Aspekt poradnictwa zawodowego w pedagogice
Transkrypt
Aspekt poradnictwa zawodowego w pedagogice
Aspekt poradnictwa zawodowego w pedagogice Od najmłodszych lat człowiek kształtuje swoją osobowość i poznaje otaczający go świat przyrodę, kulturę, historię. Przez całe życie szlifujemy swoje cechy w aspekcie moralnym, społecznym, estetycznym. Poprzez wychowanie i naukę dążymy do osiągnięcia odpowiedniego rozwoju osobowości, przygotowuje nas do funkcjonowania w życiu społecznym i kształtuje wiedzę o rzeczywistości. Całym ww. procesem wraz z wyeliminowaniem znamion patologii społecznej w bycie ludzkim zajmują się pedagodzy w myśl jednej z nauk humanistycznych. Istotę, cele i treści oraz metody i formy procesów wychowawczych określa pedagogika.1 Ta wszechstronna dziedzina nauki traktuje o wychowaniu osoby jako samodzielnej jednostki oraz jako członka społeczności, na którego oddziałują bodźce pochodzące ze środowiska. W dzisiejszym świecie mamy możliwość rozwoju przez całe życie począwszy od wieku niemowlęcego, poprzez edukację przedszkolną i kształcenie obowiązkowe, szkolnictwa ponadobowiązkowego i wyższego aż do pracy zawodowej. Praca zajmuje ponad połowę naszego życia, dlatego bardzo ważnym elementem jest świadomy Poradnictwo jej wybór zawodowe kluczową zgodnie z rolę odgrywa definicją jest tu to poradnictwo proces zawodowe. udzielania pomocy w podejmowaniu decyzji edukacyjno- zawodowych mających wpływ na rozwój kariery zawodowej w przyszłości i utrzymaniu konkurencyjności na rynku pracy. 2 To pojęcie jest ściśle związane z pojęciem pedagogiki w ujęciu szerokim, gdyż obydwie dziedziny zazębiają się w aspekcie całożyciowego rozwoju człowieka i wpływach środowiska na ich wybory. 3 W dobie rosnącej świadomości społecznej na temat istoty ścieżki kariery zawodowej już od najmłodszych lat wskazane jest doradztwo zawodowe. W artykule mowa jest o poradnictwie zawodowym, które towarzyszy człowiekowi w całym procesie pedagogicznym. Ścieżka edukacyjna wraz z rozwojem kariery zawodowej jest postępowaniem zaczynającym się od wczesnego dzieciństwa i trwającym przez całe życie. Edukacja i praca zawodowa są ze sobą zwięźle połączone, wiedza zawodowa bierze się z nauki, a kształcenie przygotowuje do ścieżki zawodowej. 1. Poradnictwo zawodowe w szkolnictwie 1 B. Petrozolin Skowrońska, Nowa encyklopedia powszechna, tom IV, PWN, Warszawa 1996, s. 812. M. Skarzyński, Interdyscyplinarne poradnictwo zawodowe, BFKK, Białystok 2008, s. 15. 3 S. Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki, Salezjańskie, Warszawa 2004, s. 34. 2 2.1 Wychowanie przedszkolne oraz wczesnoszkolne i zarodek wiedzy o zawodach Wychowanie przedszkolne oraz wczesnoszkolne jest bardzo ważnym punktem nauki, ponieważ to pierwsze lata bytu dziecka wpływają na jego rozwój i dalsze losy. Przeważająca część zdolności człowieka, jego potencjał intelektualny i predyspozycje pierwotne rozwijają się najprężniej właśnie w pierwszych latach życia. W okresie przedszkolnym stosowane na dziecku działania edukacyjne przynoszą najtrwalsze rezultaty. Umiejętności przedszkolaków wyniesione z ich pierwszego ośrodka dydaktycznego przyczyniają się do efektów nauki na wyższych szczeblach oraz do funkcjonowania społecznego jak i zawodowego w życiu dorosłym.4 Na etapie przedszkolnym wiedza o tematyce zawodowej przekazywana jest w formie zabawy, przeróżnych gier, rymowanek i malunków. Gospodarka w dzisiejszych czasach jest tak silnie rozwinięta, że niekiedy nawet dorosły człowiek nie ma rozeznania w zawodach występujących na rynku pracy, w wyniku postępu technologicznego jedne znikają a nowe się pojawiają.5 Dlatego też poprzez zajęcia w postaci zabawy dzieciom w wieku przedszkolnym przybliżane są podstawowe profesje. Przystosowanie takiej wiedzy polega głównie na osłuchaniu się z nazwami zawodów i wstępnym kojarzeniu pracy z nimi związanej. Wstępnie ustalone priorytety zawodowe ugruntowane w tym wieku mogą wpłynąć na rozwijanie zainteresowań dziecka. Ważnym aspektem poznania zawodowego świata dla maluchów w wieku przedszkolnym jest możliwość powolnego porządkowania przez nie jakże szerokiego wyboru zawodów na rynku oraz zwrócenie uwagi na fakt, że każda z wykonywanych profesji jest potrzebna, gdyż z jej efektów korzysta całe społeczeństwo.6 2.2 Poradnictwo zawodowe na etapie szkolnym Szkoła podstawowa i czas gimnazjum to okresy w życiu dziecka, w których zdobywa elementarną wiedzę programową w różnych dziedzinach. Cały proces edukacji na tym etapie współdziała tak, by dzieci osiągnęły stan równowagi, jaki nie pojawia się powtórnie w czasie całego dalszego życia. Budząca się chęć działania z domieszką młodzieńczej fantazji łączą się z rozwijającym się myśleniem.7 Dziecko wychodzi naprzeciw kształtującym się silnie zainteresowaniom i pewnym poglądom na swoją przyszłość. 4 https://men.gov.pl/2013-08-03-12-08-13/przedszkola 11.11.2015r. P. Gnatek, Kim chcesz być? Wybierz zawód najlepszy dla Ciebie, Helion, Gliwice 2012, s. 13-19. 6 A. Misiuk, Poradnik- Poznaję zawody, MEN, Katowice 2011, s. 5. 7 B. C. I. Lievegoed, Fazy rozwojowe dziecka, Akademia, Toruń 1993, s. 72. 5 Na tym etapie nauki uczniowie wstępnie analizują znaczenia pracy w życiu człowieka oraz cywilizacji. Praca doradcy zawodowego w drugiej fazie szkoły podstawowej i w gimnazjum polega na umożliwieniu podopiecznym poznania i oceniania różnych cech, możliwości i priorytetów, które znacznie ułatwią wybór kolejnego etapu kształcenia, kierunku i profilu dalszej nauki.8 Potrzeba działania doradcy zawodowego w szkołach gimnazjalnych jest silna, ponieważ to zwykle od tego, jaką szkołę średnią wybierze uczeń gimnazjum, zależy dalsza jego kariera zawodowa. „Bez doradztwa w szkole nie można mówić o rozwoju szkolnictwa zawodowego” Grażyna Przasnyska, Warmińsko Mazurski Kurator Oświaty, w wywiadzie dla Portalu „Doradztwo edukacyjno zawodowe” w czerwcu 2015 r. Poradnictwo zawodowe powoli przygotowuje do wejścia młodzieży w dorosłe życie, pomaga wykształcić umiejętność wyboru w kontekście całego późniejszego życia. Egzystowanie w nowoczesnym społeczeństwie wymaga czynnego udziału w życiu i podejmowania trafnych wyborów, dlatego też decyzje odnoszące się do wykształcenia i rodzaju kwalifikacji zawodowych zmuszają do coraz większego zasobu wiedzy o rynku edukacyjnym, rynku pracy i o swoich możliwościach. 1.3 Poradnictwo zawodowe w szkołach szczebla średniego W dzisiejszych zmieniających się czasach, w dobie kryzysu na skalę światową, niestabilności na rynku pracy i szukaniu zarobku za granicami kraju, poradnictwo zawodowe dla młodych dorosłych jest na wagę złota. Doradca zawodowy w szkole średniej, tak jak pedagog, ma za zadanie wydobyć z młodych i niepewnych siebie ludzi ich umiejętności, ich wiedzę na swój temat, ich predyspozycje zawodowe. Przedstawia im także warunki społeczno gospodarcze i polityczne regionu, w którym żyją. Te zabiegi umożliwiają uczniom nie tylko otrzymanie pomocy w wyborze zawodu czy dalszego kierunku kształcenia ale także zaplanowanie własnej ścieżki rozwoju oraz zwiększają szansę na odnalezienie się i adaptację w środowisku zawodowym. Poprzez indywidualne i grupowe spotkania z doradcami zawodowymi młodzi ludzie zbierają informacje o prawach rządzących rynkiem pracy, o pierwszym kontakcie z pracodawcą, o tworzeniu dokumentów aplikacyjnych, o kanałach poszukiwania pracy i o samym poruszaniu się po rynku pracy. Poradnictwo zawodowe pełni strategiczną funkcję w podejmowaniu decyzji ważnych w sferach zawodowych jak i osobistych człowieka. Pomysł na karierę młodych ludzi musi być wspierany sumienną informacją o zawodach, orientacją na rynku pracy i poradnictwem 8 http://www.lcre-lomza.webd.pl/ 11.11.2015r. zawodowym oferującym pomoc w określeniu własnych predyspozycji, zainteresowań i mocnych stron.9 1.4 Akademickie Biura Karier poradniami dla studentów Studenci to specyficzna grupa ludzi, która ma już wyznaczony cel życiowy, kształci się w obszarze wybranego zawodu, zagłębia tajniki swojej specjalizacji. Poradnictwo zawodowe na etapie wkraczania na ścieżki kariery umożliwia studentowi upewnienie się, że wybór, którego dokonał jest trafną decyzją, ewentualne skorygowanie błędów i zmianę decyzji. Doradcy zawodowi w Akademickich Biurach Karier, które to działają na mocy ustawy z 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, profesjonalnie wskazują ścieżki rozwoju kariery słuchaczów, dostarczają wiedzy praktycznej o zachowaniu się na rynku pracy i aktywizują studentów jak i absolwentów na różne sposoby. 10 Głównymi zadaniami doradców w ABK jest poradnictwo zawodowe, psychologiczne, edukacyjne a także poradnictwo w zakresie zakładania własnej firmy. Duże zapotrzebowanie grupa, jaką są studenci, składa w sektorze szkoleń i warsztatów nt. poruszania się po rynku pracy. Mają oni możliwość wzięcia udziału w kursach prowadzonych zarówno przez pracowników ABK, jak i specjalistów z zewnątrz. Wszystko to, po to, by wejście na rynek pracy było w miarę możliwości łagodne a zarazem skuteczne. Poradnictwo zawodowe na szczeblu szkolnictwa wyższego polega również na pośrednictwie pracy.11 Doradcy współpracują z pracodawcami, którzy organizują praktyki, staże, oferują stanowiska pracy absolwentom. Jedną z aktywizujących form działania ABK są również organizowane przez nie targi pracy, które dają możliwość studentowi zorientowania się na regionalnym rynku, dają możliwość spotkania się z dużą liczbą przedsiębiorców w jednym skupisku, co za tym idzie pozyskania ofert pracy, uzyskania informacji o różnych branżach, o sposobach działania firm. 1.5 Poradnictwo zawodowe dla dorosłych Nawet w dorosłym życiu człowiek zdobywa wiedzę, doświadczenia, poszerza własne horyzonty. Dokształca się, szkoli, przechodzi różnorodne kursy, zdobywa doświadczenie w pracy zawodowej, w relacjach społecznych. Niekiedy warunki zewnętrzne oraz okoliczności losowe zmuszają człowieka do zmian w sferze zawodowej. Na tej drodze mogą pojawić się kłopoty np. z dokonaniem odpowiedniego doboru kształcenia, z ogólnymi 9 M. Kotarba, M. Łuczak (red.), ABC Poradnictwa zawodowego w szkole, KOWEZIU, Warszawa 2008, s. 30. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001). 11 RPA, Akademickie Biura Karier w Polsce bieżąca działalność i możliwości rozwoju, Warszawa 2014, s. 10 umiejętnościami poszukiwania pracy czy z podjęciem decyzji o wyborze miejsca pracy. Z takimi problemami łatwiej poradzić sobie z pomocą doradcy zawodowego, który jest niejako opiekunem w sferze rynku pracy. Jego zadaniem jest udzielanie informacji o możliwościach kształcenia, o rynku pracy i zawodach, udzielanie wsparcia i porad w kwestiach rozwoju zawodowego. Poradnictwo zawodowe to proces, w którym doradca zawodowy i klient pracują razem nad przemyślanym zadecydowaniem o dalszej drodze zawodowej i nad umiejętnościami potrzebnymi do sprostania wymaganiom rynku pracy. Doradca zawodowy pomaga człowiekowi ukształtować swoją markę na rynku pracy, na której pracownik i jego zalety są „towarem”. 2. Podsumowanie Poradnictwo zawodowe to proces długotrwałych i wielostopniowych działań wychowawczych dawkowanych człowiekowi w czasie całego rozwoju zawodowego. Doradztwo to wszelkie działania w segmencie pomocy zarówno uczniom, jak i dorosłym w planowaniu, tworzeniu i rozwoju kariery zawodowej. Sukces zawodowy to satysfakcja, którą można uzyskać z wykształcenia podstawowego i wykształcenia zawodowego, które zapewnia poradnictwo zawodowe.12 Paulina Mackiewicz Doradca zawodowy Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Elblągu 12 http://www.postawnarozwoj.uni.lodz.pl/admin/zdjecia/file/ebooks/doradztwo_zawodowe.pdf 11.11.2015r. Bibliografia B. Petrozolin Skowrońska, Nowa encyklopedia powszechna, tom IV, PWN, Warszawa 1996, s. 812. M. Skarzyński, Interdyscyplinarne poradnictwo zawodowe, BFKK, Białystok 2008, s. 15. S. Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki, Salezjańskie, Warszawa 2004, s. 34. P. Gnatek, Kim chcesz być? Wybierz zawód najlepszy dla Ciebie, Helion, Gliwice 2012, s. 13-19. Misiuk, Poradnik- Poznaję zawody, MEN, Katowice 2011, s. 5. C. I. Lievegoed, Fazy rozwojowe dziecka, Akademia, Toruń 1993, s. 72. M. Kotarba, M. Łuczak (red.), ABC Poradnictwa zawodowego w szkole, KOWEZIU, Warszawa 2008, s. 30. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001). RPA, Akademickie Biura Karier w Polsce bieżąca działalność i możliwości rozwoju, Warszawa 2014, s. http://www.postawnarozwoj.uni.lodz.pl/admin/zdjecia/file/ebooks/doradztwo_zawodowe.pdf 11.11.2015r. https://men.gov.pl/2013-08-03-12-08-13/przedszkola 11.11.2015r. http://www.lcre-lomza.webd.pl/ 11.11.2015r.