Drugie sprawozdanie na temat wprowadzania w życie Ogólnych

KANCELARIA SEJMU
BIURO STUDIÓW
I EKSPERTYZ
WYDZIAŁ
INFORMACJI
I DOKUMENTACJI
Drugie sprawozdanie
na temat wprowadzania w życie
Ogólnych Wytycznych Polityki Gospodarczej
w latach 2003-2005
Luty 2005
Tłumaczyła Maria Chmielewska –Szlajfer
Informacja
Nr 1126
Niniejsza informacja zawiera tłumaczenie sprawozdania Komisji
Europejskiej na temat wprowadzania w życie Ogólnych Wytycznych
Polityki Gospodarczej (BEPG) na lata 2003-2005, zaakceptowanego
27 stycznia 2005 r. Sprawozdanie dokonuje przeglądu postępów we
wdrażaniu unijnej strategii polityki gospodarczej, dokonanych w
pierwszej połowie kadencji.
Sprawozdanie zostało przygotowane przez służby komisji jako
część „Pakietu wdrożeniowego”, obejmującego również projekt
wspólnego raportu o zatrudnieniu oraz raportu w sprawie wprowadzania w życie strategii rynku wewnętrznego. Pakiet wdrożeniowy
przedstawia zasadnicze tło raportu wiosennego komisji na rok 2005
oraz przeglądu Strategii Lizbońskiej, dokonanego w połowie kadencji.
BSiE
1
BULLETIN QUOTIDIEN EUROPE
2 lutego 2005 r.
OGÓLNE WYTYCZNE POLITYKI GOSPODARCZEJ
INFORMACJA KOMISJI
W dniu 27 stycznia 2005 r. Komisja Europejska zaakceptowała swe drugie sprawozdanie na temat wprowadzania w życie Ogólnych Wytycznych Polityki Gospodarczej (BEPG)
na lata 2003-2005 (patrz EUROPE z dnia 28 stycznia, str. 9). Informacja komisji została opublikowana w naszej serii EUROPE/DOCUMENTS (w języku francuskim, angielskim i niemieckim).
DRUGIE SPRAWOZDANIE NA TEMAT
WPROWADZANIA W ŻYCIE BEPG
W LATACH 2003-2005
Druga ocena postępów we wprowadzaniu w życie Ogólnych Wytycznych Polityki
Gospodarczej, stanowiąca wkład do raportu wiosennego w roku 2005
Niniejsza informacja dokonuje przeglądu postępów we wdrażaniu unijnej strategii polityki gospodarczej, dokonanych w pierwszej połowie kadencji, przedstawionej w Ogólnych
Wytycznych Polityki Gospodarczej (BEPG) na lata 2003-2005 [Zalecenie Rady z dnia 26
czerwca 2003 r. w sprawie Ogólnych Wytycznych Polityk Gospodarczych państw członkowskich oraz wspólnoty (na okres 2003-2005), opublikowane w Official Journal (nr L 195/1 z
dnia 1 sierpnia 2003 r.)]. Zaakceptowane w roku 2003 i uaktualnione w roku 2004 [Zalecenie
Rady z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie uaktualnienia w roku 2004 Ogólnych Wytycznych Polityki Gospodarczej na lata 2003-2005], uwzględniające poszerzenie Unii, wytyczne koncentrują się na wkładzie, jaki polityki gospodarcze mogą wnieść do Strategii Lizbońskiej, zarówno poprzez dążenie do rozsądnych polityk makroekonomicznych, jak i poprzez zdecydowaną
reformę gospodarczą. Niniejsza informacja streszcza główne ustalenia sprawozdania na temat
wprowadzania w życie BEPG, które służby komisji przygotowały jako część „Pakietu wdrożeniowego”, obejmującego również projekt wspólnego raportu o zatrudnieniu, jak też raportu
2
BSiE
w sprawie wprowadzania w życie strategii rynku wewnętrznego. Pakiet wdrożeniowy przedstawia zasadnicze tło raportu wiosennego komisji na rok 2005 oraz przeglądu Strategii Lizbońskiej, dokonanego w połowie kadencji.
Skierowanie uwagi na środki polityczne
W porównaniu ze wstępną oceną, poczynioną w roku ubiegłym [Informacja komisji zatytułowana „Pierwsze sprawozdanie na temat wprowadzania w życie Ogólnych Wytycznych
Polityki Gospodarczej na lata 2003-2005”, COM(2004) 20 wersja ostateczna, zaakceptowana w dniu 21 stycznia 2004 r.], niniejsze sprawozdanie na temat wdrożenia dokonuje wcześniejszej oceny, po to by orzec osiągnięcie wyraźnego postępu lub brak postępów. W ten sposób, uwaga została w pewnej mierze przesunięta z założeń polityki na przedsięwzięte środki.
Ocena bierze jednak pod uwagę ograniczony czas, jaki nowe państwa członkowskie miały na
dostosowanie się do wytycznych.
Umiarkowana poprawa gospodarcza przy ograniczonym popycie wewnętrznym
Wkrótce po zaakceptowaniu BEPG na lata 2003-2005, w drugiej połowie roku 2003 sytuacja gospodarcza zaczęła się diametralnie zmieniać. W roku 2004 miała miejsce dalsza poprawa, wspierana korzystną sytuacją w gospodarce światowej. Jednak przy szacowanym tempie wzrostu w UE na poziomie 2,5% [PKB] w roku 2004 (i ok. 2% w strefie euro), poprawa
gospodarcza jest raczej umiarkowana, i należałoby ją jeszcze utrwalić poprzez zwiększenie
popytu wewnętrznego. Daje się odnotować pewną poprawę na rynku pracy, gdzie wzrost zatrudnienia osiągnął w roku 2004 dawny poziom 0,4%, czemu towarzyszył umiarkowany
wzrost płac. Ocenia się, że w porównaniu z rokiem 2003 inflacja wzrosła jedynie nieznacznie,
do 2,2% zarówno w 25 państwach UE, jak i w strefie euro, pomimo wzrostu cen energii, który w strefie euro został złagodzony przez aprecjację euro.
Polityki makroekonomiczne zachowały swe cechy przystosowawcze
W kontekście ciągłej niepewności, co do charakteru poprawy oraz rosnących cen energii,
w roku 2004 polityki makroekonomiczne miały charakter dostosowawczy. EBC nie zmieniał
swej zasadniczej polityki stóp procentowych. Niektóre banki centralne w Unii podniosły stopy procentowe, aby powstrzymać presję inflacyjną. Ogólnie, polityki fiskalne w krajach Piętnastki pozostawały w roku 2004 zasadniczo neutralne, jak na to wskazują jedynie minimalne
zmiany polityki bieżącej, podczas gdy automatyczne stabilizatory ogólnie działały na rzecz
zwiększenia aktywności gospodarczej. W niektórych nowych państwach członkowskich poprawa stanu finansów publicznych przyczyniła się do bardziej zachowawczego stanowiska w
sprawie polityki walutowej, aniżeli miałoby to miejsce w innej sytuacji.
Uporczywe deficyty budżetowe
W roku 2004 kilka państw członkowskich, które odnotowały wysoki deficyt budżetowy
w roku 2003, osiągnęło jedynie ograniczony postęp w uzdrawianiu sytuacji budżetowej. W
połączeniu z ciągle mniejszym niż potencjalny wzrostem w roku 2004, sugerowało to, że
przeciętny deficyt nominalny wzrósł do nieomal 3% PKB w strefie euro i pozostał niezmieniony na nieznacznie niższym poziomie w UE jako całości. Za tym kryją się jednak znaczne
różnice pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi: mierne osiągnięcia niektórych
państw członkowskich kontrastują z mocną pozycją „bliską równowagi lub osiągającą nadwyżkę”, uzyskaną lub utrzymaną przez szereg innych państw członkowskich w roku 2003 lub
2004 (Belgia, Dania, Estonia, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Finlandia i Szwecja).
BSiE
3
W roku 2004 niemal jedna trzecia państw członkowskich zanotowała deficyt przekraczający 3% PKB
Nominalne salda budżetowe pogorszyły się w ponad połowie państw członkowskich:
nadwyżka przeszła w deficyt w czterech państwach członkowskich, a w dziesięciu następnych, szczególnie w Grecji i w Polsce, deficyty pogłębiły się. Na podstawie prognozy gospodarczej Komisji z jesieni 2004 r. należy wnosić, że dziewięć państw członkowskich odnotowało w roku 2004 deficyt znacznie przekraczający pułap 3% PKB. Podobnie niekorzystna
była wyjściowa pozycja budżetowa kilku nowych państw członkowskich, co wynika z ciągle
trwającego okresu transformacji i różnych problemów, przed jakimi stają ich polityki fiskalne. Nadmierny deficyt został już stwierdzony w Portugalii w roku 2002, w Niemczech i Francji w roku 2003, podczas gdy w roku 2004 nadmierny deficyt zanotowało osiem następnych
państw, mianowicie Grecja i Holandia oraz, po przystąpieniu do Unii, Cypr, Republika Czeska, Malta, Polska, Słowacja i Węgry. Podczas gdy w przypadku Portugalii nadmierny deficyt
nie powtórzył się w roku 2004, a w przypadku Holandii szacuje się, że w roku 2004 deficyt
powrócił do poziomu poniżej 3%, Niemcy, Francja i, przede wszystkim, Grecja (spośród
dawnej unijnej Piętnastki) w dalszym ciągu borykają się z wysokim deficytem. Ogólnie jednak, podejmowane są wysiłki na rzecz naprawy finansów w krajach, wobec których zastosowano EDP [procedurę nadmiernego deficytu]; wyjątek stanowią Grecja i Węgry.
Utrzymujące się tempo reform rynkowych
Wydaje się, że w roku 2004 udało się utrzymać tempo reform rynkowych, do czego
przyczyniły się, przede wszystkim, środki ostatnio przedsięwzięte w Niemczech, jak również
znaczny postęp osiągnięty w Danii, Holandii, Irlandii i Austrii (patrz również: projekt wspólnego raportu o zatrudnieniu w latach 2004-2005). Ogólnie, istnieje tendencja ku koncentrowaniu podejmowanych środków na ograniczeniu podatków, strategiach kształcenia ustawicznego lub politykach aktywnego rynku pracy; jednocześnie mniej inicjatyw (lub mniej szeroko
zakrojonych propozycji) dotyczyło świadczeń socjalnych, negocjacji płacowych oraz ustawodawstwa w sferze ochrony zatrudnienia.
Bodźce zachęcające do uczestnictwa w rynku pracy nadal koncentrowały się na reformach podatków
Kilka państw członkowskich wprowadziło reformy podatków zwiększające bodźce do
wejścia bądź pozostania na rynku pracy, a niektóre państwa członkowskie (np. Republika
Czeska, Dania, Niemcy, Francja i Holandia) skróciły również okres wypłacania zasiłków dla
bezrobotnych i/lub uściśliły możliwości wyboru i poszukiwania pracy.
Kilka państw członkowskich podjęło kroki na rzecz uelastycznienia rynku pracy
Rynki pracy muszą stać się bardziej elastyczne, a jednocześnie zapewniać pracownikom
odpowiedni poziom bezpieczeństwa. W roku 2004 tylko kilka państw członkowskich podjęło
kroki zwiększające elastyczność organizacji pracy. W szczególności w Niemczech złagodzone zostało ustawodawstwo chroniące zatrudnienie w małych firmach, przedłużono trwanie
umów na czas określony, a tendencja skracania czasu pracy w konkretnych gałęziach uległa
odwróceniu. Francja wprowadziła poprawkę do ustawodawstwa dotyczącego zwolnień. Jednak żadne inne państwo członkowskie nie zajęło się nieraz nadmiernie surowym ustawodawstwem, dotyczącym ochrony zatrudnienia osób mających stałą umową o pracę albo segmentacji rynku pracy według różnych rodzajów umów. W przypadku Włoch, chociaż reformy zo-
4
BSiE
stały wprowadzone po to, by zaktywizować siłę roboczą, coraz większa różnorodność umów
o pracę mogła jeszcze dodatkowo przyczynić się do wyraźnej segmentacji rynku pracy. Większość państw członkowskich nadal popierała ruchliwość zawodową poprzez strategie kształcenia ustawicznego i programy aktywnego rynku pracy. Niektóre państwa członkowskie
promowały mobilność regionalną poprzez zwiększenie bodźców oferowanych przez systemy
podatków/zasiłków lub, jak miało to miejsce w Hiszpanii, przez poprawę elastyczności rynku
mieszkaniowego.
Postęp jest niewątpliwie niedostateczny, aby osiągnąć zatrudnienie zaplanowane na
lata 2005-2010
Pomimo ostatnio osiągniętych postępów, coraz mniej prawdopodobne jest, że Unia osiągnie poziom zatrudnienia zakładany w Lizbonie i Sztokholmie (z wyjątkiem może docelowego wskaźnika zatrudnienia kobiet), jeżeli wszystkie państwa członkowskie szybko nie przeprowadzą dalszych i szeroko zakrojonych reform. Trwała poprawa dynamiki gospodarczej
również przyczyniłaby się do wzrostu zatrudnienia w przyszłości.
Spowolnienie wzrostu wydajności
Równie istotne jak reformy rynku pracy są reformy zmierzające do poprawy wydajności
w UE. Od przełomu wieku, w szeregu państw członkowskich tempo wzrostu wydajności pracy, w przeliczeniu na godzinę, zmniejszyło się jeszcze bardziej, osiągając w roku 2003 ujemne tempo we Włoszech, Holandii i Portugalii. Może to być częściowo związane z niższym
poziomem inwestycji na jednego zatrudnionego, jako wynikiem większego tempa tworzenia
miejsc pracy w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych. To może jednak tłumaczyć jedynie
niewielką część obserwowanego spowolnienia wzrostu wydajności. Bardziej istotne jest spowolnienie tempa postępu technicznego, będącego wynikiem powolnej reorientacji na sektory
o dużym wzroście wydajności, stosunkowo małego rozmiaru przemysłu ICT w UE i jego
oczywistej powolności w wykorzystywaniu wzrostu wydajności ICT w szeregu gałęzi przemysłu.
Słabnie tempo integracji rynku wewnętrznego
Podniesienie wydajności wymaga przeprowadzenia zestawu stanowczych i szeroko zakrojonych reform, by móc zebrać korzyści płynące z integracji gospodarczej. Jednak, jak to
już zostało zauważone w pierwszym sprawozdaniu na temat wprowadzania w życie BEPG w
latach 2003-2005, rezultaty bywają różne. Szereg wskaźników (handel wewnątrz UE, zbieżność cen) pokazuje, że tempo integracji rynku wewnętrznego uległo spowolnieniu, po części
jako rezultat zmniejszonej aktywności gospodarczej. Wdrażanie dyrektyw rynku wewnętrznego przebiega z opóźnieniem, i tylko Hiszpania i Litwa zdołały zmniejszyć procent niewdrożonych dyrektyw poniżej uzgodnionego 1,5%. Znaczna liczba naruszeń w Niemczech,
Grecji, Hiszpanii, Francji i Włoszech również jest powodem do niepokoju. W sferze zamówień publicznych, wartość projektów publicznie ogłaszanych rośnie, lecz ciągle stanowi ledwie 16% całkowitej wartości zamówień publicznych.
… podczas gdy postępowała liberalizacja przemysłów sieciowych, polityki konkurencji stały się bardziej efektywne
Popieranie konkurencji w przemysłach sieciowych pozostaje zadaniem, które nie ma
końca. W roku 2004 podjęto dalsze kroki na rzecz liberalizacji przemysłów sieciowych, lecz
efektywna konkurencja nie zawsze jest zapewniona, o czym świadczy znaczny udział w rynku
BSiE
5
istniejących firm. Wraz ze wprowadzeniem nowych ram regulacyjnych, na większości rynków rośnie konkurencja w sektorze usług łączności przy wykorzystaniu systemów elektronicznych [e-communications], ku coraz większemu pożytkowi konsumentów. Osiem państw
członkowskich podjęło dalsze kroki na rzecz pełnej liberalizacji rynku energii (Belgia, Dania,
Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia i Włochy). W wielu nowych państwach
członkowskich konkurencja na rynkach sieciowych również wzrasta, jako że ich gospodarki
otworzyły się na konkurencję międzynarodową. Efektywność polityki konkurencji została
zwiększona dzięki modernizacji wspólnotowych reżimów antymonopolowych i tych dotyczących fuzji, oraz, wprawdzie skromnego, zwiększenia uprawnień śledczych komisji. W odniesieniu do tych posunięć, sugerujących większą odpowiedzialność za narodowe organy konkurencji, państwa członkowskie (w szczególności Hiszpania, Holandia, Irlandia i Zjednoczone
Królestwo) dokonały pożądanego kroku polegającego na zapewnieniu dodatkowych środków.
Postęp w integracji rynku finansowego
W roku 2004 podjęto ważne kroki na rzecz stworzenia stosownych ram regulacyjnych
dla bardziej efektywnych rynków kapitałowych i dalszej integracji finansowej UE. Faza realizacji planu działania na rzecz kapitału podwyższonego ryzyka (RCAP) przyczyniła się do
stworzenia rozwiniętego rynku wykupu akcji, lecz inwestowanie kapitału wysokiego ryzyka
w odniesieniu do nowopowstających firm utrzymuje się na niskim poziomie. Jako że faza
legislacyjna planu działania w zakresie usług finansowych (FSAP) zbliża się do końca, zaczęto bardziej koncentrować się na przenoszeniu zaakceptowanych środków do prawa narodowego. Tempo wdrażania dyrektyw w dalszym ciągu jest zróżnicowane zależnie od dyrektywy i państwa członkowskiego, nawet jeżeli wdrożenia dokonane w roku 2004 okazują się
wystarczające.
Wraz z informacją komisji z maja 2004 r. w sprawie rozliczeń i umów oraz utworzenia
Eksperckiej Grupy Doradczej i Kontrolnej ds. Rozliczeń i Umów [Clearing and Settlement
Advisory and Monitoring Expert Group] osiągnięto pewien postęp w promowaniu zintegrowanego, bezpiecznego i efektywnego otoczenia, pozwalającego na efektywną obsługę rozrachunkową transakcji na rynku papierów wartościowych. Wraz z przyjęciem stosownych krajowych, jak i unijnych inicjatyw, w sferze ładu korporacyjnego również osiągnięto postęp. W
reakcji na rozwój sytuacji na rynku, państwa członkowskie dalej ulepszały swe ustalenia międzysektorowe dotyczące nadzoru, i jednocześnie podjęły znaczące kroki dla poprawienia
współpracy ponadgranicznej.
Klimat bardziej sprzyjający prowadzeniu działalności gospodarczej
Warunki prowadzenia działalności gospodarczej wydają się poprawiać, nawet jeżeli
przedsiębiorcy ciągle pozostają mniej dynamiczni aniżeli w Stanach Zjednoczonych. Rządy
czynią wysiłki na rzecz ograniczenia czasu i kosztów zakładania firm, jak również na rzecz
oferowania usług drogą internetową (np. Belgia, Francja, Polska, Słowacja i Węgry). Na
szczeblu europejskim widać ponadto przywiązywanie większej wagi do reformy uregulowań
prawnych. Państwa członkowskie podejmują kroki, aby zredukować koszty stosowania się do
wymogów podatku od osób prawnych (który może być bardzo wysoki w odniesieniu do
MSP). Oprócz tego, podjęto kroki na rzecz rozszerzenia podstawy wymiaru podatku od osób
prawnych, co może przyczynić się do większej redukcji stóp podatkowych.
6
BSiE
Stopniowy postęp na drodze ku gospodarce opartej na wiedzy, z uwzględnieniem
celu lizbońskiego, dotyczącego badań i rozwoju (R&D) pozostaje zagrożony
Pomimo różnych środków zastosowanych w celu promowania przejścia ku gospodarce
opartej na wiedzy, postęp jest niewielki. W sferze badań i innowacji (R&D), UE w dalszym
ciągu pozostaje w tyle za Stanami Zjednoczonymi. Ostatnie cykliczne spowolnienie inwestycji produkcyjnych oraz zagranicznych inwestycji bezpośrednich (FDI) przeszkodziło rozprzestrzenianiu się wiedzy i technologii, które są szczególnie ważne dla nowych państw członkowskich. Wydatki na R&D wzrosły nieznacznie, do 2% PKB w roku 2002, czyniąc cel osiągnięcia poziomu inwestycji w R&D w wysokości 3% PKB do roku 2010 (z czego dwie trzecie ma zostać sfinansowane przez sektor prywatny) praktycznie nieosiągalnym, o ile nie zostaną podjęte jakieś wielkie inicjatywy. Niektóre państwa członkowskie (Szwecja i Finlandia)
odnotowują wysokie wskaźniki R&D, podczas gdy w innych państwach członkowskich
wskaźniki te, od roku 1999, pogarszają się (w Grecji, Holandii i Irlandii). Niemal wszystkie
państwa członkowskie postawiły sobie za cel narodowy zwiększenie publicznych i prywatnych inwestycji w badania, i coraz większa ich liczba popiera R&D pośrednio, poprzez
udzielanie bodźców fiskalnych. Nowe państwa członkowskie powinny skorzystać na transferze wiedzy, na drodze zagranicznych inwestycji bezpośrednich (FDI). Taki transfer jest niezbędny dla procesu doścignięcia przez nie Piętnastki, po to by nowe państwa członkowskie
wyspecjalizowały się bardziej w działalności o większej wartości dodanej. Inwestycje publiczne w zasoby ludzkie wykazują nieznaczny wzrost i różnią się znacznie pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi. Pomimo krzepiących postępów, konieczny będzie
dalszy wysiłek, aby osiągnąć cele wyznaczone na rok 2010, jeżeli chodzi o kształcenie ustawiczne i osoby wcześnie opuszczające szkołę. Podsumowując, chociaż państwa członkowskie
czynią wysiłki na rzecz zreformowania badań, innowacji, edukacji i systemów szkoleń, istnieje ryzyko, że obecne tempo reform nie pozwoli Unii osiągnąć celów, jakie postawiła sobie
w Lizbonie i Barcelonie w odniesieniu do gospodarki opartej na wiedzy.
Ogólnie, inwestycje publiczne brutto (jako procent PKB), które zmniejszały się począwszy od lat siedemdziesiątych, w latach 2000-2004 ustabilizowały się na poziomie około 2,5%
PKB. Europejska Inicjatywa dla Wzrostu podkreśliła rolę inwestycji publicznych w kluczową
infrastrukturę transportową dla zwiększania dynamiki rynku wewnętrznego. Opracowano listę
tzw. projektów szybkiego startu, która obecnie stanowi część priorytetów transeuropejskiej
sieci transportowej TEN, zaaprobowanych przez Unię w kwietniu 2004 r. Oprócz tego, budżet UE w znacznej mierze finansuje inwestycje, na przykład, w infrastrukturę, R&D i edukację, mając na celu przyczynienie się do poprawy zarówno wydajności, jak i zatrudnienia.
Długookresowa równowaga finansów publicznych, w większości państw członkowskich, nie jest jeszcze zapewniona
Poza osiągnięciem wyższego poziomu zatrudnienia i potencjalnego tempa wzrostu, także
uzgodniona strategia polityki związanej z gospodarczymi i budżetowymi konsekwencjami
starzenia się społeczeństwa obraca się wokół redukcji długu publicznego i reformy systemu
emerytalnego. W ostatnich latach nie dokonano żadnego znaczącego postępu w redukcji długu publicznego, który utrzymywał się powyżej wartości referencyjnej wynoszącej 60% PKB
w roku 2004 zarówno w UE jako całości, jak i w strefie euro. Trwałe wysokie zadłużenie wynika z lekceważenia przez szereg państw członkowskich sprawy umocnienia budżetu i ze słabego wzrostu gospodarczego. Po poważnych reformach systemów emerytur przeprowadzonych w roku 2003, w szczególności we Francji i w Austrii, zdecydowane kroki podjęto, na
przykład, we Włoszech i na Słowacji, podczas gdy inne państwa członkowskie podjęły bar-
BSiE
7
dziej ograniczone działania (np. Łotwa podwyższyła minimalny wiek przejścia na emeryturę,
a Portugalia wprowadziła karę dla urzędników służby cywilnej przechodzących na wczesną
emeryturę), mające czasami na celu złagodzenie wpływu wcześniejszych reform. Analiza
wykazuje, że pomimo ostatnich wysiłków zmierzających do zapewnienia długotrwałej równowagi finansów publicznych, nadal stanowi ona poważny problem w większości państw
członkowskich, szczególnie w Belgii, na Cyprze, w Republice Czeskiej, Niemczech, Grecji,
Hiszpanii, Francji, na Węgrzech, we Włoszech, na Malcie, w Polsce, Portugalii, Słowenii i na
Słowacji.
Sytuacja na rynku pracy przeszkodą dla równowagi społecznej
Postęp w uzyskaniu równowagi społecznej w roku 2004 pozostawał niewielki. Przede
wszystkim, niezbyt dobra sytuacja na rynku pracy, gdzie wzrost zatrudnienia w latach 20032004 był powolny, w dalszym ciągu powstrzymuje ogólny postęp, jako że zatrudnienie odgrywa ważną rolę w wyciąganiu ludzi z biedy i wykluczenia społecznego. Ostatnie środki
podjęte przez Słowację, Węgry, Republikę Czeską, Słowenię i Estonię, zmierzają do zmodernizowania systemów podatkowych i świadczeń społecznych lub do ułatwienia znalezienia
pracy dla grup w ciężkim położeniu. Dlatego ważne jest, by wzmocnić wzajemnie potęgujący
się efekt polityk wspierających wzrost gospodarczy, zatrudnienie oraz spójność gospodarczą i
społeczną.
Większy postęp w podejmowaniu działań na rzecz zachowania środowiska przyrodniczego
W porównaniu z rokiem 2003, w roku 2004 osiągnięto większy postęp w działaniach na
rzecz zachowania środowiska. W kwestii zmiany klimatu, w roku 2004 zakończono przygotowania do wspólnotowego systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych, co pozwala na
przystąpienie do realizacji tego systemu w dniu 1 stycznia 2005 r. Jednak niektóre państwa
członkowskie nie zgłosiły na czas swych kompletnych planów narodowych, dotyczących dozwolonych limitów emisji, i dlatego nie mogły uczestniczyć w realizacji systemu od samego
początku. Ratyfikowanie protokołu z Kyoto przez Rosję oznacza, że wejdzie on w życie w
roku 2005, zwiększając presję na prowadzenie skutecznych polityk zmniejszania emisji gazów cieplarnianych. Jak dotąd, redukcja emisji gazów cieplarnianych jest niedostateczna, by
uplasować unijną Piętnastkę na prostej ścieżce ku wypełnieniu zobowiązań z Kyoto. Kilka
państw członkowskich sięgnęło po środki rynkowe, aby zachęcić do poprawy wydajności
energetycznej (np. Belgia i Włochy), lub aby udzielić wsparcia stosowaniu napędów niekonwencjonalnych (np. Francja, Austria, Szwecja i Zjednoczone Królestwo); jednak inne państwa członkowskie osłabiły sygnał wychodzący od wyższych cen energii poprzez obniżenie
podatków na paliwa. W sektorze transportowym, kilka państw członkowskich (np. Belgia,
Cypr i Austria) przyłączyły się do grupy tych, którzy przystosowali swoje systemy opodatkowania pojazdów w taki sposób, by brać pod uwagę emisje dwutlenku węgla i/lub pyłów.
Dodatkowo w Austrii i, w końcu, w Niemczech wprowadzono pobieranie opłat za korzystanie
z dróg przez ciężkie ciężarówki, co pozwala na lepsze wykorzystanie transportu kombinowanego. Jeżeli chodzi o postęp w uzyskiwaniu elektryczności z odnawialnych źródeł energii,
cztery kraje dokonały poważnego wysiłku w formie bezpośrednich subwencji w gotówce [feedin tariffs] (Dania, Hiszpania i Niemcy) oraz zniesienia opodatkowania odnawialnych źródeł
energii (Finlandia). Wysiłki na rzecz zwiększania wydajności całości dostaw łańcucha podaży
i popytu na energię powinny być kontynuowane, w celu zredukowania zależności energetycznej Europy, zapewnienia cen przystępnych dla wszystkich odbiorców końcowych (zarówno
8
BSiE
przemysłów jak i gospodarstw domowych), jak również w celu wywiązania się z międzynarodowych zobowiązań wynikających z Protokołu z Kyoto.
Zróżnicowane postępy w strefie euro, której polityki budżetowe w dalszym ciągu
rozczarowują, ale na której dwuletnim przewodnictwie skorzysta zarządzanie gospodarką
Postępy w stosowaniu się do wytycznych dla strefy euro pozostają zróżnicowane. O ile
różne polityki makroekonomiczne w dalszym ciągu sprzyjały wzrostowi (przy stanowisku
monetarnym korzystnym dla wzrostu, idącego w parze z zasadniczo neutralnym stanowiskiem w sprawach fiskalnych), potrzebę dalszych, szeroko zakrojonych reform ilustruje niezbyt udana i opóźniona poprawa, jeżeli porównać ją z innymi gospodarkami uprzemysłowionymi. Nadal potrzebne są reformy, które złagodzą sztywność rynków, oraz zapewnią dostateczny margines, pozwalający na automatyczną stabilizację poprzez budżet, po to by zwiększyć możliwość przystosowania się do wstrząsów. Brak wyraźnych postępów w umacnianiu
budżetu w którymkolwiek z siedmiu państw członkowskich, które nie osiągnęły pozycji „bliskiej równowagi lub osiągającej nadwyżkę” w roku 2003 jest również i pod tym względem
przedmiotem szczególnego niepokoju. Chociaż pewna tendencja spadkowa deficytów budżetowych została odnotowana we Francji i Holandii, sytuacja w Niemczech, Grecji, Włoszech i Austrii pogorszyła się jeszcze bardziej. Ze spraw bardziej pozytywnych, drugi rok z
rzędu różnice inflacyjne w strefie euro wydawały się zmniejszać. Decyzja podjęta w roku
2004 o powołaniu w roku 2005 stałego, dwuletniego przewodnictwa eurogrupy powinna być
korzystna dla jej funkcjonowania, i przyczyni się do trwałej obecności na spotkaniach międzynarodowych w strefie euro. Można na to patrzeć, jako na ważny, pierwszy krok ku
wzmocnieniu głosu strefy euro na światowej scenie.
Ogólnie postęp we wprowadzaniu w życie BEPG na lata 2003-2005 pozostawia wiele
do życzenia
Podsumowując, ogólny wniosek z tego drugiego sprawozdania na temat wprowadzania
w życie BEPG na lata 2003-2005 jest taki, że osiągnięte postępy pozostają zróżnicowane.
Jedne państwa członkowskie czynią większe postępy, aniżeli inne. Na przykład, stosunkowo
dobre wyniki stosowania się do zaleceń wydanych poszczególnym krajom zostały przedstawione przez Belgię, Danię, Irlandię, Holandię, Finlandię i Zjednoczone Królestwo, a jednocześnie postęp osiągnięty przez kilka innych państw członkowskich można uznać za niewielki. Jeżeli chodzi o zalecenia dla nowych państw członkowskich, wydane zaledwie pół roku
temu, ocena zastosowania się do nich wskazuje, że, choć w różnym tempie, nowe państwa
członkowskie postępują w dobrym kierunku; dotyczy to w szczególności Cypru i Słowacji. Z
drugiej strony, jeśli koncentrujemy się na rozwoju poszczególnych sektorów, to stosunkowo
duży postęp został osiągnięty w tworzeniu ogólnie korzystniejszych, trwałych warunków dla
biznesu. Tempo reform rynku pracy, nieco przyspieszone w roku 2003, wydaje się być
utrzymane. Jednak w przechodzeniu do gospodarki opartej na wiedzy odniesiono [jedynie]
niewielki postęp, a w tej dziedzinie istnieje ciągle [jeszcze] wielka przepaść pomiędzy UE i
USA. Tempo integracji rynku wewnętrznego również okazuje się być zwolnione, z odnotowanym ograniczonym postępem osiągniętym w realizowaniu dyrektyw rynku wewnętrznego i
ciągle dużą liczbą przypadków naruszeń. Co więcej, niewielki postęp osiągnięty przez kilka
państw członkowskich w osiąganiu mocnej pozycji budżetowej i/lub przeciwdziałaniu nadmiernemu deficytowi ciągle pozostaje źródłem niepokoju. Mimo postępu w uzyskiwaniu
równowagi fiskalnej, włącznie, między innymi, z reformami systemów emerytalnych w niektórych państwach członkowskich, stopa zadłużenia pozostaje wysoka, a trwała równowaga
BSiE
9
w roku 2004 ciągle jeszcze nie była zapewniona w 14 spośród państw członkowskich. Razem
wziąwszy, ogólne tempo reform pozostało w roku 2004 niezmienione. Jest oczywiste, że przy
obecnym tempie reform, nie da się zapewnić całkowitego wprowadzenia w życie BEPG na
lata 2003-2005, co czyni realizację ambicji lizbońskich trudną.