Chasydzi
Transkrypt
Chasydzi
Okruchy Bożej obecności Ruch chasydzki dawniej i dziś Karolina Wantuch - Gazda Dzisiejszy chasydyzm ma patriarchalny i dziedziczny charakter. Śpiew i taniec są jego integralnymi elementami, służącymi uwzniośleniu modlitwy i zaangażowaniu całego ciała dla chwalenia Boga. Charakterystyczną cechą chasydów jest tradycyjny strój, pochodzący jeszcze z wschodnioeuropejskich sztetli. Na narodziny ruchu chasydzkiego nie bez wpływu pozostaje XVIII-wieczna sytuacja na terenach dzisiejszego pogranicza polsko-ukraińskiego. Nieustannie miały tam miejsce oblegania miast, ruchawki chłopskie, przemarsze wojsk oraz najbardziej krwawe zamieszki na Ukrainie zwane hajdamaczyzną, a w końcu antykrólewski i antyrosyjski zryw szlachty- konfederacja barska. Niepewność jutra, nieufność i rywalizacja w kahałach sprzyjały duchowej separacji od aktualnych wydarzeń i poszukiwaniu rozwiązań w mistyce i ruchach mesjańskich zwłaszcza, że gmina powoli przestawała być bezpiecznym schronieniem dla pragnących żyć religijnie. Ruch chasydzki stanowił w pewnym sensie opozycję wobec struktur władzy, gdyż był tworzony dla ludu i przez lud. Mimo, że chasydyzm zakorzeniony był w judaizmie, to niektóre jego aspekty wykraczały poza nauki rabinackie. Chasydzka filozofia dostrzegała okruchy Bożej obecności w każdym przejawie stworzenia. Jej przedstawiciele twierdzili, że świat istnieje niejako „wewnątrz" Boga, dlatego oddawaniem mu czci może być spełnianie prostych codziennych czynności. W nurcie tym niezwykle ważna była postać cadyka (sprawiedliwego męża). Był on duchowym przewodnikiem, któremu tradycja przypisywała bezpośredni kontakt ze Stwórcą oraz ogrom mądrości. Często posiadał on zdolność uzdrawiania i jasnego postrzegania spraw. Pełnił rolę swoistego pośrednika między Bogiem a Jego ludem. Twórcą współczesnego chasydyzmu był rabin Izrael ben Eliezer, który otrzymał zaszczytne miano Baal Szem Tow („Mistrz dobrego Imienia”, w skrócie Beszt). Występował przeciw akademickiemu nauczaniu religii. Kładł nacisk na prostą, osobistą, bezpośrednią pobożność. Baal Szem Tow urodził się w Międzyborzu na Podolu, żył w latach 1698-1760. Wcześnie stracił rodziców i do 16 roku życia pozostawał pod opieką gminy wyznaniowej. Wówczas został pomocnikiem mełameda (nauczyciela w chederze), a następnie sprawował opiekę nad synagogą. Był zdolnym uczniem, szybko chłonął wiedzę talmudyczną i kabalistyczną, lecz ponoć ukrywał przed ludźmi swoje studia i kontakty z cadykami. Posiadał zdolności kontemplacyjne i mistyczne. Jego przydomek Pan Dobrego Imienia pochodził od tego, że wytwarzał amulety z hebrajskimi imionami Boga. Za pomocą ludowej medycyny umiał wypędzać złe duchy. Udawało mu się osiągać stan intensywnych kontemplacji, którym nieraz towarzyszyły mistyczne wizje. Podstawą jego nauczania była umiejętność dostrzegania Boga we wszystkich elementach świata i doświadczenie Jego obecności. Radził, by służyć Bogu z radością poprzez modlitwę i codzienne zwykłe czynności, odrzucając ascezę i zamartwianie się. Modlitwa w jego rozumieniu miała angażować zarówno umysł, jak i ciało. Zalecał też gwałtowne ruchy pomagające wchodzić w trans, dzięki któremu dusza zdobywała boską wiedzę potrzebną w ziemskich trudnościach. Wierzył, iż sam jest pośrednikiem między Bogiem a ludźmi. Pozostawił po sobie jedynie modlitwy i homilie, gdyż był przeciwnikiem spisywania nauk. Mimo to, jednemu z jego uczniów udało się przemycić nieco nauk mistrza w pismach. Natomiast prawdziwą skarbnicę wiedzy o Baalu stanowi Szewachim – zbiór legend na jego temat. Jednym z największych jego osiągnięć jest przeniesienie mistycyzmu wcześniej dostępnego tylko elitom niejako „pod strzechę” i poprzez to zbliżenie ludzi do Boga. To postępowanie płynęło z wiary ben Eliezera w to, że każdy człowiek ma do wypełnienia we wszechświecie ważną misję i najczęściej czyni to nieświadomie. Trudno się więc dziwić, że takie rozumienie powinności religijnych wpłynęło na rozpowszechnienie się chasydyzmu w krótkim czasie w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Istnieje wiele odłamów chasydyzmu, m.in. Wisznicer, Lubawiczer, Belzer czy Bracławer. W niektórych nazwach domów chasydzkich brzmi echo wschodnioeuropejskich miejscowości, z których wywodzi się dany ród. Obecnie ponad połowa chasydzkiej społeczności mieszka w Izraelu, a drugie co do ich liczebności skupisko znajduje się w USA.