Jan KUŚ

Jan KU
Instytut Uprawy Nawoenia i Gleboznawstwa – PIB w Puawach
ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puawy
e-mail: [email protected]
ECONOMIC AND ORGANIZATIONAL EVALUATION OF ORGANIC AND
CONVENTIONAL FARMS BASED ON THE RESULTS OF FADN ACCOUNTING
Summary
The study compares selected economic-organizational indicators in the group of 248 organic farms with the whole set
(11 191) of the farms covered by the FDAN accounting system in Poland in 2010, The analysis shows that the average size
of organic farms was 31.8 ha and it was by about 12, 6 ha (66%) larger compared to the total group of the holdings covered
the FDAN accounting system. Organic farms were extensively run since 50% of the land was occupied by fodder crops,
while livestock density was by 40% lower compared to the whole group of farms. The direct costs of production per 1 ha
were three times lower in this group of holdings. Land productivity, measured by value of agricultural production per 1 ha
of farmland, was 2-fold lower in organic holdings compared to the total group of holdings covered by the FADN accounting
system. This was due to lower crop yields and lower productivity of animals. Organic farms obtained significantly higher
incomes per one farm. This resulted from a larger area of farms, higher subsidies and lower production costs. Subsidies
amounted to on average 87% of the income of organic farms, while their share was 59% in the total group of households.
Key words: farms; conventional system; ecological system; economic analysis; experimentation
OCENA EKONOMICZNO-ORGANIZACYJNA GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH
I KONWENCJONALNYCH W WIETLE WYNIKÓW RACHUNKOWOCI FADN
Streszczenie
W opracowaniu porównano wybrane wskaniki ekonomiczno-organizacyjne grupy 248 gospodarstw ekologicznych z caym
zbiorem (11 191) gospodarstw rolnych objtych rachunkowoci FDAN w Polsce w 2010 r. Z przeprowadzonej analizy wynika, e rednia powierzchnia gospodarstw ekologicznych wynosia 31,8 ha i bya o 12,6 ha UR (66%) wiksza, w porównaniu do ogóu gospodarstw objtych rachunkowoci FADN. Gospodarstwa ekologiczne byy ekstensywnie prowadzone,
gdy 50% gruntów zajmoway roliny pastewne, równoczenie obsada zwierzt bya o 40% mniejsza, w porównaniu do caej zbiorowoci gospodarstw. Bezporednie koszty produkcji w przeliczeniu na 1 ha UR byy w tej grupie gospodarstw
3-krotnie mniejsze. Produkcyjno ziemi, mierzona wartoci produkcji rolniczej w przeliczeniu na 1 ha UR, w gospodarstwach ekologicznych bya 2-krotnie mniejsza, w porównaniu do ogóu gospodarstw objtych rachunkowoci FADN. Byo
to spowodowane mniejszymi plonami rolin oraz nisz wydajnoci zwierzt. Gospodarstwa ekologiczne uzyskiway,
w przeliczeniu na gospodarstwo, wyranie wiksze dochody. Wynikao to z wikszej powierzchni gospodarstw, wyszych dopat oraz niskich kosztów produkcji. Dopaty stanowiy rednio 87% dochodu gospodarstw ekologicznych, za w caym
zbiorze gospodarstw ich udzia wynosi 59%.
Sowa kluczowe: gospodarstwa rolne; system konwencjonalny; system ekologiczny; analiza ekonomiczna; badania
w Szwecji i 19,7% w Austrii [1].
W krajach UE przyjmuje si, e rolnictwo ekologiczne
peni podwójn funkcj spoeczn: gdy z jednej strony dostarcza towarów na specyficzny rynek ksztatowany przez
popyt na ywno o wysokiej jakoci, za z drugiej strony
jest dziaaniem w interesie publicznym, poniewa przyczynia si do ochrony rodowiska, dobrostanu zwierzt i rozwoju obszarów wiejskich [11]. Uzasadnia to wspieranie
rolnictwa ekologicznego dopatami, które s szczególnie
znaczce w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Eliminacja chemicznych rodków produkcji czyni rolnictwo
ekologiczne bezpieczniejszym dla rodowiska, ale równoczenie jest ono mniej wydajne i bez odpowiednich dopat
produkcja ekologiczna nie jest konkurencyjna, w porównaniu do gospodarowania konwencjonalnego [5, 9, 12].
W krajowej literaturze pojawio si kilkanacie opracowa
dotyczcych
oceny
sytuacji
ekonomicznoorganizacyjnej gospodarstw ekologicznych, jednak w wikszoci maj one charakter fragmentaryczny, gdy dotycz
maych grup gospodarstw [4, 5, 6, 15]. Dopiero w ostatnich
latach dostpne s peniejsze informacje dotyczce sytuacji
1. Wprowadzenie
Wzrost zainteresowania rolnictwem ekologicznym
w ostatnich latach jest tendencj ogólnowiatow. W skali
wiatowej udzia uytków rolnych wykorzystywanych
przez rolnictwo ekologiczne w latach 2004-2010 wzrós
z ok. 30 do 37 mln ha, czyli o 23%. W Europie przyrost ten
wyniós niespena 60% (z 6,4 do 10 mln ha) i wystpowa
gównie w krajach Unii Europejskiej [13]. W Polsce,
szczególnie po integracji z UE, rozwój rolnictwa ekologicznego jest znacznie szybszy. W latach 2004-2010 liczba
gospodarstw ekologicznych zwikszya si ponad
5-krotnie (z 3 705 do 20 582), za powierzchnia
wykorzystywanych przez nie uytków rolnych (UR)
wzrosa w tym okresie 6-krotnie, czyli z 83,7 tys. do 519,0
tys. ha [3]. Oznacza to, e w 2010 r. rolnictwo ekologiczne
wykorzystywao w Polsce 3,4% uytków rolnych. Jednak
w porównaniu do wikszoci krajów UE udzia ten jest may. rednio w UE w 2010 r. w ten sposób byo zagospodarowane 5,1% UR, a w poszczególnych krajach udzia ten
waha si od poniej 1% (Malta i Bugaria) do 14,1%
J. Ku
25
„Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering” 2012, Vol. 57(4)
ekonomicznej gospodarstw rolnych objtych rachunkowoci FADN [8, 9]. FADN (Farm Accountancy Data Network) jest to europejski system zbierania i wykorzystania
danych rachunkowych z gospodarstw rolnych, który powsta w 1965 r. i jest rozszerzany na kolejne kraje wstpujce do UE. Do polskiego FADN wyznaczono grup 12 100
gospodarstw, która jest reprezentatywna dla okoo 750 tys.
naszych gospodarstw o wielkoci ekonomicznej powyej
2 ESU, które dostarczaj w sumie okoo 90% produkcji naszego rolnictwa. ESU jest to Europejska Jednostka Wielkoci, która wyraa si ekonomiczn (dochodowo) gospodarstwa (1 ESU = 1200 euro).
Celem opracowanie jest przeledzenie organizacji i wybranych wyników produkcyjnych gospodarstw ekologicznych na tle ogóu gospodarstw rolniczych w Polsce objtych rachunkowoci FADN w 2010 r.
zuje to na mniejsz potencjaln zdolno generowania dochodów przez gospodarstwa ekologiczne w przeliczeniu na
1 ha UR. Obie porównywane grupy gospodarstw uytkoway po okoo 30% gruntów dzierawionych.
Wystpuj wyrane rónice w strukturze uytkowania
gruntów w porównywanych grupach gospodarstw (tab. 1).
W gospodarstwach ekologicznych 50% UR zajmoway roliny pastewne (trwae uytki zielone oraz roliny pastewne
uprawiane na gruntach ornych), za w caym zbiorze gospodarstw pod t grup rolin przeznaczano tylko 22%
gruntów. Gospodarstwa ekologiczne posiaday prawie
5-krotnie wicej upraw trwaych (sady), w porównaniu do
caego zbioru gospodarstw. Z kolei typowe uprawy polowe
zajmoway w gospodarstwach ekologicznych tylko 40%
UR, za w caym zbiorze gospodarstw 75%.
rednia obsady zwierzt w gospodarstwach ekologicznych wynosia 0,47 DJP.ha-1 UR i bya o okoo 40% mniejsza ni w caym zbiorze gospodarstw FADN (tab. 1). Gospodarstwa ekologiczne wyróniaj si wikszym pogowiem przeuwaczy, natomiast posiaday zdecydowanie
mniejsz obsad trzody chlewnej.
Produkcyjno ziemi, wyraona wartoci produkcji
rolniczej w przeliczeniu na 1 ha UR, w gospodarstwach
ekologicznych w 2010 r. bya 2-krotnie mniejsza, w porównaniu do ogóu gospodarstw objtych rachunkowoci
FADN (tab. 2). Szczególnie due rónice odnotowano
w produkcji rolinnej, której warto w gospodarstwach
ekologicznych wynosia tylko 1 141 z.ha-1 UR, za caym
zbiorze gospodarstw 2 978 z. W strukturze produkcji rolinnej gospodarstwa ekologiczne wyróniay si wikszym
udziaem owoców i warzyw, za w produkcji zwierzcej –
jaj, w porównaniu ogóu gospodarstw.
Pomimo i gospodarstwa ekologiczne korzystaj
w wikszoci z wasnych pasz oraz z wasnego materiau
siewnego, to jednak zuycie wewntrzne (wasne pasze i
materia siewny oraz zuycie w gospodarstwie domowym)
byo w ich przypadku wyranie mniejsze ni w caym zbiorze gospodarstw (tab. 2), co wskazuje równie na ekstensywny charakter produkcji.
2. Zaoenia metodyczne
W zbiorowoci gospodarstw objtych rachunkowoci
roln FADN wystpuje grupa 248 certyfikowanych gospodarstw ekologicznych. W niniejszym opracowaniu oparto
si na rednich dla grupy gospodarstw ekologicznych, które
porównano z wartociami przecitnymi dla caego zbioru
(11 191) gospodarstw objtych rachunkowoci FADN.
Analiz przeprowadzono na podstawie wyników standardowych dla grupy gospodarstw ekologicznych [10] i caego
zbioru gospodarstw [2], które s publikowane corocznie
przez IERiG
. Na podstawie dostpnych informacji wyliczono wybrane wskaniki produkcyjne i ekonomiczne
w przeliczeniu na 1 ha uytków rolnych oraz gospodarstwo.
3. Omówienie wyników
rednia powierzchnia gospodarstwa ekologicznego
w badanym zbiorze wynosia 31,8 ha UR i bya o 12,6 ha
(66%) wiksza, w porównaniu do ogóu gospodarstw objtych rachunkowoci FADN (tab. 1). Wielko ekonomiczna gospodarstw ekologicznych wyraona w ESU bya ju
tylko o 30% wiksza ni caego zbioru gospodarstw. Wska-
Tab. 1. Charakterystyka gospodarstw objtych rachunkowoci FADN w Polsce w 2010 r.
Table 1. Characteristics of farms covered by FADN accounting system in Poland in 2010
Wyszczególnienie / Specification
Liczba gospodarstw (szt.) / The number of farms (items)
Powierzchnia gospodarstwa UR (ha) / The area of the farms UAA (ha)
w tym: grunty dzierawione (%) / including: rental land (%)
Wielko ekonomiczna gospodarstwa w ESU
Economic size of the farm in ESU
Uytkowanie gruntów (%): The use of the land (%):
- zboa; cereal
- pozostae uprawy polowe; other field crops
- warzywa; vegetables
- uprawy trwae (sady); permanent crops)
- uprawy pastewne; fodder crops
- ugory i odogi; fallow grounds
Obsada zwierzt DJP .ha-1 UR; Livestock density LU/ha UAA
w tym (%) / including(%)
- krowy; cows
- pozostae bydo; other cattle
- owce i kozy; sheep and goats
- trzoda chlewna; pigs
- drób; poultry
Plon ziarna pszenicy t . ha-1 / Yield of wheat t/ha
Wydajno mleczna krów (l/krow) / Milk productivity of cows (l/cow)
J. Ku
26
Gospodarstwa / Farms
ogóem; total
ekologiczne; organic
11 191
248
19,2
31.8
28,6
30,8
16,1
20,9
59,2
14,0
1,5
1,7
22,3
1,1
0,68
31,8
6,7
1,1
7,9
50,2
2,1
0,47
23,2
22,7
0,5
47,6
4,8
4,89
4 813
15,1
46,5
7,2
9,5
14,9
2,82
3 373
„Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering” 2012, Vol. 57(4)
Tab. 2. Warto i struktura produkcji gospodarstw objtych rachunkowoci FADN w Polsce w 2010r.
Table 2. Value and structure of production in the farms covered by FADN accounting system in 2010
Gospodarstwa / Farms
ogóem; total
ekologiczne; organic
5 259
2 582
1,18
1,11
2 978
1 141
Wyszczególnienie / Specification
Produkcja rolnicza ogóem z.ha-1 UR / Total agricultural production z.ha-1 UAA
Produkcja ogóem do kosztów ogóem / Total production to total costs
Produkcja rolinna z.ha-1 UR / Crop production z.ha-1
w tym (%) / including (%):
- zboa; cereals
- strczkowe; pulses
- ziemniaki; potatoes
- buraki c. ; sugar beets
- oleiste; oil plants
- warzywa; vegetables
- owoce; fruit
Produkcja zwierzca z.ha-1 UR / Animal production z.ha-1 UAA
w tym (%) / including (%):
- mleko; milk
- ywiec woowy; beef meat
- ywiec wieprzowy; pork meat
- ywiec barani; sheep meat
- ywiec drobiowy; poultry meat
- jaja; eggs
- mleko kozie; goat’s milk
Pozostaa produkcja z.ha-1/UR Other production z.ha-1 UAA
Zuycie wewntrzne z.ha-1 UR/ Internal consumption z.ha-1 UAA
49,6
1,0
10,0
3,8
9,6
17,3
6,2
2 203
38,9
5,6
6,9
2,2
26,0
13,5
1 338
35,2
15,0
38,5
1,4
6,3
3,3
79
767
30,5
18,9
8,2
2,2
35,2
1,4
104
304
pewnia lepsze efekty ekonomiczne. W przypadku uprawy pozostaych gatunków rolin gospodarstwa ekologiczne posikuj
si stosowaniem poprawnej agrotechniki (podozmian, mechaniczna pielgnacja zasiewów) oraz rodkami wytworzonymi
we wasnym zakresie (nawozy naturalne, komposty itp.).
Maa warto produkcji gospodarstw ekologicznych wynikaa z bardzo ekstensywnego sposobu gospodarowania, co potwierdza analiza kosztów produkcji (tab. 3). Bezporednie
koszty produkcji w przeliczeniu na 1 ha UR w gospodarstwach
ekologicznych byy prawie 3-krotnie mniejsze, a w przypadku
produkcji rolinnej rónica ta bya prawie 4-krotna, w porównaniu do caej zbiorowoci gospodarstw objtych rachunkowoci FADN. Lista dozwolonych do stosowania w produkcji
ekologicznej nawozów i chemicznych rodków ochrony rolin
jest ograniczona, dodatkowo wikszo tych produktów ma
stosunkowo wysokie ceny. W tej sytuacji wikszo rolników
wykorzystuje te rodki tylko w uprawie warzyw, ziemniaków
i niektórych grup owoców, gdzie jest to jest konieczne i za-
W przypadku produkcji zwierzcej gospodarstwa ekologiczne ponosiy równie znacznie mniejsze koszty bezporednie zarówno w przeliczeniu na 1 ha UR, jak równie na
sztuk hodowanych zwierzt (DJP). Jest to spowodowane
struktur pogowia utrzymywanych zwierzt, w którym
dominoway przeuwacze oraz ekstensywnym sposobem
produkcji (may udzia pasz treciwych).
Tab. 3. Koszty produkcji gospodarstw objtych rachunkowoci FADN w Polsce w 2010 r.
Table 3. The costs of production in the holdings covered by FADN accounting system in 2010
Wyszczególnienie / Specification
Koszty ogóem z.ha-1 UR / Total costs z.ha-1 UAA
Koszty bezporednie z.ha-1 UR / Direct costs z.ha-1 UAA
Koszty bezporednie produkcji rolinnej z.ha-1 UR /
Direct costs of crop production z.ha-1 UAA
w tym / including:
- nasiona; seeds
- nawozy; fertilizers
- rodki ochrony rolin; pesticides
- pozostae; other
Koszty bezporednie produkcji zwierzcej z.ha-1 UR
Direct costs of animal production z.ha-1 UAA
w tym / including:
- pasze; feeds
- pozostae koszty bezporednie; other direct costs
Koszty bezporednie produkcji zwierzcej z/DJP / Direct costs of animal production z/LU
w tym /including:
- pasze; feeds
- pozostae koszty bezporednie; other direct costs
Koszty ogólnogospodarcze z.ha-1 UR / General costs z.ha-1 UAA
w tym /including: energia; energy
Pozostae koszty / Other costs
J. Ku
27
Gospodarstwa / Farms
ogóem; total ekologiczne/ organic
4 440
2 324
2 143
807
925
244
204
448
206
67
1 218
114
73
25
32
563
1 117
101
1784
500
63
1203
1 637
147
1 097
508
1 200
1069
131
692
282
825
„Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering” 2012, Vol. 57(4)
Naley podkreli, e regulacje prawne dotyczce rolnictwa ekologicznego limituj udzia pasz oraz materiau
hodowlanego pochodzcych z produkcji konwencjonalnej,
co wymusza wiksz samowystarczalno gospodarstw
w tym zakresie oraz obnia koszty bezporednie i intensywno produkcji. O ekstensywnym gospodarowaniu gospodarstw ekologicznych wiadczy równie mae zuycie
energii (paliwa, energia elektryczna, wgiel itp.).
Bardzo wan pozycj w przychodach gospodarstw
ekologicznych stanowi dopaty. W 2010 r. suma dopat
pozyskiwanych przez gospodarstwa ekologiczne wyniosa
1706 z w przeliczeniu na 1 ha UR i bya o 476 z.ha-1
(38%) wiksza ni w caej zbiorowoci gospodarstw objtych rachunkowoci FADN (tab. 4). Szczególnie due rónice, pomidzy porównywanymi grupami gospodarstw,
wystpoway w dopatach rolno-rodowiskowych. Ta pozycja obejmuje m.in. dopaty do gospodarowania ekologicznego. Gospodarstwa ekologiczne z tytuu dopat rolnorodowiskowych uzyskiway 646 z.ha-1 UR, za dla caego
zbioru gospodarstw FADN z tej grupy dopat przypado 95
z.ha-1 UR. Gospodarstwa ekologiczne posiaday równie
relatywnie gorsze warunki siedliskowe do produkcji rolnej,
o czym wiadcz wysze (ok. 45%) dopaty do obszarów
o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW).
Niska warto produkcji gospodarstw ekologicznych
jest powodowana mniejszymi plonami rolin oraz nisk
wydajnoci zwierzt. W 2010 r. uzyskay one mniejsze
plony pszenicy rednio o 40%, a mleczno krów bya
o 30% mniejsza w porównaniu do caej zbiorowoci analizowanych gospodarstw FADN (tab. 1). Mniejsza wydajno produkcji rolinnej, jak i zwierzcej jest nastpstwem
ekstensywnego sposobu gospodarowania (bardzo niskie
koszty bezporednie), a take gorszymi warunkami siedliskowymi (tab. 2 i 3). Dodatkowo w Polsce jest dotychczas
sabo zorganizowane przetwórstwo oraz rynek produktów
ekologicznych. W tej sytuacji tylko cz produkcji jest
sprzedawana jako ekologiczna, za któr rolnicy uzyskuj
odpowiednie premie cenowe. Wedug danych GUS, w latach 2005-2009 tylko ceny zbytu pszenicy, yta i ziemniaka
z uprawy ekologicznej byy od kilku do nawet 30% wysze
od cen ziemiopodów z produkcji konwencjonalnej, natomiast mleko z gospodarstw ekologicznych sprzedawao si
nawet po niszych cenach [7].
Nieco inaczej ksztatoway si analizowane zalenoci
w przeliczeniu na gospodarstwo. Gospodarstwa ekologiczne, dziki wikszej powierzchni posiadanych UR oraz wyszym dopatom, pomimo niszej wartoci produkcji, byy
w korzystniejszej sytuacji dochodowej w porównaniu do
redniej z caego zbioru gospodarstwa FADN (tab. 5). Produkcja ogóem (rolinna + zwierzca + pozostaa) gospodarstw ekologicznych, pomimo wikszej ich powierzchni
o 60%, bya mniejsza o 19% w porównaniu do redniej dla
ogóu gospodarstw. Gospodarstwa ekologiczne w cigu roku w postaci dopat uzyskiway przecitnie 52,7 tys. z, za
rednio dla caego zbioru gospodarstw warto ta wynosia
tylko 22,5 tys. z. W sumie, roczny dochód z rodzinnego
ekologicznego gospodarstwa rolnego wynosi 60,5 tys. z,
a same dopaty stanowiy 87% dochodu gospodarstwa.
W caym zbiorze danych FADN przecitny dochód w przeliczeniu na gospodarstwo wynosi 38,3 tys., a udzia dopat
59%.
Tab. 4. Dopaty do dziaalnoci operacyjnej gospodarstw objtych rachunkowoci FADN w 2010 r.
Table 4. Subsidies of operating activities in the holdings covered by FADN accounting system in 2010
Gospodarstwa / Farms
ogóem; total
ekologiczne; organic
Wyszczególnienie / Specification
Dopaty do dziaalnoci operacyjnej z.ha-1 UR
Subsidies to operating activity z.ha-1 UAA
Jednolita patno obszarowa z.ha-1 UR
Single Area Payment z.ha-1 UAA
Dopaty do rozwoju obszarów wiejskich z.ha-1 UR
Subsidies for development of rural areas z.ha-1 UAA
w tym / including:
- rolno-rodowiskowe; agro-environmental
- ONW; LFA
Pozostae dopaty
1 232
1 706
562
562
245
828
95
90
375
646
130
273
Tab. 5. Dochód na gospodarstwo rolne (w tys. z) w 2010 r.
Table 5. Income per a holding (in thousands of z) in 2010
Wyszczególnienie / Specification
Produkcja ogóem / Total production
Saldo dopat / Saldo of subsidies
Warto dodana brutto / Added value gross
Amortyzacja / Amortization
Warto dodana netto
Added value net
Koszt czynników zewntrznych
The cost of external factors
Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego
The income from family agricultural farm
J. Ku
28
Gospodarstwa / Farms
ogóem;
ekologiczne;
total
organic
101,0
82,1
22,5
52,7
61,2
87,2
15,9
16,7
45,5
70,4
7,3
9,4
38,3
60,5
„Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering” 2012, Vol. 57(4)
Nachtman [8], analizujc sytuacj ekonomiczn gospodarstw ekologicznych w 2008 r. w 19 krajach UE wykazaa,
e w krajach o wysokiej wartoci ekologicznej produkcji
rolniczej (Holandia, Portugalia i Francja) dopaty stanowiy
od 17 do 50% dochodu z gospodarstwa rolnego. Z kolei
w kilku krajach (Czechy, Estonia, otwa, Szwecja oraz
W. Brytania), gdzie wystpoway due, ale bardzo
ekstensywnie prowadzone gospodarstwa ekologiczne,
dopaty stanowiy ponad 100% dochodu z gospodarstwa
rolnego. Oznacza to, e dziaalno produkcyjna tych
gospodarstw przynosia straty, które pokrywano dopatami.
W ocenianych w tym porównaniu polskich gospodarstwach
ekologicznych dopaty tworzyy 75% tej wartoci.
Zbiene wyniki podobnej analizy porównawczej gospodarstw ekologicznych i konwencjonalnych objtych rachunkowoci FADN w 2010 r. uzyskano równie w Niemczech [14]. Gospodarstwa ekologiczne byy rednio o 55%
wiksze od ogóu gospodarstw i posiaday ponad 2-krotnie
mniejsz obsad zwierzt. Plony pszenicy i ziemniaka
w produkcji ekologicznej byy 2-krotnie nisze,
a mleczno krów o 20% mniejsza w porównaniu do gospodarstwa konwencjonalnych. Rónice w wartoci produkcji rolnej w przeliczeniu na 1 ha UR bya jednak mniejsze, gdy gospodarstwa ekologiczne w warunkach dobrze
rozwinitego rynku ywnoci ekologicznej w Niemczech
sprzedaway swe produkty znacznie droej. Ceny zbytu
produktów rolinnych byy od 2-krotnie do 3,5-krotnie
wiksze, a mleka o 40% wysze ni z gospodarstw konwencjonalnych. Dziki mniejszym o okoo 40% kosztom
produkcji oraz wikszym dopatom i wikszej powierzchni
uytków rolnych, sytuacja dochodowa gospodarstw ekologicznych bya korzystniejsza ni gospodarstw konwencjonalnych.
- Gospodarstwa ekologiczne pozyskiway o 38% wiksze
dopaty w przeliczeniu na 1 ha UR, a szczególnie due rónice, pomidzy porównywanymi grupami gospodarstw,
wystpoway w puli dopat rolno-rodowiskowych.
- Dochód z rodzinnego gospodarstwa ekologicznego by
rednio o okoo 60% wikszy, w porównaniu do caego
zbioru gospodarstw objtych rachunkowoci FADN. Wynikao to z niskich kosztów produkcji, wikszej ich powierzchni oraz wyszej kwoty pozyskiwanych dopat.
Dopaty stanowiy rednio 87% dochodu gospodarstw ekologicznych, za w caym zbiorze gospodarstw ich udzia
wynosi 59%.
5. Bibliografia
[1] FiBL – Suevey Organic Farming in Europe (area in the European
Union
2000-2010).
http://www.organicworld.net/yearbook-2012.
[2] Goraj L., Mako S., Osuch D., Ponka R.: Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczce w Polskim FADN w 2010 r., Cz. I. Wyniki standardowe. IERiG
PIB, 2011.
[3] IJHAR-S: Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce
w latach 2009-2010. www.ijha-s.gov.pl/pliki/download/RA
[4] Kopiski J., Stalenga J.: Ocena ekonomiczno-organizacyjna
grup gospodarstw ekologicznych i konwencjonalnych. Studia
i Raporty IUNG-PIB, 2007, nr 7:151-169.
[5] Ku J., Stalenga J., Kopiski J.: Ocena ekonomicznoorganizacyjna wybranych gospodarstw ekologicznych. J. Res.
Appl. Agric. Engng, 2006, Vol. 51(2): 94-104.
[6] Ku J., Joczyk K.: Rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce. J. Res. Appl. Agric. Engng, 2009, Vol. 54 (3): 178-182.
[7] Nachtman G.: Wyniki grupy gospodarstw ekologicznych
w latach 2004-2009 – stagnacja czy rozwój. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 2011, z. 2: 66-79.
[8] Nachtman G.: Ocena gospodarstw ekologicznych w wybranych krajach Unii Europejskiej w roku 2008. Zagadnienia
Doradztwa Rolniczego, 2011, z. 3: 53-71.
[9] Nachtman G., ekao M.: Wyniki ekonomiczne wybranych
gospodarstw ekologicznych w latach 2005-2008. Warszawa:
Wyd. IERiG
– PIB, 2009, nr 141: 89.
[10] Nachtman G.: Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa ekologiczne uczestniczce w Polskim FADN w 2010 r.,
Cz. I. Wyniki standardowe. IERiG
-PIB, 2012.
[11] Rozporzdzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca
2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych. Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej, L 189/1.
[12] Runowski H.: Rolnictwo ekologiczne – rozwój czy regres?.
Rocz. Nauk Rol., 2009, ser. G, t. 96, z. 4:182-193.
[13] Willer H.: Organic Agriculture Worldwide: Cz. I: Global data
and
survey
background.
http://www.organicworld.net/yearbook-2012-presentations.html.
[14] Wirtschafstjahr 2009/10. Die wirtschafliche Lage der lanwirtschaftlichen Betriebe. http://berichte.bmelv-statistik.de/BFB01111/.
[15] Zegar J.: Charakterystyka gospodarstw ekologicznych w Polsce. Raport IERiG
-PIB, 2006, 30:9-24.
4. Podsumowanie
Porównanie grupy 248 gospodarstw ekologicznych
z caym zbiorem (11 191) gospodarstw objtych
rachunkowoci FDAN w Polsce w 2010 r. wskazuje, e:
- Gospodarstwa ekologiczne byy o 12,6 ha (66%) wiksze w porównaniu do ogóu gospodarstw objtych rachunkowoci FADN.
- Gospodarstwa ekologiczne byy ekstensywnie prowadzone, gdy 50% gruntów zajmoway roliny pastewne,
równoczenie obsada zwierzt bya o 40% mniejsza, w porównaniu do caej zbiorowoci gospodarstw. Ich bezporednie koszty produkcji w przeliczeniu na 1 ha UR byy
3-krotnie mniejsze.
- Produkcyjno ziemi, wyraona wartoci produkcji
rolniczej w przeliczeniu na 1 ha UR, w gospodarstwach
ekologicznych bya 2-krotnie mniejsza, w porównaniu do
ogóu gospodarstw objtych rachunkowoci FADN. Byo
to spowodowane mniejszymi plonami rolin oraz nisz
wydajnoci zwierzt.
J. Ku
29
„Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering” 2012, Vol. 57(4)