Doskonalenie współpracy w rodzinie

Akademia Młodego Ekonomisty
Współpraca w rodzinie
Anna Resler
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
30 września 2015 r.
Na jakie pytania będziemy
poszukiwali odpowiedzi?
Wpływ rywalizacji na rodzinę?
Jakie są korzyści przynosi współpraca?
Jak rozwijać w dziecku umiejętność kooperacji?
Cywilizacja oparta na dominacji
rywalizacji
Patrząc na zachowania wokół widzimy, m.in. że:
maluchy w przedszkolu walczą o „lepszą” rękę pani
na spacerze,
• w szkole podstawowej uczniowie licytują się, kto
mądrzejszy, dowcipniejszy, sprawniejszy,
• gimnazjaliści konkurują o lepszą pozycję w
grupie, szkole,
• licealiści o większe powodzenie u płci
przeciwnej,
• także nauczyciele nie są wolni od „emocji toru
wyścigowego”.
Rywalizacja
• postawa dominacji i walki, polegająca na
zaspokajaniu swoich potrzeb bądź
osiągnięciu celu kosztem przegranej drugiej
strony konfliktu;
• podstawą tego stylu jest założenie wygranej
za wszelką cenę przy równoczesnym
ignorowaniu potrzeb drugiej strony.
Konsekwencje ?
Czyżby…
Pragnienie sukcesu i indywidualny
postęp dla uzyskania coraz to
większego prestiżu wzięły górę nad
poczuciem wspólnoty, współczucia i
więzi?
Jakie korzyści przynosi
rywalizacja?
•
•
•
•
•
•
•
•
powoduje wzrost motywacji do działania,
zwiększa gotowość do aktywności i wysiłku,
uruchamia ambicję,
daje poczucie mocy,
daje radość z pokonania przeciwnika,
podnosi samoocenę, poczucie własnej wartości,
zaspokaja potrzebę osiągnięć,
oswaja z sytuacją porażki (trening w
bezpiecznych warunkach).
Jakie straty wynikają z
rywalizacji?
•
•
•
•
•
•
•
utrata rodzeństwa/rodzica, zyskanie „rywala”,
brak poczucia bezpieczeństwa,
obciążenie emocjonalne (stres), ciągła walka,
poczucie osamotnienia,
konflikt między ja realnym, a ja idealnym,
presja, przymus bycia najlepszym,
niskie poczucie własnej wartości w wypadku
niezrealizowania się (nie bycia najlepszym) i
porażki,
• poczucie, mam wszystkiego mniej,czucie się
gorszym,
Jakie straty wynikają z rywalizacji?
c.d.
• przewaga negatywnych uczuć i myśli,
• przekonanie, że ciągle muszę być czujny
aby nie zabrali mi więcej,
• przymus i wynajdywanie tego, w czym
muszę być lepszy,
• w sytuacji przegranej myślenie, że „jestem
do niczego”,
• utwierdzanie się w braku sprawczości,
znaczenia,
Jakie straty wynikają z rywalizacji? c.d.
• przekonanie, że:
- rodzina to arena walki,
- partner w relacji to wróg,
- w konflikcie nie ma kompromisu – musi być
wygrany- przegrany,
- rację ma silniejszy,
- nikomu nie można ufać,
• traktowanie siebie i innych przedmiotowo,
• przekonanie, że można być kochanym i
zasługiwać na miłość tylko wtedy, gdy jest się
zwycięzcą,
Jakie straty wynikają z rywalizacji?
c.d.
• tendencja do działania samemu, współpraca to
ryzyko,
• nikomu nie można ufać,
• uzależnienie od silnych emocji,
• przeżywanie silnych uczuć złości, gniewu,
zazdrości niechęci,
• postrzeganie otaczającego świata jako pola walki,
• zaburzone relacje.
Współpraca w rodzinie
Proszę sobie przypomnieć ostatnią sytuację, w
której doświadczyliście Państwo współpracy
w rodzinie i poszukajcie odpowiedzi na
pytania:
• Jak do tego doszło? (Jaka ta była sytuacja? Kto
zainicjował współpracę? Jak to zrobił? Jaka była
reakcja innych w rodzinie?)
• Jakie uczucia towarzyszyły (Wam i innym)?
• Jaki był efekt ?
Jakie korzyści płyną ze współpracy?
• bliskość,
• wsparcie, wzajemna pomoc,
• zaspokojenie potrzeb: uznania, przynależności,
bezpieczeństwa,
• budowanie zaufania,
• poczucie jedności,
• poczucie siły i ważności,
• poczucie sprawczości,
• wymiana doświadczeń i informacji,
• podział pracy (więcej czasu, mniej wysiłku),
Jakie korzyści płyną ze współpracy?
c.d.
• głębsze poznanie poprzez wielostronne spojrzenie
na siebie i problem,
• możliwość dzielenia się,
• wspólna radość,
• wzrost poczucia odpowiedzialności,
• wykorzystanie indywidualnych predyspozycji,
uczenie się organizacji,
• bank pomysłów,
• większa szansa na osiągnięcie celu,
• realne poczucie własnej wartości.
Jakie straty wynikają ze współpracy?
• konieczność kompromisów,
• uznawanie potrzeb innych,
• podział gratyfikacji.
Kiedy i jak
uczyć umiejętności społecznych?
Kiedy ?
Ucz umiejętności społecznych jak
najwcześniej
1) Organizuj spotkania z innymi dziećmi w domach;
2) Ucz, jak wchodzić w grupę i jak z niej
wychodzić;
3) Tłumacz, na czy polega przyjaźń;
4) Całą rodziną ćwiczcie bycie w dobrym kontakcie
(uśmiechanie się, komplementowanie wzajemne, uściski rąk);
5) Proponuj zabawy w ćwiczenie zachowań
społecznych poza domem (np.: w proszenie o pomoc w
sklepie, pytanie o drogę, zakupy w lokalnym sklepie, uśmiechanie się
do ludzi, mówienie „dzień dobry” itp.)
6) Ucz ☺
!
Jak?
• Modelowanie (przykład)
• Naśladownictwo – odgrywanie roli (wzorzec
czynności)
• Identyfikacja (wzór osobowy)
Modelowanie
To uczenie się przez obserwację i naśladowanie nowych
zachowań, które nie znajdowały się w menu dotychczasowych
zachowań dziecka.
• Modeluj pewność siebie w sytuacjach społecznych
1) Pierwszy mów: „Dzień dobry”, przedstawiaj się;
2) Bądź przyjazny do ludzi;
3) Praw innym komplementy;
4) Pomagaj innym, gdy widzisz taką potrzebę;
5) Podejmuj ryzyko i komentuj, jak to ważne
(np.: „Myślałam, że będzie trudniej”, „Myślałem, że pójdzie mi lepiej,
ale przynajmniej wiem co robić następnym razem”).
Modelowanie c.d.
• Ucz, że istnieje więcej niż jeden sposób patrzenia
na sprawy, więcej niż jedno rozwiązanie problemu
1) Porażka uczy, czego mamy nie robić, by osiągnąć to, co
chcemy.
2) Ucz dziecko poszukiwania rozwiązań, aż znajdzie
właściwe (ćwicz w sytuacjach życia codziennego).
• Ucz tolerancji i szacunku dla innych
Pokazuj, że ludzie nie muszą być idealni, by być
wartościowymi. Im więcej okazujesz wyrozumiałości w
stosunku do innych, tym bardziej dzieci będą
wyrozumiałe wobec siebie... (i ciebie).
Naśladownictwo – odgrywanie ról
To sytuacja, w której dziecko ma wczuć się w rolę,
zachowywać się w określony sposób.
Odgrywanie ról pomaga dziecku zmienić swoje
zachowanie lub postawy.
• Ćwicz w domu sytuacje społeczne trudne dla
Twojego dziecka
(Np.: patrzenie w oczy, rozmowy z innymi dziećmi i dorosłymi,
przedstawianie się, rozwiązywanie konfliktów itp.)
Udzielanie informacji zwrotnej
• Dostarczanie dziecku wiedzy na temat tego, jak
dobrze sobie radzi podczas odgrywania przez nie roli.
• Informacje zwrotne – tylko pozytywne!
• ponieważ prowadzą do:
– redukcji agresji,
– redukcji izolacji społecznej,
– zwiększania umiejętności współpracy w grupie.
• Rodzaje wzmocnień:
– materialne,
– społeczne,
– pozytywna ocena własnego zachowania.
Identyfikacja
To przejmowanie przez dziecko pewnych zachowań
czy postaw osób, z którymi jest silnie uczuciowo
związane, a więc przede wszystkim rodziców.
• Dbajcie o ciepłą, serdeczną atmosferę rodzinną,
gdyż ona przyczynia się do intensyfikacji procesu
utożsamiania się dziecka z modelami, którymi są
ojciec i matka.
• Związek uczuciowy rodziców z dzieckiem jest
czynnikiem wpływającym na przebieg i wynik
procesu identyfikacji.
Unikaj
1) ośmieszania dziecka,
2) krytykowania ludzi,
3) poniżania siebie, gdy ci coś nie wyjdzie,
4) poniżania dziecka, gdy mu coś nie wyjdzie.
Wspierająca postawa rodzica
• Pomóż dzieciom radzić sobie z lękiem o
własne znaczenie.
• Pamiętaj, że każde dziecko chce być
wyjątkowe, akceptowane jako ono.
• Niech rodzina będzie miejscem, gdzie
jest się przyjętym takim, jakim się jest
(a nie w zależności od umiejętności, osiągnięć, itd.)
• Zniechęcaj do rywalizacji (istnieje
wystarczająco dużo rywalizacji- nie ma
powodu by to wzmacniać).
• Ciesz się z różnorodności pomiędzy
dziećmi/rodzeństwem.
• Doceń niepowtarzalność, podkreślaj że
większość rzeczy nie jest zła lub dobra
sama w sobie- nie mogą więc stać się
przedmiotem dumy czy żalu.
• Traktuj dziecko jako odrębną istotę, a nie
w relacji do innych. Nie wpadnij w pułapkę
porównywania.
• Istoty sklonowane czułyby się nikim (na
szczęcie takie nie istnieją).
• Skoncentruj się na tym, aby poznać
pragnienia i potrzeby dziecka.
• Pozwól dziecku doświadczać, podejmować
decyzję oraz ponosić ich konsekwencje.
• Bądź blisko, lecz nie przytłaczaj.
• Czuwaj, lecz nie wyręczaj.
• Ucz zasad, doceniaj, aktywnie słuchaj.
• Bądź ciekaw swojego dziecka ☺ !
Komunikacja
3 części komunikatu JA
Ja czuję
(jestem)...
• Wskaż na konkretne uczucia w danej chwili (jestem zły,
smutny, zdenerwowany, jest mi przykro, czuje się
niepewnie...)
kiedy ty ...
• Przedstaw konkretne zachowanie drugiej osoby, które
wywołało w nas wcześniejsze emocje.
ponieważ...
Chcę
• Opisz, jaki wpływ (konsekwencje) ma dla Ciebie
przedstawione wcześniej zachowanie, dlaczego
wywołuje ono opisane emocje.
• Wyraź jasno swe prośby i oczekiwania.
Przykład
Przykłady komunikatu – JA
Czuję
Stwierdzenie uczuć
Jestem zły
Jestem
zaniepokojony
Czuję się smutny
Kiedy (ty)
Zachowanie
problematyczne
Ponieważ
Konsekwencje
Chcę
Cele
Kiedy nie
Ponieważ opóźnia to Chciałbym, żebyś,
wykonujesz mojego
nasze wyjście z odłożył grę i założył
polecenia
domu
buty
Ponieważ to może
Kiedy słyszę, że nie
wpłynąć na Twoją
chcesz czytać lektury
ocenę z polskiego
Kiedy wyzywasz
swojego brata
Ponieważ zależy mi
na waszej dobrej
relacji i nie chcę
abyście się obrażali
w ten sposób
Chciałbym, żebyś
zaczął ją czytać
dzisiaj
Chciałbym, żebyś
powiedział jaką
masz do niego
prośbę
Skuteczne przekazywanie informacji
zwrotnych – „FUO”
Fakty - odwoływać się do
nich, do zachowania, a nie
do osoby
Uczucia - własne,
wyrażone w sposób
łagodny, ale stanowczy
Oczekiwania - konkretne
wraz z komunikatem
wspierającym
F
Piotruś posprzątałeś
dziś na biurku.
U
Cieszę się i jestem
zadowolona, że
zrobiłeś to bez mojej
prośby.
O
Chciałbym, częściej
doznawać takich
niespodzianek. To
miłe ☺
Czynniki zachęcające do
współpracy
• zainteresowanie rodziców dzieckiem
(rozmowy, dbanie o jego komfort);
• wzmacnianie poczucia wartości dziecka,
wiara, że poradzi sobie z nowymi
wyzwaniami, mimo, iż niekiedy odnosi
porażki;
• oferowanie pomocy w przypadku
trudności;
• atmosfera szacunku w domu rodzinnym;
• dbanie o szeroko rozumiany rozwój dziecka
(fizyczny, emocjonalny, społeczny,
poznawczy);
• dostosowywanie zadań do możliwości
dziecka, zbyt wygórowane ambicje rodzica
hamują i utrudniają chęć współpracy;
• zorganizowanie dziecku warunków,
ustalenie stałego harmonogramu dnia (stałe
pory odrabiania lekcji, odpoczynku, snu);
• konsekwencja i wytrwałość w wspieraniu
dziecka kiedy tego wymaga;
• przyznawanie się do błędów własnych,
• zachęcanie do zadawania pytań,
• posiadanie czasu !!!
Zachowania rodziców wpływające
pozytywnie na atmosferę w
rodzinie
1.
2.
3.
4.
5.
Służenie przykładem.
Dostrzeganie sukcesów, pochwały.
Stawianie racjonalnych wymagań.
Pomoc i wsparcie.
Interesowanie się dzieckiem (jego
sukcesami i trudnościami, NIM).
7. Pozytywne emocje.
8. Mądre karanie.
9. Nagradzanie.
10. Zapewnienie dobrych warunków.
11. Traktowanie rodzeństwa na równi.
12. Obowiązki domowe.
Podsumowanie
• Należy się starać, żeby dzieci dobrze się
czuły w domu, aby chciały rozmawiać z
rodzicami i stawały się coraz bardziej
samodzielne.
Dziękuję za spotkanie ☺
[email protected]