Nowelizacja Ustawy o rachunkowości w zakresie transakcji

Nowelizacja Ustawy o rachunkowości w zakresie transakcji wyrażonych w walutach obcych
Wpisany przez dr Andre Helin
Przepisy Ustawy o rachunkowości dotyczące ujmowania i wyceny transakcji wyrażonych
w walucie obcej były w ostatnich latach wielokrotnie zmieniane. Następne zmiany
proponowane są w rozpatrywanej, kolejnej nowelizacji ustawy. Są one dwojakiego
rodzaju: pierwsza grupa dotyczy zasad wyceny mających w niewielkim stopniu wpływ na
wynik finansowy okresu, druga ma charakter redakcyjny - dostosowujący przepisy
ustawy o rachunkowości do terminologii zawartej w innych aktach prawnych.
W aktualnym brzmieniu art. 30 ust 2 ustawy o rachunkowości operacje gospodarcze wyrażone
w walutach ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po
kursie:
1. kupna lub sprzedaży walut stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka w przypadku operacji sprzedaży lub kupna walut oraz operacji zapłaty należności lub
zobowiązań,
2. średnim ustalonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień, chyba że
w zgłoszeniu celnym lub innym wiążącym jednostkę dokumencie ustalony został inny kurs - w
przypadku pozostałych operacji.
Jeżeli aktywa i pasywa są wyrażone w walutach, dla których bank, z którego usług korzysta
jednostka, lub Narodowy Bank Polski nie ustalają kursu, to kurs tych walut określa się w relacji
do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ustalany przez Narodowy
Bank Polski.
Z kolei transakcje wyrażone w walucie obcej będące w toku na dzień bilansowy lub na inny
dzień sporządzenia bilansu wycenia się w następujący sposób (art. 30 ust 1 ustawy):
1/3
Nowelizacja Ustawy o rachunkowości w zakresie transakcji wyrażonych w walutach obcych
Wpisany przez dr Andre Helin
1. składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych
wycenionych metodą praw własności) - po kursie kupna stosowanym w tym dniu przez bank, z
którego usług korzysta jednostka, nie wyższym jednak od kursu średniego ustalonego dla danej
waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień, z zastrzeżeniem pkt. 3,
2. składniki pasywów - po kursie sprzedaży stosowanym w tym dniu przez bank, z którego
usług korzysta jednostka, nie niższym jednak od kursu średniego ustalonego dla danej waluty
przez Narodowy Bank Polski na ten dzień,
3. gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu
ustalonego na dzień wyceny, dla danej waluty przez Narodowy
W projekcie nowelizacji ustawy art. 30 ust. 2 otrzymuje następujące brzmienie:
„wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na
dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
1. faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku
sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
2. średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia
poprzedzającego ten dzień - w przypadku pozostałych operacji,
3. jeżeli aktywa i pasywa są wyrażone w walutach, dla których Narodowy Bank Polski nie
ogłasza kursu, to kurs tych walut określa się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty
odniesienia, której kurs jest ogłaszany przez Narodowy Bank Polski".
Jak wynika z przytoczonych przepisów, proponowane zmiany rezygnują z zastosowania kursu
2/3
Nowelizacja Ustawy o rachunkowości w zakresie transakcji wyrażonych w walutach obcych
Wpisany przez dr Andre Helin
banku, z którego usług korzysta jednostka a ponadto mają na celu - co jest najważniejsze dostosowanie zasad przeliczania operacji wyrażonych w walutach obcych (w tym przychodów i
kosztów) i w konsekwencji ustalania różnic kursowych do zasad określonych w przepisach
podatkowych (ustawy CIT i PIT).
W zakresie zmian o charakterze redakcyjnym zastąpiono dotychczasowe sformułowanie „kurs
ustalony przez Narodowy Bank Polski" na kurs ogłaszany przez Narodowy Bank Polski zmiany te mają wyłącznie charakter porządkowy.
Dostosowanie przepisów ustawy o rachunkowości do przepisów podatkowych jest (aczkolwiek
małym) krokiem we właściwym kierunku, gdyż synkronizacja przepisów podatkowych i
rachunkowych eliminuje zbędne wtórne przeliczania tych samych transakcji, zwłaszcza w
obszarach, gdzie mają tylko znikome znaczenie dla prawidłowego i rzetelnego obrazu
sprawozdania finansowego.
Synkronizacja przepisów ustawy o rachunkowości do przepisów podatkowych uniemożliwia
natomiast nadal pełne wykorzystanie wytycznych Międzynarodowych Standardów
Sprawozdawczości Finansowej (MSR 21), który z przyczyn praktycznych dopuszcza na dzień
zawarcia transakcji zastosowanie kursu zbliżonego do rzeczywistego obowiązującego w dniu
zawarcia transakcji, na przykład kursu średniego z danego tygodnia lub miesiąca dla każdej
waluty obcej, jeżeli faktyczne wahania kursu danej waluty w danym okresie nie są istotne. Z
przepisów tych korzystają zwłaszcza grupy kapitałowe o międzynarodowym zasięgu realizujące
transakcje w ramach grupy. Mając na uwadze fakt, iż wytyczne MSR 21 nie mają w końcowym
rezultacie żadnego wpływu na wielkość zobowiązań podatkowych, zalecane byłoby, aby projekt
nowelizacji w całości dostosować do wytycznych MSR 21.
3/3