Czytaj dalej

Strona 10
www.wrp.pl
Doc. dr hab. Marek Mrówczyński,
inż. Henryk Wachowiak
IOR–PIB w Poznaniu
Nr 05/2009 (57)
Szkodniki zagrażające uprawom rzepaku podczas kwitnienia i zawiązywania łuszczyn to chowacz pryszczarek
i pryszczarek kapustnik (szkodniki łuszczynowe). Największe straty powodują na rzepaku jarym, rzepak ozimy
uszkadzany jest w mniejszym stopniu.
Szkodniki łuszczynowe
C
hrząszcze chowacza
podobnika opuszczają miejsca zimowania, gdy temperatura powietrza przekroczy 150C. Na
plantacjach pierwsze chrząszcze pojawiają się, gdy rzepak
jest w fazie luźnych kwiatostanów. Masowy przelot chrząszczy odbywa następuje w okresie początku kwitnienia rzepaku ozimego, gdy temperatura powietrza osiągnie
180C.
Przygotowuje „grunt”
Na zewnątrz uszkodzone
łuszczyny można rozpoznać
po lekkim zgięciu w miejscu, gdzie złożone zostało jajo
oraz po wygryzionym otworze o średnicy około 0,8 mm,
przez który dorosła larwa
opuściła łuszczynę. Larwy
przepoczwarczają się w glebie. W lipcu i sierpniu po wylęgnięciu młode chrząszcze
przemieszczają się z plantacji na sąsiadujące żywopłoty
lub na skraj lasu. Chrząszcze
zimują w warstwie ściółki.
Chowacz podobnik wydaje
tylko jedno pokolenie w ciągu
roku. Duże znaczenie mają
pośrednie skutki żerowania –
przygotowanie warunków do
składania jaj dla dużo groźniejszego pryszczarka kapustnika.
Wysysa soki
Pryszczarek kapustnik to
muchówka wielkości około
1,5 mm, o barwie brunatnej z
żółtoczerwonym odwłokiem,
długich czułkach i odnóżach.
Larwy są początkowo przezroczyste, później białe, następnie stopniowo żółkną, aż
do koloru pomarańczowego,
są wysmukłe, beznogie o długości do 2 mm.
Pryszczarek kapustnik zimuje jako stadium larwalne w
kokonach na głębokości od 5
do 10 cm, na polu, gdzie uprawiano rzepak. Muchówki nalatują na rzepak od początku
kwitnienia roślin. Nalot pryszczarka kapustnika trwa około
1 miesiąca. Samice składają
grupowo jaja do młodych
wykształcających się łuszczyn, wybierają często miejsca uszkodzone już przez chowacza podobnika lub grad. Do
młodych łuszczyn długości 1
cm samica może również sama
złożyć jaja. Rozwój jaj trwa od
W zależności od warunków
agroklimatycznych, występują
2 lub 3 pokolenia pryszczarka
kapustnika. Wysokie temperatury powietrza w maju i
czerwcu oraz brak ulewnych
opadów deszczu sprzyjają powstawaniu większej liczbie pokoleń pryszczarka kapustnika.
Całkowity rozwój jednego pokolenia trwa około miesiąca.
Rzepak ozimy zagrożony jest
przez pierwsze i drugie pokolenie, natomiast rzepak jary i
gorczyca atakowane są głównie przez drugie i trzecie pokolenie pryszczarka.
Tabela 1. Insektycydy zarejestrowane do zwalczania
chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika.
Insektycyd
Dawka w l
lub kg/ha
Optymalna temperatura
działania
Ammo Super 100 EW
0,1
poniżej 20ºC
Bulldock 025 EC
0,25
poniżej 20ºC
Decis 2,5 EC
0,3
poniżej 20ºC
Decistab TB
12 tab.
poniżej 20ºC
Fastac 100 EC
0,1
poniżej 20ºC
Fury 100 EW
0,1
poniżej 20ºC
Karate Zeon 050 CS
0,15
poniżej 20ºC
Mavrik 240 EW
0,2
poniżej 20ºC
Minuet 100 EW
0,1
poniżej 20ºC
Mospilan 20 SP
0,12
obojętny
Patriot 100 EC
0,075
poniżej 20ºC
Patriot 2,5 EC
0,3
poniżej 20ºC
Ripcord Super 050 EC
0,2
poniżej 20ºC
Sumi-Alpha 050 EC
0,25
poniżej 20ºC
Talstar 100 EC
0,1
poniżej 20ºC
3 do 4 dni, natomiast larwy
potrzebują do rozwoju 7-10
dni. Larwy występują zwykle
po kilkadziesiąt w jednej łuszczynie, wysysają soki z młodych nasion oraz ze ścian łuszczyn. Na brzegach niektórych
plantacji silnie uszkodzonych
można znaleźć nawet ponad
100 larw w jednej łuszczynie.
Przed dojrzewaniem, łuszczyny nabrzmiewają, skręcają
się i żółkną. Po upływie około
3 tygodni od złożenia przez
samice jaj łuszczyna pęka, a
nasiona osypują się.
Zagrożenie grupowe
Najgroźniejsze dla rzepaku
jest występowanie na polu
jednocześnie chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika. Uszkodzenia łuszczyn
spowodowane przez chrząszcze chowacza podobnika są
dla samic pryszczarka dużym
ułatwieniem w składaniu jaj.
Powoduje to bardzo wysoki
procent zasiedlonych przez
szkodniki łuszczyn. Obserwacje wskazują, że dużo nowych odmian rzepaku charakteryzuje się cieńszą okrywą
łuszczyn. Wpływa to na uniezależnienie się pryszczarka kapustnika od uszkodzeń spowodowanych przez chowacza
podobnika, w związku z tym
może wystąpić dużo większa
szkodliwość tej muchówki.
Należy przypuszczać, że w
najbliższych latach zagrożenie upraw rzepaku ozimego
przez pryszczarka kapustnika
może wzrosnąć. Uszkodzenia
łuszczyn spowodowane przez
chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika są bramą
wejścia dla bardzo groźnych
chorób rzepaku: suchej zgnilizny kapustnych, czerni krzyżowych i szarej pleśni. Zwalczając szkodniki łuszczynowe,
ogranicza się porażenie łuszczyn przez choroby.
Dokładnie policzyć
Określenie liczebności
szkodników łuszczynowych
należy rozpocząć już przed
kwitnieniem rzepaku. Należy
obserwować naloty chrząszczy
chowacza podobnika na plantacjach, zwłaszcza od strony
zadrzewień i ubiegłorocznych
plantacji rzepaku, 2-3 razy w
ciągu tygodnia. Szczególnie
dokładnie obserwacje należy
prowadzić w tych rejonach
uprawy rzepaku, gdzie w ubiegłym roku stwierdzono minimum 5% uszkodzonych łuszczyn lub, gdy zaobserwowano
100 uszkodzonych łuszczyn
na 1 m2. Progiem ekonomicznej szkodliwości dla chowacza
podobnika jest wystąpienie w
okresie kwitnienia rzepaku 1
chrząszcz na 2 roślinach, gdy
równocześnie na plantacji
wystąpi pryszczarek kapustnik w nasileniu 1 muchówka
na 1 roślinie. Natomiast, gdy
na plantacji jest większe nasilenie chowacza podobnika,
Larwy pryszczarka kapustnika są początkowo przezroczyste, później białe, następnie stopniowo żółkną, aż do koloru pomarańczowego, są wysmukłe, beznogie o długości
do 2 mm.
czyli 1 chrząszcz na 1 roślinie to wówczas ekonomicznym zagrożeniem jest występowanie 1 muchówki pryszczarka kapustnika na 3-4 roślinach.
Kiedy i jak zwalczać?
Termin zwalczania szkodników łuszczynowych zależy
od ich liczebności na plantacji.
Najczęściej zwalcza się szkodniki łuszczynowe w okresie
opadania płatków kwiatowych
i wykształcania się pierwszych
łuszczyn. W przypadku masowego występowania szkodników łuszczynowych zabieg
ochrony roślin należy powtórzyć po upływie 7-10 dni.
Zwalczając słodyszka rzepakowego ogranicza się również
liczebność szkodników łuszczynowych. Insektycydy zarejestrowane do zwalczania
szkodników łuszczynowych
przedstawiono w tabeli.
Intensywniejszej ochrony
przed pryszczarkiem kapustnikiem wymagają plantacje położone w pobliżu upraw ubiegłorocznych. Plantacje powyżej 10 ha mogą być chronione
w większości wypadków tylko
w pasie brzeżnym.
Najtańszym sposobem ograniczania liczebności szkodników łuszczynowych jest metoda polegająca na przestrzeganiu co najmniej 4-letniej przerwy w uprawie rzepaku na tym
samym polu oraz zachowanie
izolacji przestrzennej od ubiegłorocznych upraw rzepaku.
Zabieg opryskiwania roślin najlepiej przeprowadzić
wieczorem, po zakończeniu dziennego lotu pszczół,
przestrzegając okresu prewencji. n
wr-187/08