Pobierz PDF

Praca poglądowa
Forum Zakażeń 2012;3(3):145–147
© Evereth Publishing, 2012
Krzysztof Kłusewicz | Emilia Szumska
Rola substancji pomocniczych wchodzących
w skład preparatów do dezynfekcji rąk i skóry
Role of excipients in hand and skin disinfection products
„Medilab”, Białystok
} Krzysztof Kłusewicz, „Medilab”, ul. Niedźwiedzia 60, 15-531 Białystok, Tel.: (85) 747 93 00, Fax: (85) 747 93 12,
e-mail: [email protected]
Wpłynęło: 6.11.2012
Zaakceptowano: 21.11.2012
Streszczenie: Dezynfekcja rąk i skóry jest jednym z czynników warunkujących bezpieczeństwo epidemiologiczne personelu oraz
pacjentów. Preparaty do dezynfekcji rąk i skóry zawierają poza
substancjami czynnymi biobójczo, substancje pomocnicze, które
pełnią funkcje pielęgnacyjne oraz nawilżające. Rola tych substancji na etapie wyboru preparatu często jest niedoceniana.
Słowa kluczowe: dezynfekcja rąk | dezynfekcja skóry | składniki
preparatów | substancje pomocnicze
Abstract: Hand and skin disinfection is one of the main hygienic
treatments which protect medical staff and patients from infections. Composition of hand disinfectant products include active
ingredients and excipients. Excipients in preparation for hands
and skin disinfection are responsible for the care and moisturizing.
The role of excipients on the selection stage of the preparation is
often underestimated.
Key words: excipients | hand disinfection | ingredients | skin disinfection
W oparciu o wyniki wieloletnich badań i obserwacji
śmiało można stwierdzić, iż dezynfekcja rąk jest jednym
z głównych zabiegów higienicznych, który skutecznie przeciwdziała występowaniu zakażeń [1].
Odpowiednie opracowanie procedur oraz technik dezynfekcji rąk istotnie wpływa na poziom bezpieczeństwa
epidemiologicznego w placówkach służby zdrowia. Istnieje jeszcze jeden czynnik warunkujący owe bezpieczeństwo,
jest nim właściwy dobór preparatu [2].
Na rynku dostępna jest szeroka gama produktów polecanych do higienicznej i chirurgicznej dezynfekcji rąk i skóry.
Analizując przeznaczone do tego celu preparaty pod kątem
informacji zawartych na etykietach i kartach produktowych,
można spostrzec, iż poszczególne preparaty różnią się pomiędzy sobą nie tylko spektrum działania, czasem ekspozycji, ale także substancjami budującymi ich formuły. Zróżnicowanie składu zazwyczaj ma bezpośredni wpływ na ich
skuteczność działania.
Najczęstszym kryterium wyboru preparatu do dezynfekcji rąk i skóry jest rodzaj zawartej w nim substancji czynnej,
osiągającej pożądane spektrum biobójcze w odpowiednio
krótkim czasie ekspozycji. Powszechnie używane preparaty oparte są na alkoholach, występujących pojedynczo bądź
w postaci mieszaniny alkoholi [3].
W większości przypadków rolę substancji czynnej w preparatach do dezynfekcji rąk pełni zamiennie alkohol etylowy, propylowy lub izopropylowy. Każdy z powyższych
charakteryzuje się właściwym sobie spektrum oraz szczegółowymi zaleceniami bezpieczeństwa stosowania w zależności od stężenia i czasu ekspozycji [4].
Poza funkcją substancji czynnej niektóre alkohole mogą
pełnić rolę skażalnika etanolu, zawartego w składzie preparatu. Najpopularniejszymi substancjami do skażania etanolu w preparatach do dezynfekcji rąk jest alkohol butylowy,
benzylowy oraz izopropylowy. Niskie stężenie skażalnika, zazwyczaj zawierające się w przedziale 2–3% objętości
całkowitej etanolu, nie wpływa na skuteczność biobójczą
preparatu [5–7].
Etanol w roli substancji czynnej zyskał przychylność
użytkowników dzięki swej – jak wykazują badania toksykologiczne – niskiej toksyczności i wysokiej tolerancji skórnej.
Powyższe właściwości bezpośrednio wpływają na regularność przeprowadzanej procedury dezynfekcji rąk przez personel medyczny [8].
Poza składnikami aktywnymi biobójczo w preparatach
do higienicznej, chirurgicznej dezynfekcji rąk występują
substancje pomocnicze. Nie zawsze jest znane, jaką pełnią
funkcję i jak wpływają na skuteczność preparatu. Zwykle
stanowi to tajemnicę producenta, pod warunkiem, że ich
działanie nie zostanie opisane na etykiecie bądź w karcie
produktu. Każda z substancji posiada swoje specyficzne
właściwości i na tej podstawie można wnioskować zasadność użycia jej w formule preparatu.
Spośród substancji pomocniczych, które stanowią składniki
preparatów do dezynfekcji rąk i skóry można wyodrębnić te,
które wykazują działanie nawilżające, pielęgnujące, natłuszczające oraz są dodawane jako barwniki czy substancje zapachowe.