Zasady wykonywania zawodów regulowanych w Portugalii

Zasady wykonywania zawodów
regulowanych w Portugalii
2014-01-31 00:13:57
2
W Portugalii nie istnieje jak dotąd jedyny akt prawny, który określa ogólne zasady zawodów regulowanych.
Wolność wyboru zawodu może być ograniczona przez prawo Zgromadzenia Republiki lub akty prawne rządu, a
także poprzez specyficzne wymagania, które są niezbędne dla ochrony interesu publicznego lub ze względów
związanych ze zdolnością pracownika do wykonywania zawodu, zgodnie z art. 47 Konstytucji
Regulacja ustawowa
W Portugalii nie istnieje jak dotąd jedyny akt prawny, który określa ogólne zasady zawodów regulowanych.
Wolność wyboru zawodu może być ograniczona przez prawo Zgromadzenia Republiki lub akty prawne rządu, a
także poprzez specyficzne wymagania, które są niezbędne dla ochrony interesu publicznego lub ze względów
związanych ze zdolnością pracownika do wykonywania zawodu, zgodnie z art. 47 Konstytucji.
Na mocy Porozumienia w sprawie Reformy Kształcenia Zawodowego między rządem i partnerami społecznymi z
marca 2007 r., przewiduje się utworzenie Systemu Regulacji Dostępu do Zawodów (SRAP) oraz utworzenie
Komisji, której uprawnienia obejmować będą monitorowanie i ocenę przepisów dostępu do zawodów istniejących
oraz ocenę potrzeby dokonania zmian istniejących procedur lub przygotowanie ustawodawstwa dotyczącego
innych zawodów.
W odniesieniu do regulacji dotyczących zawodów regulowanych w Portugalii obowiązuje Ustawa nr 9 z dnia 4
marca 2009 r. Zgromadzenia Republiki. Ustawa ta wdraża do portugalskiego prawa zasady zawarte w
Dyrektywie 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r., w sprawie uznawania
kwalifikacji zawodowych oraz zasady zawarte w Dyrektywie Rady 2006/100/WE z dnia 20 listopada 2006 r.,
dostosowującej niektóre dyrektywy w dziedzinie swobodnego przepływu osób, w związku z przystąpieniem
Bułgarii i Rumunii.
Niniejsza Ustawa reguluje również zasady uznawania kwalifikacji do wykonywania zawodów sektorowych w
Portugalii: lekarza, dentysty, pielęgniarki, położnej, farmaceuty, lekarza weterynarii i architekta.
Ustawa nr 9 z dnia 4 marca 2009 r. Zgromadzenia Republiki ustala obowiązujący w Portugalii system uznawania
kwalifikacji zawodowych, nabytych w innym państwie Unii Europejskiej przez obywatela kraju UE, który zamierza
wykonywać zawód regulowany, nie objęty innymi przepisami, jako pracownik niezależny bądź podległy na
terytorium Portugalii. Powyższa ustawa obejmuje również kwestię uznawania kwalifikacji uzyskanych poza UE
przez obywatela kraju UE.
Uznanie kwalifikacji zawodowych umożliwia wykonywanie w Portugalii zawodu nabytego w innym kraju UE, na
tych samych warunkach co osoby, które zdobyły zawód na terytorium Portugalii. Uznaje się, że zawód, który
wnioskodawca pragnie wykonywać jest tym samym zawodem, do wykonywania którego jest uprawniony w
państwie członkowskim pochodzenia, jeśli działalności te są porównywalne.
Przepisy ustawy nie wykluczają potrzeby spełnienia wymagań ze względu na zróżnicowany charakter kwalifikacji
3
zawodowych, które są przewidziane w przepisach regulujących dostęp lub zachowanie możliwości wykonywania
zawodów regulowanych.
Prawo to odnosi się do obywateli państw UE, a także obywateli spoza UE, będących sygnatariuszami
Porozumienia dot. Europejskiego Obszaru Gospodarczego, zgodnie z decyzją Wspólnego Komitetu EOG nr
142/2007 z dnia 26 października, zmieniającą załącznik VII (Wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych) oraz
Protokół Nr 37
Porozumienia EOG.
Zasada swobody świadczenia usług
W Portugalii zawód regulowany może wykonywać obywatel UE, który legalnie wykonywał go w państwie
członkowskim pochodzenia, natomiast w przypadku, gdy zawód ten nie jest zawodem regulowanym w państwie
członkowskim pochodzenia, może wykonywać go w Portugalii obywatel, który w okresie ostatnich 10 lat
wykonywał ten zawód przynajmniej przez 2 lata.
Obywatel wykonujący zawód regulowany podlega normom ustawowym lub wykonawczym dotyczącym etyki
zawodowej, bezpośrednio związanym z kwalifikacjami zawodowymi, zwłaszcza tym normom które dotyczą
definicji zawodu, używania tytułów zawodowych i poważnych uchybień bezpośrednio odnoszących się do
ochrony i bezpieczeństwa konsumentów, włączając przepisy dyscyplinarne stosowane wobec specjalistów
wykonujących ten sam zawód w Portugalii.
Stosowanie powyższych postanowień zależy od tymczasowego i okazjonalnego charakteru wykonywania zawodu
i oceniane jest indywidualnie dla każdego przypadku, biorąc pod uwagę między innymi czas trwania,
częstotliwość, regularność i ciągłość wykonywania zawodu.
Wyjątki od przepisów krajowych
Od wykonującego zawód nie wymaga się zezwolenia do wykonywania zawodu, ani też włączenia lub
przynależności do organizacji lub instytucji zawodowej, z zastrzeżeniem poniższych przypadków:
a) uznaje się, iż wykonujący zawód przynależy do publicznego stowarzyszenia danego zawodu, co umożliwia
podjęcie kroków dyscyplinarnych od momentu rozpoczęcia wykonywania przez niego zawodu,
b) wykonujący zawód nie ma obowiązku zapisania się do publicznego zakładu ubiezpieczeń społecznych celem
uregulowania spraw związanych z działaniami podejmowanymi na rzecz osób objętych systemem ubezpieczeń.
Powinien on jedynie wcześniej poinformować w/w instytucję, bądź w nagłych przypadkach zrobić to po wykonaniu
usługi.
4
Osoba mająca zamiar wykonywać zawód regulowany w Portugalii powinna zaraz po przyjeździe poinformować o
tym organ odpowiedzialny za dany zawód, w drodze pisemnego oświadczenia według przyjętego wzoru, oraz
dołączyć następujące dokumenty:
a) dokument potwierdzający obywatelstwo usługodawcy,
b) dokument potwierdzający że usługodawca zgodnie z prawem wykonuje dany zawód, prowadzi działalność w
państwie członkowskim pochodzenia i nie obowiązuje go zakaz, nawet tymczasowy, wykonywania zawodu,
c) dokumenty świadczące o odpowiednim poziomie wykształcenia,
d) w przypadku gdy zawód ten nie jest zawodem regulowanym w państwie członkowskim pochodzenia,
zaświadczenie że obywatel wykonywał go przynajmniej przez 2 lata w okresie ostatnich 10 lat,
e) zaświadczenie o niekaralności.
Deklaracja jest ważna przez okres roku i jest odnawiana, bez wymogu ponownego składania wyżej wymienionych
dokumentów, w przypadku gdy nie nastąpiły żadne zmiany.
Weryfikacja kwalifikacji
W przypadku świadczenia usługi po raz pierwszy, w ramach zawodu regulowanego, którego wykonanie ma
wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo publiczne, a którego wadliwe wykonanie mogłoby narazić usługobiorców
na poważne konsekwencje, właściwy organ państwa przyjmującego może sprawdzić kwalifikacje usługodawcy
przed rozpoczęciem świadczenia usługi.
W przypadku, gdy w kwalifikacjach osoby wykonującej zawód regulowany zauważone zostaną istotne
rozbieżności co do wymogów związanych z wykształceniem, z tymi obowiązującymi w Portugalii i może to mieć
wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo, usługodawca, poprzez sprawdzenie kwalifikacji, tzw. test umiejętności,
może wykazać, iż nabył odpowiednią wiedzę i kwalifikacje do wykonywania danego zawodu.
W ciągu miesiąca od otrzymania zgłoszenia i niezbędnej dokumentacji, właściwy organ informuje o uznaniu
kwalifikacji, istnieniu istotnej rozbieżności bądź fakcie przedłużenia terminu decyzji o kolejne 30 dni. Ostateczna
decyzja nie powinna przekroczyć jednak okresu 60 dni, licząc od momentu złożenia dokumentów.
Informacje jakich należy udzielić usługobiorcy
W przypadku, gdy usługę świadczy osoba posiadająca tytuł zawodowy uzyskany w państwie członkowskim,
5
usługodawca powinien przekazać usługobiorcy następujące informacje:
a) w przypadku gdy usługodawca jest zarejestrowany w rejestrze handlowym bądź innym podobnym, powinien
poinformować o nazwie tego rejestru i numerze wpisu bądź podać inne, równoważne dane identyfikacyjne
zawarte w tym rejestrze,
b) jeżeli działalność wymaga uzyskania zezwolenia w państwie, w którym wykonywany jest zawód, należy
podać nazwę i adres odpowiedniego organu nadzorującego,
c) wskazać nazwę stowarzyszenia zawodowego lub podobnej instytucji, w której zarejestrowany jest
usługodawca,
d) podać posiadane kwalifikacje zawodowe lub w przypadku ich braku inne, równoważne oraz państwo UE, w
którym zostały uzyskane,
e) poinformować w przypadku, gdy usługodawca prowadzi działalność podlegającą podatkowi VAT,
f) podać informację o posiadanym ubezpieczeniu lub innych środkach zapewniających odpowiedzialność
cywilną za działania wynikające z wykonywania zawodu.
Postanowienia pkt e) nie mają zastosowania do obywateli państw spoza UE, będących sygnatariuszem
Porozumienia o EOG.
System uznawania kwalifikacji zawodowych w Portugalii
Poziomy kwalifikacji zawodowych i tytułów
1. Kwalifikacje zawodowe i potwierdzające je tytuły zostały podzielone na następujące grupy:
a) zaświadczenia uprawnień lub zaświadczenie wydane przez organ państwa UE z uwzględnieniem:
i. wykształcenia, któremu nie odpowiada certyfikat lub dyplom, z wyjątkiem punktu b) do e), lub specjalny
egzamin bez wcześniejszego szkolenia, bądź wykonywania zawodu w pełnym wymiarze godzin w państwie
członkowskim, w okresie 3 kolejnych lat, lub w okresie 10 ostatnich lat,
w niepełnym wymiarze godzin,
6
ii. ogólne wykształcenie na poziomie szkolnictwa podstawowego lub średniego, które daje wiedzę ogólną,
b) certyfikat potwierdzający ukończenie szkoły średniej:
i. o charakterze ogólnym, zakończony cyklem nauki, lub wykształceniem zawodowym wskazanym w punkcie c),
stażem lub praktyką zawodową wymaganą dodatkowo oprócz tego cyklu nauki,
ii. o charakterze technicznym lub zawodowym, ewentualnie zakończony cyklem nauki lub wykształceniem
zawodowym wspomnianym w punkcie poprzednim, stażem bądź praktyką zawodową wymaganą dodatkowo
oprócz tego cyklu nauki.
c) dyplom potwierdzający rodzaj wykształcenia:
i. wyksztalcenie na poziomie szkolnictwa policealnego, wspomnianego w punktach d) i e), trwające minimum
rok, lub przez okres odpowiadający rocznemu wykształceniu lecz w niepełnym wymiarze godzin, którego
ukończenie jest niezbędne celem uzyskania dostępu do szkolnictwa uniwersyteckiego bądź wyższego, czy też
innego na poziomie studiów policealnych,
ii. w przypadku zawodów regulowanych, o których mowa w załączniku Dyrektywy 2005/36/WE, ze zmianami w
ustępie e) części załącznika Dyrektywy 2006/100/WE i Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1430/2007, z dnia 5
grudnia oraz Rozporządzenia Komisji (WE) nr 755/2008 z dnia
31 lipca, wykształcenie, którego specyficzna struktura została wymieniona w w/w dokumentach, odpowiadające
poziomowi wykształcenia, o którym mowa w punkcie i), i które zapewnia porównywalny poziom wykształcenia,
przygotowuje również aplikanta do przyszłych obowiązków i funkcji.
d) Dyplom potwierdzający wykształcenie na poziomie studiów policealnych, trwających minimum trzy lata i nie
więcej niż cztery lata, lub w czasie odpowiadającym temu okresowi, lecz w niepełnym wymiarze godzin, odbyte w
szkole wyższej lub innej, która nadaje ten sam poziom wykształcenia.
e) Dyplom potwierdzający cykl studiów policealnych, trwających przynajmniej 4 lata, lub w czasie
odpowiadającym temu okresowi, lecz w niepełnym wymiarze godzin, odbytych w szkole wyższej lub innej
nadającej ten sam poziom wykształcenia i jeśli istnieje taka potrzeba, ukończenia wykształcenia zawodowego,
wymaganego jako uzupełnienie studiów policealnych.
2. Uważa się za równoważny, dokument potwierdzający jedną z wymienionych w poprzednim punkcie
kwalifikacji, jakikolwiek dokument świadczący o wykształceniu, wydany przez właściwy organ państwa UE,
uznany przez ten kraj na równym poziomie i dający takie same prawa i przygotowanie w odniesieniu do
wykonywania danego zawodu.
Warunki uznania kwalifikacji zawodowych
7
1. Jeśli w Portugalii wykonywanie zawodu regulowanego jest zależne od posiadania odpowiednich kwalifikacji
zawodowych, właściwy organ państwowy wydaje wnioskodawcy zaświadczenie potwierdzające, iż posiada on
uprawnienia lub kwalifikacje wymagane w innych krajach członkowskich, umożliwiające wykonywnie w tych
państwach danego zawodu. Zaświadczenie to powinno zostać wydane przez organ państwa członkowskiego i
potwierdzać poziom kwalifikacji zawodowych, co najmniej równy bądź minimalnie niższy od wymaganego w
Portugalii.
2. Wykonywanie zawodu jest też możliwe, gdy wnioskodawca wykonywał go w pełnym wymiarze godzin
przynajmniej przez 2 lata w okresie ostatnich 10 lat, w innym państwie UE, w którym zawód ten nie jest
regulowany, w przypadku gdy wnioskodawca posiada jedno bądź więcej zaświadczeń dotyczących kwalifikacji,
bądź jeden czy więcej tytułów potwierdzających poziom wykształcenia, które powinny:
a) zostać wydane przez organ UE,
b) poświadczać poziom kwalifikacji zawodowych co najmniej równy bądź minimalnie niższy od wymaganego w
Portugalii,
c) potwierdzić przygotowanie do zawodu.
3. Dwa lata doświadczenia zawodowego, o którym mowa w punkcie poprzednim, nie są wymagane w
przypadkach, gdy tytuły wykszałcenia wnioskodawcy potwierdzą posiadanie odpowiedniego wykształcenia na
jednym z poziomów wspomnianych
w punkcie od b) do e) punktu poprzedniego: Poziomy kwalifikacji zawodowych i tytułów, a zawody, do których
odnosi się załacznik III Dyrektywy 2005/36/WE, ze zmianami w Rozporządzeniu komisji (WE) nr 1430/2007, z dnia
5 grudnia, są uważane za zawody regulowane na poziomie wspomnianym w podpunkcie c) punktu poprzedniego:
Poziomy kwalifikacji zawodowych i tytułów.
4. W przypadkach, gdy w Portugalii wykonywanie zawodu regulowanego zależy od posiadania tytułu, który
potwierdzi 4-letnie wykształcenie na poziomie szkolnictwa wyższego bądź uniwersyteckiego, za poziom
wykształcenia minimalnie niższy od wymaganego uważa się ten, zawarty w podpunkcie c) punktu Poziomy
kwalifikacji zawodowych i tytułów.
5. Na terytorium Portugalii może również wykonywać zawód regulowany osoba posiadająca kwalifikacje
zawodowe, które, mimo że nie odpowiadają wymogom obowiązującego ustawodawstwa w państwie
członkowskim pochodzenia, w Portugalii zostaną uznane za ważne do wykonywania danego zawodu, zgodnie z
nabytymi prawami.
Staż adaptacyjny
Właściwy organ informuje o konieczności odbycia stażu adaptacyjnego, który może trwać maksymalnie do 3 lat,
w przypadku stwierdzenia, iż:
8
a) okres odbytego kształcenia w państwie pochodzenia wnioskodawcy był krótszy od tego, jaki obowiązuje
według prawa w Portugalii,
b) jeśli kształcenie obejmuje przedmioty znacznie różniące się od tych wymaganych przez prawo portugalskie
co do danego zawodu,
c) jeśli w zakresie prawa portugalskiego, zawód regulowany obejmuje jedną lub kilka działalności, które nie
posiadają odpowiednika w zakresie tego samego zawodu w państwie członkowskim pochodzenia.
Odnośnie powyższych punktów b i c, chodzi o przedmioty znacznie różniące się od tych wymaganych przez
prawo portugalskie co do danego zawodu, a czas trwania kształcenia znacznie różni się od zasad kształcenia
obowiązujących w prawie portugalskim.
Odpowiedni organ ustala czy doświadczenie zawodowe uzyskane przez wnioskodawcę w UE bądź poza nią, jest
w stanie po części lub całkowicie wyrównać różnice w wykształceniu oraz ustala odpowiedni okres do odbycia
stażu celem zmniejszenia tych różnic.
Wybór pomiędzy testem umiejętności a stażem adaptacyjnym należy do odpowiedniego organu, który ustala czy
do wykonywania danego zawodu wymagana jest dokładna znajomość prawa krajowego. Odnosi się to do
przypadków, gdy wykształcenie zostało zdobyte poza UE.
W przypadku, gdy wnioskodawca posiada kwalifikacje do wykonywania tylko części czynności, jakie podlegają
posiadanemu zawodowi, odpowiedni organ wydaje zaświadczenie, w którym wymienia te usługi, które może on
świadczyć na terenie Portugalii.
Zasady wykonywania zawodu
Znajomość języka
Podczas procesu uznawania kwalifikacji zawodowych, właściwy organ stwierdzi, czy wnioskodawca posiada
znajomość j. portugalskiego, w stopniu niezbędnym do wykonywania danego zawodu.
Używanie tytułów zawodowych
W zakresie świadczenia usług w Portugalii, usługodawca używa tytułu zawodowego państwa członkowskiego, w
którym świadczy usługi, z wyjątkiem jeżeli nie istnieje taki tytuł zawodowy w państwie członkowskim, w którym
usługodawca świadczy usługi.
W tym przypadku używa on stosownego tytułu istniejącego w języku oficjalnym tego państwa.
9
Używanie tytułów akademickich
Usługodawca może używać tytuł akademicki uzyskany w państwie członkowskim pochodzenia oraz, ewentualnie
jego skrót w j. portugalskim, wraz z nazwą i adresem instytucji, która go nadała. Jeśli tytuł akademicki państwa
członkowskiego pochodzenia może być mylony w Portugalii z tytułem, którego uzyskanie wymaga dodatkowych
szkoleń nie posiadanych przez usługodawcę, właściwy organ może wymagać użycia tego tytułu w odpowiedni
sposób, aby uniknąć błędu.
Uprawnienia do wykonywania zawodu i współpraca administracyjna
Właściwe organy
Właściwe władze krajowe, uprawnione do uznawania kwalifikacji zawodowych w rozumieniu ustawy, są
wyznaczane w terminie sześciu miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej ustawy, na mocy rozporządzeń
ministrów odpowiedzialnych za daną działalność, które określają zawody regulowane podlegające ich jurysdykcji.
Organy, o których mowa powinny:
■
■
■
współpracować ze swoimi odpowiednikami w innych państwach członkowskich, udzielając wszelkich
niezbędnych informacji,
wymieniać informacje ze swoimi odpowiednikami w innych państwach członkowskich, dotyczące okoliczności
jakie mogą mieć wpływ na wykonywanie zawodów objętych tą ustawą, odnoszące się do postępowania
dyscyplinarnego lub karnego, legalności zatrudnienia lub prawidłowego świadczenia usług przez usługodawcę,
wymieniać informacje niezbędne do sporządzania i rozpatrywania skarg usługobiorców na usługi świadczone
przez usługodawców oraz przekazywania ich wyników do wnioskodawców.
Jednostka koordynująca
Właściwe władze krajowe są koordynowane przez organ, który jest odpowiedzialny za jednolite stosowanie
ninieszego systemu i zbieranie wszystkich informacji związanych z warunkami dostępu do zawodów
regulowanych w różnych państwach członkowskich.
Organ koordynujący zapewnia reprezentację krajową w komitecie, który wspiera Komisję Europejską w
zadaniach związanych z uznawaniem kwalifikacji zawodowych.
Instytucja koordynująca nadzoruje system informacji, stanowiący punkt kontaktowy (National Reference Point),
10
który posiada następujące funkcje:
■
■
zapewnienie obywatelom i odpowiednikom insytucji w innych państwach członkowskich informacji niezbędnych
do uznawania kwalifikacji zawodowych, takich jak ustawodawstwa krajowego danego zawodu, w tym zasad
etyki, jak również informacji na temat prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,
pomaganie obywatelom, którzy chcą wykonywać zawód w innym państwie członkowskim w ubieganiu się o
informacje, o których mowa w poprzednim zdaniu, we współpracy, jeśli zaistnieje taka potrzeba, z ich
odpowiednikami i organami władzy, odpowiedzialnymi za uznawanie zawodów w przyjmującym państwie
członkowskim.
Lista wszystkich zawodów regulowanych w Portugalii dostępna jest w j. angielskim, na stronie internetowej
National Reference Point for Vocational Qualifications:
http://portal.iefp.pt/portal/page?_pageid=177,222075&_dad=gov_portal_iefp&_schema=GOV_PORTAL_IEFP
Luty 2011
11