Rozważania na temat wydarzeń poznańskiego Czerwca na kanwie

Temat: „To nie tak miało być”. Rozważania na temat wydarzeń poznańskiego Czerwca
na kanwie filmu „Poznań ‘56” Filipa Bajona
Opracowanie: Mariusz Widawski
Etap edukacyjny: ponadgimnazjalny
Przedmiot: historia
Czas: 3 godziny lekcyjne (z projekcją filmu)
Treści nauczania zgodne z podstawą programową:
IV etap edukacyjny: uczeń analizuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście
epoki i dostrzega zależności pomiędzy różnymi dziedzinami życia społecznego.
Pytanie kluczowe: Jak obiektywna historia może stać się historią subiektywną, czyli jak
historię postrzegają historycy, a jak opisują artyści (filmowcy)?
Po zajęciach uczeń będzie umiał:
• wskazać cechy filmu dokumentalnego jako źródła historycznego;
• korzystać z różnych źródeł historycznych;
• opisać wydarzenia poznańskiego Czerwca.
Metody pracy: burza mózgów, dyskusja, rozmowa nauczająca, analiza tekstu źródłowego,
elementy heurezy, „mówiąca ściana”
Materiały dydaktyczne:
• film „Poznań ‘56” Filipa Bajona;
• karteczki samoprzylepne;
• materiały pomocnicze nr 1–3.
Słowa kluczowe: źródło historyczne, prawda historyczna, fikcja filmowa, obiektywizm,
subiektywizm, kalendarium,
Uwagi:
Przed lekcją poproś uczniów, aby zebrali i opracowali informacje na temat wydarzeń, które
miały miejsce 28 czerwca 1956 r. w Poznaniu. Mogą skorzystać ze stron internetowych
www.czerwiec56.ipn.gov.pl oraz www.poznan.pl/czerwiec56. Rozdaj kopie materiału
pomocniczego nr 1. Zadaniem uczniów będzie uzupełnienie „Kalendarium wydarzeń
historycznych”.
Przebieg zajęć:
1.
Poinformuj uczniów, że na trzech najbliższych lekcjach będą zastanawiać się nad
procesem subiektywizacji historii w filmie dokumentalnym. Rozważania te będą dotyczyły
zdarzeń, które miały miejsce 28 czerwca 1956 r. w Poznaniu. Na tablicy zapisz pytanie
kluczowe.
2.
Poproś uczniów o wyjaśnienie pojęć: „obiektywizm” i „subiektywizm”. Zbierz ich
skojarzenia podczas burzy mózgów, a następnie wspólnie zbudujcie obie definicje.
3.
Zapytaj podopiecznych o ich wiedzę na temat wydarzeń poznańskiego Czerwca i
poproś o podanie źródeł tej wiedzy. Następnie zaproś chętnych do przedstawienia
www.filmotekaszkolna.pl
informacji, które opracowali w domu (według „Kalendarium wydarzeń historycznych”).
Reszta uczniów uzupełnia spis. Powstaje wspólne klasowe kalendarium wydarzeń.
4.
Zapowiedz projekcję filmu „Poznań ‘56” Filipa Bajona. Krótko przedstaw film i
reżysera
(możesz
skorzystać
z
informacji
opublikowanych
na
stronach
www.filmotekaszkolna.pl oraz www.filmpolski.pl). Wspomnij o kontrowersjach, które
dotyczyły sposobów przedstawienia wydarzeń historycznych w filmie (narracja prowadzona
z perspektywy nastoletnich chłopców, sposób filmowania manifestacji, subiektywizacja
wydarzeń historycznych).
5.
Przed projekcją nawiąż do pytania kluczowego, poinformuj uczniów, że pracując w
grupach, spróbują się przyjrzeć historii subiektywnej zilustrowanej przez reżysera. Podziel
klasę na grupy i rozdaj materiał pomocniczy nr 2. Poproś podopiecznych, aby w czasie
filmu i po jego zakończeniu uzupełnili „Kalendarium wydarzeń filmowych”.
6.
Po projekcji zbierz pierwsze wrażenia uczniów, zapytaj: Czy film im się podobał?
Jakie wywołał emocje? Czy takie pokazanie wydarzeń historycznych wydaje im się
ciekawe? Następnie poproś reprezentantów poszczególnych grup o przedstawienie
„Kalendarium wydarzeń filmowych”. Reszta klasy uzupełnia spis. Powstaje jedno klasowe
kalendarium.
7.
Uczniowie, dalej pracując w grupach, dokonują porównania historii obiektywnej
udokumentowanej przez historyków i historii subiektywnej pokazanej z perspektywy
reżysera. Swoje spostrzeżenia zapisują w tabeli „Dokumenty historyczne i film” (materiał
pomocniczy nr 3). Następnie poproś uczniów o zaprezentowanie wyników ich pracy oraz
wskazanie podobieństw i różnic w zilustrowaniu poznańskich zdarzeń w dokumentach
historycznych i w filmie fabularnym. Najważniejsze wnioski zapisz na tablicy.
8.
Zapisz na tablicy trzy cytaty z filmu bądź rozdaj uczniom kopie z poniższymi
wypowiedziami:
Stach: „To nie tak miało być… To nie po to wychodziła wiara na miasto, by takie rzeczy się
działy. My nie możemy być sędziami. Nie wolno nam. Nie wolno. Ja wiem. Oszukaliśmy ich”.
Zenek: „Tu się przecież nic nie stało. Bo tu wolność była. Rządziliśmy miastem”.
Zenek: „Tu chodzi o bejmy, zawsze chodzi o bejmy. Jak świat światem zawsze chodziło o
pieniądze, bo wokół tego się kręci”.
9.
Poproś jednego z uczniów o głośne przeczytanie tych wypowiedzi. Zadaj pytanie: Jak
obiektywna historia może stać się historią subiektywną, czyli jak historię postrzegają
historycy, a jak opisują artyści (filmowcy)? Zaproponuj dyskusję i umiejętnie nią pokieruj.
Możesz podjąć z uczniami rozmowę na temat filmowej kreacji, desakralizacji mitów,
stereotypów narodowych itp.
10.
Kończąc zajęcia, poproś uczniów, aby na karteczkach samoprzylepnych napisali,
czego nowego dowiedzieli się na tej lekcji, jakie nieznane im wydarzenia z najnowszej
historii Polski poznali; wreszcie, co zrozumieli, co sobie uświadomili. Uczniowie przylepiają
karteczki ze swymi spostrzeżeniami na tablicy. Odczytaj i podsumuj ich refleksje.
Praca domowa:
Napisz esej na temat: Poznań, 28 czerwca 1956 roku widziany z mojej perspektywy. Próba
subiektywnego spojrzenia.
www.filmotekaszkolna.pl
Materiał pomocniczy nr 1
KALENDARIUM WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH
28 czerwica 1956 roku. Poznań. Kalendarium wydarzeń historycznych. Próba rekonstrukcji.
Godzina
Zdarzenie
Materiał pomocniczy nr 2
KALENDARIUM WYDARZEŃ FILMOWYCH
28 czerwca 1956 roku. Poznań. Kalendarium wydarzeń filmowych. Próba rekonstrukcji.
Godzina
Zdarzenie
Materiał pomocniczy nr 3
DOKUMENTY HISTORYCZNE I FILM
28 czerwca 1956 roku. Poznań. Prawda historyczna i fikcja filmowa. Dokumenty historyczne i
film.
Dokumenty historyczne i film
Podobieństwa w ukazaniu zdarzeń
Różnice w ukazaniu zdarzeń
www.filmotekaszkolna.pl