II. Ocena kontrolowanej działalności Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie1 działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie. W kontroli ustalono, że MOPS prawidłowo i efektywnie wykonywał zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, jakim było organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Analiza dokumentów dotyczących realizacji zadania polegającego na organizowaniu i świadczeniu specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym decyzji o przyznaniu świadczeń i ustaleniu wysokości odpłatności, nie wykazała nieprawidłowości. Osoby korzystające ze specjalistycznych usług opiekuńczych nie wnosiły odwołań od decyzji o przyznaniu świadczeń i nie składały skarg w tym zakresie. Osoby świadczące w MOPS specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi posiadały wymagane kwalifikacje i specjalistyczne przygotowanie zawodowe. Realizacja zadania była przedmiotem kontroli kompleksowej przeprowadzonej w MOPS przez Podkarpacki Urząd Wojewódzki – Wydział Polityki Społecznej w dniu 8.12.2011 r. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie świadczenia specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 1 3 Uzyskiwane przez MOPS dochody z tytułu realizacji zadnia zleconego były terminowo przekazywane na rachunek Gminy. Wysokość otrzymanej dotacji pozwalała pokryć wydatki z tytułu realizacji zadania. Otrzymana dotacja została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem, a kwota niewykorzystanej dotacji została terminowo zwrócona do budżetu państwa. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Organizacja i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Opis stanu faktycznego 1.1 W Stalowej Woli od 1997 r. specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi świadczone są wyłącznie przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. (dowód: akta kontroli str. 6) Skarbnik Miasta Stalowa Wola wyjaśniła, że: „W okresie 2011-2013 w Gminie Stalowa Wola jedynym wykonawcą specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy był Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Stalowej Woli. (...) Z uwagi na fakt, że MOPS realizował już zadania Gminy w zakresie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi od 1997 roku i w strukturach MOPS funkcjonował już Dział Usług, nie było potrzeby zlecania tego zadania innemu podmiotowi.” (dowód: akta kontroli str. 7-9) W latach 2011 – 2013 Gmina Stalowa Wola nie kontrolowała działalności MOPS w zakresie realizacji wymienionych usług. (dowód: akta kontroli str. 10-11) MOPS sporządzał roczne sprawozdania z działalności i przedkładał je Radzie Miejskiej w Stalowej Woli. W kwietniu 2012 r. przekazane zostało sprawozdanie za 2011 r., a w maju 2013 r. za 2012 r. W sprawozdaniach zawarte były informacje opisowe o specjalistycznych usługach opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi z podaniem ilości osób objętych tymi usługami, łącznym wymiarem godzin i danymi o odpłatności za usługi. W sprawozdaniu podano również szczegółowe rozliczenie wydatków na realizację zadania zleconego. (dowód: akta kontroli str. 12-27) MOPS sporządzał w 2011, 2012 i 2013 r. kwartale i roczne sprawozdania MK1, MK2 i MPiPS-03 i przekazywał je do Wydziału Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie. (dowód: akta kontroli str. 28-66) 4 1.2 W okresie 2011-2013 MOPS zatrudniał 17 osób do realizacji zadania specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Na stanowiskach opiekuna wykonującego specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania zatrudniano: - w 2011 r. – 15 osób - w 2012 r. - 17 osób - w 2013 r. – 16 osób. Specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczone były przez osoby posiadające kwalifikacje zgodne z wymogami określonymi w § 3 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych2. Opiekunowie posiadali następujące kwalifikacje do wykonywania zawodu: - 8 osób wyższe wykształcenie pedagogiczne, - 2 osoby wyższe wykształcenie – psychologia, - 7 osób wykształcenie średnie medyczne. Osoby zatrudnione jako opiekunowie odbyły wymagane staże w jednostkach specjalistycznych i posiadają wymagane przeszkolenie. Wskazane kwalifikacje znajdują potwierdzenie w dokumentach kadrowych tych osób. (dowód: akta kontroli str. 67-160) 1.3 Podkarpacki Urząd Wojewódzki – Wydział Polityki Społecznej przeprowadził w dniu 8.12.2011 r. w MOPS w Stalowej Woli kontrolę kompleksową. Kontrola została przeprowadzona przez 3 pracowników Oddziału Nadzoru. Przedmiotem kontroli było m.in. wydatkowanie środków finansowych na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, w tym na specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W protokole kontroli podano wysokość środków finansowych na specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi na dzień 30.11.2011 r. – 461.418 zł. W toku kontroli dokonano oceny prawidłowości kompletowania i prowadzenia dokumentacji w zakresie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Wyrywkowej kontroli poddano dokumentację 5 osób korzystających ze specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania. Skontrolowane świadczenia zostały ocenione jako przyznane zasadnie. W aktach znajdowały się odpowiednie dokumenty, takie jak: orzeczenie o niepełnosprawności, właściwe zaświadczenie lekarza specjalisty kwalifikujące do pomocy w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, rodzinny wywiad środowiskowy oraz dokumenty potwierdzające sytuację materialną. Decyzje doręczane były stronom za potwierdzeniem odbioru. W protokole kontroli nie zawarto uwag i nie wydano zaleceń pokontrolnych. (dowód: akta kontroli str. 161-197) 2 Dz. U. Nr. 189, poz. 1598 ze zm. 5 1.4 W badanym okresie w MOPS wydano 390 decyzji administracyjnych w sprawach specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi w tym: - w 2011 r. - 122 decyzje, w tym: - decyzje przyznające świadczenie: 104 - decyzje o zmianie ilości godzin lub zakresu świadczonych usług: 18 - decyzje odmowne: 0 - w 2012 r. – 149 decyzji, w tym: - decyzje przyznające świadczenie: 97 - decyzje o zmianie ilości godzin lub zakresu świadczonych usług: 51 - decyzje odmowne: 1 - w 2013 r. – 119 decyzji, w tym: - decyzje przyznające świadczenie: 101 - decyzje o zmianie ilości godzin lub zakresu świadczonych usług: 18 - decyzje odmowne: 0 Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi świadczone były: - w 2011 r. dla 60 osób, - w 2012 r. dla 64 osób, - w 2013 r. dla 64 osób. W wyniku analizy 60 decyzji - po 20 decyzji z każdego roku objętego kontrolą - nie stwierdzono nieprawidłowości w procedowaniu MOPS w badanym zakresie. Pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych, przyznawana była w formie decyzji administracyjnych, na podstawie wniosku złożonego przez osobę zainteresowaną lub jej przedstawiciela ustawowego. W każdym przypadku przed wydaniem decyzji przeprowadzany był przez pracownika socjalnego wywiad środowiskowy. Dokumentem uprawniającym do korzystania z usług specjalistycznych dla osób z zaburzeniami psychicznymi było zaświadczenie wydane przez lekarza psychiatrę lub neurologa. Wydawane decyzje spełniały wymogi określone w art. 107 k.p.a. W decyzjach przyznających usługi ustalany jest zakres, okres i miejsce świadczenia pomocy oraz ilość przyznanych miesięcznie godzin usług i wysokość odpłatności. Wszystkie badane sprawy zostały załatwione z zachowaniem terminów określonych w art. 35 k.p.a. Zainteresowani – adresaci decyzji i ich pełnomocnicy - nie składali odwołań od decyzji o przyznaniu specjalistycznych usług opiekuńczych. Wydana w 2012 r. decyzja o odmowie przyznania specjalistycznych usług opiekuńczych dotyczyła wniosku o zapewnienie opieki cierpiącemu na autyzm synowi wnioskodawczyni w czasie zajęć w szkole. W uzasadnieniu odmowy wyjaśniono, że opracowany przez psychologa program stymulacyjno – edukacyjny może być realizowany z dzieckiem tylko w miejscu zamieszkania. (dowód: akta kontroli str. 28-66 i 198-625) Nadzór nad realizacją specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi sprawowany był w MOPS przez kierownika działu usług i koordynatora pracy opiekunek. Obowiązki w tym zakresie sprecyzowane były w zakresach czynności i w rocznych harmonogramach kontroli. Przedmiotem kontroli ze strony kierownika działu usług była praca koordynatora usług opiekuńczych, w tym sposób naliczania opłat za wykonane usługi oraz dokumentowanie i rozliczanie czasu pracy opiekunek. Koordynator pracy opiekunek kontrolował sposób wykonywania opieki w miejscu zamieszkania usługobiorców. 6 Kierownik działu usług dokonywała - raz w kwartale - kontroli (udokumentowanych protokołem) dotyczących wykonywania zadań przez koordynatora pracy opiekunek. W wyniku tych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Koordynator pracy opiekunek w 2011 r. dokonał 14 kontroli w miejscu zamieszkania usługobiorców. W 2012 r przeprowadzonych zostało 39 kontroli, a w 2013 r. 22 kontrole. Ustalenia kontroli zapisywane były w protokołach kontroli. Kontrole te nie wykazały nieprawidłowości. (dowód: akta kontroli str. 681-716) 1.5 W decyzjach przyznających usługi ustalana była wysokość odpłatności. Kwota odpłatności za świadczenie usług ustalana była zgodnie z dyspozycją § 4 cyt. rozporządzenia Ministra polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Dyrektor MOPS, zgodnie z § 4 ust. 4 powołanego rozporządzenia, wydawał corocznie zarządzenia w sprawie ustalenia kosztu 1 godziny usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych. W 2011 r koszt 1 godziny usług opiekuńczych wynosił 13,30zł. W 2012 r koszt 1 godziny usług opiekuńczych wynosił 13,50zł. W 2013 r koszt 1 godziny usług opiekuńczych wynosił 13,90zł. W wyniku badania 60 decyzji - po 20 decyzji z każdego roku - nie stwierdzono nieprawidłowości w procedowaniu MOPS w zakresie ustalania odpłatności za świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych. W uzasadnionych losowo przypadkach zainteresowani zwalniani byli z ponoszenia odpłatności. W 2011 r. 9 świadczeniobiorców zostało całkowicie zwolnionych z ponoszenia odpłatności za usługi opiekuńcze, a 2 było częściowo zwolnionych z ponoszenia odpłatności. W 2012 r. 11 świadczeniobiorców zostało całkowicie zwolnionych z ponoszenia odpłatności za usługi opiekuńcze, a 2 było częściowo zwolnionych z ponoszenia odpłatności. W 2013 r. 9 świadczeniobiorców zostało całkowicie zwolnionych z ponoszenia odpłatności za usługi opiekuńcze a 3 było częściowo zwolnionych z ponoszenia odpłatności. Podstawą podejmowania decyzji o zwolnieniu od ponoszenia opłat był każdorazowo wniosek pracownika socjalnego przeprowadzającego wywiad środowiskowy. Główną przyczyna zwolnień były udokumentowane wydatki na leki i leczenie innych przewlekłych chorób oraz konieczność korzystania z 2 rodzajów usług specjalistycznych. (dowód: akta kontroli str. 198-625, 626-654 i 717) 1.6 W 2011 r., z tytułu realizacji zadania zleconego polegającego na świadczeniu specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, MOPS uzyskał dochody w wysokości 30 898,69 zł. 7 Dochody te były przekazywane na konto Urzędu Miasta Stalowa Wola. W 2012 r. MOPS uzyskał dochody z tytułu realizacji opisywanego zadania zleconego w wysokości 34 113,27 zł. Dochody te były przekazywane na konto Urzędu Miasta Stalowa Wola. W 2013 r. MOPS uzyskał dochody z tytułu realizacji opisywanego zadania zleconego w wysokości 23 642,11 zł. Wykazane w poszczególnych latach dochody były przekazywane na konto Urzędu Miasta Stalowa Wola w terminach umożliwiających dotrzymanie przez Gminę terminów określonych w art. 255 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych3. (dowód: akta kontroli str. 655-660, 662-667) 1.7 Gmina nie szacowała corocznie wysokości dotacji niezbędnej do realizacji zadania. Wydział Finansów i Budżetu Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie przesyłał do Urzędu Miasta informacje o decyzji Wojewody Podkarpackiego o ustaleniu planu dotacji oraz planu dochodów budżetu państwa związanych z realizacją zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego. Wysokość dotacji otrzymanej przez Gminę Stalowa Wola przekazanej do MOPS była wystarczająca i nie wystąpiła potrzeba wnioskowania do Wojewody o zwiększenie wysokości dotacji. Środki przekazane do MOPS na realizacje zadania w rozdziale 85228 w latach 2011 - 2013 pokryły w całości potrzeby jednostki w tym zakresie. (dowód: akta kontroli str.8-9 i 661) 1.8 Wysokość dotacji otrzymanej przez Gminę na realizację specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi wyniosła w poszczególnych latach: - w 2011 r. – 549 400 zł, - w 2012 r. – 550 000 zł, - w 2013 r. – 570 100 zł. Wysokość dotacji otrzymywanej przez Gminę była wystarczająca i nie zachodziła potrzeba wnoszenia do Wojewody Podkarpackiego o jej zwiększenie. W 2011 r Wojewoda Podkarpacki zwiększył plan wydatków o kwotę 74 100 zł obejmującą wydatki na szkolenie opiekunek wykonujących usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W związku z rezygnacją z realizacji zadania, plan wydatków został zmniejszony w § 4700 o kwotę 30 000 zł. Pozostałe środki zostały przeznaczone na badania lekarskie opiekunek. W 2012 r. decyzją Wojewody Podkarpackiego plan wydatków zwiększono o kwotę 18 900 złotych. Środki te przeznaczono na wynagrodzenie osób zatrudnionych na umowy o pracę i umowy zlecenia oraz pochodne od tych wynagrodzeń. Różnice wynikały ze wzrostu dodatku stażowego dla pracowników. W związku ze wzrostem składki na ubezpieczenie wypadkowe z 1,03% na 1,08% dokonano zmian polegających na zwiększeniu §4110, a zmniejszono §4010. 3 Dz. U. z 2013 r. poz. 885 ze zm. 8 W 2013 r. ogólny plan wydatków nie uległ zmianie. Dokonywane były tylko przesunięcia między paragrafami po dokonaniu rozliczenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i stwierdzeniu, że rzeczywista kwota jest niższa od planowanej, różnica została przeniesiona na wydatki bieżące. Podstawą decyzji Wojewody o zmianie planów wydatków były składane przez MOPS zapotrzebowania. Zapotrzebowania na środki finansowe wynikające z przyznanego wcześniej budżetu przedkładane były w systemie SAC do Wydziału Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego. Dyrektor MOPS działał w tym zakresie w oparciu o pełnomocnictwo udzielone przez Prezydenta Miasta Stalowa Wola. (dowód: akta kontroli str. 8-9, 668 i 834) 1.9 Analiza planowania i podziału środków na opisywane zadanie zlecone w 2011 r. wykazała, że plan po zmianach wyniósł 549 400 zł, kwota przekazanej dotacji wyniosła 549 400 zł. Wykorzystana w całym roku kwota dotacji wyniosła 549 233,21 zł. Kwota zwróconej dotacji wyniosła 166,79 zł. W 2012 r. plan po zmianach wyniósł 550 000 zł, kwota przekazanej dotacji wyniosła 550 000 zł. Wykorzystana w całym roku kwota dotacji wyniosła 549 996,30 zł. Kwota zwróconej dotacji wyniosła 3,70 zł. W 2013 r. plan po zmianach wyniósł 570 100 zł, kwota przekazanej dotacji wyniosła 570 100 zł. Wykorzystana w całym roku kwota dotacji wyniosła 563 791,13 zł. Kwota zwróconej dotacji wyniosła 6 308,87 zł. (dowód: akta kontroli str. 673-675) Zmiany w planach wydatków na zadanie zlecone dokonywane były w MOPS na podstawie zarządzeń Prezydenta Miasta Stalowa Wola. W zarządzeniu Prezydent Miasta w oparciu o decyzję Wojewody Podkarpackiego dokonywał zwiększenia w rozdz. 85228 – specjalistyczne usługi opiekuńcze. (dowód: akta kontroli str. 718-743.) W latach 2011-2013 niewykorzystane środki z dotacji zostały zwrócone przez MOPS na rachunek Gminy w terminach umożliwiających Gminie dotrzymanie terminów określonych w art. 168 ust. 1 cyt. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. (dowód: akta kontroli str. 668-672) Analiza wydatkowania środków z dotacji na realizację zadania zleconego – świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi wykazała, że corocznie ponad 90 % wydatków stanowiły koszty osobowe. W 2011 r. wydatki osobowe wyniosły 514 438 zł tj. 94 % wydatków ogółem. W 2012 r. wydatki osobowe wyniosły 520 121 zł tj. 95 % wydatków ogółem. W 2013 r. wydatki osobowe wyniosły 529 672 zł tj. 94 % wydatków ogółem. Dla opiekunek świadczących wyłącznie te usługi prowadzona była odrębna lista płac. Wydatki rzeczowe w ramach środków z dotacji opiniowane były pod względem merytorycznym przez kierownika działu usług i księgowane w § 85228. Stałą formą kontroli wydatkowania środków z dotacji przez kierownictwo MOPS było przesyłanie do Wydziału Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego comiesięcznych zapotrzebowań na środki, które zawierały sprawozdanie z wykonania za miesiąc poprzedni. 9 Dyrektor MOPS posiadał pełnomocnictwo udzielone przez Prezydenta Miasta Stalowa Wola uprawniające do składania oświadczeń woli w imieniu Gminy w zakresie działalności kierowanej jednostki i do zaciągania zobowiązań w imieniu Gminy w ramach planu finansowego MOPS. Dyrektor MOPS wyjaśnił, że: „na podstawie pełnomocnictwa MOPS składał miesięczne zapotrzebowania dotyczące wysokości środków niezbędnych do realizacji świadczeń pomocy społecznej, w tym na realizację zadania – specjalistyczne usługi opiekuńcze.” (dowód: akta kontroli str. 834) MOPS składał do Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego kwartalne, półroczne i roczne informacje o ilości osób objętych usługami, ilości godzin wykonanych usług, średnim koszcie 1 godz. w okresie sprawozdawczym i wysokości wydatków ogółem. Nie stwierdzono wydatkowania środków z dotacji na zadanie zlecone, na inne cele. (dowód: akta kontroli str. 744-833) 1.10 W badanym okresie do MOPS wpłynęło łącznie 75 skarg. W wyniku badania treści wszystkich 75 skarg ustalono, że żadna ze skarg nie dotyczyła przyznania prawa do specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi lub realizacji tych usług przez pracowników MOPS. (dowód: akta kontroli str. 676-680) Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie4 działalność w badanym obszarze. Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen cząstkowych dotyczących działalności w badanym obszarze: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 4 10 V. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Rzeszowie. Rzeszów, dnia maja 2014 r. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie Dyrektor Wiesław Motyka Andrzej Drążek Główny specjalista ........................................................ podpis ........................................................ podpis 11