Cud bioróżnorodności

Cud bioróżnorodności
Według rożnych szacunków na Ziemi istnieje od 10 do 100 mln gatunków organizmów żywych.
Sklasyfikowaliśmy do tej pory zaledwie około 2 mln, co oznacza, że co najmniej 80% gatunków nie
została nawet nazwana.
W samej Puszczy Białowieskiej występuje 12 tysięcy gatunków samych zwierząt (95% z nich to
bezkręgowce). Natomiast w systemie pokarmowym człowieka znajdziemy od 500 do 1 tysiąca
gatunków bakterii; podobna liczba gatunków bakterii występuje na skórze człowieka. Skala
różnorodności biologicznej jest trudna do ogarnięcia, opisujemy ją często mówiąc o milionach. Na
szczęście jednak nie potrzebujemy bardzo dokładnych statystyk, aby zrozumieć mechanizmy
rządzące przyrodą, w tym bioróżnorodnością.
Przybieranie mnóstwa różnorodnych form, to przystosowanie całej przyrody do zmienności
czynników środowiska. Dzięki swej różnorodności przyroda może przetrwać zmiany środowiska
(zachodzące przede wszystkim z powodu zmian ilości energii docierającej ze Słońca na Ziemię). Z
nastaniem zmiany, część osobników, gatunków i ekosystemów ginie. Ale ponieważ osobniki, gatunki i
ekosystemy są wystarczająco zróżnicowane, przynajmniej niektóre z nich maja cechy, dzięki którym
są zdolne do przetrwania zmian i przekazania następnym pokoleniom tych cech umożliwiających
powstawanie i trwanie kolejnych osobników, gatunków i ekosystemów.
W procesie ewolucji przyroda wciąż wytwarza różnorodność i ją podtrzymuje – ciągle kształtują się
nowe gatunki, które jak najdokładniej, ale na bardzo różne sposoby, przystosowane są do aktualnie
panujących warunków środowiska, a jednocześnie wciąż powstają osobniki o nowych cechach i
nowych kombinacjach cech, które zwiększają prawdopodobieństwo przetrwania gatunku w wypadku
następnej zmiany w środowisku.(za: www.polska.pl)
Jednocześnie, od bakterii przez słonie do człowieka, wszystkie gatunki składające się na
bioróżnorodność są splecione gęstą, ale delikatną i wrażliwą siecią wzajemnych zależności.
Najmniejsze zakłócenie tych zależności może spowodować załamanie się całego łańcucha
skomplikowanych zależności. Wystarczy pomyśleć, co byłoby, gdyby np. pszczoły i trzmiele przestały
zapylać rośliny.
Kiedy pszczoły zbierają nektar, przenoszą również pyłek z jednego kwiatu na drugi, zapylając je. Na
skutek tego rosną nowe kwiaty, które z otoczeniem – powietrzem oraz glebą i wodą – łączą wzajemne
relacje.
Pszczoły można nazwać „wartownikami środowiska”. Są bardzo podatne na wpływy otoczenia.
Pszczoła miodna jest narażona na roztocza, wirusy i zanieczyszczenie. Innym obserwowanym
zagrożeniem jest ogólne osłabienie organizmu. Czy pszczoły miodne nie są przystosowane do
środowiska? Czy uległy genetycznemu osłabieniu z powodu naszych praktyk hodowlanych? Czy
“wartownik” sygnalizuje poziom skażenia środowiska?
Warto pamiętać, że przynajmniej co trzeci kęs pożywienia ludzi zależy od pomyślnego zapylenia
roślin. Zdecydowaną większość zapyleń – nawet 80% – przeprowadza pszczoła miodna.
Jako inny przykład weźmy drzewa. Ich liście oczyszczają powietrze, a korzenie wodę, pobierając
składniki odżywcze. Korzenie również stabilizują i użyźniają glebę – nawet kiedy są martwe.
Wystarczy usunąć z ekosystemu drzewa, a wkrótce pogorszy się jakość powietrza, wody i gleby.
Drzewa, nawet te rosnące w mieście, przynoszą skutek w postaci poprawy jakości powietrza i
stabilizują temperaturę w swoim otoczeniu – latem chłodzą, a zimą utrzymują cieplejszą temperaturę.
Wszyscy jesteśmy częściami tego samego „układu”, lecz często o tym zapominamy. Odkąd nasi
pierwsi przodkowie zaczęli wykorzystywać pszczoły, rośliny kwiatowe i łąki, by wytwarzać żywność –
co obecnie nazywamy rolnictwem – kształtowaliśmy i zmienialiśmy bioróżnorodność.
Jak powiązany jest człowiek z pszczołą, tuńczykiem, jabłkiem i dębem? Spójrz na prezentacje na
stronach Komisji Europejskiej.
Zachowanie bioróżnorodności.
Dlaczego powinniśmy dążyć do zachowania bioróżnorodności?
Istnieje wiele ważnych powodów dla ochrony różnorodności biologicznej. Pierwszym z nich jest po
prostu ciekawość otaczającego nas świata, często połączona z zachwytem nad nim. Rzadko człowiek
jest w stanie dorównać kreatywności przyrody, która w wyniku ewolucji stworzyła formy życia, nie
tylko z punktu widzenia praktycznego, ale i estetycznego absolutnie niepowtarzalne.
Drugi powód jest czysto funkcjonalny - rośliny mogą być stosowane jako leki, a więc im większa
różnorodność roślin, tym większe prawdopodobieństwo znalezienia i wytworzenia różnych lekarstw.
W Stanach Zjednoczonych jedna czwarta wszystkich przepisywanych na receptę leków to substancje
pochodzące z roślin. Historia medycyny potwierdza, jak częste są przypadki nieoczekiwanych odkryć
tego, w jaki sposób działają systemy biologiczne innych gatunków, które następnie można
zastosować dla naszego własnych dobra. W pewnym sensie ekosystem i świat przyrody to jakby żywa
biblioteka i żałosne jest palenie książek z tej biblioteki.
Trzeci powód jest jednak najbardziej istotny dla zachowania różnorodności biologicznej. Życie na
naszej planecie kwitnie w wielu niszowych środowiskach. Usunięcie z nich różnych form życia
prowadzić będzie do osłabienia tych systemów i osłabi ich naturalną zdolność do przystosowywania
się do zmian. Oznacza to nieuchronne kryzysy środowiska i zagrożenie dla naszej egzystencji na tych
obszarach.
E.O. Wilson zobrazował kiedyś wyginięcie pojedynczego gatunku za pomocą metafory. Opisywał
wiercenie wiertarką dziury w ścianie i przypadkowe przewiercenie kabla elektrycznego, powodujące
zgaszenie światła. Problemem ludzkości jest ginięcie gatunków w sytuacji, kiedy nie wiemy nawet,
gdzie konkretnie przebiegają „kable elektryczne”, czyli jakie dokładnie są zależności w istniejących
ekosystemach.
(za: www.eco-faith.org).
Biomy
Bogactwo gatunkowe Ziemi można podzielić na osiem biogeograficznych domen, których udziałem
była podobna historia ewolucji biologicznej. Między tymi domenami są znaczne różnice w składzie
gatunkowym. Domeny te, czyli biomy, odpowiadają mniej więcej kontynentom Ziemi. Chociaż w
podobnych ekosystemach (jak np. w wilgotnych lasach tropikalnych) zachodzą zbliżone do siebie
procesy i podobne typy roślinności, to jednak skład gatunkowy rożni się zasadniczo w
poszczególnych biomach. (za: www.greenfacts.org)
Mapę biomów znajdziesz tutaj.
Europę zamieszkuje ponad 200 tysięcy gatunków roślin i zwierząt. Sposób w jaki żyjemy,
gęstość zaludnienia, stopień uprzemysłowienia i zagospodarowanie powierzchni powoduje
utratę bioróżnorodności w tempie zastraszającym. Czy potrafimy to powstrzymać? To zależy
tylko od nas.