Projekt EUROPEJSKI KONGRES FINANSOWY

Projekt
EUROPEJSKI KONGRES FINANSOWY
dla zrównoważonego rozwoju rynku kapitałowego
w Polsce
Projekt Europejski Kongres Finansowy dla zrównoważonego rozwoju rynku kapitałowego w Polsce
Wstęp
Prawidłowe funkcjonowanie rynku kapitałowego i finansowego jest warunkiem efektywnej alokacji
kapitału
w gospodarce. Odpowiednio zaprojektowany rynek kapitałowy pozwoli na budowę
silnej gospodarki, wzrost zamożności i stworzenie efektywnego systemu zabezpieczenia
emerytalnego społeczeństwa. Dlatego rozwój rynku kapitałowego powinien być jednym
z priorytetów rządu oraz wynikiem wspólnych działań jego wszystkich interesariuszy. Strategia
ta powinna być spójna ze strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Polski.
Strategia rozwoju rynku kapitałowego
Pierwszym krokiem na drodze do opracowania strategii rozwoju rynku kapitałowego jest ustalenie jej
celu, twórców oraz realizatorów. Realizatorami strategii powinny być wszystkie zainteresowane
strony, tj. zarówno instytucje reprezentujące administrację państwową, biznes oraz organizacje
pozarządowe. Swoje wsparcie deklaruje również Projekt Europejski Kongres Finansowy, który,
we współpracy z Giełdą Papierów Wartościowych, zobowiązuje się do kontynuowania
konstruktywnej dyskusji oraz dostarczania ekspertyz, analiz i rekomendacji nt. rozwoju rynku
kapitałowego. Nadrzędnym celem strategii powinno być umożliwienie realizacji misji rynku
kapitałowego rozumianej jako zapewnienie warunków sprzyjających mobilizacji oszczędności,
zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu Europy Środkowo-Wschodniej oraz doskonalenie
mechanizmu alokacji kapitału i wyceny przedsiębiorstw.
Działania
W ramach Projektu Europejski Kongres Finansowy zostały podjęte już konkretne działania, których
celem jest wsparcie rozwoju rynku kapitałowego w Polsce, w tym między innymi poprzez
opracowanie strategii. Wśród aktualnych działań można wymienić m.in.:
zorganizowanie wspólnie z Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie w dniu 5 grudnia 2013 r.
spotkania pt. Capital Market Summit. Strategic Ideas (załącznik 1)
przeprowadzenie ankiety pt. „Megatrendy na rynku kapitałowym w perspektywie
dziesięcioletniej” (załącznik 2)
wypracowanie rekomendacji dla rynku kapitałowego w ramach EKF 2013 (załącznik 3)
2
Załącznik 1 Wnioski ze spotkania „Capital Market Summit. Strategic Ideas” w dniu 5 grudnia 2013 r.
w Warszawie zorganizowanego wspólnie z Giełdą Papierów Wartościowych
Jaka powinna być strategia rozwoju rynku kapitałowego?
-
-
strategia rozwoju rynku kapitałowego powinna być wypracowana w drodze konsensusu
pomiędzy uczestnikami rynku, tj. administracją, biznesem i ich stowarzyszeniami
rozwój rynku kapitałowego powinien być jednym z priorytetów rządu,
strategia powinna być realizowana wspólnie i solidarnie przez wszystkich uczestników rynku
strategia powinna wyznaczać kierunki i określać priorytety, mieć możliwość wprowadzenia
szybkich aktualizacji w zależności od zmian zachodzących w dynamicznym otoczeniu
celem strategii powinno być zapewnienie efektywnego finansowania rozwoju przedsiębiorstw
i samorządów oraz akumulacji i efektywnej alokacji oszczędności społeczeństwa (powstanie
w Polsce regionalnego centrum kapitałowego powinno być pozytywnym skutkiem ubocznym)
strategia rozwoju rynku kapitałowego powinna być spójna ze strategią rozwoju społecznogospodarczego Polski
Kluczowe pytania dla funkcjonowania rynku kapitałowego w Polsce
-
jak zbudować silną bazę krajowego kapitału i zapewnić bardziej równomierną alokację
oszczędności obywateli ?
jak wspomagać przedsiębiorczość ?
jak podnieść konkurencyjność polskiego rynku kapitałowego wobec innych rynków
europejskich?
jako podnieść wiarygodność rynku?
jaka powinna być struktura właścicielska giełdy papierów wartościowych?
jaki powinien być model zależności między giełdą papierów wartościowych a instytucjami
depozytowo-rozliczeniowymi?
Jakie działania dla uatrakcyjnienia rynku kapitałowego dla inwestorów i emitentów?
-
-
należy stworzyć narzędzia stymulujące gospodarkę oraz budowanie silnej bazy emitentów
i inwestorów - kluczowych elementów prawidłowo funkcjonującego rynku kapitałowego
należy budować dobrą atmosferę wśród uczestników rynku kapitałowego, tj. powinno
się zadbać o możliwość konstruktywnej współpracy, tworzenie pomysłów, a później
ich efektywnej realizacji
Ministerstwo Skarbu Państwa i inne agendy rządowe powinny prowadzić dalsze działania
w zakresie prywatyzacji posiadanych przez siebie udziałów w spółkach akcyjnych. Powinno
3
-
-
się rozważyć zmianę ustawy o nadzorze właścicielskim w zakresie przesunięcia wszystkich
przedsiębiorstw państwowych pod zarząd Ministerstwa Skarbu Państwa
ważne jest zwiększenie roli systemu emerytalnego jako uczestnika rynku kapitałowego
zapewniającego stały dopływ kapitału. Istotne są działania dla wzmocnienia trzeciego filaru,
np. poprzez wprowadzenie systemu ulg motywujących do długoterminowego oszczędzania
należy wypracować model zależności między giełdą papierów wartościowych a instytucjami
depozytowo-rozliczeniowymi
powinna powstać szeroka gama nowych instrumentów finansowych
powinniśmy budować kompetencje i ekspertyzę w odniesieniu do sektorów, do których
chcielibyśmy przyciągnąć emitentów i inwestorów
przyszłością giełdy powinny być nie tylko duże, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa
o rodowodzie prywatnym
należy zidentyfikować i wyeliminować przyczyny niewystarczającej atrakcyjności publicznego
rynku kapitałowego względem rynku prywatnego (np. przyczyny short-termismu)
ważne byłoby rozpoczęcie dyskusji nt. udziału funduszy emerytalnych na rynku PE w Polsce
ważna jest edukacja finansowa, która powinna odbywać się już w szkołach
Otoczenie regulacyjne
-
-
-
-
-
należy położyć nacisk na dostarczanie stabilnych i przewidywalnych regulacji, które powinny
być wkomponowane w strategie myślenia o rozwoju kraju (nie można myśleć o rozwoju rynku
finansowego w oderwaniu od rozwoju całej gospodarki)
należy stworzyć w Polsce otoczenie regulacyjne konkurencyjne w stosunku do innych rynków.
Warto rozważyć wykorzystanie rozwiązań anglosaskiego systemu prawa (uważanego
za korzystniejszy dla rozwoju rynku finansowego niż kontynentalny)
należy zwiększyć skuteczność egzekwowania prawa, w szczególności efektywnego ścigania
przestępstw i zdecydowanego zapobiegania nierzetelnym praktykom. Zmiany przebiegu
procesów w ramach Kodeksu Postępowania Administracyjnego (KPA) pozwoliłyby na bardziej
efektywne egzekwowania prawa. Wyłączenie spod KPA określonych czynności, dałoby organom
nadzorczym szansę na natychmiastową reakcję na działania niezgodne z prawem
zmiany w prawie umożliwiające bankom wykonywanie niektórych czynności maklerskich,
bez konieczności pozyskiwania przez nie odpowiednich licencji korzystnie wpłyną na budowanie
płynności na rynkach regulowanych
należy zdefiniować, a następnie usunąć bariery prawne istotne dla emitentów przy wejściu
na rynek publiczny
Główne trendy rozwoju rynku kapitałowego na świecie, a ważne pytania dla rynku krajowego
-
postępująca globalizacja w obszarze obrotu instrumentami pochodnych, przy jednoczesnym
zachowaniu lokalnego charakteru rynków akcji – czy jest to dla nas szansą i jak ją możemy
wykorzystać?
4
-
-
-
spodziewany wzrost udziału transakcji na akcjach dokonywanych z wykorzystaniem
automatycznych systemów transakcyjnych – czy pozwoli to na efektywną alokację kapitału?
powstawanie alternatywnych platform obrotu - czy dzięki temu rynek stanie się bardziej
efektywny, czy raczej jest zagrożeniem i powoduje większe skomplikowanie rynku?
postępujące procesy integracji pionowej i poziomej - czy giełda papierów wartościowych może
istnieć wyłącznie jako platforma obrotu bez całego łańcucha tworzenia wartości?
utrzymywanie silnych lokalnych giełd – czy mamy wolę polityczną i możliwości biznesowe,
aby utrzymać w Polsce silną giełdę?
zjawiska fuzji i przejęć, jako sposób na poszerzenie kompetencji w obszarach obrotu różnymi
instrumentami finansowymi – czy dzięki temu możemy stworzyć silny rynek wtórnego obrotu
i nisze, która zapewni silną pozycję konkurencyjną?
zmiany w regulacjach, które otwierają rynek finansowy na większą konkurencję – jak sprawić,
aby krajowe otoczenie regulacyjne było konkurencyjne w stosunku do innych?
jak możemy zbudować przewagi konkurencyjne na tak ułożonym rynku?
badania dowodzą, że przedsiębiorstwa niepubliczne efektywniej wykorzystują powierzony
im kapitał niż przedsiębiorstwa publiczne, co wynika m.in. z presji na krótkoterminowe wyniki
tych drugich - jak nie dopuścić do zaistnienia tego zjawiska w Polsce?
jak wykorzystać źródła wzrostu zewnętrznego (nie opartego na zasobach krajowych)?
5
Załącznik 2 Wnioski z ankiety pt. „Megatrendy na rynkach kapitałowych w perspektywie
dziesięcioletniej”
Najważniejsze wnioski
OTOCZENIE RYNKOWE
- ekspansywna polityka monetarna przyczyni się do narastania baniek spekulacyjnych
- słaba kondycja finansów państw i ich zadłużenie będzie największym potencjalnym źródłem
ew. kryzysu; niskie jest jednocześnie prawdopodobieństwo niewypłacalności poszczególnych
krajów
- w Europie zwiększy się znaczenie modelu alokacji kapitału zorientowanego rynkowo
INFRASTRUKTURA
- rozwój nowych technologii przyczyni się do zmiany oferty dla inwestorów, zwiększenia możliwości
stosowania narzędzi analitycznych wykorzystujących zasady finansów behawioralnych, a także
rozwoju systemów transakcyjnych
- rynki regulowane, zarówno w ujęciu globalnym jak i europejskim, pozostaną głównymi
platformami wtórnego obrotu instrumentami finansowymi
- zwiększać się będzie udział transakcji na akcjach dokonywanych z wykorzystaniem
automatycznych systemów transakcyjnych
- nie będzie znaczących konsekwencji utraty reputacji przez agencje ratingowe i audytorów
PLATFORMY OBROTU
- integracja platform obrotu będzie następowała w sposób poziomy, a równolegle będzie miała
miejsce integracja pionowa platform obrotu i izb rozliczeniowych
- postępować będzie globalizacja w obszarze rynków instrumentów pochodnych, a rynki akcji
pozostaną regionalne/lokalne
- największe szanse wzrostu będą miały platformy umożliwiające obrót instrumentami pochodnymi
- wzrośnie znaczenie izb rozliczeniowych i depozytowo-rozrachunkowych, które staną się
instytucjami zaufania publicznego (będą one uwiarygadniały funkcjonowanie platform obrotu
innych niż giełdy tradycyjne)
- najważniejszą platformą obrotu w ujęciu globalnym będzie Intercontinental Exchange/NYSE
a następnie CME i jej sojusze oraz giełdy w Szanghaju i Londynie
- w Europie najważniejszymi platformami będą London Stock Exchange i Deutsche Boerse
ZMIANY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE
- zmiany społeczno-gospodarcze, takie jak rozwój mediów społecznościowych i wzrost znaczenia
pracy usługowej w ramach tzw. freelancingu, doprowadzą do zmian w dotychczasowej
strukturze rynku kapitałowego, w szczególności:
o media społecznościowe zostaną wykorzystane jako źródło informacji o rynku finansowym
o wzrośnie znaczenie crowdfundingu w finansowaniu inicjatyw gospodarczych
6
Przedstawienie pytań i omówienie odpowiedzi
OTOCZENIE RYNKOWE
1) Jakie główne czynniki będą wpływały na rozwój globalnych rynków kapitałowych
w perspektywie najbliższych 10 lat?
W opinii ekspertów głównymi czynnikami, które będą miały wpływ na rozwój globalnych
rynków kapitałowych w perspektywie najbliższych 10 lat będą wzrost konkurencyjności USA
oraz rosnąca atrakcyjność krajów rozwijających się. Na rozwój rynku kapitałowego wpływać
będą również: usuwanie barier regulacyjnych i ułatwianie swobodnej alokacji kapitału. Nie bez
znaczenia dla rozwoju rynku, pozostanie rozwój technologii. Jako szczególnie istotne eksperci
wskazali wykorzystanie nowych technologii w zakresie oferty dla inwestorów indywidualnych,
np. w postaci udostępnienia aplikacji na urządzenia mobilne umożliwiających i ułatwiających
funkcjonowanie na rynkach finansowych.
Czynnikiem hamującym rozwój rynku kapitałowego, w opinii ekspertów, będzie przedłużający
się kryzys zaufania na rynkach finansowych. Na utrzymywanie i pogłębianie tego zjawiska może
wpływać słaba kondycja finansów poszczególnych krajów. Mimo, iż w opinii ekspertów
problem ten może dotyczyć wielu krajów, to jednocześnie niska jest ocena
prawdopodobieństwa zaistnienia scenariusza ich niewypłacalności i upadłości.
2) Czy i jakich baniek spekulacyjnych możemy się spodziewać i w jakiej perspektywie czasowej?
W opinii większości ekspertów ekspansywna polityka monetarna, a w szczególności
utrzymywanie niskich stóp procentowych i zwiększanie podaży pieniądza będą czynnikami
potencjalnie stymulującymi powstawanie baniek spekulacyjnych. Eksperci wskazują
na możliwość pojawienia się baniek spekulacyjnych na rynkach papierów dłużnych
(np. w Niemczech i USA) oraz na rynkach złota i akcji.
Eksperci wskazali również, że w wyniku niskich stóp procentowych i zwiększania podaży
pieniądza można oczekiwać wzrostu inflacji. Wysoka inflacja może rodzić pokusę wykorzystania
jej przez rządy jako narzędzia do zmniejszenia zadłużenia krajów.
3) Czy istnieją obecnie jakieś ukryte potencjalne źródła ew. przyszłych kryzysów gospodarczych
lub finansowych w skali globalnej lub europejskiej?
Eksperci podkreślają znaczenie rosnącego zadłużenia krajów jako potencjalnie największego
źródła ew. kryzysu. Jednocześnie eksperci spodziewają się podejmowania przez rządy działań
zmierzających do jak najdłuższego ukrywania rosnącego zadłużenia.
Inne możliwe źródła ew. kryzysu w opinii ekspertów mogą wynikać z problemów
demograficznych (problem starzenia się społeczeństw) oraz napięć na tle ekonomicznym.
7
4) Czy i jakie czynniki mogą mieć największe znaczenie dla ograniczenia dalszego rozwoju
rynków kapitałowych w regionach rozwijających się?
Eksperci wskazali, że czynnikami o największym znaczeniu dla ograniczenia dalszego rozwoju
rynków kapitałowych w regionach rozwijających są: brak stabilnego prawa i nadmierne ryzyko
polityczne. Świadczy to o dużej roli jasnych i stabilnych zasad funkcjonowania na rynku.
Ważnym czynnikiem ograniczającym może być brak rozwiniętej infrastruktury rynku
kapitałowego.
5) Czy w perspektywie 10-letniej wzrośnie w Europie znaczenie modelu alokacji
zorientowanego rynkowo (akcje i obligacje, model anglosaski) czy bankowo (model
niemiecki, niemiecko-japoński)?
Eksperci uważają, że w perspektywie 10-letniej zwiększy się w Europie znaczenie modelu
alokacji kapitału zorientowanego rynkowo, tj. wzrośnie wykorzystanie rynku kapitałowego
kosztem usług bankowych. Rosnąca liczba regulacji i wymogów kapitałowych w sektorze
bankowym negatywnie wpłyną na możliwości sektora bankowego w zakresie finansowania
przedsiębiorstw. Spowoduje to wzrost zainteresowania pozyskiwaniem kapitału
z wykorzystaniem instrumentów rynku kapitałowego (akcje, obligacje).
Natomiast wśród czynników potencjalnie ograniczających znaczenie rynków kapitałowych
w finansowaniu działalności przedsiębiorstw może być, w ocenie ekspertów, utrzymywanie się
niskiej wyceny spółek w stosunku do ich wartości oraz fragmentacja obrotu pomiędzy giełdy
tradycyjne a alternatywne platformy obrotu.
INFRASTRUKTURA
1) Jakie typy obrotu wtórnego instrumentami finansowymi zdominują rynek globalny?
W opinii ekspertów rynki regulowane, zarówno w ujęciu globalnym jak i europejskim,
pozostaną głównymi platformami dla wtórnego obrotu instrumentami finansowymi. Opinia
ta wynika ze spodziewanych działań instytucji regulujących i nadzorujących rynki finansowe
w kierunki ograniczenia migracji obrotu na rynki alternatywne. Natomiast na rynkach
alternatywnych bardziej istotny będzie udział lightpools we wtórnym obrocie instrumentami
finansowymi.
2) Na rynkach amerykańskich i europejskich udział transakcji na akcjach z wykorzystaniem
automatycznych systemów transakcyjnych wynosi obecnie ok. 50-60%. Ile będzie wynosił
za 10 lat (na tych samych lub innych rynkach)?
Eksperci są zgodni co do tego, że zwiększał się będzie udział transakcji na akcjach
dokonywanych z wykorzystaniem automatycznych systemów transakcyjnych. Nie ma jednak
wśród ekspertów zgodności co do jego docelowej wartości (od 50 do 90%). Różnice zdań
8
pojawiają się również w ocenie wpływu wykorzystania automatycznych systemów
transakcyjnych na funkcje jakie powinien spełniać rynek kapitałowy. Z jednej strony wskazuje
się, że wykorzystanie automatycznych systemów transakcyjnych stanowi gwarancję
dla zachowania „efektywności rynku”, a z drugiej podkreśla się obawy przed brakiem zdolności
automatycznych systemów transakcyjnych do właściwej wyceny (fundamentalnej) aktywów.
Efektywność rynku rozumiana jest tu jako wysoka płynność na platformach wtórnego obrotu
instrumentami finansowymi. Natomiast brak właściwej wyceny może zaburzać procesy
efektywnej alokacji kapitału.
3) Czy platformy obrotu
będą potrzebowały
pośredników w dostępie do obrotu
na platformie? Czy uprawnione jest stwierdzenie, że skoro istniejący brokerzy angażują się
w kreowanie platform obrotu, to istniejące platformy obrotu mogą angażować się
w świadczenie usług brokerskich?
Eksperci są zdania, że rozwój technologiczny już teraz pozwala na to, aby obrót odbywał się bez
udziału pośredników, ale ew. zmiany powinny następować przy zachowaniu bezpieczeństwa
obrotu i ograniczaniu ryzyka systemowego. Ponadto, w opinii ekspertów powinno
się wprowadzić zmiany umożliwiające platformom obrotu świadczenie usług brokerskich.
4) Jakie są bariery rozwoju MTF w Europie?
Zdaniem ekspertów złe regulacje, duża konkurencja oraz niska rentowność są głównymi
barierami dla rozwoju MTF w Europie.
5) Czy i jakie będą konsekwencje utraty reputacji przez agencje ratingowe i audytorów?
Czy pojawią się nowe rozwiązania?
Eksperci nie spodziewają konsekwencji utraty reputacji przez agencje ratingowe i audytorów.
W opinii ekspertów możliwe są zmiany w metodologiach wyznaczania ratingów i ich
transparentności. Zgodnie z przewidywaniami ekspertów nie pojawią się natomiast nowe
rozwiązania, które zastąpią agencje ratingowe.
PLATFORMY OBROTU
1) Jaka będzie przyszłość procesów integracji i jaka powinna być optymalna struktura
właścicielska giełd i MTFów?
Biorąc pod uwagę, że dzisiejsze platformy obrotu to przedsiębiorstwa nastawione na osiąganie
zysków, w opinii ekspertów ich struktura akcjonariatu powinna być „urynkowiona”,
a właścicielem platform obrotu nie powinno być Państwo.
Eksperci prognozują, że procesy integracji doprowadzą do globalizacji w obszarze obrotu
instrumentami pochodnymi. Rynki akcji pozostaną natomiast lokalne/regionalne, a podmioty
9
je obsługujące będą wykorzystywały wspólną lub wystandaryzowaną infrastrukturę. Celem
będzie zapewnienie szerokiej sieci dystrybucji przy zachowaniu lokalnych kompetencji
do kontaktów z lokalnymi emitentami i inwestorami.
2) Czy przyszłość należy do giełd krajowych zintegrowanych pionowo w jednej grupie
kapitałowej z lokalnymi izbami rozliczeniowymi i centralnymi depozytami, czy raczej
integracja będzie miała charakter poziomy i międzynarodowy (integracja giełd z różnych
krajów ze sobą, integracja izb rozliczeniowych ze sobą itd.)?
Eksperci w większości są zgodni co do tego, że integracja giełd będzie następowała w sposób
poziomy, tj. obserwowane będą procesy łączenia się giełd z różnych krajów. Warte
podkreślenia jest natomiast, że równolegle należy spodziewać się również integracji pionowej
pomiędzy giełdami a izbami rozliczeniowymi zarówno lokalnymi jak i tymi już zintegrowanymi
w skali międzynarodowej. W opinii ekspertów w dłuższej perspektywie wzrośnie znaczenie izb
rozliczeniowych i depozytów, które będą pełniły rolę instytucji zaufania publicznego
uwiarygadniających funkcjonowanie platform obrotu innych niż giełdy tradycyjne,
w tym wykorzystujących media społecznościowe.
3) Które platformy obrotu zdominują globalny i europejski rynek wtórny instrumentów
finansowych w perspektywie 10-letniej?
Eksperci przewidują, że platformą o największych obrotach, zarówno w ujęciu globalnym
jak i europejskim, będzie Intercontinental Exchange/NYSE. Na drugim i trzecim miejscu
wg. wskazań ekspertów w ujęciu globalnym plasują się odpowiednio CME i jej sojusze
oraz giełdy w Szanghaju i Londynie. Na rynku europejskim natomiast dominować będą London
Stock Exchange i Deutsche Boerse. Na podstawie odpowiedzi ekspertów, zdecydowanie
większe znaczenie będą miały platformy umożliwiające obrót instrumentami pochodnymi.
4) Jakie będą główne źródła przychodów giełd?
Wskazania ekspertów dot. źródeł przychodów giełd są zbieżne z wcześniejszymi wskazaniami
dot. platform o największym znaczeniu oraz segmentów, które będą rozwijały się najszybciej.
Głównym źródłem przychodów dla platform obrotu będą przychody z tytułu obrotu
instrumentami pochodnymi. Na kolejnych miejscach plasują się przychody z tytułu obrotu
akcjami oraz przychody ze sprzedaży informacji. Najmniej istotnym źródłem przychodów będą
wg. ekspertów przychody z tytułu obrotu instrumentami dłużnymi, co może świadczyć o tym,
że te papiery wartościowe pozostaną w dłuższej perspektywie walorami o niskiej płynności.
5) Które segmenty giełd będą rozwijały się najszybciej?
10
W opinii ekspertów najszybciej rozwijać się będą rynki instrumentów pochodnych, w tym opcje
oraz rynki towarowe. Opinia ta pokrywa się ze wskazaniami dot. udziału poszczególnych
platform w obrocie ogółem oraz w zakresie głównych źródeł przychodów.
ZMIANY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE
1) Czy czynniki takie jak:
-
dążenie i łatwość realizacji skupiania się ludzi w społeczności
wzrost znaczenia pracy projektowej z wykorzystaniem pracy freelancerów i małych
przedsiębiorstw w stosunku do pracy na etacie w (dużym) przedsiębiorstwie
rosnące znaczenie pracy usługowej kosztem pracy wytwórczej zastępowanej przez
roboty
możliwość tworzenia międzynarodowych przedsiębiorstw bez konieczności budowania
fabryk, a wyłącznie w oparciu o technologie i internet
przenoszenie obrotu na alternatywne systemy obrotu wymuszające zmiany
w funkcjonowaniu tradycyjnych giełd papierów wartościowych
doprowadzą do zmian w dotychczasowej infrastrukturze rynku kapitałowego?
Eksperci są w większości zgodni co do tego, że wymienione w pytaniu zjawiska doprowadzą
do zmian w dotychczasowej infrastrukturze rynku kapitałowego. Różnią się jednak w opiniach
dot. zjawiska dezintermediacji oraz rozwoju i wzrostu znaczenia crowdfundingu.
2) Jaką rolę w oferowaniu usług finansowych odegrają media społecznościowe?
Opinie ekspertów nie są jednoznaczne co do przyszłego wykorzystania mediów
społecznościowych w oferowaniu usług finansowych. Część ekspertów bagatelizuje ich przyszłe
znaczenie natomiast pozostali mówią o ograniczonej, ale ważnej roli.
W opinii drugiej grupy ekspertów media społecznościowe mogą zostać wykorzystane
jako źródło informacji o rynku finansowym dla klientów indywidualnych, w tym do kontaktu
z emitentami, analitykami czy doradcami. Z drugiej strony będą one stanowiły coraz większą
rolę w pozyskiwaniu informacji o tzw. sentymencie ekonomicznym. W tym celu tworzone
są wyspecjalizowane narzędzia informatyczne, wykorzystujące elementy ekonomii
behawioralnej, które przeszukują media społecznościowe w poszukiwaniu opinii i postrzegania
społeczeństwa nt. rynków finansowych.
11
Załącznik 3 Rekomendacje dla rynku kapitałowego - EKF 2013
I. Wzmocnienie polskiego rynku kapitałowego poprzez silniejszą integrację z rynkiem
europejskim i globalnym
Rekomendujemy podjęcie działań zmierzających do osiągnięcia w perspektywie najbliższych
kilku lat standardowego dla krajów rozwiniętych poziomu integracji polskiego rynku
kapitałowego z rynkami międzynarodowymi. Sposobem na osiągnięcie tego celu jest istotne
zwiększenie konkurencyjności krajowych podmiotów tworzących szeroko rozumianą
infrastrukturę rynku.
Uzasadnienie
Rynek polski powinien być w powszechnej opinii uznawany za naturalną część rozwiniętej
infrastruktury rynku europejskiego, a przez to również globalnego. Procesy alokacji kapitału
między Polską a rynkami zewnętrznymi, zwłaszcza w ramach Unii Europejskiej, nie mogą
napotykać barier regulacyjnych i operacyjnych. Powinny przebiegać w sposób efektywny
kosztowo. Proces integracji powinien być aktywnie stymulowany przez instytucje rynku
kapitałowego, w tym w szczególności przez GPW. Może się to odbywać dzięki wykorzystaniu
rozwiązań wynikających z integracji operacyjnej oraz związków kapitałowych z branżowymi
podmiotami krajowymi i międzynarodowymi realizującymi podobną politykę.
Integracja krajowego rynku kapitałowego z rynkiem europejskim, i szerzej – globalnym, może
być i jest realizowana wieloma metodami. Dotychczasowy stopień integracji uważany jest
za zbyt niski, nie zachęcający wystarczająco do podnoszenia jakości i konkurencyjności usług
kapitałowych oferowanych na rynku polskim zarówno przez podmioty krajowe, jak i zagraniczne.
Podobna diagnoza dotyczy usług oferowanych przez polskie podmioty na rynkach zagranicznych.
Ten niewystarczający poziom integracji poważnie ogranicza pełne wykorzystanie potencjału
polskiego rynku kapitałowego i polskiej gospodarki oraz stwarza ryzyka dla jego
konkurencyjności na przyszłość. Ryzyka te, choćby w postaci konkurencyjnych wobec
funkcjonujących na polskim rynku giełdowym metod zawierania i rozliczania transakcji, mogą
ujawnić się w sposób i w skali zagrażającej dalszemu dynamicznemu rozwojowi rynku krajowego.
Skala polskiego rynku kapitałowego, mimo dużego potencjału wzrostu organicznego, jest wobec zagrożeń konkurencyjnych – istotnym, ale naturalnym ograniczeniem utrudniającym
rozwój usług kapitałowych na najwyższym poziomie jakościowym i konkurencyjnych kosztowo.
Powinno to skłaniać do wykorzystywania mechanizmów prowadzących do większej integracji
międzynarodowej i krajowej (np. do pionowej integracji krajowej infrastruktury tradingowej
i rozliczeniowej, integracji krajowych podmiotów pośredniczących w obrocie), także
z wykorzystaniem mechanizmów M&A. Procesy te powinny być nacechowane silną postawą
prokliencką, uwzględniającą oczekiwania funkcjonujących lub zamierzających funkcjonować
12
na polskim rynku inwestorów i emitentów instrumentów finansowych wobec regulatorów
i wszelkich podmiotów oferujących usługi na rynku kapitałowym.
Wielu międzynarodowych inwestorów nie jest obecnych w Polsce. Z kolei, niektórzy inwestorzy
krajowi nie mogą efektywnie działać za granicą wyłącznie z powodu istnienia barier
regulacyjnych lub braku wymaganych rozwiązań infrastrukturalnych. Powoduje to ryzyko
nie wykorzystania szans rozwojowych polskiego rynku. Dzięki odblokowaniu potencjału możliwy
będzie szybki wzrost wartości kapitałów alokowanych przez inwestorów międzynarodowych
w Polsce oraz bardziej efektywne wykorzystanie kapitałów inwestorów krajowych. Nasze
przedsiębiorstwa uzyskają lepsze warunki finansowania rozwoju poprzez emisję akcji i obligacji.
Integracja spowoduje nie tylko transfer funduszy z zagranicy na rynek polski, ale również
przyspieszony przepływ wiedzy i technologii. Sektor finansowy może i powinien być
katalizatorem rozwoju szeregu powiązanych z nim sektorów polskiej gospodarki. Firmy krajowe
działające na rynku kapitałowym (domy maklerskie, banki depozytowe, a także GPW i KDPW)
powinny wykorzystać tę szansę w celu wzrostu oraz dywersyfikacji przychodów, świadczenia
komplementarnych usług oraz zdobywania kompetencji ułatwiających działanie również
na rynkach międzynarodowych. Rozwój oparty o mało zróżnicowane źródła przychodów,
zwłaszcza przy przewidywanej malejącej rentowności usług związanych z obrotem
instrumentami finansowymi, wydaje się bowiem posiadać poważne ograniczenia.
Integracja musi być powiązana z wcześniejszym, a co najwyżej - równoległym odblokowaniem
potencjału rynku kapitałowego poprzez usunięcie szeregu barier, w szczególności regulacyjnych,
oraz stworzeniem całkowicie nowych rozwiązań prorozwojowych.
Rekomendacja kierowana jest do wszystkich podmiotów polskiego rynku kapitałowego.
II. Podniesienie wiarygodności rynku kapitałowego
Rekomendujemy podjęcie systematycznych działań zmierzających do
wiarygodności rynku kapitałowego poprzez:
stałego podnoszenia
- szersze promowanie i wprowadzanie w obszar działań edukacyjnych i zawodowych
standardów profesjonalnych i etycznych,
- ograniczenie dostępu do możliwości świadczenia usług na rynku publicznym przez podmioty
nie spełniające tych standardów,
- stworzenie prostych, przyjaznych i powszechnie wykorzystywanych mechanizmów
zachęcających do szerokiego wykorzystania przez obywateli narzędzi rynku kapitałowego
do średnio- i długoterminowych inwestycji w polską gospodarkę (z wykorzystaniem
mechanizmów podatkowych),
- stworzenie systemu profesjonalnej i przejrzystej oceny emitentów oraz monitorowania
ryzyka na polskim rynku obligacji kierowanych na rynek publiczny, np. poprzez powołanie
niezależnej instytucji odpowiedzialnej za realizacje tych zadań.
13
Uzasadnienie
Globalny kryzys finansowy kilku ostatnich lat zwany jest kryzysem zaufania do systemu
finansowego. Na poszczególnych jego etapach lawinowo tracili wiarygodność m.in. emitenci
instrumentów dłużnych, agencje ratingowe, audytorzy, firmy inwestycyjne, banki, a nawet
giełdy. Długofalowym skutkiem utraty wiarygodności jest stopniowe wycofywanie
się inwestorów z rynku kapitałowego.
Odbudowa wiarygodności to priorytet również w Polsce. Zadaniem organów regulacyjnych,
nadzorczych, organizatorów obrotu, pośredników i innych firm świadczących usługi jest
stworzenie rynku działającego bezpiecznie i stabilnie. Asymetria informacji, pomimo,
że w sposób naturalny wbudowana w mechanizm funkcjonowania rynku, powinna
być minimalizowana i nie może zostać wykorzystana na niekorzyść inwestorów.
W przypadku emitentów instrumentów finansowych konieczne jest podniesienie standardów
ładu korporacyjnego skutkujące lepszym przepływem wiarygodnych informacji pomiędzy spółką
a inwestorami. W ten nurt poprawy zaufania wpisuje się np. inicjatywa poprawy zasad
funkcjonowania rynku NewConnect.
Przywróceniu wysokiej wiarygodności rynku kapitałowego służyć będzie zapewne system zachęt
promujących inwestowanie na rynku publicznym przez osoby indywidualne. System powinien
zachęcać do oszczędzania, a także do inwestowania w instrumenty średnio- i długoterminowe,
takie jak akcje czy obligacje korporacyjne lub samorządowe. Powinien uwzględniać
w szczególności rozwiązania podatkowe. Należy dokonać weryfikacji obecnie obowiązujących
zasad tworzących trzeci filar emerytalny w celu przekształcenia go w aktywny i znaczący element
rynku kapitałowego.
W ramach dbania o zaufanie do rynku publicznego konieczna jest weryfikacja rozwiązań
zawartych w dyrektywie dotyczącej resolution (czyli kontrolowanej upadłości banków
należących do europejskich grup kapitałowych). W przypadku upadłości akcjonariusza
wiodącego banku działającego w Polsce, muszą one zapewnić nie tylko ciągłość zarządczą
i ciągłość nadzoru nad bankiem w Polsce, ale także pełną ochronę interesów akcjonariuszy
mniejszościowych.
Wspieranie rynku obligacji leży w interesie polskiego rządu, inwestorów i polskich
przedsiębiorców. Bezpieczny rynek obligacji stwarza alternatywę dla kredytu, co jest szczególnie
istotne w okresie spowolnienia gospodarczego i zaostrzenia polityki kredytowej banków.
Dynamiczny, ilościowy rozwój rynku Catalyst w Polsce jest obecnie zagrożony, bowiem rośnie
ryzyko utraty wiarygodności. Na rynku przybywa emitentów działających w branżach
dotkniętych kryzysem i o słabszej kondycji finansowej. Bezpieczeństwo polskiego rynku obligacji
pozwoliłoby podnieść sprawny system oceny emitentów oraz monitorowania ryzyka. Powinien
on weryfikować wiarygodność finansową jak największej grupy firm oferujących swoje papiery
dłużne. System nie osłabiałby atrakcyjności tego rynku jako miejsca pozyskiwania kapitału
14
inwestycyjnego, tak jak w przypadku obwarowania emisji obligacji kowenantami. Zachwianie
zaufania klientów indywidualnych do rynku obligacji w wyniku emisji przeprowadzonych
przez nierzetelnych emitentów (i w konsekwencji niespłacenie nabywców obligacji), mogłoby
mieć daleko idące konsekwencje nie tylko dla funkcjonowania Catalyst, ale również dla całej
gospodarki i mechanizmu alokacji kapitału opartego w dużej mierze na oszczędnościach
pochodzących od ludności.
Rekomendacja kierowana jest do organów administracji publicznej, ośrodków dydaktycznych
i wszystkich podmiotów polskiego rynku kapitałowego.
15