Instrumenty finansowe z opcją sprzedaży oraz obowiązki

Wydanie 1
kwiecień 2008
„Z perspektywy MSSF” suplement
Instrumenty finansowe z opcją
sprzedaży oraz obowiązki
powstające w momencie
likwidacji [spółki]
1
14 lutego 2008 r. Rada
Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości (RMSR) wydała
nowelizację MSR 32 Instrumenty
finansowe: prezentacja oraz MSR
1 Prezentacja sprawozdań
finansowych, w zakresie
instrumentów finansowych z
opcją sprzedaży oraz
obowiązków powstających w
momencie likwidacji spółki.
Nowelizacja ma na celu
udostępnienie praktycznego,
krótkoterminowego rozwiązania,
umożliwiającego prezentowanie
udziałów w jednostkach
niebędących spółkami
kapitałowymi, jako pozycji kapitału
własnego. Do takich udziałów
zalicza się wiele udziałów w
funduszach otwartych, funduszach
zamkniętych o ograniczonym
okresie działalności, spółdzielniach
i spółkach osobowych, które są
obecnie prezentowane jako
zobowiązania, zgodnie z definicją
zobowiązania finansowego w MSR
32.
Zakres, jakiego dotyczy zmiana,
jest ograniczony i nie należy jej
postanowień stosować poprzez
analogię do innych obszarów nie
objętych bezpośrednio zakresem
zmiany. RMSR opublikowała
dokument zawierający tezy
dyskusji, dotyczący bardziej
kompleksowych, długoterminowych
zmian w MSR 32. Został on
szczegółowo omówiony w wydaniu
2 dodatku do Z perspektywy MSSF
zatytułowanym Zobowiązania a
kapitał własny (dostępny pod
adresem
http://www.ey.com/global/content.n
sf/Poland/Assurance_-_MSSF__MSSF_Alert).
Zakres
Zmiany dotyczą dwóch typów
instrumentów finansowych:
a) Instrumentów finansowych z
opcją sprzedaży, czyli
instrumentów dających
posiadaczowi prawo do
wymagania od jednostki, która
je wyemitowała, ich odkupienia
lub umorzenia za gotówkę lub
inny składnik aktywów
finansowych, albo takich które
podlegają automatycznemu
umorzeniu/odsprzedaży na
rzecz tej jednostki w przypadku
wystąpienia niepewnego
zdarzenia przyszłego, śmierci
posiadacza lub jego odejścia na
emeryturę.
b) Instrumentów finansowych
zawierających obowiązek
jednostki do przekazania
posiadaczowi instrumentu
pewnej części aktywów netto
jednostki w momencie jej
likwidacji, jeżeli jej wystąpienie:
„ jest pewne (np. gdy jednostka
została utworzona na czas
określony); lub
„ jest uzależnione od woli
posiadacza instrumentu.
Kryteria
Zmiana w MSR 32 wymaga
klasyfikowania niektórych, wyżej
wymienionych instrumentów
finansowych, jako pozycji kapitału
własnego, pod warunkiem że
posiadają one wszystkie z
następujących cech:
„ Instrument uprawnia
posiadacza do proporcjonalnej
części aktywów netto jednostki
w momencie likwidacji.
„ Instrument należy do
najbardziej podporządkowanej
klasy instrumentów i nie
posiada pierwszeństwa przed
innymi roszczeniami do
aktywów likwidowanej
jednostki. W rezultacie, jeżeli
jednostka ma wyemitowane
jakiekolwiek inne instrumenty
kapitałowe, które są bardziej
podporządkowane lub które w
momencie likwidacji miałyby
takie samo pierwszeństwo,
wówczas instrumentów takich
nie można prezentować jako
składników kapitału własnego.
Byłoby tak nawet w przypadku,
gdyby wartość klasy bardziej
podporządkowanej była
całkiem nieznaczna. W
rezultacie ujmowanie wielu
instrumentów objętych
zakresem nowelizacji nie
ulegnie zmianie.
„ Wszystkie instrumenty
należące do tej klasy muszą
posiadać identyczne cechy.
„ Jeżeli instrument posiada
opcję sprzedaży, nie zawiera
on żadnych innych
obowiązków umownych
przekazywania środków
pieniężnych czy innych
aktywów finansowych, poza
samym obowiązkiem
wykupienia lub umorzenia.
„ Jeżeli instrument posiada
opcję sprzedaży, łączne
oczekiwane przepływy
pieniężne przypadające na
instrument w okresie jego
ważności oparte są głównie na
zysku lub stracie, zmianie
rozpoznanych aktywów netto
lub zmianie wartości godziwej
ujętych i nie ujętych aktywów
netto jednostki w okresie
ważności instrumentu.
„ Jednostka nie może być stroną
żadnych instrumentów ani
umów, które: 1) posiadałyby
przepływy pieniężne oparte w
zasadniczej mierze na zysku
lub stracie, zmianie
rozpoznanych aktywów netto
lub zmianie wartości godziwej
ujętych i nie ujętych aktywów
netto jednostki w okresie
ważności instrumentu; oraz 2)
które w znaczącej mierze
ograniczałyby lub ustalały
pozostały zwrot na rzecz
posiadaczy instrumentów
podlegających zakresowi
nowelizacji.
2
Podstawa obliczenia
przewidywanych przepływów
pieniężnych
Nowelizacja nie narzuca określonej
metody obliczania łącznych
przewidywanych przepływów
pieniężnych w okresie ważności
instrumentu, wskazuje jednak, że
wynik finansowy lub zmiana
rozpoznanych aktywów netto
muszą być wyceniane zgodnie z
odpowiednimi standardami MSSF.
W związku z tym jednak, że
wymaga się, aby przewidywane
przepływy pieniężne były „w
zasadniczej mierze” oparte na tych
wycenach, jednostka może
wykazać, że przewidywane
przepływy pieniężne, jeżeli zostały
oparte na innej podstawie
ujmowania (np. wynikającej z
przepisów prawa lub krajowych
standardów rachunkowości) byłyby
w zasadniczej mierze podobne do
opartych na MSSF. Istnieje również
możliwość przedstawienia
argumentu, iż większość różnic w
wykazanym wyniku finansowym
wynika tylko z czasu wyceny i nie
wpływa w znaczącym stopniu na
przewidywane przepływy
pieniężne.
Instrumenty pochodne oparte
o instrumenty finansowe z opcją
sprzedaży i instrumenty
zawierające pewne obowiązki
powstające w momencie
likwidacji
Nie ulegnie zmianie sposób
ujmowania warrantów i innych
instrumentów pochodnych opartych
na instrumentach objętych
zakresem nowelizacji. Zakres
obowiązywania tej ostatniej jest
bowiem z założenia ograniczony.
Można przyjąć, że dotyczy to
również opcji konwersji, zawartych
w obligacjach zamiennych, jeżeli
zezwalają one na zamianę na
instrument objęty zakresem
nowelizacji.
Brak innych instrumentów
finansowych i kontraktów
Warunkiem koniecznym dla
sklasyfikowania jako pozycji
kapitału własnego instrumentów
objętych zakresem obowiązywania
nowelizacji jest to, że żaden inny
instrument finansowy ani kontrakt
nie może cechować się: 1)
łącznymi przepływami pieniężnymi
opartymi w zasadniczej mierze na
wyniku finansowym itd.; oraz 2)
warunkami w zasadniczej mierze
ograniczającymi lub ustalającymi
zwrot z rozważanych instrumentów.
W wytycznych stosowania wyjaśnia
się, iż jednostki nie muszą w tym
kontekście uwzględniać
następujących instrumentów, jeżeli
przystąpiono do nich na warunkach
rynkowych ze stronami
niepowiązanymi:
„ instrumentów, których łączne
przepływy pieniężne oparte są
w zasadniczej mierze na
określonych aktywach
jednostki lub na procentowej
części przychodu;
„ premii pracowniczych;
„ kontraktów wymagających
wypłaty nieznacznej
procentowej części zysku w
zamian za wykonane usługi lub
dostarczone towary.
Transakcje z podmiotami nie
występującymi w roli właścicieli
Stosując warunki dotyczące
prezentowania jako składników
kapitału własnego instrumentów
objętych zakresem nowelizacji,
jednostki mogą nie brać pod uwagę
niektórych kontraktów
niefinansowych zawartych z
posiadaczami instrumentów.
Dotyczy to umów zawartych z
posiadaczem instrumentu
występującym w roli innej niż jako
„właściciel”. Sformułowania
nowelizacji, dotyczące takich
transakcji są dosyć trudne do
zrozumienia, jednak wskazówki
stosowania zawierają dwa
przykłady:
„ Wspólnik w spółce osobowej o
ograniczonej
odpowiedzialności, którego
odpowiedzialność jest
nieograniczona, może udzielić
jednostce gwarancji. Jest to
oddzielny układ umowny z
jednostką, wymagający od
wspólnika odpowiedzialności
osobistej w przypadku
likwidacji spółki , której
zobowiązania przekraczają
wartość aktywów. Gwarancję
taką uznaje się za odrębną od
udziałów w spółce, przez co
nie prowadzi ona do
traktowania wspólnika
odpowiadającego bez
ograniczeń
(komplementariusza) w sposób
bardziej podporządkowany niż
wspólników z ograniczoną
odpowiedzialnością.
„ Jednostka może
przyporządkowywać wynik
finansowy do posiadaczy
instrumentów w oparciu o
wyświadczone usługi lub
transakcje wygenerowane w
minionych latach. Umowy
takiej nie trzeba brać pod
uwagę przy ustalaniu, czy
instrumenty (jako klasa
instrumentów) klasyfikowane
są jako składniki kapitału
własnego.
Udziały nie dające kontroli
Nowelizacja ta nie wpływa na
sposób, w jaki instrumenty z opcją
sprzedaży znajdujące się w
posiadaniu udziałowców
mniejszościowych jednostek
zależnych, klasyfikuje się w
skonsolidowanym sprawozdaniu
finansowym jednostki dominującej.
Instrumenty takie nie będą stanowić
najbardziej podporządkowanej
klasy instrumentów z punktu
widzenia grupy kapitałowej i
traktowane będą jako zobowiązania
finansowe. Mogą natomiast
kwalifikować się do sklasyfikowania
jako składniki kapitału własnego w
jednostkowym sprawozdaniu
finansowym jednostki zależnej.
Zmiany klasyfikacji
Instrument ujmuje się jako składnik
kapitału własnego z dniem, w
którym uzyska on wszystkie wyżej
wymienione cechy, zaś jako
zobowiązanie finansowe z dniem,
gdy przestanie je posiadać.
Klasyfikacja instrumentu
finansowego z opcją sprzedaży
musi podlegać ponownej ocenie za
każdym razem, gdy następuje
emisja lub umorzenie innego
instrumentu finansowego o
podporządkowanym statusie. Jeżeli
3
instrument zostanie
przeklasyfikowany ze zobowiązań
finansowych na kapitał własny (np.
gdy staje się instrumentem o
statusie najbardziej
podporządkowanym w wyniku
umorzenia instrumentu, który
dotychczas był najbardziej
podporządkowany), wówczas
instrument kapitałowy ujmuje się w
wartości bilansowej zobowiązania
finansowego na dzień zmiany
klasyfikacji. Jeżeli natomiast
instrument przeklasyfikowywany
jest z kapitału własnego na
zobowiązania finansowe,
zobowiązanie jest ujmowane w
wartości godziwej na dany dzień
zaś różnica w stosunku do
wcześniejszej wartości bilansowej
ujmowana jest w kapitale własnym.
Ujawnianie informacji
Instrumenty finansowe
odpowiadające zawartym w
nowelizacji kryteriom klasyfikacji
jako składniki kapitału własnego
wyłącza się z zakresu MSSF 7
Instrumenty finansowe: ujawnianie
informacji. Pojawiają się natomiast
nowe wymogi dotyczące ujawnień,
zawarte w nowelizacji MSR 1.
Zgodnie z nowelizacją MSR 1, w
momencie sklasyfikowania
instrumentów finansowych do
kapitału własnego, wymagane jest
dokonanie następujących ujawnień:
„ podsumowanie danych
jakościowych, objaśniających z
czego wynika kwota ujęta w
kapitale własnym;
„ opis celów, zasad polityki i
procesów zarządzania
obowiązkiem odkupienia lub
umorzenia instrumentów przez
jednostkę, w tym wszelkich
zmian w stosunku do okresu
poprzedniego;
„ kwoty oczekiwanych wydatków
pieniężnych z tytułu odkupienia
lub umorzenia, a także opis
sposobu ustalenia tej kwoty.
W MSR 1 prowadzono korektę
dotyczącą instrumentów objętych
zakresem nowelizacji, wymagającą
ujawniania wszelkich kwot
przeklasyfikowanych pomiędzy
kapitałem własnym a
zobowiązaniami finansowymi, wraz
z podaniem czasu i uzasadnienia
zmiany klasyfikacji.
Oprócz tego, jednostka utworzona
na czas określony musi również
ujawniać informacje dotyczące
okresu, na który została utworzona.
Data wejścia w życie
Nowelizacja wymaga stosowania
retrospektywnego w okresach
rocznych rozpoczynających się 1
stycznia 2009 roku lub później, przy
czym dozwolone jest wcześniejsze
przyjęcie jej do stosowania.
Jeżeli instrumenty finansowe
jednostki nie są notowane na
aktywnym rynku, obliczanie
oczekiwanej kwoty wydatków na
odkupienie/umorzenie
instrumentów w oparciu o wartości
godziwe ujętych i nieujętych
aktywów netto może być
kosztowne.
O firmie Ernst & Young
Ernst & Young jest ogólnoświatowym liderem w dziedzinie zapewniania zgodności z wymogami, podatków, transakcji i usług
doradczych. Aż 130 tysięcy ludzi na całym świecie łączą nasze wspólne wartości i niezmienne zaangażowanie w dbałość o
najwyższą jakość. Pomagamy naszym ludziom, klientom i szerszym społecznościom w realizowaniu ich pełnego potencjału
Więcej informacji znaleźć można na stronie www.ey.com
Ernst & Young to ogólnoświatowa organizacja zrzeszająca firmy należące do Ernst & Young Global Limited, z których każda
jest odrębnym podmiotem prawa. Ernst & Young Global Limited, brytyjska spółka o odpowiedzialności ograniczonej do kwoty
gwarancji, nie świadczy usług na rzecz klientów.
Informacje o Grupie ds. Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej Ernst & Young
Przejście na Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) jest najistotniejszą inicjatywą w świecie
sprawozdawczości finansowej, decyzją, której skutki wybiegają daleko poza samą rachunkowość, wpływając na każdą
podejmowaną decyzję o kluczowym znaczeniu, nie zaś tylko na sposób jej wykazania w sprawozdawczości. Stworzyliśmy
ogólnoświatowe zasoby w postaci ludzi i wiedzy, służące wsparciu naszych zespołów pracujących z klientami. Stawiamy
sobie za cel zapewnienie Państwu korzyści wynikających z naszej rozległej wiedzy o różnych branżach, naszej dogłębnej
wiedzy merytorycznej oraz najnowszych doświadczeń wynikających z naszej pracy na całym świecie.
4