wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu na

WYTYCZNE URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNE
DO KONKURSU NA OPRACOWANIE KONCEPCJI
URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNEJ DLA ZADANIA PN.
LOKALNY WĘZEŁ INTEGRACYJNY W USTCE
1. Idea, motywacja przedsięwzięcia
Projekt opiera się na trzech podstawowych przesłankach:
•
ma poprawić jakość przestrzeni publicznej, na którą składa się lokalny węzeł kolejowy
wraz z otoczeniem,
•
wpłynąć na lepsze skomunikowanie terenów objętych konkursem z drogą krajową nr 21,
drogami lokalnymi i infrastrukturą miejską,
•
integrować i zespalać najważniejsze systemy komunikacyjne: szynowy – PKP, kołowy –
PKS, drogowy – spinający stronę północną i południową część miasta położoną po obu
stronach wiaduktu, uzupełniony ciągami spacerowymi i rowerowymi.
Lokalny węzeł integracyjny obejmować będzie swoim zasięgiem co najmniej okoliczne gminy,
umożliwiając integrację transportu kolejowego z transportem autobusowym oraz transportem
indywidualnym lub regionalnego transportu autobusowego z transportem indywidualnym.
Infrastrukturę węzła stanowić będą: dworzec lub przystanek autobusowy, parkingi samochodowe
P+R, K+R i rowerowe B+R. Elementy te powinny być powiązane między sobą oraz z układem
zewnętrznym możliwie krótkimi i sprawnymi odcinkami jezdni i chodników.
2. Usytuowanie lokalnego węzła integracyjnego, granice opracowania koncepcji
Lokalny węzeł integracyjny usytuowany będzie na terenie, którego część jest własnością
Gminy Miasto Ustka, Skarbu Państwa – w zarządzie PKP i osób fizycznych. Granice opracowania
wyznaczają: od zachodu – rzeka Słupia i kanał portowy, od wschodu – droga krajowa nr 21
(ul. Słupska) i ul Portowa, od południa prosta poprowadzona po osi ul. Wróblewskiego w kierunku
zachodnim, a od północy prosta równoległa do wiaduktu poprowadzona od momentu rozpoczęcia
Bulwaru Portowego. Granice te zostały oznaczone linią ciągłą koloru czarnego oraz literami od A
do Ż, zilustrowane poniżej i przedstawione na zał. nr 1 do opracowania. W granicach
wyznaczonego obszaru znajduje się obiekt dworcowy, który widnieje w Gminnej Ewidencji
Zabytków – ewidencji wojewódzkiej pod poz. 15, a wszelkie jego zmiany, przebudowy
i rozbudowy podlegają uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków - Delegatura
w Słupsku. Droga krajowa – ul. Dworcowa, przebiegająca fragmentem po wiadukcie, dzieli
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
1
wyznaczony teren na dwie części: południową i północną, założenie to jest historycznym układem
komunikacyjnym i jedynym połączeniem dwóch stron miasta, co należy podkreślić
w rozwiązaniu planistycznym.
Z uwagi jednak na konieczność powiązania projektowanego założenia z otoczeniem – przede
wszystkim wykreowanie formalnego i funkcjonalnego powiązania z miastem – opracowanie winno
zawierać dodatkową planszę obrazującą te zależności.
Czytelność idei przestrzennej w przyjętym sposobie zagospodarowania jest głównym celem
i kryterium oceny prac w zakresie propozycji urbanistycznej.
3. Cel konkursu – w odniesieniu do sposobu zagospodarowania
Celem konkursu jest przeprowadzenie szerokiej konfrontacji twórczych prac projektowych
oraz uzyskanie najlepszej pod względem funkcjonalno-przestrzennym koncepcji
urbanistyczno-architektonicznej
zagospodarowania
terenów
objętych
konkursem.
Przedstawiona koncepcja (rozwiązania przestrzenne mogą być przedstawione w kilku
wariantach) powinna przewidywać rozwiązania przyszłościowe oraz realne do wykonania.
4. Uwarunkowania przestrzenne
4.1. Rys historyczny miejsca (lokalizacji)
Układ urbanistyczny został wykształtowany w czasach prężnego rozwoju funkcji portowej,
wymagającej obsługi transportu kolejowego, który w sposób niekorzystny podzielił miasto na dwie
części, które zostały połączone w 1911r. wiaduktem z charakterystycznymi łukami nośnymi.
Elementy konstrukcyjne były łączone nitami, jak w wieży Eiffel'a. Wiadukt w takiej formie
przetrwał do 1994r. (ryc 1). Stara Ustka jako osada nigdy nie objęła zachodniego brzegu rzeki.
Jedyny drewniany most przez Słupię znajdował się we wsi (nieopodal obecnego wiaduktu), lecz już
poza nią, niedaleko miejsca, gdzie pierwotnie rozchodziły się drogi z Ustki do Słupska i w stronę
Darłowa, czyli naprzeciwko obecnego kościoła Najświętszego Zbawiciela. Usytuowanie obiektu
dworca z około 1910r. w obecnym miejscu z dostępnością dla korzystających z niego podróżnych
na poziomie wyższym niż perony, wymusiło wprowadzenie komunikacji pionowej – schodowej,
która była i jest poważnym utrudnieniem dla komunikujących się osób. Jest to miejsce, które
wpływa niekorzystnie na rozwój miasta. W czasach, w których taki układ zaistniał obszar
terytorialny miasta w tym rejonie posiadał swoje granice. Jednym słowem, był tu koniec osady
rybackiej. Obecnie jest inaczej, ponieważ rozkwit miasta w latach siedemdziesiątych XX. wieku
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
2
sprawił, że ten niekorzystny układ zlokalizował się w centralnym punkcie Ustki, której prężny
rozkwit datuje się na lata sześćdziesiąte XX wieku.
Ryc.1. Budynek dworca kolejowego w Ustce. Lata 1910 i 1920
(źródło: Ustka jakiej nie znamy, Eugeniusz i Adam Brzóska, Grawipol 2005)
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
3
4.2. Uwagi do stanu istniejącego
•
Wskazany teren pod konkursowe działania planistyczne zawiera szereg niewłaściwych
elementów przestrzennych wymagających zmiany poprzez wprowadzenie takich, które
winny kształtować nasze otoczenie piękniej i bardziej jednolicie – wzbudzając sympatię
XXI wieku.
•
W obszarze tym znajduje się również kilka obiektów o wartościach historycznych (między
innymi: budynek dworca i wieża ciśnień), które należy pozostawić, przeznaczając je pod
inne funkcje wynikające z działań planistycznych. Należy pamiętać o tym (zgodnie z myślą
architekta Jerzego Hryniewieckiego), że „architektura jest najbezstronniejszym
świadectwem życia, potrzeb i tęsknot każdego społeczeństwa, jest ona prawdziwą
opowieścią o człowieku i jego życiu. Prawdziwa i szczera architektura to ta, która żyje w
zgodzie z otoczeniem wybierając i wytyczając drogę przyszłości”. Winno się pamiętać, że
każde projektowanie jest projektowaniem życia, nadawaniem mu odpowiednich ram
przestrzennych. Ta myśl winna przyświecać tym, którzy podejmą się tego zadania, ponieważ
tego oczekuje się od konkursowych prac.
•
W wyznaczonych granicach określających przestrzeń objętą konkursem zdecydowanie brak
wykształtowanych powiązań komunikacyjnych, które należy prawidłowo zaprojektować
w ramach przedmiotowego zadania.
•
Zachodnią granicę terenu wyznaczają brzegi (prawy i lewy) rzeki Słupi, które obecnie nie
posiadają właściwego, godnego miasta uzdrowiskowego zagospodarowania i należy wzdłuż
nich przewidzieć ścieżkę pieszą i rowerową, kompozycyjnie wpisujące się
w przedsięwzięcie planistyczne.
•
Przestrzeń wokół dominującego skalą kościoła, który leży poza granicami opracowania,
będzie implikacją działań podejmowanych w ramach konkursu. Obecny kościół, będący
obiektem symetrycznym nie posiada osiowego założenia, lecz w ramach prac
planistycznych można byłoby przewidzieć takie założenie, jeżeli będzie ono wynikało z tak
obranego kierunku, który nie będzie wpływać wyjątkowo dezintegrująco na poszczególne
elementy kompozycji miasta.
•
Obecnie na terenie tym odbywa się nieskanalizowany ruch pieszy – ze wschodniej strony
miasta na zachodnią jego stronę, który z uwagi na przyzwyczajenia mieszkańców winien
dalej funkcjonować w sposób zorganizowany i jednoznacznie wyznaczony, nie stanowiąc
zagospodarowania przypadkowego bez jakiejkolwiek idei kompozycyjnej. Ponadto, obszar
opracowania skupia wielokierunkowe, intensywne ciągi ruchu pieszego, które należy
wykorzystać przy kreowaniu węzłowego charakteru kompozycji węzła integracyjnego.
•
Obecnie znajduje się tu węzeł komunikacyjny o dość przypadkowym układzie,
podporządkowanym wielokierunkowym relacjom ruchu kołowego.
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
4
4.3. Główna idea przestrzenna
Główną ideą przestrzenną jest: uporządkowanie i ukształtowanie punktu węzłowego
kompozycji miasta w skali urbanistycznej i architektonicznej będącego:
•
elementem komunikacji kołowej i pieszej w kierunkach północ – południe i wschód
-zachód,
•
elementem integrującym funkcjonalnie i kompozycyjnie ważny fragment miasta, wiążącym
wielowątkowe otoczenie poprzez zbudowanie logicznych i harmonijnych (w miarę
możliwości) nowych relacji funkcjonalno-przestrzennych.
5. Szczegółowe wytyczne urbanistyczno-architektoniczne
5.1. Rozwiązania komunikacyjne
•
Na wskazanym terenie należy zaprojektować nowe pasy drogowe, zawierające jezdnie,
chodniki, ciągi dla rowerów i parkingi, łączące tereny położone po obydwu stronach
wiaduktu, stanowiące powiązanie funkcjonalno – przestrzenne z otaczającym układem
komunikacyjnym, opartym na drogach lokalnych i drodze krajowej.
Projektowane przekształcenia układu jezdni wrysowano na załączniku graficznym
liniami koloru czerwonego (zał nr 2).
W zakresie planowanych zmian w układzie komunikacyjnym należy je traktować jako
ideowo obowiązujące.
•
Bardzo istotnym elementem wzmacniającym całość kompozycji będzie wielokierunkowe
skanalizowanie ruchu pieszego w formie chodników, ich połączeń, przejść pieszych,
oznaczonych w posadzce głównych traktów oraz segregacja ruchu pieszego „tranzytowego”
od pobytu rekreacyjnego.
•
Jednym z głównych problemów projektowych w warstwie komunikacyjnej jest zapewnienie
maksymalnie możliwej ilości miejsc postojowych (przyjezdniowych) i na zorganizowanych
do tego celu placach.
•
Z uwagi na fakt, iż jest to węzeł integracyjny, dopełnienie układu komunikacyjnego winny
stanowić ścieżki rowerowe wraz z lokalizacjami wskazującymi usytuowanie wypożyczalni
tego sprzętu.
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
5
•
Uzupełnieniem lokalnego węzła będą obiekty niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania
dworca kolejowego, autobusowego i rowerowego.
•
Tereny stanowiące własność Skarbu Państwa bezwzględnie należy wykorzystać pod funkcje
komunikacyjne, ogólnodostępne stanowiące przestrzeń publiczną.
5.2. Inne wytyczne wynikające z obowiązujących dokumentów planistycznych
•
Istniejący, historyczny, będący w ewidencji wojewódzkiej budynek dworca należy
bezwzględnie pozostawić i wyznaczyć go pod inne funkcje, komplementarne
i miastotwórcze.
•
Koncepcja winna zobrazować powiązania funkcjonalno – przestrzenne terenów położonych
po stronie południowej i północnej wiaduktu. Należałoby przeprojektować torowisko tak,
aby pociągi dojeżdżały do węzła komunikacji autobusowej, planowanego po północnej
stronie wiaduktu przy ulicy Portowej na zapleczu kina, na terenach obecnego parku.
•
Obiekty, w których winny znajdować się kasy biletowe PKS i PKP, poczekalnia dla
korzystających z usług węzła transportowego, pomieszczenia dla rowerów wraz
z wypożyczalnią, baza gastronomiczna, winny być zaprojektowane w istniejących obiektach
(budynek z rampą i obiekt po wieży ciśnień), które można rozbudowywać po uzyskaniu
opinii konserwatora zabytków (Delegatura w Słupsku). Należy na peronach przewidzieć
wiaty o charakterze nawiązującym do istniejącej w dużym stopniu zniszczonej wiaty.
•
Z uwagi na sąsiedztwo meandrującej Słupi, koncepcja winna zawierać powiązania
komunikacyjne z atrakcyjnymi, malowniczymi miejscami położonymi nad brzegiem rzeki.
Mile widziany jest bulwar nadrzeczny z placykami do wypoczynku i ewentualnej rekreacji
oraz atrakcyjna ścieżka rowerowa i dobrze zorganizowana komunikacja piesza.
•
Wyznaczony teren znajduje się w granicach obowiązujących miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego pod nazwami:
„Ustka Rozwojowa”, „Centrum 2”, „Centrum 4”, „Nowa Ustka 1”
oraz w granicach obecnie realizowanych miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego pod nazwami:
„Tereny Portu”, „Tereny kolejowe” (zał. nr 3).
•
Wskazane tereny posiadają następujący status własności (zał. nr 4):
we fragmentach prywatne, Skarbu Państwa (PKP), Gminy Miasto Ustka.
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
6
•
Teren ten obejmuje fragment parku miejskiego (po rozstrzygnięciu konkursu granice parku
zostaną zmienione).
5.3. Ważne elementy kompozycji
Fundamentem do rozważań kompozycyjnych są niżej podane przesłanki:
•
historyczny charakter przestrzeni (lokalizacja budynku dworca, lokalizacja obiektu wieży
ciśnień, usytuowanie konstrukcji wiaduktu, bliskie usytuowanie kościoła), do zachowania,
•
czytelność obiektu kościoła na osi ulicy Darłowskiej, usytuowanej po zachodniej stronie
miasta, na osi prostopadłej do kanału portowego, miejsce usytuowania starego mostu
drewnianego co wynika z informacji historycznych.
•
komunikacja kołowa w kierunku północ – południe, na poziomie istniejącego torowiska,
pod istniejącym wiaduktem w prostokreślnej osiowości Bulwaru Portowego.
W koncepcji zagospodarowania sugeruje się podkreślenie tych osi wszelkimi możliwymi
środkami (rysunek posadzki, materiał, ukształtowanie zieleni, małej architektury, lamp
oświetleniowych itp.).
Proponowane kierunki i możliwe (ale nie obowiązkowe) dodatkowe kierunki kompozycyjne
oznaczono odpowiednimi kolorami na załączniku graficznym (zał. nr 2).
5.4. Rozwiązania materiałowe, mała architektura
Materiały trwałe, reprezentacyjne, nawiązujące do zastosowanych na ul. Marynarki Polskiej –
ale niekoniecznie będące ich wiernym powtórzeniem. Elementy małej architektury spójne
z charakterem i klimatem projektowanego miejsca.
Nie należy się ograniczać wyłącznie do zabiegów w rysunku posadzki – w sposób zdecydowany
używać należy elementów z wymiarem wertykalnym takich jak: słupy oświetleniowe,
nasadzenia drzew, ławki, mała architektura, pachołki, kolumny itp.
5.5. Standardy wyposażenia technicznego przystanków i dostępność podróżnych do
infrastruktury przystankowej
W ramach węzła integracyjnego zostaną określone trzy strefy: kolejowa, autobusowa i piesza
w tym osób docierających do węzła również rowerem i samochodem.
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
7
•
Strefa kolejowa obejmuje peron (perony), sąsiadujące z nim tory oraz przejścia dla
podróżnych.
•
Strefa autobusowa to stanowiska postojowe dla autobusów, przystanki dla podróżnych
i przejścia między nimi, stacją i obszarem otaczającym stację. W ramach tej strefy
znajdują się także pozostałe drogi i place dla pojazdów innych niż autobusy. Mogą one
być także elementem węzła przesiadkowego.
•
Strefa piesza obejmuje budynek dworca oraz inne miejsca dla podróżnych oczekujących
na swój kurs (i pojazd). Na dworcu lokalizować punkty sprzedaży biletów (ewentualnie
automaty)i informacje o systemie transportowym. W ramach tej strefy mogą znajdować
się również obiekty gastronomiczne, handlowe lub inne usługi, a także miejsca
postojowe dla rowerów.
•
Najważniejsze dla funkcjonalności węzła jest zapewnienie sprawnej i wygodnej dla
podróżnych przemieszczających się pomiędzy pociągami, autobusami, stanowiskami
postojowymi, komunikacji pieszej.
•
Węzeł przesiadkowy winien się charakteryzować:
- minimalizacją czasu przejścia pasażerów pomiędzy przystankami i peronami,
- unikaniem rozwiązań architektonicznych polegających na konieczności pokonywania
różnic poziomów,
- wyposażeniem w infrastrukturę i urządzenia dla osób niepełnosprawnych,
- kompleksową infrastrukturę dla pasażerów,
- realizacją funkcji poza transportowych (usługi, handel).
•
Dojścia do przestanków powinny być utwardzone i oświetlone.
•
Dostęp samochodów osobowych do dworca i przystanków powinien być zapewniony
przez zatokę dla zatrzymania się samochodu podwożącego pasażera ( system K&R) oraz
parkingu dla samochodów kierowców pozostawiających samochód celem przesiadania
się na transport zbiorowy (system P&R). Pożądane jest, aby krawędź do wsiadania
i wysiadania znajdowała się blisko peronu z możliwie bezkolizyjnym do niego
dostępem.
Ponadto, zasady i charakter wyposażenia peronów kolejowych zostały określone w odrębnych
dokumentach PKP Polskie Linie Kolejowe SA.”Standardy techniczne – szczegółowe warunki
techniczne dla modernizacji lub budowy linii kolejowych do prędkości Vmax < 200km/h ( dla
taboru konwencjonalnego) / 250 km/h (dla taboru z wychylnym pudłem)”.
Przy projektowaniu węzła należy stosować następujące wymogi dla infrastruktury w integracyjnych
węzłach nowo budowanych i nowych lub modernizowanych przystankach wg kryteriów
standardowego programu użytkowego, który dla węzłów lokalnych jest następujący:
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
8
•
P&R – dla 5% wsiadających
•
B&R – dla 4% wsiadających
•
K&R – 4 miejsca
•
odległość między przystankami różnych rodzajów transportu – 150 m,
•
zakup biletów na miejscu – tak,
•
zadaszenie – tak,
•
miejsca siedzące dla oczekujących przy przystankach – 40 miejsc,
•
informacja głosowa – tak,
•
informacja wizualna – tak.
Opracowały:
Część tekstową:
mgr inż. arch. Małgorzata Bugajewska
Część graficzną:
mgr Marta Mokijewska
Wykaz dołączonych materiałów graficznych i opracowań:
•
•
•
•
•
•
•
Załącznik nr 1 – mapa obrazująca granice opracowania
Załącznik nr 2 - mapa obrazująca projektowane przekształcenia układu jezdni
Załącznik nr 3 – mapa obrazująca granice opracowanych i obowiązujących planów
miejscowych
Załącznik nr 4 – mapa obrazująca strukturę własności
Załącznik nr 5 – mapa obrazująca istniejącą sieć drogową
Załącznik nr 6 – wytyczne graficzne z obowiązującego Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania miasta Ustka (Struktura funkcjonalno-przestrzenna. Rozwój systemu
transportowego.)
Załącznik nr 7 – dokumentacja fotograficzna
________________________________________________________________________________
Wytyczne urbanistyczno-architektoniczne do konkursu – Lokalny Węzeł Integracyjny w Ustce
9