OCENA WYSTĘPOWANIA LIZOZYMU I BIAŁEK BOGATYCH W

lek. dent. Marta Sak
OCENA WYSTĘPOWANIA LIZOZYMU I BIAŁEK BOGATYCH W PROLINĘ (PRP)
W ŚLINIE PACJENTÓW Z PRÓCHNICĄ ZĘBÓW
Promotor: dr hab. Anna Szkaradkiewicz-Karpińska
Próchnicę zębów uznaje się za chorobę cywilizacyjną, będącą najczęstszą przyczyną utraty zębów
wśród osób dorosłych. Istotne znaczenie dla powstania i modyfikowania procesu próchnicowego
odgrywają ślina i jej składniki. Bardzo ważnymi składnikami śliny są: lizozym (Ly) oraz
niemucynowe białka, które poprzez oddziaływanie na mikroflorę jamy ustnej, mogą mieć udział
w zapobieganiu próchnicy zębów i jej patogenezie. Około 40% wszystkich niemucynowych
białek ludzkiej śliny stanowią białka bogate w prolinę – PRP. Aktualnie wyróżnia się: kwaśne
białka bogate w prolinę – APRP, zasadowe białka bogate w prolinę – BPRP i glikozylowane
białka bogate w prolinę – GPRP. Do chwili obecnej, brak jest jednoznacznych danych
literaturowych dotyczących znaczenia lizozymu, kwaśnych oraz zasadowych PRP w patogenezie
próchnicy zębów. Dlatego, w tej pracy podjęto badania poziomów lizozymu oraz ślinowych
białek APRP2 i BPRP w kontekście intensywności próchnicy zębów u osób dorosłych. Ponadto,
dobrze już udokumentowano obecność tanin w kawie (max. 1%) i herbacie czarnej (ok. 0,1%).
Interesującym wydało się więc zanalizowanie spożycia czarnej herbaty i/lub kawy w odniesieniu
do intensywności próchnicy zębów i poziomów APRP2 w ślinie.
Biorąc pod uwagę powyższe, ele niniejszej pracy były następujące:
1. Ocena występowania lizozymu (Ly) i białek bogatych w prolinę (PRP) w ślinie dorosłych osób
z bardzo niską intensywnością próchnicy.
2. Ocena występowania lizozymu (Ly) i białek bogatych w prolinę (PRP) w ślinie dorosłych osób
z niską intensywnością próchnicy.
3. Ocena występowania lizozymu (Ly) i białek bogatych w prolinę (PRP) w ślinie dorosłych osób
z umiarkowaną intensywnością próchnicy.
4. Ocena występowania lizozymu (Ly) i białek bogatych w prolinę (PRP) w ślinie dorosłych osób
z wysoką intensywnością próchnicy.
Badania przeprowadzono u 110 dorosłych osób w wieku od 20 do 45 lat. Wyboru pacjentów do
poszczególnych grup badawczych dokonano po przeprowadzeniu badania stomatologicznego w
oparciu o przyjęte kryteria doboru badanych. Wyłoniono cztery grupy badawcze. Grupę 1, liczącą
25 osób, stanowili pacjenci z bardzo niską intensywnością próchnicy zębów. Grupę 2, obejmującą
25 osób, stanowili pacjenci z niską intensywnością próchnicy zębów. Grupę 3 liczącą 30 osób
stanowili pacjenci z umiarkowaną intensywnością próchnicy zębów. Grupy 4 obejmowała 30
osób z wysoką intensywność próchnicy zębów. Ponadto, na podstawie wywiadu dotyczącego
spożywania czarnej herbaty i/lub kawy spośród 80 badanych osób, wydzielono trzy grupy
pacjentów:
Grupa N – obejmowała 25 osób, wypijających 1-3 filiżanek czarnej herbaty i/lub kawy łącznie,
jak również nie spożywających czarnej herbaty i/lub kawy.
Grupa S - obejmowała 35 osób, podających średnie spożycie, tzn. wypijających 4-5 filiżanek
czarnej herbaty i/lub kawy łącznie.
Grupa W – liczyła 20 pacjentów, podających wysokie spożycie, tzn. wypijających ≥ 6 filiżanek
czarnej herbaty i/lub kawy łącznie.
W klinicznym badaniu stomatologicznym, oznaczano wskaźnik intensywności próchnicy (PUW),
wskaźnik dziąsłowy (GI) oraz wskaźnik płytki nazębnej (Pl.I). Materiał do badań stanowiła pełna
ślina spoczynkowa, pobierana w ilości około 10 ml do jałowych pojemników. Poziomy:
lizozymu, APRP2, BPRP1, BPRP2, BPRP3 oraz BPRP4 oceniono, przy użyciu metody
immunoenzymatycznej (ELISA), stosując firmowe zestawy.
Na podstawie uzyskanych wyników, wysunięto następujące wnioski:
1. Intensywność próchnicy zębów u osób dorosłych nie jest determinowana zmianami poziomów
lizozymu w ślinie.
2. Wzrost stężenia kwaśnych białek bogatych w prolinę (APRP) w ślinie może zwiększać
intensywność próchnicy zębów u osób dorosłych.
3. Stężenia zasadowych białek bogatych w prolinę BPRP1 i BPRP2 w ślinie nie są związane ze
wzrostem intensywności próchnicy zębów, podczas gdy zasadowe białka bogate w prolinę BPRP3
i BPRP4 ulegają istotnemu zwiększeniu u osób dorosłych z umiarkowaną i wysoką
intensywnością próchnicy zębów.
4. Spożycie czarnej herbaty i/lub kawy nie wydaje się oddziaływać na intensywność próchnicy
zębów i nie jest związane z zaburzeniami poziomów APRP2 w ślinie osób dorosłych.