Zespół latarni morskiej w Helu .

archiwum.hel.sam3.pl
Data: 2017-03-08
Zespół latarni morskiej w Helu .
Zespół latarni morskiej w Helu
Zespół latarni morskiej w Helu, w skład którego wchodzą:
Latarnia morska. Dom latarników. Zabudowania gospodarcze domu latarników: skład opału z
ubikacjami; budynek inwentarski, pralnia, piwniczka ziemna, wędzarnia. Fundament
nieistniejącej latarni morskiej z 1820 r. Maszt sygnalizacyjny radiolatarni. Piwniczki ziemne magazyn paliwa i amunicji. Budynek inwentarski - wraz z terenem historycznym w granicach
założenia.
Helska latarnia
W związku z portowym charakterem miasta prawdopodobnie już w średniowieczu palono
ostrzegawcze światło nawigacyjne w okolicach cypla. Być może wykorzystywano w tym celu
wieżę kościoła.
W czasach Jana II Kazimierza, po 1647 r. zbudowano specjalny żuraw drewniany z
zawieszonym na nim żelaznym kotłem na węgiel. W okresie od 24 sierpnia do 3 maja blask
ognia wskazywał drogę żeglarzom. W 1667 konstrukcja spłonęła.
Nową latarnią zbudowano 500 kroków za ostatnimi zabudowaniami, nad samym brzegiem
morza. Zasięg światła był o wiele większy, bo żelazny zasobnik z zapaloną smolą i kosz z
rozżarzonym węglem wciągano na dwudziestometrowy maszt.
Znaczne koszty utrzymania latarni pokrywała Gdańska Rada Miejska, nakładając specjalne
opłaty na statki wchodzące do Gdańska.
Słabą konstrukcję latarni zniszczył sztorm 31 października 1702 r. Zbudowano więc solidną
drewnianą wieżę o wysokości 32,6 m. Sylwetką była zbliżona do latarń współczesnych. Źródłem
światła pozostał palący się węgiel, który dostarczano z Gdańska.
Latarnia jeszcze dwukrotnie ulegała zniszczeniu. Następną, zbudowaną w 1790 r., usytuowano
bardziej na wschód, na 2,5 metrowej wydmie. W jej pobliżu zbudowano mieszkanie dla
latarnika, którego obowiązkiem było utrzymywanie w porze nocnej ognia przez cały rok.
Kolejną latarnią, już ceglaną, zbudowano w latach 1806-26. Była to okrągła wieża, pomalowana
na biało wysokości 41,7 m. Sześć olejowych lamp zapalono uroczyście 1 sierpnia 1827 r. Zasięg
światła, wzmocnionego parabolicznym zwierciadłem, wynosił 17 Mm. W 1926 r. zainstalowano
w niej lampę naftową z pończoszką żarową oraz cztery soczewki. W trzy lata później
otynkowano ją - w białe i czerwone poziome pasy.
W latach 1933-34 powstał obok latarni budynek dla zespołu maszyn i aparatury (dzisiejsza
maszynownia). Zbudowano trzydziestometrowy masz radiostacji. Zakupiono radiostację i
nowoczesne syreny. Ta latarnia, po kolejnych modernizacjach, służyła aż do 1939 roku, kiedy
to podczas obrony Helu została 19 września wysadzona w powietrze przez polskich saperów w
celu utrudnienia namiarów ciężkiej artylerii niemieckiej ostrzeliwującej Hel. Zarys jej
fundamentów jest do dziś widoczny jako owalny skwerek, kilkanaście metrów przed wejściem
do obecnej latarni.
Współczesna latarnia wybudowana została według planów niemieckich w 1942 roku przez
miejscowych Kaszubów. Jest to ośmiokątna wieża z czerwonobrunatnej licowanej cegły,
zwężająca się ku górze, zakończona galerią pod stożkowym dachem, na którym znajduje się
jedna z helskich anten radiowych. Latarnia ma 41,5 m wysokości, a jej światło (i taras
widokowy) umieszczone na wysokości 38,5 m widać nawet z odległości 18 Mm (ok. 36 km).
Strona 1 z 2
archiwum.hel.sam3.pl
Data: 2017-03-08
Zespół latarni morskiej w Helu .
Źródłem światła jest 1000 W żarówka, która w przypadku przepalenia się wykonuje
automatycznie obrót o 45 st., a na jej miejsce ustawia się żarówka zapasowa.
Od 1 sierpnia 1994 roku w miesiącach od czerwca do końca września latarnia jest
udostępniona do zwiedzania (Tel. 0/58 6 75-06-17).
W 1999 roku staraniem stowarzyszenia Przyjaciele Helu, wmurowano w ścianę latarni tablicę,
upamiętniającą wizytę Marszałka Józefa Piłsudskiego w tym miejscu w dniu 1 lipca 1928 roku.
Obok latarni znajduje się niewielka tablica, umieszczona na postumencie z kamieni,
upamiętniająca śmierć latarnika Maya, który zginął w grudniu 1910 roku w wypadku podczas
oddawania strzału z armaty, używanej jako sygnał mgłowy. W latach 2001-02 latarnia przeszła
remont kapitalny, sfinansowany wspólnie przez Urząd Morski w Gdyni i Towarzystwo Przyjaciół
Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Obiekt w miesiącach letnich jest udostępniony
turystom.
Strona 2 z 2