Rezygnacja z pługa – ciekawa alternatywa!?

Konserwujące metody uprawy roli pod ziemniaki
Rezygnacja z pługa – ciekawa alternatywa!?
Hubert Kivelitz, Sylvia Vier, Matthias Drunkemühle i prof. Dr Bernhard C. Schäfer
Politechnika Południowej Westfalii, Wydział gospodarki rolnej Soest
Konserwujące metody obróbki ziemi aż po siew bezpośredni w ciągu minionych 30 lat
nabierały w wielu gospodarstwach w Niemczech coraz większego znaczenia. Udział
powierzchni obrabianych bez pługówo waha się w zależności od regionu między 25 a 60%.
Taki rozwój sytuacji, pozytywny szczególnie jeżeli chodzi o ochronę ziemi i zasobów, był
w znaczny sposób wspomagany nie tylko przez programy dofinansowania w krajach
związkowych. Co nie najmniej ważne, nacisk finansowy przy uprawie roli przyspieszył
wprowadzenie tych wysoko efektywnych metod konserwującego zagospodarowania ziemi.
Bez nowinek technicznych i postępu w zakresie techniki uprawy roli i wysiewu taki rozwój
wydarzeo byłby niemożliwy.
W obliczu wzrastającego znaczenia ochrony ziemi i zasobów, które nie powinno byd
wspomniane wyłącznie w powiązaniu ze zmianą klimatu, w strukturę zagospodarowania
upraw coraz bardziej wkraczają polityczne zalecenia i ograniczenia, szczególnie dotyczące
ochrony przed erozją. Dlatego od jesieni 2010 wejdą w życie konkretne nowe zalecenia Cross
Compliance celem ochrony upraw w Niemczech przed erozją. Może to oznaczad, że
przykładowo na powierzchniach zakwalifikowanych jako wyższa klasa zagrożenia erozją
(CCwoda2) użycie pługa jest możliwe w bardzo ograniczonych przypadkach lub nawet dla
upraw rzędowych takich jak ziemniaki, kukurydza lub buraki cukrowe jest już niedozwolone.
W Nadrenii-Westfalii około 62.500 ha jest objętych tą klasyfikacją CC woda2.
Podczas gdy metody konserwujące przy kukurydzy i burakach cukrowych sprawdziły
się od lat w praktyce wielu gospodarstw, metody bezpługowe w uprawie ziemniaków mają,
szczególnie w zachodnich krajach związkowych, jeszcze ciągle podrzędne znaczenie. Jako
przyczyny podawane są ciągle podobno wyższe ryzyka upraw z powodu metod
konserwujących. Szczególnie często podawana jest wyższa podatnośd na parcha zwykłego
(streptomyces scabies), w związku ze stosowaniem mulczu, która prowadzi w pierwszej linii
do zmniejszenia jakości. Ponadto negatywne doświadczenia opisujące zwiększoną liczebnośd
myszy, zwiększenie liczby chrząszczy, zwiększoną podatnośd na rhizoctonię oraz powolny
rozwój młodych roślin zwiększają sceptycyzm wobec stosowania mulczu w uprawie
ziemniaków.
Ziemniaki nie mają szczególnych wymagao jeżeli chodzi o typ gleby.
Bezpośrednie nakładanie mulczu na wały pozostawia widok, do którego trzeba się
przyzwyczaid. Wały wyglądały w porównaniu do innych wariantów raczej nierównomiernie
i „nieokrzesanie”, ponieważ wystawały z nich długie resztki badyli międzyplonu. Również
wały jesienne wyglądały na trochę grubiej zbrylone.
Stopieo mulczowania jako ważny wskaźnik
Ustalenie stopnia mulczowania jako wskaźnika oceny potencjału ochrony przed
erozją powierzchni użytkowanych rolniczo było istotne również w przedstawionej próbie.
Różnice w stopniu zagospodarowania gleby pomiędzy wariantami wynikają z różnej
intensywności uprawy ziemi. W przypadku wariantu z użyciem pługa brakowało
jakiegokolwiek mulczowania. Przy sadzeniu ziemniaków powierzchnia gleby wykazywała
swoistą szorstkośd, tak że tendencja do erozji i zlania się gleby nie została zaklasyfikowana
jako ekstremalna.
Znaczny potencjał ochrony przed erozją wykazywały jednak warianty mulczowania.
Przykładowo w miejscu próby, Bad Sassendorf, w połowie każdego roku osiągnięty został
stopieo mulczowania gleby w wys. 15% w wariancie mulczowania i 23% w wariancie wału
jesiennego, przy czym mógł powstad względnie duży potencjał ochrony przed erozją. Do tego
doszedł fakt, iż gleba wykazała stabilną strukturę brył.
Budowa wału bezpośrednio bądź w ciągu 10-14 dni po zasadzeniu ziemniaków za
pomocą frezy do wałów oznaczała we wszystkich trzech wariantach znaczącą ingerencję w
strukturę gleby i ochronę przed erozją. Przez obrotowe noże frezy agregaty ziemne zostają
rozbite a nakładane warstwy mulczu intensywniej wnikają w glebę.
To postępowanie znacząco oddziałuje na stopieo mulczowania gleby we wszystkich
wariantach. W Bad Sassendorf stopieo mulczowania gleby wynosił po zastosowaniu frezy
w wariancie mulczowania tylko 6%, w wariancie wałów jesiennych około 11%. W wariancie
z użyciem pługa wartośd wynosiła 0%. Jak zmniejszone mulczowanie oraz bardzo delikatna
struktura powierzchni wpłynęły na stabilnośd wałów a zarazem na ochronę przed erozją, nie
dało się ocenid w sposób porównywalny. Podczas krytycznej fazy brakującego mulczowania
aż do kooca rzędu w latach prób nie występowały żadne zjawiska erozji spowodowane
opadami.
W próbach praktycznych należy dostosowad się do warunków danego
gospodarstwa i wymogów hodowli roślin. Szczególnie w przypadku gleby mającej tendencję
do zbrylania się konieczne jest zastosowanie frazy do wałów, aby zapobiec utracie jakości
ziemniaków. Kompromisy, które zwiększają ryzyko podczas uprawy ziemniaków, w praktyce
są nie do uniknięcia.
W tej sytuacji można zmniejszyd potencjał erozyjny w metodzie mulczowania
poprzez frezowanie wałów. Poprzez nagromadzenie resztek roślin przedplonu i międzyplonu
na powierzchni gleby i w wałach warianty mulczowania wykazują jednak w porównaniu do
wariantu z pługiem wyższą tolerancję na spłukiwanie i zeskorupienie boków wału.