Pobierz artykuł - Studenckie Prace Prawnicze

Katarzyna Murawiak
Uniwersytet Wroc³awski, NKE
Znaczenie tworzenia sieci
i stymulowania interaktywnego uczenia siê
w dobie procesów integracji i globalizacji
1. Wstêp
Unia Europejska przechodzi radykalną transformację nie tylko w wyniku rozszerzenia i integracji z krajami Europy Wschodniej, lecz także na skutek zmian
w strukturach ekonomicznych rządzących światową działalnością ekonomiczną.
Świat jest gwałtownie integrowany w jedną ekonomiczną przestrzeń przez wzrost
handlu międzynarodowego, internacjonalizację produkcji i rynków finansowych,
internacjonalizację wzorców kulturowych promowanych przez coraz bardziej powiązany globalny system telekomunikacyjny. Procesy te wymuszają również zmiany w polityce innowacyjnej krajów Unii Europejskiej, a jedną z dróg bardziej
efektywnej transformacji zasobów unijnej wiedzy i przełożenia jej na wzrost ekonomiczny jest stymulowanie powstawania sieci. Tworzenie sieci jest fenomenem,
który może być aktywizowany na wielu poziomach – lokalnym, regionalnym,
krajowym.
Formułowanych jest wiele pytań w odniesieniu do polityki zmierzającej do
stymulowania formacji sieci. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, jaka jest
natura i dynamika innowacyjnych sieci, jakie jest ich znaczenie w nowych uwarunkowaniach gospodarczych na szczeblu regionalnym, krajowym, a tym samym
jakie działania wspomagają rozwiązanie pojawiających się dylematów dotyczących funkcjonowania sieci oraz jakie implikacje wynikają dla polityki kształtowania sieci. Przez nawiązanie do tych zagadnień artykuł podkreśla rolę dynamiki
innowacyjnych sieci w gospodarce wiedzy, a także – na podstawie przykładów
polityki wspierania sieci w Europie – wysuwa istotne postulaty dotyczące kierunku polityki wspierania sieci.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne
5
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
38
|
KATARZYNA MURAWIAK
2. Nowe uwarunkowania konkurencyjnoœci
w dobie integracji i globalizacji
W dobie procesów transformacji, integracji i globalizacji pojęcie konkurencyjności przedsiębiorstwa jest dynamiczne. Założenia dotyczące charakteru konkurencji oraz rynków wynikają z tzw. teorii hiperkonkurencji1. Podkreśla ona wysokie tempo zmian otoczenia rynkowego, technologicznego oraz konkurencyjnego,
co powoduje pojawienie się konkurencji o nowych jakościowo cechach, które
wymagają nowych metod ich analizy oraz nowych strategii. Postępujące procesy
integracji europejskiej i globalizacja rynków sprawiają, iż obecnie niezbędne do
dalszego rozwoju przedsiębiorstwa jest dysponowanie podstawowymi zasobami,
które są określane przez pryzmat wiedzy, umiejętności, technologii oraz sprawności ich wykorzystania w dynamicznym otoczeniu. Jednocześnie podkreśla się
wzrost znaczenia różnych form powiązań kooperacyjnych, a jako jedną z podstawowych cech nowej formuły konkurencyjności wymienia się skłonność podmiotów do współpracy. Z kolei istnienie kooperacji między firmami i innymi innowacyjnymi jednostkami nie wyklucza konkurencji między tymi podmiotami.
B. Axelsson wprowadza pojęcie tzw. relacyjnej teorii konkurencji2, zgodnie z którą przedsiębiorstwa w swoich zachowaniach dążą do kooperacji z otoczeniem.
Kooperacja może mieć charakter współpracy pionowej i poziomej. Horyzontalne formy współpracy między konkurującymi firmami lub firmami i ośrodkami
naukowymi rozszerzyły się w ostatnich dekadach. Są one oparte głównie na sformalizowanych porozumieniach w celu podejmowania wspólnych działań w obszarze B+R, w następstwie czego komercyjne eksploatowanie rezultatów prac jest
przeprowadzane niezależnie przez każdego z partnerów – kooperacja w fazie badań (i rozwoju), a konkurencja przy dostarczaniu na rynek produktu finalnego3.
Pionowe porozumienia występują wówczas, gdy użytkownicy i producenci kooperują w wyznaczaniu trendów i ulepszaniu produktów lub procesów produkcyjnych w ramach relacji odbiorca–dostawca4.
Współcześnie, w dobie dynamicznych zmian, jedną z cech charakterystycznych w budowaniu innowacyjności przedsiębiorstw jest nowe podejście do kreowania wiedzy. Zauważono, iż coraz częściej proces innowacji odbywa się raczej
1 Z. Pierścionek, Ewolucja koncepcji konkurencyjności przedsiębiorstwa, http://www.centrumwiedzy.edu.pl/cw/index.php?sm=129&ca=376&al=ra1
2 Zob. B. Axelsson, G. Estron, Industrial Networks – A New View of Reality, Routledge, London
1992, s. 4.
3 E. Mączyńska, Efektywność polskich przedsiębiorstw i jej pomiar, [w:] Przedsiębiorczość
i konkurencyjność, red. J. Kotowicz-Jawor, t. IV, VII Kongres Ekonomistów Polskich, Polskie
Towarzystwo Ekonomiczne, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2001, s. 140.
4 Y.S. Chang, H.C. Makatsoris, H.D. Richards, Evolution of Supply Chain Management. Symbiosis of Adaptive Value Networks and ICT, Kluwer Academic Publishers, London 2004, s. 3 i n.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
ZNACZENIE TWORZENIA SIECI I STYMULOWANIA INTERAKTYWNEGO UCZENIA SIĘ
|
39
na poziomie sieci niż hierarchii czy rynków5. Badania przeprowadzone przez European Community Innovation Survey (CIS) pokazują, że tylko niewielka część
firm i organizacji prowadzi działalność innowacyjną w odosobnieniu. Większość
badanych podmiotów działa w kooperacji z wielorakimi organizacjami6. Sieciowanie (networking) jest więc postrzegane jako ważny wymóg w przedsiębiorstwach każdej wielkości (KTN, DP, MSP).
3. Sieæ i jej innowacyjny wymiar
Studia nad sieciami są przedmiotem badań różnych dyscyplin naukowych. Dokonując przeglądu literatury, należy stwierdzić, że sieci są hasłem często przywoływanym, rzadko jednak można znaleźć jednoznaczną definicję sieci lub wyjaśnienia istoty zjawiska. Można uznać, że sieć jest zbiorem relacji (opartych np. na
zasobach naturalnych, finansowych, kontroli zrządzania, prawach własności,
komplementarności produkcji) między „aktorami” (np. przedsiębiorcami, przedsiębiorstwami, organizacjami, administracją rządową)7. Sieć łączy formalnie niezależne organizacje w długookresowe relacje, włączające wymianę informacji,
interaktywne uczenie się i bezpośrednią kooperację. Mogą być one postrzegane
jako konstelacja zależności niehandlowych czy też relacji społecznych8.
Sieciowe formy organizacji są bardziej preferowane niż rynek i hierarchia9,
ponieważ umożliwiają elastyczność, stanowią szerszy obszar wzajemnego oddziaływania na proces wzajemnego uczenia się niż interakcje jedynie w środowisku
pojedynczej firmy. Ponadto są bardziej stabilne i stanowią efektywną bazę koordynacji i interaktywnego uczenia się niż anonimowy rynek.
Sieci i relacje w sieci mogą być utożsamiane bardziej z heterarchią niż hierarchią10. Nie są oparte ani na biurokratycznej, administracyjnej władzy przyznającej
więcej uprawnień i przywilejów osobom zajmującym wyższe stanowiska w strukturze organizacyjnej, ani na zależnościach wymiany kształtowanych przez rynek.
Raczej są to relacje wymiany pomiędzy partnerami. Znaczenie horyzontalnej
współpracy między firmami w promowaniu innowacji podkreśla jakościowe
5 Por. G.F. Thompson, Between Hierarchies and Markets. The Logic and Limits of Network
Form of Organization, Oxford University Press, Oxford 2003, s. 111 i n.
6 www.dit.gov.uk/comp/competitive/
7 T. Stryjakiewicz, Sieci gospodarcze w Polsce w warunkach transformacji systemowej, [w:]
Rozwój regionalny i lokalny w Polsce w latach 1989–2002, red. J.J. Parysek, Wyd. Naukowe UAM,
Poznań 2004, s. 26.
8 Por. B. Donaldson, T. O’Toole, Networks, [w:] B. Donaldson, T. O’Toole, Strategic Market
Relationships. From Strategy to Implementation, John Wiley and Sons Ltd., Chichester 2007, s. 82.
9 Por. G.F. Thompson, op. cit., s. 21 i n.; B. Donaldson, T. O’Toole, Networks, [w:] B. Donaldson, T. O’Toole, op. cit., s. 74.
10 Por. Modele organizacji. Heterarchia może współistnieć z hierarchią, „Zarządzanie na
Świecie”, nr 1/2006, styczeń–luty, s. 37–41.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
|
40
KATARZYNA MURAWIAK
aspekty sieciowania. G. Grabher11 dowodzi, że swobodny dobór partnerów w ramach sieci stwarza bardziej korzystne warunki do interaktywnego uczenia się i innowacji. Sieci otwierają dostęp do różnych źródeł informacji, a w ten sposób oferują znacznie szerszą perspektywę niż w przypadku hierarchicznych firm.
Relacje w sieci są oparte na wielu społecznych i psychologicznych zależnościach, takich jak:
– występowanie obopólnych relacji wymiennych pomiędzy partnerami;
– zaufanie i integralność partnerów;
– wiara w reputację partnerów jako osób odpowiedzialnych;
– rozumienie potrzeby otwarcia i gotowości do uczenia się;
– osobiste usposobienie aktorów sieci, które przejawia się w dążeniu do włączania, a nie odrębności i skrajnego indywidualizmu; nastawienie, które dąży do
równouprawnienia, a nie elitarności;
– dzielenie przez aktorów tradycyjnych „konwencji” lub „reguł gry” rynkowej12.
Wymienione cechy wskazują, iż sieci mogą funkcjonować jedynie przy występowaniu obopólnego zaufania w relacjach pomiędzy aktorami13. Bez zaufania
koszty transakcyjne związane np. z projektowaniem i nadzorowaniem kontraktów
byłyby wyższe. To sprawia, że sieci są postrzegane zawsze jako „społecznie osadzone”. Koncepcja osadzenia została wprowadzona przez G. Grabhera14. Zgodnie
z nią mówi się, iż firmy są „osadzone”15 w relacjach w sieci z konkurentami,
klientami, dostawcami, z szerszym środowiskiem biznesu, oraz są głównymi mechanizmami dla kreacji i dostępu do wiedzy ukrytej.
Aktorzy sieci potrzebują siebie nawzajem, ponieważ w ramach własnych struktur organizacyjnych (np. firma, uniwersytet, laboratorium badawcze) nie są w stanie wytworzyć wszystkich zasobów, których potrzebują (np. finansowych, intelektualnych)16. Dlatego sieci różnią się od hierarchii i rynków17. Mimo że relacje
w sieci mogą być oparte na prawnie usankcjonowanych kontraktach i dotyczyć
transakcji finansowych, to są one przede wszystkim charakteryzowane przez takie
pojęcia, jak obopólność, udział, kooperacja i zaufanie, jako środkach ekonomicznej koordynacji.
11
G. Grabher, The Embedded Firm: On the Socioeconomics of Industrial Networks, Routledge,
London 1993, s. 271.
12 Por. M. Perry, Small Firms and Networked Economies, Routledge Studies in Small Business,
London 1999, s. 10 i n.; B. Donaldson, T. O’Toole, Networks, [w:] B. Donaldson, T. O’Toole, op. cit.,
s. 76.
13 Ibidem.
14 Por. G. Grabher, op. cit., s. 4.
15 Z j. ang.: embedded.
16 Zob. B. Donaldson, T. O’Toole, Networks, [w:] B. Donaldson, T. O’Toole, op. cit., s. 77.
17 Por. np. G.F. Thompson, op. cit., s. 111 i n.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
ZNACZENIE TWORZENIA SIECI I STYMULOWANIA INTERAKTYWNEGO UCZENIA SIĘ
|
41
4. Koszty i ryzyko tworzenia sieci
oraz rola sektora publicznego w ich minimalizowaniu
Lokalny i regionalny wymiar sieci ma istotne znaczenie w rozważaniach nad
jej innowacyjnością. Sieci funkcjonują bowiem najlepiej jako innowacyjne organizmy społeczne, kiedy odkrywają obszary wiedzy ukrytej, skumulowanej w regionalnych lub lokalnych interesach danego obszaru, funkcjonujących zrzeszeń,
firm i agencji wspierających przedsiębiorstwa. Wynika z tego, iż wiedza ukryta
wymaga więcej zaufania i kulturowego zrozumienia, co rozwija się przede wszystkim dzięki geograficznej bliskości. Coraz częściej obserwuje się występowanie
sieci także międzynarodowych lub nawet globalnych, jednak sieci o szerszym
zasięgu geograficznym wykazują tendencję do formalizowania swojej aktywności
i są zorientowane na wymianę wiedzy skodyfikowanej18. W ramach projektu Keeble TSER19 stwierdzono, że mimo globalnej orientacji sieci i międzynarodowych
powiązań badawczych europejskich MSP wysokich technologii są one często częścią regionalnych sieci obejmujących inne firmy i centra wiedzy w regionie.
Można więc stwierdzić, że sieci istnieją w specyficznym instytucjonalnym
środowisku lub „miejscu”, gdzie podmioty mają zbieżne nadrzędne interesy oraz
gdzie występuje zrozumienie dla potrzeb danego regionu. W takich warunkach
system innowacyjny może się rozwijać, a zależy to od typu instytucjonalnego
miejsca lub środowiska i interakcji między nim a siecią (ważne są np. zdolności,
umiejętności kapitału ludzkiego i interakcje między firmami, uniwersytetami).
Z kolei polityka i aktorzy sektora publicznego są istotnymi elementami środowiska, w którym operują sieci. Nie tylko ważna jest specyficzna polityka wpływająca na dynamikę przemysłową, lecz także konstelacja uczestników sektora publicznego i prywatnego, którzy biorą udział w kreowaniu tej polityki. Z tego
względu współpraca pomiędzy lokalnymi twórcami polityki i sektorem prywatnym stanowi istotny element regionalnego systemu innowacji. Rodzaje mechanizmów stosowanych w celu wsparcia innowacyjnych sieci powinny zmierzać
w kierunku:
– promowania świadomości potencjalnych aktorów sieci co do zalet współpracy;
– ułatwiania nieformalnych kontaktów i tematycznych grup roboczych;
– pomocy w kojarzeniu firm, potencjalnych partnerów (również zagranicznych), w celu współpracy (pośrednictwo);
18
Na temat znaczenia wiedzy ukrytej w sieci zob. K. Murawiak, Sieć jako forma uczenia się
i podnoszenia konkurencyjności MSP, Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 4, red. M. Winiarski, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006, s. 43–53.
19 D. Keeble, C. Lawson, Collective Learning Processes and Knowledge Development in the
Evolution of Regional Clusters of High-Technology SME in Europe, Göteborg Meeting of the TSER
European Network, April 17–18, ESRC Centre of Business Research, Cambridge 1998.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
42
|
KATARZYNA MURAWIAK
– wspierania wspólnych mediów i usług technicznych dla podmiotów gospodarczych;
– dostarczenia finansowego wsparcia dla sieci i współpracy między firmami.
Sieci, mimo wielu potencjalnych zalet, mogą w późniejszym okresie funkcjonowania być przeszkodą w koniecznej zmianie. Występują także inne koszty i ryzyko zarówno dla indywidualnych partnerów, jak i dla całości systemu innowacyjnego, jak np. dylemat geograficznego rozmiaru sieci (czy należy ograniczać się np.
do sieci o zasięgu jedynie europejskim). Negatywnym następstwem funkcjonowania innowacyjnych sieci może być wzrost, a nie redukcja kosztów transakcyjnych,
ponieważ sieci absorbują dużo zasobów (ekonomicznych, ludzkich, czasu) koniecznych do ich budowy i efektywnego operowania nimi. Ponadto mogą się pojawić partnerzy w formie tzw. wolnego jeźdźca, którzy będą redukować kolektywne korzyści dla pozostałych partnerów. Należy także pamiętać, że sieci zawierają
istotny element włączania, ale i wykluczania aktorów, co może mieć negatywny
efekt w wymiarze terytorialnym lub dla danego sektora gospodarki. Również siła
relacji w obrębie sieci może być mniejsza niż pożądana i istotnie wpłynąć na sieć,
np. duże firmy mogą raczej dyktować kierunek operacji sieci lub eksploatować wiedzę tworzoną lokalnie, niż przyczyniać się do kreacji wiedzy w danym
regionie.
Rolą sektora publicznego powinno być zapewnienie, że ryzyko i koszty sieciowania będą minimalizowane nie tylko dla indywidualnych organizacji, lecz także
i przede wszystkim dla całego systemu i procesu innowacyjnego.
5. Przyk³ady europejskich polityk
wspieraj¹cych powstawanie i rozwój sieci
Komunikacja, kooperacja i koordynacja pomiędzy aktorami są postrzegane
jako fundamentalne elementy w procesie innowacyjnym. Ze względu na ten wymóg wiele krajów zmieniło w ostatnich dekadach kształt prowadzonej polityki
innowacyjnej z perspektywy wspierającej infrastrukturę w kierunku polityki
wspierającej interakcje pomiędzy aktorami, firmami i innymi organizacjami.
W tym zakresie istotna jest więc i polityka wspierająca rozwój sieci, której rolą
byłoby minimalizowanie negatywnych efektów sieci. Polityka, która jest prowadzona na szczeblu narodowym, regionalnym i ponadnarodowym. Celem takiej
polityki powinno być stymulowanie interaktywnego uczenia się przez wspieranie
powiązań między firmami oraz pomiędzy firmami i infrastrukturą B+R. Warunki
takie spełnia wiele inicjatyw podjętych przez wykonawców zarówno na szczeblu
krajowym (zaniepokojonych niesatysfakcjonującym wykorzystaniem zasobów
B+R przez przemysł), jak i regionalnym (zmierzających do pełnego wykorzystania zasobów regionalnych dla rozwoju gospodarczego).
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
ZNACZENIE TWORZENIA SIECI I STYMULOWANIA INTERAKTYWNEGO UCZENIA SIĘ
|
43
Niektóre kraje europejskie rozwinęły instrumenty polityki wspierającej sieci na
szczeblu krajowym. Główną formułą prowadzonej przez nie polityki jest łączenie
grupy firm z centrami badawczymi i uniwersytetami. Przykładem może być holenderski BTS (Business-Oriented Technology Collaboration Scheme) zapoczątkowany w 1997 r., który finansuje kooperacyjne projekty do 37,5% kosztów. Najbardziej natomiast znanym programem kooperacji w Europie jest zapoczątkowany
w 1989 r. Duński Program Sieci. Skupia się on na budowaniu świadomości potencjalnych uczestników sieci co do znaczenia kooperacji dla działalności gospodarczej, pośredniczeniu w treningach i pozyskiwaniu grantów dla zakładania i rozwoju sieci. Aktywny marketing tego programu przez Duński Instytut Technologiczny
doprowadził do szerokiej jego aplikacji w innych krajach europejskich, takich jak
Portugalia, Hiszpania, Wielka Brytania i Irlandia, a także Nowa Zelandia, które
zaadaptowały go do swych własnych uwarunkowań20.
Powstało również wiele inicjatyw na szczeblu regionalnym. Z założenia charakteryzuje je jednak ograniczona skala działania i mniej zasobny budżet. To sprawia, że programy te nie są w stanie włączyć wszystkich elementów, które mogę
być uruchomione na szczeblu krajowym. Polityka na szczeblu regionalnym jest
skoncentrowana na aktywizacji specyficznych, ekonomicznych i technologicznych walorów danego obszaru. Konsekwencją jest kreowanie polityki zorganizowanej głównie w kierunku budowania infrastruktury sieci między istniejącymi
częściami regionalnego systemu: system wsparcia technologicznego, wsparcie dla
współpracy między firmami, promowanie B+R wewnątrz firm, pomoc dla lokalnych firm w wyszukiwaniu partnerów wśród firm operujących na skalę międzynarodową. Wymienione elementy prowadzonej polityki są istotne dla funkcjonowania i podnoszenia konkurencyjności lokalnych MSP, które operując na rynku
regionalnym, odczuwają również wyzwania globalnej konkurencji w podobnym
zakresie, jak duże firmy działające na rynkach międzynarodowych.
Jednym z regionalnych przykładów wspierania sieci jest Program Plato21 zainicjowany w 1988 r. przez Agencję Rozwoju Regionalnego Kempen (Belgia, Flandria). Zadaniem jego był transfer wiedzy między MSP i dużymi firmami w ramach
grup mentorskich. Celem nadrzędnym było zaś rozwinięcie bardziej formalnych
sieci pomiędzy współpracującymi firmami. Dążenie do formalizacji relacji jest
podejściem racjonalnym. Kooperacja między firmami nie powinna być wolna od
zobowiązań, lecz musi zmierzać zarówno do ustalenia celów zrozumiałych dla
każdej ze stron, jak i przewidywalnych etapów współpracy. Wynika to z przekonania, że firmy będą inwestować czas i wysiłek we współpracę w ramach sieci,
jeśli w zamian w przyszłości otrzymają wymierne korzyści biznesowe.
20
Zob. M. Perry, Small Firms and Network Economies, Routledge Studies in Small Business,
London 1999, s. 174 i n.
21 Na podstawie: www.plato.be
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
|
44
KATARZYNA MURAWIAK
Kolejnym przykładem bardziej sformalizowanej współpracy może być np. System Dostawczy Grupy Twente (Holandia), założony przez ok. 60 specjalistycznych dostawców i inżynierów kontraktowych ze wszystkich dyscyplin. Grupa
sformalizowała swoją sieć przez utworzenie wspólnej firmy w postaci holdingu
z udziałami, który działa jak system kontraktowych dostawców z ramienia udziałowców.
W kreowaniu innowacyjności podmiotów w Leuven (Belgia) dużą rolę odegrała natomiast regionalna agencja rozwoju regionalnego – K.U. Leuven Research & Development22, która została wykorzystana do promocji i wsparcia
transferu wiedzy i technologii między uniwersytetem a światem biznesu. Dzięki
jej działaniom powstał m.in. fundusz venture capital i Obwód Sieciowania na
rzecz innowacji. Fundusz wysokiego ryzyka został wykorzystany do sfinansowania wielu innowacyjnych rozwiązań mających istotne znaczenie dla podniesienia
konkurencyjności poszczególnych przedsiębiorstw, ale obarczonych wysokim
ryzykiem niepowodzenia. Skoordynowane działania doprowadziły do wytworzenia się sieci „podobnie myślących” ludzi (naukowców, przedsiębiorców, przedstawicieli funduszy wysokiego ryzyka), zainteresowanych rozwojem wysokich
technologii. Dzięki temu – tak jak w przypadku słynnej Doliny Krzemowej
w USA – zapoczątkowano proces jednoczesnego powstawania nowych przedsiębiorstw sektora MSP, funkcjonujących nie tylko w obszarze działań dotychczasowych podmiotów, lecz także wyspecjalizowanych w innych procesach gospodarczych.
Aktualnie szansą i wyzwaniem dla podmiotów jest 7. Program Ramowy Badań i Rozwoju Technologicznego UE na lata 2007–2013 – największy program
finansowania badań naukowych i rozwoju technologicznego w Europie. Jednym
z programów szczegółowych 7. PR jest: „Współpraca” (Cooperation), o największym budżecie w ramach projektu (32 413 mln €, do 50 521 mln € całkowitego
budżetu)23. W ramach wydzielonych środków przewiduje się wsparcie (nawet do
100%) dla: projektów współpracy, sieci doskonałości, akcji koordynacyjnych
i wspierających, projektów pionierskich, wsparcia określonych grup (zwłaszcza MSP).
6. Podsumowanie
Współcześnie, w dobie dynamicznych zmian gospodarczych, jednym z wymogów rozwijania innowacyjności przedsiębiorstw jest wspieranie kreowania sieci.
Niestety nie jest możliwe wskazanie najlepszej praktyki wypracowanej w ramach
22
Zob. E. Wojnicka, Rola klastrów innowacyjnych w Unii Europejskiej, Wspólnoty Europejskie
nr 5 (128) 2002, s. 38.
23 Na podstawie: www.kpk.gov.pl/7pr/podstawy/cele_i_budzet.html
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
ZNACZENIE TWORZENIA SIECI I STYMULOWANIA INTERAKTYWNEGO UCZENIA SIĘ
|
45
polityki wspierania sieci lub pożądanego rodzaju stosowanych w jej ramach instrumentów. Mechanizmy postępowania, skala sieci oraz grupy docelowe różnią
się w każdym z przykładów, należy jednak uwzględnić kilka aspektów.
Przede wszystkim trzeba pamiętać, iż pośrednictwo sieci jest specjalistycznym
zadaniem, które najlepiej może być realizowane przez podmioty będące blisko
danej społeczności biznesowej, powszechnie akceptowane w ramach danego środowiska. Tworzenie bowiem sieci polega na podnoszeniu świadomości i budowaniu zaufania między uczestnikami sieci, co jest procesem czasochłonnym. Trudno
jest zaakceptować programy publiczne i udzielić wsparcia przez aktywne uczestnictwo, jeśli oczekuje się od nich wykazania wymiernych krótkookresowych rezultatów. Jednocześnie, z punktu widzenia przedsiębiorstw, należy jasno zaprezentować korzyści, jakie są możliwe do uzyskania dzięki uczestnictwu w sieci.
Konieczne jest wskazanie tego elementu zanim jeszcze firmy podejmą decyzję
o ewentualnym zaangażowaniu czasu i wysiłków w formowanie i uczestnictwo
w sieci.
Ze względu zaś na negatywne efekty funkcjonowania sieci czy ryzyko związane z ich funkcjonowaniem należałoby postulować, aby programy sektora publicznego zmierzały także do zidentyfikowania ewentualnych negatywnych efektów
sieciowania. W tym kontekście programy te powinny jednocześnie dopuszczać
ewentualność wprowadzenia alternatywnych rozwiązań w ramach prowadzonej
polityki, nadając nowy kierunek dotychczasowej orientacji innowacyjnej czy
technologicznej.
Bibliografia
Aldrich H.E., Zimmer C., Entrepreneurship through social networks, [w:] Sexton D. Donald,
R. Smilor (red.), The Art and Science of Entrepreneurship, Ballinger, New York 1986.
Axelsson B., Estron G., Industrial Networks – A New View of Reality, Routledge, London 1992.
Donaldson B., O’Toole T., Strategic Market Relationships. From Strategy to Implementation, John
Wiley and Sons Ltd., Chichester 2007.
Gibb A., Small firm’s training and competitiveness: building upon the small firm as a learning organization, „International Small Business Journal”, Vol. 17, No. 1 (1997), s. 13–29.
Grabher G., The Embedded Firm: On the Socioeconomics of Industrial Networks, Routledge, London 1993.
Man T.W.Y., Lau T., Chan K.F., The competitiveness of small and medium enterprises: a conceptualization with focus at entrepreneurial competencies, „Journal of Business Venturing”, Vol. 17,
No. 2 (2002), s. 123–142.
Murawiak K., Sieć jako forma uczenia się i podnoszenia konkurencyjności MSP, Studenckie Prace
Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 4, red. M. Winiarski, Wyd. Uniwersytetu
Wrocławskiego, Wrocław 2006, s. 43–53.
Noronha de, Vaz T., Viaene, de J., Wigier M., Innovation in Small Firms and Dynamics of Local
Development, Scholar Publishing House, Warsaw 2004.
Perry M., Small Firms and Network Economies, Routledge Studies in Small Business, London
1999.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS
46
|
KATARZYNA MURAWIAK
Simmie J., Innovation, Networks and Learning Regions, Atheneum Press, London 1997.
Szarka J., Networks and small firms, „International Small Business Journal”, Vol. 2, No. 8 (1990),
s. 10–23.
Tidd J., Complexity, networks and learning: integrative themes for research on innovation management, „International Journal of Innovation Management”, Vol. 1, No. 1 (1997), s. 1–22.
Thompson G.F., Between Hierarchies and Markets. The Logic and Limits of Network Form of Organization, Oxford University Press, Oxford 2003.
Thorelli H.B., Networks: between markets and hierarchies, „Strategic Management Journal”, Vol. 7,
No. 1 (1986), s. 37–51.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 5, 2008
© for this edition by CNS