PS - IV - 4

INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA
Psychofizyczne możliwości człowieka
Zadanie 4. Badanie transferu bilateralnego
TRANSFER, czyli przenoszenie wprawy. Prawidłowość ta sprowadza się do ułatwienia
lub utrudnienia zapamiętania poprzez uprzednie uczenie się. Mówimy o transferze:
• pozytywnym, jeśli uprzednie uczenie się ułatwia nową czynność uczenia się,
• negatywnym, jeśli nowe uczenie się jest utrudnione wcześniejszym.
Najprostszym rodzajem transferu jest transfer sensoryczno-motoryczny. Wyraża się
on na poziomiee sensorycznym w obniżaniu dolnych progów absolutnych i progów różnicy w
systemach sensorycznych.
Na poziomie motoryki najlepiej poznany jest transfer bilateralny (obustronny).
Polega on np.: na przeniesieniu wprawy w wykonywaniu ruchów jedną kończyną na drugą.
Klasyczne doświadczenia polegają na ćwiczeniu rysowania konturu figury, którą badany widzi
w lustrze razem ze swoją dłonią i wodzikiem („technika rysowania w lustrze").
W trakcie Ćwiczenia Złożonych Czynności Ruchowych lub Umysłowych zachodzą dwa
rodzaje transferu:
1. Specyficzny, który polega na przenoszeniu wprawy z zadania na zadanie dzięki
istnieniu w nich podobnych elementów. Z punktu widzenia psychologii
behawiorystycznej czynności, które podmiot podejmuje w sytuacji zadaniowej da się
przedstawić w kategoriach bodźców B i reakcji R.
• Zerowy, jeżeli drugie z kolei zadanie wymaga innych bodźców i reakcji niż pierwsze,
wprawa nie zostaje przeniesiona.
• Pozytywny, gdy oba zadania wymagają takich samych lub podobnych reakcji.
• Negatywny, jeśli oba zadania dostarczają podobnych bodźców, lecz różnych reakcji.
Oznacza to, że uczenie się w zadaniu poprzednim wywołuje trudności takiegoż
uczenia się w zadaniu nowym.
Takie warunki transferu nie mają jednak uniwersalnego zastosowania być może,
dlatego, że rozpatrywanie czynności ludzkich w kategoriach bodźców i reakcji jest zazwyczaj
dużym uproszczeniem.
2. Niespecyficzny zwany również transferem zasad jest szeroko stosowany w praktyce
nauczania.
Najłatwiej można go zaobserwować w trakcie „uczenia się"
rozwiązywania problemów. Uczenie się w trakcie rozwiązywania danego problemu
wpływa korzystnie na uczenie się rozwiązywania problemu następnego, jeśli zasady
stojące u podstaw obu rozwiązań są podobne.
• Pozytywny, gdy „wpływ" wyraźnie zwiększa się, czyli jeżeli „uczeń" rozumie oba
problemy lub świadomie stosuje własne techniki uczenia się. Poprzez zrozumienie
łatwiej przenosi się wprawę z zadania na zadanie niż poprzez zasadę „prób i błędów".
•
Jeśli występują trudności z opanowaniem rozwiązywania trudnych zadań, poleca się
rozwiązywać zadania pomocnicze, łatwiejsze, ale oparte na podobnych zasadach.
Powrót do pierwotnie postawionych zadań trudnych może kończyć się sukcesem, o
ile zostanie odkryta i zrozumiana zasada.
Interferencja proaktywna jest zjawiskiem zbliżonym do transferu i dlatego trudna do
odróżnienia w warunkach pozalaboratoryjnych. Również polega na wpływie poprzednio
opanowanych treści i czynności na uczenie się nowych. Wg niektórych autorów interferencja
proaktywna wyraża się w zmianach wielkości takich wskaźników wprawy jak:
• liczba prawidłowych reakcji,
• zakres poprawnych rozpoznań,
• dokładność rekonstrukcji wyuczonych treści.
Transfer natomiast wyraża się w zmianach:
• czasu trwania ponownego uczenia się,
• liczby niezbędnych prób prowadzących do uzyskania poziomu stabilizacji wprawy.
Takie rozróżnienie ma charakter głównie porządkujący i narzucone jest różnicami w
procedurach badawczych.
Interferencja retroaktywna polega na wstecznym oddziaływaniu późniejszego
uczenia się na efekty uczenia się wcześniejszego. Jej wpływ wyraża się w takich samych
wskaźnikach jak w przypadku interferencji proaktywnej.
Oba rodzaje interferencji mogą wyrażać się w podwyższaniu lub obniżaniu
wskaźników wprawy.
Przebieg ćwiczenia:
1. Określić asymetrię funkcjonalną osoby badanej, wiek i płeć.
2. Badania wykonać na „Aparacie w lustrze", wodząc rysikiem po torze figury testowej,
starając się nie dotknąć brzegów toru.
3. Dokonać l-krotnego obrysu figury (okręgu) ręką o mniejszej sprawności funkcjonalnej.
4. Zanotować całkowity czas obrysu i liczbę błędów (za błąd rozumiane jest dotknięcie
brzegu toru testowego).
5. Dokonać 10-krotnego obrysu figury (okręgu) ręką o lepszej sprawności funkcjonalnej.
6. Każdorazowo należy notować całkowity czas obrysu i liczbę błędów.
7. Dokonać 1-krotnego obrysu figury (okręgu) ręką o mniejszej sprawności
funkcjonalnej.
8. Zanotować całkowity czas obrysu i liczbę błędów.
9. Porównać wyniki badań dla ręki mniej sprawnej z próby pierwszej i ostatniej.
10. 10 Wykonać analizę procesu uczenia się na podstawie wyników otrzymanych w
kolejnych 10-ciu powtórzeniach dla jednej osoby.
11. Wykonać analizę procesu uczenia się na podstawie wyników otrzymanych w
kolejnych 10-ciu powtórzeniach dla wszystkich osób (z reguły 4 osób).
12. Porównać wyniki badań wszystkich badanych.
13. Sprecyzować wnioski.