Opinia prawna - Polska Izba Gospodarcza Transportu
Transkrypt
Opinia prawna - Polska Izba Gospodarcza Transportu
PIGTSiS - 201/P/2008 Warszawa, 2008.03.17. Pan Grzegorz Schetyna Wicepremier Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji Pan Cezary Grabarczyk Minister Infrastruktury Polska Izba Gospodarcza Transportu Samochodowego i Spedycji w Warszawie po raz kolejny prosi, aby resorty właściwe do spraw transportu oraz spraw wewnętrznych i administracji jednoznacznie określiły w przepisach zasady korzystania przez przedsiębiorców z przystanków autobusowych zlokalizowanych na drogach publicznych podczas wykonywania regularnych lub regularnych specjalnych przewozów osób. O tych problemach wielokrotnie informowaliśmy w naszych pismach ministrów właściwych ds. transportu oraz ds. administracji publicznej a także Sejmową Komisję Infrastruktury ale nie odniosło to właściwego skutku. Obecnie, także Dyrektor Departamentu Transportu Drogowego Ministerstwa Infrastruktury odpowiadając w piśmie TD 2mg-022/104/07 z 18 grudnia 2007 r. /kserokopia w załączeniu/ na nasze prośby podziela pogląd, że dowolność interpretacji tych przepisów przez samorząd terytorialny występuje tak często i w bardzo zróżnicowanej postaci, że konieczna jest pilna zmiana ustawy o transporcie drogowym. Minęło kolejne trzy miesiące i takich działań Resortów nie widzimy a przewoźnicy przesyłają nam kolejne przykłady, naszym zdaniem, samowoli samorządów terytorialnych w tym zakresie. Teraz zgłoszono nam kolejny problem stwarzany przez Zarząd Transportu Miejskiego działający z upoważnienia Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy. Przewoźnicy, którzy realizują komunikację międzymiastową i korzystają z niektórych przystanków położonych przy drogach publicznych w Warszawie muszą zwracać się o zgody na korzystanie z przystanków m.in. do ZTM, który owszem wyraża zgodę, ale tylko tym przewoźnikom, którzy podpiszą umowy cywilnoprawne na korzystanie z przystanków. Wzór takiej umowy przesyłamy w załączeniu. Naszym zdaniem, ta umowa jest jednostronna i daje wyłączne prawa ZTM oraz jest niekorzystna dla przewoźników i nie powinna być przez nich podpisywana m.in. ze względu na następujące niemożliwe do realizacji zapisy: a) w § 1, ust. 1 określono czas zatrzymywania się na przystanku do 30 sekund z zaznaczeniem, że przewoźnik „nie ma prawa postoju i biletowania pasażerów”, natomiast, kierowcy przewoźników realizujących komunikację podmiejską i międzymiastową muszą jednak biletować pasażerów, ponieważ ponad 30 lat w Polsce zaprzestano zatrudniać konduktorów i nie są oni potrzebni a obowiązkowe w każdym autobusie kasy rejestrujące i przepisy z tym związane nie pozwalają odjechać z przystanku bez zarejestrowania w kasie wniesionej przez pasażera opłaty za bilet. b) w § 5 zmusza się przewoźnika do partycypacji w kosztach utrzymania czystości na przystankach na których przewoźnik się zatrzymuje, a przecież zgodnie z Prawem o ruchu drogowym przystanek jest częścią jezdni za korzystanie z której przewoźnik wnosi do różnych budżetów wiele opłat z różnych tytułów. c) w § 8 ust. 2 określono kary umowne w kwotach od 100 do 2.000 zł za 8 różnych naruszeń i zakazów, w tym za naruszenia, za które ma prawo nakładać kary Inspekcja Transportu Drogowego lub Policja. Na skargę skierowaną do Dyrektora ZTM przewoźnik otrzymał odpowiedź (pismo ZTM/PI-075-79/2-08/HK z 29 lutego 2008 r. w załączeniu) podtrzymujące w całej rozciągłości żądanie podpisania tej Umowy i zawierające ostrzeżenie, że odmowa podpisania będzie skutkować rozwiązaniem poprzedniej, w miarę korzystnej i bardziej równoprawnej Umowy, a to wiązałoby się z zaprzestaniem przewozów. W związku z powyższym konieczna jest zmiana przepisów prawa, która wyeliminuje dowolną ich interpretację przez samorządy. Pretekstem do żądania przez samorządy od przewoźników opłat za korzystanie z przystanków i stawiania przy okazji różnych warunków są niejednoznacznie interpretowane przepisy Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008) gdzie w art. 5 w ust. 3 określono, że: „3. Uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z przystanków komunikacyjnych oraz z wydzielonych krawężnikiem lub oznakowaniem poziomym torowisk pojazdów szynowych należy do obowiązków przedsiębiorców użytkujących tereny służące komunikacji publicznej.” Zaraz po wejściu w życie Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach pojawiały się wątpliwości, kto odpowiada za czystość na przystankach. Już w 1998 r. pojawiła się wykładnia Departamentu Transportu Drogowego Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej określona w piśmie l. dz. TS 4-481/30/98 z 9 marca 1998 roku /kserokopia w załączeniu/, gdzie odnosząc się do art. 5, ust. 3 tej ustawy Ministerstwo jednoznacznie prezentowało stanowisko, że przystanek autobusowy jest częścią drogi a więc przewoźnik mógłby odpowiadać za czystość wokół przystanku tylko wtedy, gdyby teren ten został mu on oddany w użytkowanie. W 1998 r. takie sytuacje jeszcze się zdarzały, ponieważ nie było tylu małych przewoźników. Obecnie, przekazanie terenu wzdłuż przystanków w użytkowanie przewoźnikowi występuje chyba tylko w tych miastach, gdzie miasto jest organizatorem komunikacji lub ma własne przedsiębiorstwo albo zakład budżetowy odpowiedzialny za realizację całości komunikacji. Natomiast na terenie kraju są tysiące przewoźników osób i nie sposób przekazać takiego terenu w użytkowanie tylko jednemu z nich. Od 1996 r. przepis art. 5 Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach mają takie same brzmienie, przez 6 lat nie było problemu z porządkowaniem przystanków i realizowały to zarządy dróg a problemy zaczęły się ponownie dopiero w 2002 r. po wprowadzeniu zezwoleń na wykonywanie przewozów regularnych w krajowym transporcie drogowym, gdzie na podstawie na podstawie art. 22 w ust. 1, pkt 3 Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874) przewoźnicy ubiegający się o wydanie lub zmianę zezwolenia muszą doręczyć wraz z wnioskiem „potwierdzenia uzgodnienia zasad korzystania z obiektów dworcowych i przystanków, dokonanego z ich właścicielami lub zarządzającymi;” Na podstawie tego przepisu od samego początku funkcjonowania Ustawy o transporcie drogowym samorządy gminne, powiatowe i wojewódzkie robiły przewoźnikom różne trudności z uzyskaniem zgody, warunkując to żądaniem ponoszenia opłat, których wysokość 2 określano dowolnie lub nawet próbowano oddawać takie przystanki i przyległy teren w użytkowanie oczekując, że przewoźnik, który podpisze taką umowę będzie je utrzymywał, remontował, sprzątał, odśnieżał itp. a jednocześnie taka umowa nie dawała wyłączności na korzystanie z takiego przystanku temu przewoźnikowi. Nigdy nie robił tego zarządca dróg krajowych, który wie, że należy to do jego obowiązków i te obowiązki realizuje. W związku z tymi problemami przy nowelizacji ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1497), która weszła w życie z dniem 21 października 2005 r. dodano ust. 1a w brzmieniu: „1a. Uzyskane przez przewoźnika potwierdzenie uzgodnienia zasad korzystania z przystanków nie może powodować nakładania na przewoźników żadnych opłat za korzystanie z tych przystanków.”. Po tej nowelizacji wiele samorządów zaprzestało zmuszania przewoźników do ponoszenia opłat za korzystanie z przystanków ale głównie samorządy gmin oraz miast nadal warunkują wydanie zgody na korzystanie z przystanków od podpisania umów cywilnoprawnych w których określają wysokość opłat, czas zatrzymywania się na przystanku oraz narzucają nawet kary umowne na odjazd o innej godzinie niż określona w rozkładzie jazdy, nawet wtedy, gdy wszyscy widzą lub wiedzą o panujących zatorach na ulicach miast. Naszym zdaniem, które jest popierane przez wielu prawników, ten przepis odnosi się wyłącznie do przystanków i torowisk komunikacji szynowej i nie powinien być odnoszony do przystanków autobusowych, które znajdują się przecież w pasie drogowym a za dbanie o czystość i porządek na drogach publicznych odpowiedzialne są zarządy dróg na podstawie ust. 4 który brzmi: „4. Obowiązki utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych należą do zarządu drogi. Do obowiązków zarządu drogi należy także: 1) zbieranie i pozbywanie się odpadów zgromadzonych w urządzeniach do tego przeznaczonych i utrzymanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, 2) pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości przyległych do drogi publicznej, 3) uprzątnięcie i pozbycie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników, jeżeli zarząd drogi pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku.” Ponadto cały art. 5 tej Ustawy odnosi się do właścicieli nieruchomości, którzy odpowiadają za zapewnienie utrzymania czystości i porządku na tym terenie a przecież, żaden przewoźnik nie jest właścicielem przystanku położonego w pasie drogowym. Naszym zdaniem, konieczna jest nie tylko zmiana ustawy o transporcie drogowym w której proponujemy, aby w art. 22 w ust. 1 pkt 3 otrzymał brzmienie: „3) potwierdzenie uzgodnienia zasad korzystania z obiektów dworcowych i przystanków innych niż zlokalizowanych przy drogach publicznych, ustalone z ich właścicielami lub zarządzającymi.” czyli takie brzmienie jak obowiązuje przy ubiegania się o zezwolenie na przewozy regularne specjalne ale także zmiana Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008) gdzie w art. 5 w ust. 3 jednoznacznie określono by, że w tym przepisie chodzi o sprzątanie i utrzymanie przystanków komunikacji szynowej. Otrzymują do wiadomości: 1. Pan Andrzej Bogdanowicz - Dyrektor Departamentu Transportu Drogowego w Ministerstwie Infrastruktury, 2. Pan Tadeusz Chwastek – Przewodniczący Sekcji Krajowej Przedsiębiorstw PKS NSZZ „Solidarność” Z poważaniem 3 3. Pan Marian Osuch – Przewodniczący Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Samochodowego, 4. Pan Franciszek Niedziela - Wiceprzewodniczący Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Samochodowego, 5. Pan Leszek Podżorski – Wiceprezes Polskiej Izby Gospodarczej Transportu Samochodowego i Spedycji, 6. Pan Konrad Morawski – Członek Prezydium Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Samochodowego, 7. Pan Czesław Piela – Prezes Zarządu PKS Rzeszów S.A. 8. Pan Stanisław Biniek – Przewodniczący Krajowej Sekcji Transportu PPKS NSZZ „Solidarność`80” 9. Pan Andrzej Hetnarowicz – Prezes Federacji Związków Zawodowych Pracowników PKS Transportu Samochodowego w RP 10. Pan Czesław Hadrian – Przewodniczący Związku Zawodowego Kierowców w Polsce 11. Pan Sławomir Piwowar – Sekretarz Zespołu, 12. Pan Jerzy Chudzicki – Prezes Zarządu Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej. 4