Brzuśce, czerwiec 2004 roku

Załącznik nr 1
do Uchwały Nr XII / 116 / 2004
Rady Gminy Subkowy
z dnia 24 czerwca 2004 r.
PLAN ODNOWY WSI
BRZUŚCE
NA BAZIE
STRATEGII ROZWOJU SOŁECTWA
Brzuśce, czerwiec 2004 roku
1. WSTĘP
CEL I PRZEDMIOT OPRACOWANIA
1.1
CEL OPRACOWANIA
Celem opracowania jest sformułowanie Planu Odnowy Wsi Brzuśce na bazie
Strategii Rozwoju Sołectwa Brzuśce do 2015 roku, jako planowanego
i długofalowego programu przedsięwzięć oraz działań składających się na proces
stałego wzrostu jakości życia mieszkańców z zachowaniem spójnych rozwiązań
gospodarczych, społecznych i ekologicznych, finansowanych z unijnych funduszy
strukturalnych, krajowych oraz własnych środków społecznych, materialnych
i pieniężnych
W niniejszej strategii przyjmuje się zasady:
Ø Opracowywania całości PLANU ODNOWY WSI w oparciu o STRATEGIĘ
ROZWOJU SOŁECTWA poprzez stworzenie, etapowych Lokalnych Planów
Rozwoju Sołectwa na lata 2004 – 2006 oraz 2006 – 2015, a to ze względu
na źródła finansowania oraz treści i warunki wdrażania oraz rozliczania się ze
środków finansowych Sektorowych Programów Operacyjnych.
Ø Wytyczenie działań realizacji w/w planów poprzez opracowanie Planu
Odnowy Wsi, czyli przyjęcie programowych kroków osiągnięcia założonych
celów.
Ø Zgodności powyższych planów z Strategią Rozwoju Gminy Subkowy.
Gmina SUBKOWY posiada Strategię Rozwoju Gminy Subkowy do 2015
roku zatwierdzoną uchwałą Rady Gminy Nr XVII/136/2000 z dnia 24.08.2000r.
w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy Subkowy do 2015 roku.
1.2
PRZEDMIOT OPRACOWANIA
•
Analiza zasobów Sołectwa Brzuśce.
•
Analiza SWOT.
•
Wizja
rozwoju
wsi,
czyli
perspektywy
rozwojowe,
wynikające
z przewidywanego kształtowania się sytuacji społeczno gospodarczej
w otoczeniu.
•
Diagnoza aktualnej sytuacji naszego sołectwa.
•
Propozycje głównych przedsięwzięć strategicznych – programów do realizacji
szczegółów planu odnowy wsi.
2
2. CHARAKTERYSTYKA SOŁECTWA BRZUŚCE
2.1
INFORMACJE OGÓLNE
Sołectwo Brzuśce, położone jest w powiecie tczewskim, na terenie Gminy
Subkowy, 4 km od miejscowości Subkowy, w kierunku zachodnim. Położone jest
przy drodze wojewódzkiej nr 230 i 4 km od drogi krajowej nr 1 oraz stacji kolejowej
Subkowy.
2.2
Rys historyczny sołectwa
Tradycja osadnicza Brzuśc sięga drugiej połowy XIII w. Pierwsza wzmianka w
dokumentach pochodzi z roku 1269. Domniema się jednak również, na podstawie
badań archeologicznych, iż nieopodal Brzuść wiódł stary szlak handlowy do
wybrzeży bursztynowych nad Bałtykiem. Wspomina o nim Plometeusz – kierownik
Biblioteki Aleksandryjskiej, żyjący 150 lat p.n.e., a potwierdzają to znalezione w
okolicach wsi Brzuśce monety z czasów cesarzy rzymskich: Wespazjana (79 r.
p.n.e.), Krajana (117 r. p.n.e.), Walentyniana III (425 – 453).
Trzydzieści włók ziemi Brust (Brzuźc), było własnością menniczego Hermana
z Grudziądza jako dar od Sambora II. W 1275 roku Mściwój II potwierdził darowiznę
3
i oddał resztę majątku we władanie menniczemu. Majątek ten w 1290 roku Herman
sprzedał cystersom oliwskim.
Własność Brust jako cysterską poświadczył
Władysław Łokietek oraz król Wacław II. Osada, choć na stałe zapisana w
krajobrazie Pomorza, zmieniała, co jakiś czas swą nazwę, z Brust na Brzusicze,
Brzuszcze. Około 1682, pojawiły się fonetycznie nazwy teraźniejsze: Brzuśce,
Brzusce. W 1772 roku, w wyniku sekularyzacji dóbr kościelnych, majątek Brzuśc
został rozparcelowany, stając się wsią gospodarską. W ten sposób ludność wsi i
okolic uzależniona zostaje od właściciela ogromnego prywatnego gospodarstwa
pana Łazarskiego. W 1888 roku wybucha ogromny, niszczycielski pożar, który to
jako przestroga, stał się w przyszłości symptomem do powołania w 1926 roku
Ochotniczej Straży Pożarnej.
Okupacja niemiecka w znacznym stopniu, zniszczyła dorobek materialny wsi.
Wyzwolenie przyniosło prócz wolności, również reformę rolną w wyniku, której
majątek p. Łazarskiego został rozparcelowany w ręce bezrolnych rolników. W 1953
roku założono spółdzielnie produkcyjną „Złota Brzoza”, która to, ze względu na
niefachowe kierowanie nią i niegospodarność spółdzielców upada po 4 latach swej
działalności. W 1974 roku, oddano do użytku, zbudowaną w czynie społecznym
remizę strażacką wraz ze świetlicą wiejską. W 1983 roku powstaje pomysł
zbudowania salki katechetycznej. W trakcie jej budowy, wizja wiejskiej sali
katechetycznej zamieniła się w realną Kaplicę pod wezwaniem N.M.P. Królowej
Polski i św. Maksymiliana Kolbe, która 15 maja 1984 roku, zostaje poświęcona.
Do terenu obszaru sołectw Brzuśce zaliczana jest również Leśniczówka
Bukowiec, która podlega administracyjnie pod Zarząd Lasów w Starogardzie
Gdańskim.
3. ANALIZA ZASOBÓW SOŁECTWA BRZUŚCE
Analizę zasobów sołectwa przeprowadzono na podstawie dostępnych danych
statystycznych
UG
Subkowy,
Powiatowego
Urzędu
Pracy
oraz
informacji
mieszkańców podczas rozmów i zebrania wiejskiego.
Zasoby – to wszelkie elementy materialne otaczającego ją obszaru, które
mogą być wykorzystane obecnie bądź w przyszłości w budowaniu bądź realizacji
publicznych bądź prywatnych przedsięwzięć odnowy wsi.
Zasoby, to również mieszkańcy, stanowiący główny podmiot wszelkich
zamierzeń planowanych obszarowo działań strategicznych. To właśnie działalność
4
gospodarcza,
rolnicza,
społeczna,
publiczna,
zarobkowa
mieszkańców
ich
umiejętności jak i status społeczny będą stanowiły główna siłę napędową
pozytywnych zmian oblicza sołectwa Brzuśce.
W analizie zasobów brano pod uwagę następujące rodzaje zasobów:
q
środowisko przyrodnicze,
q
środowisko kulturowe,
q
ludność,
q
gospodarka, rolnictwo, leśnictwo,
q
zatrudnienie,
q
obiekty i tereny,
Środowisko przyrodnicze
Sołectwo Brzuśce znajduje się w obszarze Pojezierza Starogardzkiego,
będącego częścią makroregionu Pojezierza Wschodniopomorskiego. Cały obszar
zajmuje wysoczyzna, którą tworzy przeważnie morena denna falista, z „polami
drumlowymi” charakteryzującymi się spadkami terenu od 5% do 20%. Wyjątek
stanowią obszary południowo – zachodnie sołectwa zajmowane przez porośnięte
lasami sandry. Najczęściej występującymi glebami na terenie sołectwa są: gleby
brunatne, czarne ziemie właściwe i zdegradowane, wykształcone na glinach lekkich,
średnich i piaskach gliniastych. Lasy w Sołectwie Brzuśce składają się z bardzo
urozmaiconego,
ciekawego
i
nierzadko
unikatowego
drzewostanu,
zakwalifikowanego w 8 przypadkach jako pomniki przyrody (Leśniczówka Bukowiec).
Z tego też względu, nierzadko tereny te są ostoją zwierzyny łownej. W Bukowcu
znajduje się ponadto, powstały z inicjatywy Koła Łowieckiego i lokalnych władz
samorządowych, spójny z krajobrazem, kompleks rekreacji. Składa się on z sali
konferencyjno biesiadnej, wydzielonego wokół oczka wodnego, miejsca na palenie
ogniska,
pieca
grilowego
oraz
z
szeregu
drewnianych
ław
i
siedzisk.
Charakterystyczne dla terenu całego obszaru sołectwa Brzuśce jest występowanie
licznych oczek wodnych.
Środowisko kulturowe
Charakterystyczną cechą dla sołectwa Brzuśce jest istnienie, jak na tak mały obszar i
414 osobową liczbę mieszkańców, wielu miejsc kultu chrześcijańskiego. Są to
występujące bardzo licznie tzw. „Boże Męki”, czyli polowe kapliczki. Jest ich 5 (pięć)
na terenie sołectwa. Jest również w Brzuścach Kaplica pod wezwaniem N.M.P.
Królowej Polski i św. Maksymiliana Kolbe, która nosi miano Kościoła Filialnego.
5
Kościół został wzniesiony w 1984 roku, natomiast historia powstawania polowych
kapliczek, sięga lat 90 XIX wieku. Z tego też, okresu, bo z 1890 roku pochodzi
budynek szkolny, w którym do dnia dzisiejszego, po dobudowie skrzydła w 1990
roku, funkcjonuje Szkoła Filialna, dla Klas I – III i klasy „0” wchodzącej w skład
Zespołu Szkół w Subkowach. Starszy od szkoły, bo pochodzący z I połowy XIX
wieku, jest budynek, zamieszkały przez obecnego sołtysa Brzuść p. Piotra Lipskiego,
który za dawnych czasów pełnił, prócz funkcji mieszkaniowej, rolę miejscowej
karczmy. Możliwe jest, iż właśnie w tej karczmie „U Komora” spotykali się, jak głosi
legenda, żyjący w osadzie zbójnicy, grabiący podróżujących drogą królewską do
Gdańska, kupców.
Ludność
Podstawowe informacje na temat ludności1
Wyszczególnienie
Wartość
Lp.
1.
Liczba mieszkańców w tym:
Mężczyźni
Do 18 lat
216
61
Pomiędzy 18 a 65 rokiem życia
136
Powyżej 65 roku życia
Kobiety
19
198
Do 18 lat
Pomiędzy 18 a 60 rokiem życia
Powyżej 60 roku życia
2.
Udział ludności wg. wieku
Do 18 lat
Od 18 do 65 lat
Powyżej 60 (65) lat
1
414
58
117
23
119
253
42
Dane z dnia 16.06 2004
6
Struktura ludności sołectwa Brzuśce wg płci
48%
52 %
mężczyźni
kobiety
Struktura ludności sołectwa Brzuśce wg wieku
11 %
29 %
60 %
do 18 lat
od 18 do 60 (65) lat
Powyżej 60 (65) lat
Gospodarka 2
Brzuśce
Ø Usługi
to,
Produkcja
0
usługi
ubezpieczeniowe.
Usługi
9
spawalnicze,
Działalność
Handel
4
stolarskie,
ta
związana
Transport
2
malarskie,
jest
budowlane
bezpośrednio
i
z
wykonywaniem usług zleconych przez innych wykonawców.
Ø Handel to, handel obwożony, płodami rolnymi oraz dwa punkty sklepowe na
terenie wsi.
Ø Transport, to działalność osób pracujących na zlecenie innych wykonawców.
2
Struktura działalności gospodarczej w miejscowości Brzuśce na dzień 16.06.2004r
7
Rolnictwo
Wielkość
Ilość gospodarstw
gospodarstw
57
14
4
2
5
2
7
91
Do 1 ha
1 ha – 2 ha
2 ha – 5 ha
5 ha – 7 ha
7 ha – 10 ha
10 ha – 15 ha
15 ha – 999 ha
Razem
Leśnictwo
Południowo – zachodni obszar sołectwa Brzuśce oraz punktowo niektóre jego
miejsca pokrywają tereny leśne. Jedynie 9 ha tych lasów jest własnością prywatną.
Pozostałe ich areał jest w dyspozycji i zarządzie Nadleśnictwa Starogard Gdański.
Zatrudnienie
Z powyższych zestawień widać, iż działalność gospodarcza jak i rolnicza nie
stanowi głównego źródła utrzymania się miejscowej ludności. Wyjątek stanowią
gospodarstwo rolne, o niezminiaturyzowanym areale. Pozostałe osoby pracujące na
terenie sołectwa to miejscowi nauczyciele i handlowcy, Większość z pozostałych w
wieku produkcyjnym mieszkańców Sołectwa Brzuśce to osoby bezrobotne, z czego
znaczny odsetek stanowią kobiety i młodzież. Reszta mieszkańców jest
zatrudniona poza sołectwem w pobliskich miastach. Status ich zatrudnienia nie
jest znany. Większość jednak z nich zatrudnionych jest w tzw. „szarej strefie”
Obiekty i tereny
Zabudowę sołectwa prócz wymienionych wyżej, w podrozdziale „środowisko
kulturowe”
obiektów,
stanowią
budynki
mieszkalne.
Pozostali
mieszkańcy
zamieszkują w większości, w parterowych, leciwych budynkach jedno i wielo
rodzinnych jak i w nowoczesnych budynkach jednorodzinnych. Ponadto istniejące
obiekty to: świetlica, remiza OSP, sklepy, wspomniane: Kościół i szkoła. Ponadto,
pojedyncze oczka wodne, bagna, tereny leśne oraz wyznaczone pod zabudowę
działki budowlane.
ANALIZA ZASOBÓW SOŁECTWA
Rodzaj zasobu
Środowisko przyrodnicze
- walory krajobrazu
- walory klimatu (mikroklimat, wiatr, nasłonecz.)
Brak
Jest o
znaczeniu
małym
Jest o
Jest o
znaczeniu znaczeniu
średnim
dużym
X
X
8
- walory szaty roślinnej
X
- cenne przyrodniczo obszary lub obiekty
X
- świat zwierzęcy (ostoje, siedliska)
X
- osobliwości przyrodnicze
X
- wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy)
X
- podłoże, warunki hydrogeologiczne
X
- gleby, kopaliny
X
Środowisko kulturowe
- Kościół
- walory architektury wiejskiej i osobliwości
X
kulturowe
- walory zagospodarowania przestrzennego
X
Obiekty i tereny
- działki pod zabudowę mieszkaniową
- działki pod domy letniskowe
X
- działki pod zakłady usługowe i przemysł
X
- pustostany mieszkaniowe, magazynowe i po
X
przemysłowe
- tradycyjne obiekty gospodarskie wsi (kuźnie,
X
młyny)
- place i miejsca publicznych spotkań
X
- miejsca sportu i rekreacji
X
Gospodarka, rolnictwo
- specyficzne produkty (hodowle, uprawy polowe)
X
- znane firmy produkcyjne i zakłady usługowe
X
- możliwe do wykorzystania odpady poprodukcyjne
X
Sąsiedzi i przyjezdni
- korzystne, atrakcyjne sąsiedztwo (duże miasto,
X
arteria komunikacyjna, atrakcja turystyczna)
- ruch tranzytowy
X
- przyjezdni stali i sezonowi
X
Instytucje
- placówki opieki społecznej
X
- szkoły
X
- przedszkole
X
- dom kultury
X
- świetlica wiejska
X
Ludzie, organizacje społeczne
- KGW
X
- Stowarzyszenia
X
- OSP
X
DIAGNOZA AKTUALNEJ SYTUACJI NASZEGO SOŁECTWA.
Jacy jesteśmy ? Jaka jest nasza wieś?
- Kościół, 5 Kapliczek „Boże Męki”
- Szkoła i „0” na miejscu
- 8 drzewa pomniki przyrody
Co ją wyróżnia?
- Lasy z bogatą fauną i florą.
- Leśniczówka Bukowiec z miejscem rekreacji
- Bliskość do drogi nr 1
- Mieszkaniowa;
Jakie pełni funkcje?
- Po części rekreacyjna;
X
X
9
Kim są mieszkańcy?
Co daje utrzymanie?
Jak zorganizowani są
mieszkańcy?
W jaki sposób
rozwiązują problemy?
Jaki wygląd ma nasza
wieś?
Jakie obyczaje i tradycje
są u nas pielęgnowane i
rozwijane?
Jak wyglądają
mieszkania i obejścia?
Jaki jest stan otoczenia
i środowiska?
Jakie jest rolnictwo?
Jakie są powiązania
komunikacyjne?
Co proponujemy
dzieciom i młodzieży?
-
Kociewiacy oraz ludność napływowa;
Rolnicy
Młodzież, nauczyciele;
Osoby bezrobotne
Rolnictwo
Własna działalność gospodarcza;
Szkolnictwo;
Rada Sołecka;
Własne grupy wiekowe;
OSP
Dyskusje;
Współpraca z UG;
Własna praca;
Wieś ulicówka z przysiółkami o charakterze zagrodowym;
Wydzielone na obrzeżu wsi działki budowlane
Kultywowanie tradycji kociewskich
Obrzędy religijne
Odpusty
Różnorodny, skrajny standard budynków mieszkalnych;
Obejścia z reguły zadbane;
Brak kanalizacji wsi;
Brak oczyszczalni
Mała ilość chodników
Brak dogodnych dróg dojazdowych do wewnętrznych
działek i posesji wsi;
Brak miejsc na uprawianie czynnej rekreacji i sportu;
Wiele małych gospodarstw socjalnych produkujących dla
potrzeb własnych.
dobre;
-
Indywidualne formy spędzania czasu wolnego
Zajęcia świetlicowe dla dzieci kl. 1- 3 / 2x w tygodniu
-
Analiza SWOT
Na podstawie analizy zasobów, opracowano korzystne i niekorzystne cechy
wewnętrzne sołectwa, jak i potencjalne szanse i zagrożenia występujące
w otoczeniu, które mogą mieć wpływ na przyszłość sołectwa i mieszkańców.
ANALIZA SWOT
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
10
-
-
Bliskość szlaków komunikacyjnych
Wewnętrzna
szkolna
komunikacja
autobusowa
Brak zakładów zanieczyszczających
środowisko
Istnienie działek pod budownictwo
jednorodzinne z dopuszczalna funkcją
usługową z zakresu drobnego handlu i
usług
Bliskość terenów leśnych,
potencjalnych miejsc rekreacji
Chęć zmiany swego statusu przez
osoby bezrobotne
Bezrobotni chętni do podjęcia pracy
-
SZANSE
Rozwój Tczewa i Strefy Ekonomicznej Rozwój gospodarczy kraju
Atrakcyjność turystyczna terenu
Dyspozycyjność robocza mieszkańców
Pozyskanie środków pomocowych z
Unii Europejskiej
System stypendialny dla młodzieży
wiejskiej
Gminne
Centrum
Informacji
w
Subkowach
Komputeryzacja indywidualnych
gospodarstw domowych
Niedostateczna infrastruktura wsi z
punktu
widzenia
gospodarki
i
zatrudnienia
Bierność i apatia części społeczności
sołectwa
Bezrobocie
brak dróg dojazdowych do
wytyczonych działek budowlanych
Brak skanalizowania sołectwa
ZAGROŻENIA
Zubożenie społeczności lokalnych
Marginalizacja osób bezrobotnych
4. Wizja Rozwoju Wsi
Wizja Rozwoju Wsi powstała w wyniku dyskusji mieszkańców, odwołuje się do
przyszłości. Wizję Rozwoju Wsi Brzuśce sformułowano następująco:
Nasza wieś ma być przyjazna mieszkańcom, żywa i atrakcyjna dla
potencjalnych inwestorów.
5. Arkusz Planowania
Arkusz planowania – Plan Rozwoju Sołectwa zawiera układ wyznaczonych
przez społeczność priorytetów rozwojowych, celów, oraz konkretnych projektów.
Poszczególne priorytety i projekty zgodne są z ustaloną wizją rozwoju Sołectwa
Brzuśce.
Wizja Rozwoju Sołectwa
Priorytet 1
Priorytet 2
Priorytet 3
11
Cel 1
Projekty:
Cel 2
Cel 3
Projekty: Projekty:
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Cel 1
Cel 2
Cel 3
Projekty: Projekty: Projekty: Projekty: Projekty: Projekty:
PRIORYTETY, CELE I PROJEKTY
Priorytet 1.
Poprawa infrastruktury
Cel 1. Poprawa infrastruktury technicznej
Projekty:
1. Kanalizacja
2. Budowa oczyszczalni
3. Budowa infrastruktury informatycznej
4. Poprawa stanu i sieci dróg sołectwa
5. Budowa chodników
6. Budowa parkingów
Cel 2. Poprawa infrastruktury społecznej
Projekty:
1. Remont miejsca spotkań i spędzania czasu wolnego dla
mieszkańców sołectwa.
Cel 3. Poprawa infrastruktury turystyczno– rekreacyjno - sportowej
Projekty:
1. Budowa boiska do mini piłki nożnej
2. Budowa boiska do piłki siatkowej
3. Budowa boiska do piłki koszykowej
4. Budowa placu zabaw
5. Uruchomienie kina DVD
Priorytet 2.
Zmniejszenie bezrobocia
Cel 1. Tworzenie nowych miejsc pracy
Projekty:
1. Samozatrudnienie mieszkańców
2. Wspólne warsztaty chałupnicze: wiklina, malarstwo i inne
12
3. Zbieractwo ziół i runa leśnego
Cel 2. Aktywizacja bezrobotnych
Projekty:
1. Organizowanie szkoleń
2. Informatyzacja gospodarstw domowych
3. Pomoc w przekwalifikowaniu mieszkańców
Cel 3. Zwiększenie mobilności społeczeństwa
Projekty:
1. Utworzenie organizacji pozarządowej
2. Utworzenie kółek zainteresowań
3. Organizowanie imprez kulturalno – sportowych
Priorytet 3.
Poprawa stanu środowiska
Cel 1. Poprawa środowiska przyrodniczego
Projekty:
1. Likwidacja eternitowych pokryć dachowych
2. Zwiększenie ilości pojemników na śmieci
3. Ocieplenie budynków
Cel 2. Poprawa estetyki wsi
Projekty:
1. Zwiększenie elementów małej architektury zieleni
2. Pomalowanie płotów
3. Przycinanie żywopłotów
4. Koszenie trawników
5. Odnowienie elewacji budynków
Cel 3. Poprawa środowiska społecznego
Projekty:
1. Demokratyzacja życia społeczności
PODSUMOWANIE, czyli WIZJA STANU DOCELOWEGO
Jaka ma być nasza wieś za 11 lat?
Co ma ją wyróżniać?
-
Estetyka, ekologia, infrastruktura;
Jakie ma pełnić funkcje?
-
Usługowe, kulturowe, rekreacyjne, mieszkaniowe;
13
Kim mają być
mieszkańcy?
Co ma dać utrzymanie?
W jaki sposób ma być
zorganizowana wieś i
mieszkańcy?
W jaki sposób maja być
rozwiązywane problemy?
Jak ma wyglądać nasza
wieś?
Jakie obyczaje i tradycje
maja być u nas
pielęgnowane i rozwijane?
Jak mają wyglądać
mieszkania i obejścia?
Jaki ma być stan
otoczenia i środowiska?
Jakie ma być rolnictwo?
Jakie mają być
powiązania
komunikacyjne?
Co zaproponujemy
dzieciom i młodzieży?
-
Wykształceni, aktywni, zaangażowani, w pełni
identyfikujący się z wsią, dbający
o wieś,
pracujący;
Usługi, małe i średnie przedsiębiorstwa, praca
najemna, samozatrudnienie;
-
Organizacje pozarządowe, sportowe sekcje, KGW;
-
Dyskusje, rozmowy, współpraca z UG;
-
Estetyczna, wyodrębnione centrum, parking, dużo
zieleni, boiska sportowe, place zabaw;
-
Ogólnopolskie, lokalne, sportowe;
-
Estetyczne, funkcjonalne stanowiące jedna całość,
ekologiczne;
-
Z dostatecznie szeroko pojętą infrastrukturą;
-
Spójne, stanowiąc własne dla większości
zabezpieczenie socjalne;
-
Więcej bezpośrednich połączeń z Subkowami.
Tanie linie prywatne;
-
Mini boiska sportowe do siatkówki, p. nożnej.
bezpieczne, odgrodzone od sieci komunikacyjnej;
Rozwijanie zainteresowań,
Plac zabaw dla najmłodszych,
-
Przewodniczący Rady Gminy
Stefan Kata
14