Plan zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód

Transkrypt

Załącznik
do Zarządzenia nr 19/2011 z 27 grudnia 2011 r.
PLAN ZWALCZANIA ZAGROŻEŃ I
ZANIECZYSZCZEŃ WÓD PORTOWYCH DLA
ZARZĄDU MORSKIEGO PORTU GDYNIA S.A.
(zatwierdzony 7 listopada 2011 roku Decyzją Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni,
Nr 8201/05/11)
-wyciąg-
1
1.1
Wprowadzenie
Podstawa prawna i zakres opracowania
Podstawą do wykonania „Planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód portowych
dla Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A” jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
3 grudnia 2002 r. w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń1 i zanieczyszczeń
na morzu2 (Dz. U. z 2002 r. Nr 239, poz. 2026) wraz z Ustawą z dnia 16 marca 1995 r.
o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr
99, poz. 692). Zgodnie z par. 15 ust. 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002
r. w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu plan ten
stanowi integralną część Planu Krajowego.
[…]
1.2
Zasięg terytorialny opracowania
Zasięg terytorialny opracowania obejmuje wody basenów portowych stanowiące
infrastrukturę portową, wyszczególnioną w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31
sierpnia 2010 r. w sprawie określenia akwenów portowych oraz ogólnodostępnych obiektów,
urządzeń i instalacji wchodzących w skład infrastruktury portowej dla każdego portu o
podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej (Dz. U. 2010 r. Nr 169, poz. 1139).
[...]
1
Zagrożenie – rozumie się przez to zdarzenie wynikające m.in. z rozwoju cywilizacyjnego nie będące pożarem a
stanowiące niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska naturalnego. Przez zagrożenie
zanieczyszczeniem wód basenów portowych, których dotyczy niniejszy plan należy rozumieć zanieczyszczenie
wody substancjami olejowymi oraz substancjami stałymi (śmieci). W przypadku substancji innych niż
ropopochodne oraz śmieci, na terenie ZMPG S.A. obowiązuje postępowanie zgodnie z „Planem ratownictwa”
oraz innymi przepisami Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni i instrukcjami obowiązującymi na terenie
poszczególnych terminali.
2
W świetle definicji przyjętych w Konwencji Helsińskiej zanieczyszczeniem morza jest wprowadzanie przez
człowieka bezpośrednio lub pośrednio do morza, łącznie z ujściem rzek, substancji lub energii, które mogą
stwarzać zagrożenie dla zdrowia człowieka, niszczyć żywe zasoby i morskie ekosystemy, stwarzać utrudnienie
w dozwolonym użytkowaniu morza łącznie z rybołówstwem, pogarszać jakość wody morskiej oraz prowadzić
do zmniejszenia walorów rekreacyjnych morza. Zanieczyszczenie morza może pochodzić ze statków
przewożących towary masowo lub w opakowaniach, paliwa bunkrowego oraz przemysłowych instalacji
przybrzeżnych, jak również w niektórych przypadkach z przemysłowych instalacji lądowych.
Zgodnie z rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki
oraz o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary z dnia
05 lipca 2011 roku „substancje zanieczyszczające” oznaczają substancje objęte załącznikami I (olej) i II
(szkodliwe substancje ciekłe) do Konwencji MARPOL 73/78 T.
Strona 1 z 20
Rysunek nr 1. Mapa obszaru objętego planem zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód portowych
Źródło: ZMPG S.A.
[…]
2
2.1
Ogólna charakterystyka morskiego Portu Gdynia
Oznaczenie podmiotu zarządzającego portem
Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A.
81-337 Gdynia; ul. Rotterdamska 9
[…]
2.3.3 Ogólna charakterystyka wpływu działalności gospodarczej na zanieczyszczenie
wód portowych
2.3.3.1 Działalność przeładunkowa i transport towarów
Działalność na terenie morskiego portu w Gdyni polega głównie na świadczeniu usług
związanych z korzystaniem z infrastruktury portowej przez podmioty zależne, stocznie oraz
inne podmioty gospodarcze, zajmujące się bezpośrednio przeładunkiem towarów i obsługą
statków.
W warunkach normalnej pracy urządzeń eksploatowanych na terenie portu nie występuje
zagrożenie zanieczyszczenia wód portowych. Takie zdarzenie jest możliwe w wyniku awarii,
kolizji środków transportu na nabrzeżu, kolizji między statkami lub uszkodzeń statków, jak
również w wyniku kolizji statku z instalacjami portowymi. Należy także wziąć pod uwagę
świadomy, nielegalny zrzut zanieczyszczeń do basenów portowych zarówno z instalacji jak i ze
statków.
Do podmiotów, których działalność na terenie portu może stwarzać zagrożenie
wystąpienia zanieczyszczenia wód portowych w wyniku awarii instalacji, kolizji lub skutków
wybuchu, ze względu na ilość i rodzaj przeładowywanych towarów, należy zaliczyć:
Strona 2 z 20
• MTMG Morski Terminal Masowy Gdynia Sp. z o. o. (w dalszej części opracowania
nazywane MTMG);
• BBM Bałtycka Baza Masowa Sp. z o. o. (w dalszej części opracowania nazywane BBM);
• Morski Terminal LPG - PETROLINVEST Sp. z o.o. (zagrożenie pośrednie);
• Baza Przeładunku Paliw Płynnych ZMPG. S.A. przy falochronie;
• Bałtycki Terminal Drobnicowy Gdynia Sp. z o. o. (w dalszej części opracowania
nazywane BDTG);
• BCT – Bałtycki Terminal Kontenerowy Gdynia Sp. z o. o. (w dalszej części opracowania
nazywane BCT);
• Westway Terminal Poland Sp. z o. o.
Ponadto na terenie portu działają podmioty, w których przeładowywane są ładunki
masowe, które również mogą stanowić zagrożenie dla wód portowych w postaci substancji
stałych (śmieci):
•
•
•
•
Bałtycki Terminal Zbożowy Sp. z o. o.;
Górażdże Cement S.A.;
Vistal Olvit Sp. z o. o.;
Rol – Ryż Sp. z o. o.
Reasumując: wszystkie w/w zakłady stanowią zagrożenie dla wód, tylko różnica polega
na skali zagrożenia i rodzaju potencjalnych substancji.
2.3.3.2. Działalność stoczniowa
Jednocześnie, na terenie morskiego portu w Gdyni funkcjonują podmioty gospodarcze
zajmujące się budową i remontami jednostek pływających, a także montażem
wielkogabarytowych konstrukcji stalowych. W ramach prowadzonych prac wykonywane są
czynności piaskowania, malowania, spawania oraz prace konserwacyjne kadłubów i
konstrukcji stalowych. Podczas normalnej pracy oraz w przypadku zastosowania zabezpieczeń3
nie występuje zagrożenie zanieczyszczenia wód portowych.
Takie zdarzenie może mieć miejsce w przypadku braku szczelnego oplandekowania, nie
stosowania urządzeń filtrujących powietrze, braku zabezpieczeń studzienek kanalizacji
deszczowej oraz w wyniku wycieku olei i smarów wskutek awarii urządzeń, podczas prac
piaskowania i malowania.
Podmioty gospodarcze, których działalność lądowa prowadzona na terenie portu może
spowodować zagrożenie zanieczyszczenia wód portowych ze względu na brak należytego
zabezpieczenia prac stoczniowych, to:
• Euro Industry Sp. z o. o.;
• „Magra” Zakład Produkcyjno – Usługowo – Handlowy;
• „Damen” Shipyards Gdynia S.A.
2.3.3.3 Odbiór odpadów statkowych, ich transport i utylizacja
Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. zgodnie z ustawą z dnia 12 września 2002 r. o
portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunkowych ze statków (Dz.
U. Nr 166, poz. 1361 z późn. zm.), posiada „Portowy plan gospodarowania odpadami oraz
pozostałościami ładunkowymi ze statków” zatwierdzony przez Wojewodę Pomorskiego
decyzją z 10 grudnia 2007 r. (znak: ŚR/Ś.III.EŻ/6621-6/07) oraz aneks nr ŚR.II.KG/662112/08.
3
Zarządzenie Nr 12 Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z dnia 14 czerwca 2005r. Przepisy Portowe (Dz. U.
Woj. Pomorskiego Nr 69, poz. 1312, Dz. U. Woj. Warmińsko – Mazurskiego Nr 78, poz. 110)
Strona 3 z 20
Zgodnie z powyższym planem odbiorem odpadów na terenie portu zajmują się
przedsiębiorstwa zewnętrzne i wewnętrzne posiadające uprawnienia do odbioru i/lub utylizacji
określonych grup odpadów.
Odpady olejowe i ich mieszaniny
[…]
Głównym operatorem, obsługującym odbiór odpadów zaolejonych jest firma CTL
„Trans-Port” Sp. z o.o., posiadająca procedurę postępowania w momencie rozlewu olejowego
wynikającego z winy samochodu, np. rozszczelnienie węży. Zagrożenie zanieczyszczenia wód
występuje zawsze, jednakże w trakcie normalnej obsługi statku i transportu odpadów do
punktów ich zagospodarowania zagrożenie zanieczyszczenia wód portowych jest minimalne.
W trakcie odbioru odpadów ze statków mogą wystąpić następujące zdarzenia awaryjne:
a) pęknięcie węża odbiorczego, rozszczelnienie złączy kołnierzowych, przelanie się medium ze
zbiornika autocysterny itp.,
b) rozrzucenie odpadów na skutek awarii zbiorników.
CTL „Trans-Port” Sp. z o.o. posiada wdrożoną i zatwierdzoną przez Urząd Morski w
Gdyni instrukcję „odbioru odpadów płynnych, w tym wód zaolejonych ze statków
wpływających do Portu w Gdyni”, w celu wyeliminowania wyżej opisanych zagrożeń dla wód
portowych.
Śmieci
Zgodnie z załącznikiem nr V do Konwencji MARPOL 73/78 i wytycznymi do wdrożenia
załącznika nr V śmieci to wszystkie rodzaje odpadów produktów spożywczych, odpadów
gospodarczych eksploatacyjnych z wyjątkiem świeżych ryb i ich części, które to powstają w
wyniku normalnej eksploatacji statku i podlegają usuwaniu w sposób ciągły lub okresowo.
[…]
Podobnie jak odpady olejowe i ich mieszaniny również śmieci odbiera ze statków na
terenie portu głównie CTL „Trans – Port” Spółka z o.o.
Ścieki (sanitarne)
[…]
Ścieki odbiera z terenu portu Przedsiębiorstwo Portowe Sieć Sp. z o.o. Odbiór polega na
przepompowaniu ścieków (pompami statkowymi) do podstawionych autocystern, a następnie
przewiezienia do jednego z punktów zlewnych i zrzucania do portowej kanalizacji sanitarnej.
Nabrzeże Helskie II zostało wyposażone w przyłącza umożliwiające bezpośredni odbiór
ścieków z promów Stena Line Sp. z o. o. do kanalizacji portowej.
[…]
3
Identyfikacja zagrożeń
[...]
3.2
Identyfikacja zagrożeń wynikających z przeładunku i magazynowania
substancji niebezpiecznych na terenie Zarządu Morskiego Portu Gdynia
S.A.
Na terenach podmiotów gospodarczych działających w Porcie Gdynia, w ramach ich
normalnej działalności magazynowej, przeładunkowej i transportowej zidentyfikowano
następujące grupy substancji niebezpiecznych:
• substancje palne, łatwopalne i skrajnie łatwopalne, mogące w wyniku parowania tworzyć
mieszaninę wybuchową z powietrzem. Substancje te są rozpuszczalne (metanol, aceton,
Strona 4 z 20
butanol) lub nie są rozpuszczalne w wodzie (olej napędowy, olej opałowy, gaz płynny,
benzyna, eter),
• substancje toksyczne i bardzo toksyczne (w tym również rakotwórcze i mutagenne), które
są rozpuszczalne (brom, hydrochinon, kwas chlorooctowy) lub nie są rozpuszczalne w
wodzie (nitroanilina, fenylenodiamina, disiarczek węgla, dinitrotoluen). Niektóre z
substancji nierozpuszczalnych w wodzie mają gęstość wyższą od wody i mogą zalegać w
osadach dennych, powodując powstanie strefy martwej.
• substancje określane jednoznacznie jako szkodliwe, toksyczne i bardzo toksyczne dla
organizmów wodnych (brom, bromek metylu, hydrochinon, kwas chlorocotowy, azotan
potasowy). Niektóre z tych substancji mogą powodować długotrwałe niekorzystne
zmiany w środowisku wodnym.
Wymienione powyżej substancje mogą zostać uwolnione do wód portowych m. in. w
następujących przypadkach:
• uszkodzenie ładunku w wyniku kolizji,
• uszkodzenie zbiorników paliwowych statku w wyniku kolizji,
• uszkodzenie połączeń elastycznych pomiędzy statkiem a instalacją odbiorczą na
nabrzeżu,
• uszkodzenie zbiorników i kontenerów transportowych np: w przypadku awarii suwnicy
nabrzeżowej,
• uszkodzenie zbiorników magazynowych na nabrzeżu i przelanie się magazynowanego
medium poza wanny przeciwrozlewowe i szczelne tace,
• podczas awarii następuje również przerwanie zapór przeciwrozlewowych.
Przyczyną uszkodzeń instalacji skutkującymi zanieczyszczeniem wód portowych, mogą
być zarówno błędy operatorów, zmęczenie materiału, przekroczenie dopuszczalnych ciśnień i
naprężeń, jak również silne eksplozje na sąsiadujących obiektach (w pobliżu niektórych
stanowisk przeładunku chemikaliów znajdują się stanowiska rozładunku i magazynowania
gazu płynnego). Eksplozje mogą powstać w wyniku uszkodzenia kontenerów, zawierających
materiały wybuchowe.
Potencjalnie, prawdopodobne eksplozje zbiorników magazynowych gazu płynnego lub
paliw płynnych albo materiałów wybuchowych mogą - oprócz uwolnienia niebezpiecznych
substancji - spowodować również zatopienie jednostek pływających oraz odrzucenie do basenu
portowego zniszczonych fragmentów instalacji portowych (dane literaturowe wskazują na
pomijalne prawdopodobieństwo takich zdarzeń, poniżej 10-6 – ostatni głośny przypadek to
eksplozja gazowca w Nowym Jorku).
Na podstawie zestawienia, ilości i rodzajów składowanych oraz przeładowywanych
substancji niebezpiecznych, jak również związanych z tymi operacjami scenariuszy zdarzeń
awaryjnych, wyróżniono następujące miejsca stanowiące szczególne zagrożenia dla wód
portowych w wyniku awarii:
• Instalacje magazynowe, przeładunkowe i transportowe wykorzystywane przez Morski
Terminal Masowy Gdynia Sp. z o. o., Bałtycką Bazę Masową Sp. z o. o., oraz Morski
Terminal LPG – PETROLINVEST Sp. z o. o., zlokalizowane na Nabrzeżu Duńskim
(szczególnie Pirs Południowy), Nabrzeżu Szwedzkim, Nabrzeżu inż. T. Wendy,
Nabrzeżu Holenderskim oraz Nabrzeżu Śląskim. Na obszarze tym występuje
nagromadzenie ok. 40% masy wszystkich substancji niebezpiecznych, w tym ok. 65%
destylatów ropy naftowej i 100% zasobów gazu płynnego, znajdujących się na terenie
portu. Maksymalne prawdopodobieństwo wystąpienia awarii i uwolnienia substancji
niebezpiecznej do wód portowych na tym obszarze wynosi 5*10-4 (sporadyczne), przy
czym Morski Terminal LPG – PETROLINVEST Sp. z o.o. kwalifikuje się do zakładów
Strona 5 z 20
grupy ZDR, natomiast Bałtycka Baza Masowa Sp. z o. o. i Westway Terminal Poland
do grupy ZZR.
Zgodnie z prawem polskim wszystkie zakłady zakwalifikowane jako:
• ZDR - „Zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej” - winny posiadać
opracowane i wdrożone, zatwierdzone przez Państwową Straż Pożarną „Programy
zapobiegania awariom”, „Raporty o bezpieczeństwie” oraz „Wewnętrzne plany
operacyjno – ratownicze na wypadek wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia”.
• ZZR - „Zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej” - winny
posiadać opracowane i wdrożone, zatwierdzone przez Państwową Straż Pożarną
„Programy zapobiegania awariom”.
3.3
Identyfikacja zagrożeń wynikających z działalności stoczniowej podmiotów
gospodarczych mieszczących się na terenie ZMPG S.A.
3.3.1 Zestawienie substancji stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego
Na obszarze podmiotów gospodarczych działających w granicach Zarządu Morskiego
Portu Gdynia S.A., których działalność polega na remoncie lub budowie jednostek pływających
lub poszczególnych ich części, zidentyfikowano następujące grupy zanieczyszczeń:
a) Ścierniwo, powstające w wyniku prac piaskarskich. W momencie przedostania się do
środowiska morskiego może osadzać się w osadach dennych, powodując kumulację między
innymi metali ciężkich (np. miedzi) i wpływać niekorzystnie na florę i faunę.
b) Farby, służące do malowania i konserwacji kadłubów – możliwość bioakumulacji metali
ciężkich w fito- i zooplanktonie, a także osadzania w osadach dennych. W sytuacji
niekontrolowanego przedostania się farb do wody mogą one stwarzać zagrożenie dla
organizmów bentosowych, tworząc przy dnie strefy beztlenowe.
c) Substancje palne, łatwopalne, nierozpuszczalne w wodzie (oleje i smary) – niekontrolowany
wyciek z urządzeń lub z jednostek remontowanych.
d) Urządzenia i odpady powstałe w wyniku prac przeprowadzanych na doku, które nie zostały
usunięte przed dokowaniem, zawierające substancje niebezpieczne dla środowiska.
Powyższe grupy zanieczyszczeń mogą zostać uwolnione do wód portowych wówczas,
gdy:
•
•
•
•
brak szczelnego zakrycia (oplandekowania) piaskowanych i malowanych części statków,
brak urządzeń filtrujących powietrze typu odpylacze, wibromaty,
brak osłon studzienek kanalizacji deszczowej,
nastąpi uszkodzenie połączeń elastycznych między remontowaną jednostką a instalacją
odbiorczą na nabrzeżu,
• wystąpi awaria, podczas której może nastąpić przerwanie zapór przeciwrozlewowych,
• podczas piaskowania i malowania nie utrzymywano placu/ doku w należytej czystości.
Przyczyną zanieczyszczenia wód portowych mogą być błędy operatorów, zmęczenie
materiału, niestosowanie należytych zabezpieczeń, a także świadome usunięcie odpadów do
wody.
W celu ochrony środowiska morskiego, obowiązkiem wykonawcy prac piaskarskich i
malarskich jest każdorazowe zgłoszenie prac do Kapitanatu Portu Gdynia, w celu uzyskania
zezwolenia na ich wykonywanie oraz warunków jakie należy spełnić, aby powyższe prace
wykonywać. Obowiązkiem przedstawiciela Kapitanatu Portu Gdynia jest kontrolowanie
skuteczności stosowanych zabezpieczeń.
[...]
Strona 6 z 20
3.4
System oczyszczania wód opadowych na terenie ZMPG S.A.
W celu ochrony wód portowych przed lekkimi zanieczyszczeniami płynnymi (o gęstości
mniejszej niż woda) uwolnionymi do gruntu w wyniku awarii, stosowane są separatory
koalescencyjne z wkładem lamelowym lub odstojniki trójkomorowe z matami sorbentowymi,
które umieszczone są przed wylotami kanalizacji deszczowej.
W komorach olejowych separatorów wytrąceniu ulegają substancje ropopochodne, które
następnie są wynoszone ku powierzchni. Czyszczenie separatów wykonuje się z
częstotliwością zależną od szybkości gromadzenia się zanieczyszczeń, lecz nie rzadziej niż dwa
razy do roku i powinno być wykonywane zgodnie z instrukcją.
[…]
Czyszczeniem wszystkich separatorów na terenie portu w Gdyni zajmuje się
specjalistyczna firma CTL „Trans-Port” Sp. z o. o., posiadająca wymagane prawem
zezwolenia, z którą ZMPG S.A. ma podpisaną umowę.
Wyloty sieci kanalizacji deszczowej są monitorowane pod względem zawartości
substancji ropopochodnych i stężenia zawiesiny zgodnie z wytycznymi zawartymi w
pozwoleniach wodno - prawnych dla poszczególnych wylotów. […]
4
[…]
5
Określenie granic akwenów portowych szczególnie wrażliwych na
skutki awarii instalacji portowych, kolizje statków oraz zrzuty awaryjne
i nielegalne ze statków
5.1
5.2
[...]
Zdefiniowanie obszarów o najwyższym narażeniu na zanieczyszczenie wód
portowych − obszary wymagające szczególnej ochrony i monitoringu
Na podstawie analizy rodzaju działalności poszczególnych podmiotów gospodarczych na
terenie zarządzanym przez Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A., częstotliwości ruchu statków
oraz ilości wykrytych rozlewisk w rejonie ich działania wody portowe podzielono na cztery
strefy/obszary wrażliwości na skutki zdarzeń awaryjnych, zbliżonych do awaryjnych oraz
kolizji.
STREFA I
Obejmuje obszar Basenów VI, VII oraz VIII wraz z przyległymi nabrzeżami i odcinkiem
kanału portowego do wysokości Nabrzeża Słowackiego – Nabrzeża Gościnnego.
Względna ilość wykrytych rozlewów w latach 2006 – 2010 [%] = 7
STREFA II
Obejmuje obszar Basenów IV i V wraz z przyległymi nabrzeżami i odcinkiem kanału
portowego od Nabrzeża Słowackiego do Nabrzeża Portowego ( Ostrogi Oksywska i Pilotowa).
STREFA III
Obejmuje obszar Basenu III i Awanportu od Nabrzeża Portowego wraz z przyległymi
nabrzeżami i falochronem (granica z wodami zatoki) do wysokości Nabrzeża inż. T. Wendy –
Falochron.
STREFA IV
Obejmuje obszar Basenów I i II od Nabrzeża inż. T. Wendy wraz z przyległymi
nabrzeżami i falochronem (granica z wodami zatoki).
Strona 7 z 20
W ramach ww. stref można wyróżnić miejsca prowadzenia operacji technologicznych,
związanych z przeładunkiem substancji niebezpiecznych oraz ich magazynowaniem
stwarzającym podwyższone lub wysokie zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowej, z
bezpośrednim uwolnieniem substancji niebezpiecznej do wód portowych:
• Baza Przeładunku Paliw Płynnych ZMPG S.A. przy falochronie – maksymalne możliwe
uwolnienie substancji zanieczyszczającej wynosi 115 Mg (paliwa)4,
• Bałtycka Baza Masowa Sp. z o. o. (Nabrzeże Szwedzkie) – maksymalne możliwe
uwolnienie substancji zanieczyszczającej wynosi 1,5 Mg (paliwa)5.
• MTMG Morski Terminal Masowy Gdynia Sp. z o. o. (Nabrzeże Duńskie, Szwedzkie,
Holenderskie) – maksymalne możliwe uwolnienie substancji zanieczyszczającej (w tym
bardzo niebezpiecznej dla wszystkich organizmów wodnych) wynosi 1,5 Mg6 (m. in.
epichlorohydryna, acetonocyjanohydryna, acetonu, paliwa),
• Morski Terminal LPG - PETROLINVEST Sp. z o. o. (Nabrzeże Śląskie) – możliwość
uwolnienia szybko parującego gazu płynnego i eksplozja chmury gazowej o dużej sile
niszczącej. Maksymalna przewidywana ilość uwolnionego gazu wynosi 700 Mg7,
• BCT – Bałtycki Terminal Kontenerowy Gdynia Sp. z o. o. (Nabrzeże Helskie) –
maksymalne uwolnienie substancji niebezpiecznej wynosi 20 Mg8 (disiarczek węgla), z
czego 30% substancji wlewa się do wód kanału portowego.
[…]
Zestawione powyżej podsumowanie przypadków zanieczyszczenia wód portowych (ok.
80 % wykrytych rozlewisk) oraz wyniki identyfikacji zagrożeń wraz ze scenariuszami zdarzeń
awaryjnych wskazuje jednoznacznie na konieczność objęcia wzmożonym monitoringiem wód
portowych oraz portowych instalacji na nabrzeżach w STREFIE II oraz STREFIE III.
[…]
Jednocześnie, przeładunek i składowanie wysoce niebezpiecznych dla środowiska
wodnego substancji wymaga objęcia szczególnym, indywidualnym monitoringiem terenów
składowych i punktów przeładunku Bałtyckiego Terminalu Kontenerowego (Nabrzeża Helskie
i Oksywskie) w STREFIE I, gdzie w wyniku awarii może nastąpić uwolnienie od 6 do 20 Mg
substancji wysoce niebezpiecznych i toksycznych dla wszystkich organizmów środowiska
wodnego jak disiarczek węgla, bromek metylu, hydrochinon, kwas chlorooctowy,
epichlorohydryna, fenylenodiaminy, dinitrotoluen oraz nitroaniliny.
[…]
4
„Program zapobiegania poważnym awariom przemysłowym dla stanowiska Przeładunków Paliw Płynnych na
Falochronie”
5
„Program zapobiegania awariom”- Bałtycka Baza Masowa Sp. z o. o.
6
„Raport bezpieczeństwa” dla zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii” – Morski Terminal
Masowy Gdynia Sp. z o. o.
7
„Program zapobiegania awariom” – Morski Terminal LPG PETROLINVEST
8
„Raport bezpieczeństwa” dla Zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii” – Bałtycki Terminal
Kontenerowy Sp. z o. o.
Strona 8 z 20
5.4
Zwalczanie zanieczyszczenia na wodach basenów portowych
Portowa Straż Pożarna9 zajmuje się
likwidacją
zagrożeń
na
obszarze
zarządzanym
przez
ZMPG
S.A.
mogących
powstać
w
wyniku
stosowanych technologii i materiałów
oraz instalacji funkcjonujących na tym
terenie. Zagrożeniami mogą być oprócz
pożarów, rozlewy cieczy ropopochodnych
i chemicznych na wodach portowych, a
także przemieszczanie się obłoków
toksycznych oraz wybuchy i awarie
chemiczne.
Portowa
Straż
Pożarna
współpracuje z Komendą Miejską
Państwowej Straży Pożarnej w Gdyni. W
ramach tej współpracy organizowane są
wspólne
ćwiczenia
koordynujące
działania
poszczególnych
jednostek
ratowniczych. Portowa Straż Pożarna
posiada, poprzez bezpośrednią łączność z
Komendą Miejską PSP w Gdyni,
połączenie z ogólnopolskim systemem
ratowniczym.
Ćwiczenia Portowej Straży Pożarnej
Źródło: ZMPG SA
5.4.1. Sposób prowadzenia akcji na akwenach portowych
Na wodach portowych akcję zwalczania rozlewów można podzielić na niżej podane
etapy.
1. Lokalizacja i odgrodzenie rozlewu. Zaporę należy ustawić tak by nie stworzyć problemów z
odpompowywaniem mieszaniny wodno-olejowej i umożliwić spływanie oleju do miejsca
jego zbierania. W przypadku cofki należy uwzględnić kierunek wiatru, prędkość wiatru,
kierunek nurtu. Istnieje również ryzyko przedostawania się zanieczyszczeń na ląd poprzez
kanały burzowe, które należy w takiej sytuacji zabezpieczyć i dalej postępować tak jak w
przypadku powodzi. (Koszty usuwania zanieczyszczeń pochodzących z wód portowych, a
przedostających się na ląd ponosi sprawca zanieczyszczenia). W przypadku dużego rozlewu
należy ustawić dodatkowe zapory zabezpieczające szczególnie po stronie zawietrznej (kilka
linii zapór). Zaporę należy holować z właściwą prędkością, tzn. taką, która nie spowoduje
jej przerwania, bądź podtapiania. W przypadku rozlewów ze statków należy ustawić zaporę
tak by odległość zapory, od statku była taka by olej nie wypływał poza zaporę. Zalecana jest
długość zapory wynosząca przynajmniej 3 długości statku. Przy rozlewach benzyny zapór
nie stosuje się.
2. O ile to jest możliwe usunięcie z miejsca rozlewu wszystkich jednostek pływających
mogących utrudniać prowadzenie akcji zwalczania rozlewu (nie usuwa się statków będących
w centrum rozlewu, wskazane jest usunięcie pracowników tych statków oraz przerwanie
wszelkich prac przeładunkowych w strefie zagrożenia). W przypadku rozlewu
niebezpiecznych substancji chemicznych lub zagrożenia wybuchem lub pożarem konieczna
jest ewakuacja pracowników, okolicznych użytkowników portu lub mieszkańców z pobliża
strefy zanieczyszczenia.
9
Organizacja działań ratowniczych Portowej Straży Pożarnej wraz z schematami została ujęta w „Planie
ratownictwa”, wprowadzony do użytku Zarządzeniem nr 07/2006 z dnia 28 marca 2006 r.
Strona 9 z 20
3.
4.
5.
6.
Zabezpieczenie rozlewu przed ewentualnym zapłonem.
Usuwanie plam o największym zagęszczeniu frakcji olejowej (najgrubszej warstwie oleju).
Oczyszczanie miejsc trudnodostępnych zawierających znaczną ilość oleju.
Usunięcie
pozostałych
plam
olejowych,
czyszczenie
urządzeń
portowych
hydrotechnicznych, nabrzeży, statków.
7. Oczyszczenie sprzętu użytego w czasie akcji, zakończenie akcji.
8. Stosowanie do zwalczania zanieczyszczeń na polskich obszarach morskich innych metod niż
mechaniczne może mieć miejsce wyłącznie za zgodą Dyrektora Urzędu Morskiego.
W sytuacji gdy do miejsca rozlewu nie można dotrzeć sprzętem kołowym zaporę ustawia
się dwojako:
• segmenty zapory transportuje się przy pomocy łodzi motorowych w pobliże rozlewu,
gdzie łączy się je i odgradza rozlew (operacja transportu segmentów zapory na miejsce
rozlewu jest czasochłonna),
lub
• zaporę w całości transportuje się łodziami motorowymi na Strażaka-14, który dostarcza
ją na miejsce rozlewu; zapora rozstawiana za pomocą łodzi motorowych, (przewiezienie
zapory na miejsce cumowania Strażaka 14 – operacja czasochłonna).
5.4.2. Usuwanie zanieczyszczeń powstałych na skutek rozlewu chemikaliów
lżejszych od wody i nie mieszających się z wodą
[…]
Produkty przerobu ropy naftowej trwale zanieczyszczające środowisko morskie to
głównie: benzyny, nafty, oleje napędowe, opałowe, smarowe lekkie i ciężkie, parafiny, asfalty.
Znajomość zjawiska zachodzących po rozlaniu się oleju na powierzchni morza jest
jednym z podstawowych warunków przeprowadzenia skutecznej akcji ratunkowej. Brak
rozeznania w tym zakresie może doprowadzić do podjęcia błędnych decyzji.
[…]
W Tabeli nr 4. podane zostały przybliżone grubości oraz objętość rozlewów w zależności
od barwy plamy olejowej.
Tabela nr 4. Kalkulacja wielkości rozlewu w zależności od barwy plamy olejowej10
Barwa rozlewu olejowego
Srebrzysta
Szara
Tęczowa
Niebieska
Niebiesko − brązowa
Brązowo − czarna
Ciemnobrązowo − czarna
Grubość rozlewu [µm]
Przybliżona objętość rozlewu
[m3/km2]
0.02 ÷ 0.05
0.0
0.1
0.3
1.0
5.0
0.1
0.3
1.0
5.0
15.0 ÷ 25.0
15.0 ÷ 25.0
powyżej 100
powyżej 100
Grubość warstwy po rozlewie ma istotne znaczenie przy jego zbieraniu. Trudniej zbiera
się rozlewy cienkowarstwowe, o małej lepkości i niskich temperaturach płynności. Rozlewy,
których temperatura płynności jest wysoka i wynosi w granicach 200°C tworzą gęstą trudną do
zebrania maź. Najlepszy efekt uzyskuje się przy dodatkowym zastosowaniu zapór
ograniczających powierzchnię rozlewu i zwiększających jej grubość. W przypadku zagrożenia
wybuchowego, czy pożarowego należy rozważyć, czy postawienie zapory nie zwiększy tych
zagrożeń.
10
Źródło: Kurc B., Chrzanowski J., Abramowska E. „Zagrożenia rozlewami szkodliwych chemikaliów oleistych
na morzu”, Zeszyty Naukowe nr 5 (77) Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2005
Strona 10 z 20
[…]
Tabela nr 6. Charakterystyka zagrożeń wybranych substancji oleistych i metody zwalczania rozlewów 11
Nazwa substancji
chemicznej (inne
stosowane nazwy)
Identyfikacja zagrożeń
Zachowanie się substancji
niebezpiecznej na morzu
po rozlewie
Zwalczanie rozlewów substancji
oleistych
1
2
3
4
Akroleina
(2-propenal, aldehyd akrylowy,
akrylaldehyd stabilizowany
hydrochinonem)
Produkt wysoce łatwo palny, działa
bardzo toksycznie na drogi oddechowe,
powoduje oparzenia. Działa bardzo
toksycznie na organizmy wodne. Akroleina
z kwasami, aminami, wodorotlenkiem
potasu i dwutlenkiem siarki daje silnie
egzotermiczne, wybuchowe reakcje i
eksplozje. Pod wpływem promieniowania
UV sama może ulegać polimeryzacji.
Należy unikać kontaktu z rozlaną cieczą.
Rozpuszcza się w wodzie.
Rozlewy
rozcieńczać
wodą.
Do
neutralizacji
można
użyć
glikolu
polietylenowego 400, nie stosować
zapór − substancja wysoce łatwo palna
(Tzapłonu= − 26°C).
Anilina
(aminobenzen, fenyloamina)
Ciecz palna, z powietrzem tworzy
mieszaniny wybuchowe. W czasie pożaru
wydzielają się silnie toksyczne tlenki
azotu, działa toksycznie przez drogi
oddechowe,
ograniczone
dowody
działania rakotwórczego.
Rozpuszcza się w wodzie, tonie.
Stosować
substancje
niepalne,
absorbujące ciecze, uważać z ogniem,
nie wdychać par i aerozoli (toksyczne,
rakotwórcze). Do dekontaminacji używać
5% HC1 i rozcieńczać dużą ilością wody.
Małe ilości niszczyć przez spalanie po
rozcieńczeniu alkoholem.
Tetrachloroetylen
(czterochloroetylen,
perchloroetylen, 1,1,2,2tetrachloroeten)
W trakcie pożaru mogą wydzielać się
niebezpieczne
pary:
chlorowodoru,
chloru, fosgenu.
Nie rozpuszcza się w wodzie, tonie.
Używać absorbentów tonących, można
neutralizować węglem drzewnym oraz
siarczanem (VI) sodu.
Pływają po powierzchni morza,
odparowują.
Stosować absorbenty niepalne, np.
węgiel
drzewny.
Nie
wskazane
stosowanie
zapór
ograniczających
wyciek ze względu na palność substancji
(Tzapłonu = + 24°C).
Oleista, słabo rozpuszczalna
w wodzie ciecz, tonie.
W temp. 218°C następuje wybuch.
Wycieki
i
pary
rozcieńczać
rozproszonymi prądami wodnymi. Małe
ilości
przysypywać
materiałami
chłonnymi.
Ksyleny
(mieszanina izomerów)
(dwumetylobenzeny)
Nitrogliceryna
(triazotan(V) gliceryny,
trinitrogliceryna)
Nitrobenzen
(nitrobenzol, olejek lub esencja
mirbanowa)
Nafta
n-Heptan
Olej hydrauliczny
Ropa naftowa
Produkt łatwo palny, z powietrzem tworzy
mieszaniny wybuchowe, działa szkodliwie
na drogi oddechowe. Z kwasami dają
niebezpieczne,
silnie
egzotermiczne,
reakcje wybuchowe
Palna, wybuchowa, toksyczna ciecz. Przy
spalaniu wydzielają się b. toksyczne tlenki
azotu. Niebezpieczne jest spalanie
dużych ilości, bo przebiega z detonacją.
Przewożona
jako
nitrogliceryna
flegmatyzowana, w stężeniu ok. 40% lub
w roztworze alkoholowym o stężeniu do
1%.
Substancja palna, toksyczna. Pary tworzą
z powietrzem mieszaniny wybuchowe.
Podczas spalania wydzielają się toksyczne
tlenki azotu.
Produkt o średniej temperaturze zapłonu
−10° ÷ +23°C.
Produkt wysoce łatwo palny, tworzy z
powietrzem mieszaniny wybuchowe,
działa drażniąco na skórę, pary mogą
wywoływać uczucie senności. Unikać
wdychania par. Działa bardzo toksycznie
na organizmy wodne.
Wiele frakcji olejowych posiada własności
toksyczne.
Rozlewy
ropopochodne
ograniczają
między
innymi
dostęp
światła
słonecznego i powodują degradację
środowiska morskiego.
Oleista ciecz, słabo rozpuszczalna w
wodzie, pływa po jej powierzchni.
Nie rozpuszcza się w wodzie. Zanurza
się w wodzie. Krzepnie w temperaturze
−40°C.
Stosować
substancje
niepalne,
absorbujące ciecze. Substancja posiada
niską temperaturę samozapłonu (48°C)
oraz topnienia (6°C).
Do likwidacji rozlewów stosować
sorbenty. Usunąć źródło ognia. Zakaz
używania otwartego ognia i palenia. Nie
stosować
strumieni
wody
na
powierzchnie cieczy.
Pływa po powierzchni morza, nie
rozpuszcza się w wodzie, odparowuje.
Posiada b. niską temperaturę zapłonu
(minus 4°C). Pary rozcieńczać prądami
wodnymi rozproszonymi. Nie stosować
zwartych strumieni wody na rozlaną
powierzchnię cieczy.
Pływa po powierzchni morza.
Ograniczać zaporami.
Pływa po powierzchni morza.
Ograniczać zaporami. Zbierać za pomocą
urządzeń mechanicznych.
Wyjątkowo dopuszczalne jest spalanie.
11
Źródło: Kurc B., Chrzanowski J., Abramowska E. „Zagrożenia rozlewami szkodliwych chemikaliów oleistych
na morzu”, Zeszyty Naukowe nr 5 (77) Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2005
Strona 11 z 20
Sposoby usuwania zanieczyszczeń
Ograniczanie rozlewu − celem takiego działania jest zmniejszenie obszaru dna akwenu
portowego, które będzie wymagało usunięcia powstałego zanieczyszczenia. Jeżeli
zanieczyszczająca substancja tonie szybko, to nie będzie konieczności stosowania zapór
mechanicznych. Należy w tym przypadku określić obszar (biorąc pod uwagę kierunek i
prędkość prądu wody) na dnie którego osadziły się zanieczyszczenia w celu ich późniejszego
usunięcia. Na wodach płytkich możliwe jest stosowanie mechanicznych i pneumatycznych
urządzeń wydobywczych, jak również manualne z wykorzystaniem ekip nurkowych. W
każdym przypadku są to operacje żmudne i kosztowne.
Unoszące się frakcje oleju ciężkiego po odgraniczeniu zaporą, są zbierane i usuwane
przez tzw. „łapaczkę” bądź czerpakami12.
5.4.3
Likwidacja rozlewów w warunkach zimowych
Obserwując coraz mroźniejsze zimy i zakładając drastyczną sytuację możliwości
zamarznięcia (np. częściowego) kanału istnieje możliwość zaistnienia warunków
utrudniających z jednej strony prowadzenie akcji ratowniczych, ale też niekiedy je
ułatwiających.
Niskie temperatury zmniejszają zagrożenie pożarowe i wybuchowe. Oleje i chemikalia
zwiększając swą lepkość stają się mniej ruchliwe. Mniejsza ilość substancji lotnych paruje do
atmosfery. Zmarznięta gleba nie przepuszcza zanieczyszczeń, a tam, gdzie powierzchnia
akwenów pokryta jest litą warstwą lodu, zanieczyszczenia nie mają możliwości przedostania
się pod lód, gdy zostaną rozlane z góry, zaś nie mogą wydostać się na powierzchnię, gdy
dostaną się na nie zamarzniętą powierzchnię cieku.
Śnieg pełni funkcję sorbentu. Aby przechwycić uwiązane w nim zanieczyszczenie,
należy całą zanieczyszczoną masę zebrać i przewieźć w wyznaczone miejsce, celem wydobycia
z niej oleju lub chemikaliów. Dokonać tego można poprzez stopienie masy w odpowiednio
przygotowanych i podgrzewanych zbiornikach. Olej lub chemikalia, które przedostały się do
wód powierzchniowych pomiędzy kryształy lodu i śniegu, w części zostają tam zatrzymane, a
w części rozprzestrzeniają się na powierzchni wody. Zdolność do rozprzestrzeniania się
ogranicza wzrastająca lepkość. Przechwytywanie takiej masy lodu, śniegu i zanieczyszczeń
wymaga oczyszczenia sporego akwenu z lodu i ustawienia konwencjonalnych zapór
pływających, z uwzględnieniem zjawiska swobodnego przemieszczania się zanieczyszczonego
lodu w toni. Z reguły wymaga to dublowania a nawet potrajania systemu przechwytującego
zanieczyszczenia13.
5.4.4 Sposób postępowania z odpadami
1.
2.
3.
Nasączone substancjami sorbenty, zapakowane w worki polipropylenowe lub pojemniki
metalowe winny być odwożone - po wcześniejszym uzgodnieniu - do zakładu
unieszkodliwiającego – przez firmę posiadającą stosowne pozwolenia.
Wszystkie odpady powstałe w wyniku usuwania zanieczyszczeń z wód portowych winny
być odpowiednio zebrane i przekazane wyłącznie firmom posiadającym wymagane
prawem pozwolenia.
Każdy z zakładów, w których istnieje ryzyko wystąpienia awarii przemysłowej winien
posiadać określony sposób postępowania z powstałymi w wyniku awarii odpadami.
Odpady, powstałe w wyniku likwidacji zanieczyszczeń na wodach portowych, odbierane
są przez:
12
W Polsce stosowanie środków dyspergujących jest ustawowo zakazane; mówią o tym również przepisy portowe
wydane przez Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni
13
Źródło: „Ekologiczne Aspekty Funkcjonowania Jednostek Pływających Marynarki Wojennej, Statków i Portów
Morskich”, Tadeusz Kasperek, Gdynia 2000
Strona 12 z 20
a)
b)
c)
d)
e)
„Port – Service” Sp. z o. o., tel. (58) 343-79-77,
Przedsiębiorstwo Portowe „Sieć” Sp. z o. o., tel. (58) 627-45-15,
CTL „Trans-Port” Sp. z o. o., tel. (58) 627-44-28,
Eko –Dolina Sp. z o. o. Łężyce, 84-207 Koleczkowo (stałe zanieczyszczenia),
Przedsiębiorstwo COMAL
Sp. z o. o. – odpady olejowe, odbierane własnym
specjalistycznym transportem, tel. (58) 324-91-56/ 0 506-083-596.
6
Zestawienie sił i środków do zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na
wodach portowych pozostających w dyspozycji Zarządu Morskiego
Portu Gdynia (ZMPG) S.A.
Likwidacja zanieczyszczeń na wodach basenów portowych realizowana jest przez
specjalistyczne służby Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A. (Tabela nr 7.).
Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. mając w obowiązku dbanie o czystość wód
basenów portowych, poza własnymi środkami zawarł umowę ze specjalistyczną firmą DELFIN
R.M. Firma Usługowa Jarosław Kryszewski, z siedzibą: 80-646 Gdańsk, ul. Kutnowska 8/1 w
celu 24 godz. zabezpieczenia akwenów portowych na wypadek wystąpienia zanieczyszczenia
wód, w tym usuwania rozlewów olejowych z wód basenów portowych. W celu usunięcia
zanieczyszczeń ropopochodnych z wód basenów portowych firma posiada łódź motorową
„DELFIN II”, stacjonującą przy Nabrzeżu Portowym w Porcie Gdynia. Ponadto firma
dysponuje łodzią motorową „ŁM – Delfin I” do sprzątania substancji stałych z akwenu.
Dodatkowo, w celu spójnego monitoringu bezpieczeństwa i ochrony obszaru portu
powstał system telewizji dozorowanej, który poprzez zamontowanie ok. 60 kamer na obszarze
ponad 240 ha, umożliwia m. in. obserwację bram wjazdowych do portu, nabrzeży portowych,
wejść do portu, miejsc przeładunków ładunków, także niebezpiecznych oraz miejsc
przebywania pasażerów. System ten umożliwia również wykrywanie sytuacji powodujących
zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Monitoring ten jest narzędziem pomocnym w
zapobieganiu i szybkim wykrywaniu zanieczyszczaniu wód basenów portowych, w
szczególności substancjami ropopochodnymi.
Tabela nr 7. Wykaz sił i środków do zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na wodach portowych
Miejsce składowania
Wykaz sił i środków własnych
Portowa Straż Pożarna
ZMPG S.A.
Ciężki samochód ratowniczo – gaśniczy
GCBA 5/32 Scania P344x2
Średni samochód ratownictwa chemicznego
SRCh
Lekki samochód operacyjny SLOp
Lekki samochód operacyjny SLOp
Statek pożarniczy
Łódź hybrydowa Strażak 14/A
Stan zapór typu EZL – 1400 mb
Rękawy sorbcyjne – 20 szt.
Poduszki sorpcyjne:
30x30 – 16 szt.
60x60 – 20 szt.
Preparat dyspergująco – myjący BM – 32 – 10
litrów
Środek pianotwórczy, ograniczający parowanie
substancji chemicznych – 800 kg
Trociny w workach – 6 szt.
30 szt. (50 l)
Wapno chlorowane proszkowe w workach
Damolin/Ikasorb – środek sorbcyjny mineralny
– 30 kg/60 kg
Miejsce stacjonowania/przechowywania
Garaż ZSP
Garaż ZSP
Garaż ZSP
Garaż ZSP
Gdynia - Nab. Duńskie/ Wendy
Gdynia - Nab. Duńskie/ Wendy
Garaż ZSP, Nab. Duńskie, Strażak-14
Magazyn wężowy ZSP
Magazyn ZSP
Magazyn ZSP
Magazyn ZSP
Magazyn ZSP
BCT – Bałtycki Terminal Kontenerowy Sp. z o. o.
Magazyn ZSP
Strona 13 z 20
cd. tabeli nr 7. Wykaz sił i środków do zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na wodach portowych
Dane dotyczące jednostki pożarniczej Strażak 14
−
−
−
−
−
−
−
−
szerokość
długość
zanurzenie
wysokość
ciężar jednostki
rozwijana szybkość
moc silnika
wyposażenie specjalistyczne:
9,22 m,
37,34 m,
od 2,6 do 3,1 m i
14,5 m (od linii wodnej do podstawy wieży),
275,91 BRT,
do 14 węzłów,
2700 KM.
2 pompy o wydajności 10.000 l/min,
działko wodno-pianowe,
1 szt. rękawa sorbcyjnego,
4 szt. poduszek sorpcyjnych (30x30),
tryskacze wodne,
stała instalacja gaśnicza CO2,
2 zbiorniki na środki pianotwórcze o pojemności 5000 l każdy
zapory przeciwrozlewowe – 2 x 200mb
Parametry jednostki pływającej − łódź motorowa „DELFIN II” − PRS – 62927414
−
−
−
−
−
−
długość
szerokość
zanurzenie
moc silnika
8,20 m,
2,55 m,
0,66 m,
do 9 węzłów,
55 KM.
urządzenie do zbierania zanieczyszczeń ropopochodnych z powierzchni wody
LAMOR_LBC-2 C2700 M:
•
długość 2700 mm,
•
szerokość
480 mm,
•
szerokość zgarniania
3000 mm,
•
wysokość
600 mm,
•
wydajność
32 m3/h,
•
prędkość czyszczenia
1-2 węzły,
•
wydajność nominalna
82 m3/h,
•
dwie pompy o wydajności – 1000 l/min,
•
węże do przepompowywania wód zaolejonych,
•
7 zbiorników na zebrane wody zaolejone o pojemności 1000 litrów
każdy,
•
zapasowy komplet szczotek do urządzenia LAMOR_LBC-2 C2700 M,
rękawy sorbentowe – 35 sztuk,
maty sorbentowe – 20 kg,
sorbent sypki – granulat mineralny – 60 kg.
Parametry jednostki pływającej − łódź motorowa „ŁM – DELFIN I” − PRS – 629121
−
−
−
−
−
−
długość
szerokość
zanurzenie
moc silnika
6,62 m,
2,43 m,
0,70 m,
do 9 węzłów,
36 KM.
sprzęt do usuwania zanieczyszczeń stałych,
zbiornik na zebrane zanieczyszczenia stałe o pojemności V = 1,5 m3.
7
Zadania i obowiązki podmiotów odpowiedzialnych za organizację i
przebieg akcji zwalczania zanieczyszczenia na wodach basenów
portowych
1. Kapitan Portu:
• ocenia wielkość oraz rodzaj zagrożenia lub zanieczyszczenia;
14
łodzie motorowe „DELFIN II” I „ŁM – DELFIN I” stanowią własność DELFIN R.M. Firma Usługowa
Jarosław Kryszewski
Strona 14 z 20
• organizuje i kieruje akcją zwalczania zanieczyszczenia na obszarze portu, w tym ustala
metody i technikę prowadzenia działań ratowniczych oraz określa ilość sił i środków
koniecznych do przeprowadzenia działań ratowniczych;
• ustala sprawcę zanieczyszczenia i wdraża przewidziane prawem postępowanie
administracyjne.
2. Dyrektor Urzędu Morskiego:
• monitoruje przebieg akcji ratowniczej i posiada uprawnienia do interwencji i przejęcia
kontroli nad prowadzeniem akcji.
3. Oficer dyżurny portu:
• powiadamia Kapitana Portu o zagrożeniu i zanieczyszczeniu;
• uruchamia procedurę alarmowania sił i środków przewidzianych planem zapobiegania
zagrożeniu i zanieczyszczeniu na wodach portowych.
4. Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. wykonuje wszystkie działania po wydaniu
dyspozycji przez Kapitana Portu:
• likwiduje rozlewy olejowe na wodach portowych, realizowane poprzez specjalistyczny
sprzęt firmy „DELFIN R.M.” Firma Usługowa Jarosław Kryszewski;
• ustawia i zdejmuje zapory - realizowane przez Portową Straż Pożarną;
• rozkłada rękawy i maty sorbcyjne - realizowane przez Portową Straż Pożarną;
• zabezpiecza zaporą miejsca przeładunku płynnych materiałów nierozpuszczalnych w
wodzie i lżejszych od wody - realizowane przez Portową Straż Pożarną.
5. Służba SAR wykonuje działania po wydaniu dyspozycji przez Kapitana Portu:
• udostępnia posiadane siły i środki niezbędne na potrzeby działań ratowniczych wg
Krajowego Planu Ratowniczego;
• organizuje łączność na potrzeby akcji.
6. Państwowa Straż Pożarna:
• alarmuje i udostępnia siły i środki na potrzeby działań ratowniczych zgodnie z Krajowym
Systemem Ratowniczo − Gaśniczym;
• organizuje łączność na potrzeby akcji;
• prowadzi i zabezpiecza logistycznie działania ratownicze.
7. Policja:
• odpowiada za organizację i kontrolę ruchu drogowego na drogach ewakuacji ludności;
• informuje ludność o zagrożeniu.
8. Pogotowie Ratunkowe:
• dysponuje siłami i środkami na potrzeby działań;
• prowadzi działania ratownicze wg ustalonych metod.
7.1
Współdziałanie poszczególnych służb w ramach akcji SAR
Podstawą współdziałania krajowego podczas prowadzenia akcji SAR jest artykuł 43.
Ustawy o bezpieczeństwie morskim, w którym zapisano, że przy wykonywaniu zadań
związanych z poszukiwaniem i ratowaniem życia na morzu z Służbą SAR współpracują
jednostki organizacyjne Marynarki Wojennej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej,
Policji, opieki zdrowotnej oraz inne jednostki będące w stanie udzielić pomocy15. Koszty
prowadzenia tych akcji pokrywane są z budżetu państwa.
15
Ustawa o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. z 2000 r. Nr 109, poz. 1156), Rozdział 5, Art. 42
Strona 15 z 20
Po otrzymaniu sygnału w niebezpieczeństwie lub sygnału wzywania pomocy z
jakiegokolwiek źródła (środki łączności radiowej i satelitarnej, telefonia komórkowa lub środki
pirotechniczne) Morskie Ratownictwo Centrum Koordynacyjne (w dalszej części opracowania
nazywane MRCK) musi określić rodzaj żądanej pomocy podając jednocześnie, w miarę
możliwości, pełną informację określającą rodzaj wypadku morskiego lub zagrożenia, akwen
działań, środki skierowane do akcji, ich rozmieszczenie i dotychczasowy wynik działań.
Następnie inspektor operacyjny dokonuje wyboru współdziałającej jednostki organizacyjnej,
która jest w stanie udzielić żądanej pomocy. Osobami upoważnionymi do bezpośredniego
zwracania są o uruchomienie sił i środków do współdziałania w akcjach SAR są:
• ze strony Portu Gdynia – Służba SAR – wykonuje działania po wydaniu dyspozycji przez
Kapitana Portu;
• ze strony Marynarki Wojennej – Oficer Dyżurny Operacyjny Ratownictwa. Marynarka
Wojenna RP współdziała z Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa w zakresie
prowadzenia obserwacji optycznej i technicznej16, kierowania okrętów lub statków
powietrznych17 do poszukiwań lub działań ratowniczych, pomocy w przekazywaniu
informacji dotyczących prowadzenia akcji ratowniczych za pomocą środków łączności
Marynarki Wojennej, oraz innych działań, przy pomocy dostępnych środków, jakie okażą
się konieczne w danej akcji ratowniczej;
• ze strony Morskiego Oddziału Straży Granicznej – Oficer Dyżurny Operacyjny
Morskiego Oddziału Straży Granicznej lub Pomorskiego Dywizjonu Straży Granicznej.
Morski Odział Straży Granicznej współdziała z Morską Służbą Poszukiwania i
Ratownictwa w zakresie prowadzenia obserwacji optycznej i technicznej, kierowania
okrętów lub statków powietrznych do poszukiwań lub działań ratowniczych,
przekazywania informacji dotyczących zagrożenia życia na morzu i informacji
dotyczących prowadzenia akcji poszukiwawczych i ratowniczych, oraz innych działań,
przy pomocy dostępnych środków, jakie okażą się konieczne w danej akcji
poszukiwawczej i ratowniczej;
• ze strony Państwowej Straży Pożarnej - Oficer Dyżurny Wojewódzkiego Stanowiska
Koordynacji Ratownictwa Państwowej Straży Pożarnej. Państwowa Straż Pożarna
współdziała z Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa w zakresie poszukiwania,
ratowania i ewakuacji ludzi znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu, innych
działaniach ratowniczych, które wymagają użycia specjalistycznego sprzętu znajdującego
się na jej wyposażeniu, pomocy w przekazywaniu informacji dotyczących prowadzenia
akcji ratowniczych za pomocą środków łączności Wojewódzkiego Stanowiska
Koordynacji Ratownictwa Państwowej Straży Pożarnej, oraz zabezpieczenia lądowisk dla
śmigłowców biorących udział w akcjach SAR;
• ze strony Policji – służby dyżurne Komend Wojewódzkich Policji. Policja współdziała z
Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa w zakresie przekazywania informacji o
zaistniałym lub potencjalnym zagrożeniu bezpieczeństwa ludzi na morzu, poszukiwania i
ratowania ludzi znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu, innych działaniach
związanych prowadzoną akcją SAR, w tym działania mające na celu weryfikację
informacji i informatorów, poszukiwanie właścicieli jednostek, rodzin poszkodowanych
lub zaginionych w celu uzyskania dodatkowych informacji mogących pomóc w
poszukiwaniach, zabezpieczeniu lądowisk dla śmigłowców, oraz pomocy w
przekazywaniu informacji dotyczących akcji SAR z pomocą środków łączności Policji;
• ze strony Przedsiębiorstwa Poszukiwań i Eksploatacji Złóż Ropy i Gazu
„PETROBALTIC” – dyspozytor „PETROBALTIC”. Przedsiębiorstwo współdziała
z Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa w zakresie kierowania statków do
16
Wykorzystując sieć rozlokowanych wzdłuż całego wybrzeża Punktów Obserwacji Wzrokowo-Technicznej
i Łączności (POWTiŁ)
17
Współpracujące z Służbą SAR śmigłowce MW W3RM „Anakonda” i Mi-14 PS
Strona 16 z 20
poszukiwań i działań ratowniczych, pomocy w przekazywaniu informacji dotyczących
prowadzenia akcji poszukiwawczych i ratowniczych za pomocą środków łączności
Przedsiębiorstwa „PETROBALTIC”, w szczególności za pomocą środków łączności
zainstalowanych na platformach wydobywczych, oraz innych działań przy pomocy
dostępnych środków, jakie okażą się konieczne w danej akcji ratowniczej;
• ze strony Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa – dyżurny inspektor operacyjny
Morskiego Ratownictwa Centrum Koordynacyjnego18.
Zgodnie z postanowieniami Ustawy o bezpieczeństwie morskim Służba SAR
współpracuje z jednostkami organizacyjnymi służby zdrowia. Do zadań tych jednostek należy
udzielenie konsultacji dotyczących postępowania w przypadku otrzymania przez MRCK
żądania udzielenia pomocy medycznej, oraz udzielenie kwalifikowanej pomocy medycznej
ofiarom wypadków na morzu ewakuowanym na ląd19.
[…]
7.2
Spis adresów i telefonów sztabu akcji zwalczania zanieczyszczeń na
wodach portowych
Tabela nr 8. Spis adresów i telefonów sztabu akcji zwalczania zanieczyszczeń na wodach portowych
Lp.
Dział/ Stanowisko
Adres służbowy
1.
Kapitan Portu
Gdynia ul. Polska 2
2.
Oficer Dyżurny Kapitanat Portu
Specjalista ds. Ochrony Środowiska Morskiego
Kapitanat Portu
Gdynia ul. Polska 2
3.
Gdynia ul. Polska 2
Nr telefonu służbowego
Łączność przez oficera służbowego/
Selektor dysp. (58) 627 49 42
(58) 621 07 05
(58) 620 69 11 w. 361
(+48) 609 909 614
Spis adresów i telefonów sztabu akcji zwalczania zanieczyszczeń na wodach portowych
z ramienia Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A.
1.
Główny Dyspozytor Portu ZMPG S.A.
Gdynia, Rotterdamska 9
2.
Komendant PSP - ZMPG S.A. Gdynia
Gdynia,
Chrzanowskiego 15/17
3.
Specjalista/ Inspektor Nadzoru
Branży Mechanicznej i Awarii
4.
Dział Ochrony Środowiska ZMPG S.A
(58) 627 40 38
(58) 627 40 40
(+48) 603-608-073
Łączność przez oficera dyżurnego
(+48) 695 422 297
selektor dysp.
(58) 627 46 04
(58) 620 68 86
bezpośrednio w godz. 07.00 – 15:00
(58) 621 56 00
(58) 627 45 08
0 603 776 648
(58) 621 52 69
(58) 627 45 16
(+48) 695 421 305
18
19
Plan SAR, MSPiR, ss. 53-58
Plan SAR, MSPiR, str. 60
Strona 17 z 20
7.3
Schemat powiadamiania awaryjnego (powiadamiać wg potrzeb)
Rysunek nr 8. Schemat powiadamiania awaryjnego
Strona 18 z 20
7.4
Podstawowy schemat
ropopochodnych
postępowania
operacyjnego
dla
substancji
Rysunek nr 9. Podstawowy schemat postępowania operacyjnego dla substancji ropopochodnych
Strona 19 z 20
8. FINANSOWANIE AKCJI ZWALCZANIA ZANIECZYSZCZEŃ
Sprawca zanieczyszczenia akwenu portowego jest zobowiązany do usunięcia
zanieczyszczeń z basenu portowego. Akcja zwalczania zanieczyszczeń przeprowadzana jest
na koszt zanieczyszczającego. Jeżeli zanieczyszczenie spowodował statek, kosztami jego
usunięcia obciążany jest armator statku.
W przypadku niemożliwości zidentyfikowania sprawcy zanieczyszczenia, koszty akcji
usuwania zanieczyszczeń pochodzących ze statków, jak również koszty usuwania
zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł lądowych pokrywane są z budżetu państwa.
W przypadku, jeżeli zidentyfikowanie sprawcy jest niemożliwe i nie istnieją przesłanki,
że zanieczyszczenie pochodzi ze źródeł lądowych, koszty akcji usuwania zanieczyszczeń
pochodzących ze statków pokrywa Urząd Morski. Koszty prowadzenia akcji są następnie
refundowane ze środków pochodzących z kar pieniężnych wymierzanych sprawcom
zanieczyszczeń.
Koszty prowadzenia akcji usuwania zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł lądowych
w przypadku niemożności wskazania sprawcy zanieczyszczenia pokrywane są z rezerwy
wydzielonej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w
Gdańsku.
9. AKTUALIZACJA PLANU I SZKOLENIA
9.1. Aktualizacja planu
Plan aktualizowany będzie w miarę potrzeb. Zmiany aktualizacyjne i uzupełnienia
wprowadza do planu Dział Ochrony Środowiska ZMPG S.A. w porozumieniu z Portową
Strażą Pożarną ZMPG S.A.
Zaktualizowane informacje przesyłane będą do Urzędu Morskiego w Gdyni, a następnie
po zaakceptowaniu poprawek do SAR, Państwowej Straży Pożarnej w Gdyni.
[…]
Wyciąg został sporządzony przez Dział Ochrony Środowiska Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A.
na podstawie opracowania wykonanego przez Terra Consulting z siedzibą w Gdyni.
Strona 20 z 20

Plan zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód

Transkrypt

Podobne dokumenty