docPrognoza oddziaływania na środowisko zmiany
download 
Reklamacja Transkrypt
Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany
PRACOWNIA STUDIÓW I PROJEKTÓW PROŚRODOWISKOWYCH „LOCUS” PAWEŁ SĄGIN Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla Dąbrowa część II Zleceniodawca: Miejskie Biuro Urbanistyczne w Elblągu ul. Łączności 1 82-300 Elbląg autor: mgr Paweł Sągin Gdynia, maj 2011 r. www.locus.com.pl 81-376 Gdynia, ul. Korzeniowskiego 29/6 • tel./fax 0-58-661-72-93 e-mail [email protected] Regon 192632455 • NIP 586-158-80-90 • Konto: ING Bank Śląski S.A. O/Gdynia 03 1050 1764 1000 0022 5851 8998 • Spis treści STRESZCZENIE........................................................................................................................ 2 Wstęp........................................................................................................................................... 4 1. Cel, zakres i podstawy sporządzenia prognozy.................................................................... 4 2. PołoŜenie, dotychczas planowane zagospodarowanie i aktualne uŜytkowanie………..… 6 3. Wybrane cechy środowiska przyrodniczego........................................................................ 9 3.1. Kluczowe komponenty środowiska.................................................................................... 9 3.2. Walory przyrodnicze, konieczny zakres ich ochrony....................................................... 16 3.3. Przyrodnicze powiązania z terenami sąsiednimi, konieczny zakres ich ochrony.......... 17 4. Cechy krajobrazu i walory kulturowe.................................................................................. 17 5. Źródła zagroŜeń i formy degradacji środowiska…………………………………………. 18 6. Obowiązujący i postulowany zakres ochrony środowiska przyrodniczego...................... 19 7. Uwarunkowania zagospodarowania określone w opracowaniu ekofizjograficznym……………………………………………………………………..….. 28 8. Ustalenia projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego....................................................................................................................... 28 8.1. Przeznaczenie terenu........................................................................................................... 28 8.2. Infrastruktura techniczna................................................................................................... 29 8.3. Ochrona jakości środowiska, tereny zieleni…………………………………………….. 30 9. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego...................................................................................... 32 9.1. Zakres zmian funkcji i uŜytkowania terenu, stopień oddziaływania na środowisko........................................................................................................................... 32 9.2. Oddziaływanie ustaleń planu na poszczególne komponenty środowiska……………... 34 9.3. Stopień ochrony przyrody………………………………………………………………... 37 9.4. Oddziaływanie na wartości kulturowe i krajobraz.......................................................... 38 9.5. Zgodność z przepisami dotyczącymi zabezpieczenia wartości przyrodniczych i kulturowych oraz wskazaniami opracowania ekofizjograficznego……………............ 38 10. Metody analizy skutków realizacji postanowień planu………………………..………... 39 11. Kompensacja przyrodnicza, rozwiązania alternatywne…..………………….…………. 39 12. Wnioski.................................................................................................................................. 39 Załączniki: • uzgodnienie RDOŚ-28-WSTE-6613-0006-022/10/gk Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 02.06.2010 r. • opinia sanitarna ZNS-430/16/1/10 Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego dla miasta i powiatu Elbląg z dnia 29.05.2010 r. Mapa: PołoŜenie obszaru planu w systemie obszarowych form ochrony przyrody w rejonie Elbląga (1 : 100 000) Mapa: Skutki i warunki realizacji ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (1 : 2 000) 1 STRESZCZENIE Opracowanie obejmuje ocenę skutków dla środowiska przyrodniczego, krajobrazu i wartości kulturowych zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla Dąbrowa część II w Elblągu. Podstawą określenia warunków realizacji ustaleń planu są informacje o komponentach środowiska i ich jakości zawarte w publikacjach i dokumentacjach niepublikowanych oraz wizja terenowa, pozwalająca określić aktualny stan powierzchni ziemi, pokrywy roślinnej, zagospodarowania i uŜytkowania terenu. W przypadku analizowanego projektu planu dane te są wystarczające do przeprowadzenia oceny. Nie prowadzono odrębnych badań. Oddziaływanie na warunki Ŝycia mieszkańców jest ujmowane jako synteza oddziaływań na poszczególne elementy środowiska. Zapisy projektu zmiany planu utrzymują dotychczasowy zasadniczy zestaw funkcji oraz ustalone wcześniej charakter i intensywność zabudowy. Lasy zachowane zostały jako wydzielone tereny w obrębie przecinających obszar planu dolin lub powierzchnie wyłączone z zabudowy w obrębie terenów mieszkaniowo-usługowych. Wyznaczone w dotychczasowym planie, towarzyszące lasom tereny zieleni z funkcją rolną straciły rolniczy charakter i wiodącą na nich stała się funkcja ekologiczna. Funkcja rolna została zachowana jako tymczasowa. Projekt planu zachowuje załoŜenia rozwoju infrastruktury technicznej obsługującej rozwijającą się zabudowę. Zezwala jednak na tymczasowe stosowanie bezodpływowych zbiorników ścieków w sytuacji braku moŜliwości podłączenia zabudowy do istniejącego kolektora, nie później jednak jak do końca 2015 r. UmoŜliwia takŜe lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej w rejonie zabudowań gospodarstwa rolnego, co obejmie takŜe stacje bazowe telefonii komórkowej. Utrzymanie dotychczas planowanych form zagospodarowania pozwoli zachować spodziewany wcześniej charakter emisji do środowiska, jako długoterminowego oddziaływania realizacji dokumentu. Oddziaływania krótkoterminowe będą związane z pracami budowlanymi. Będą jednak pojawiały się sukcesywnie w dłuŜszym okresie czasu w miarę rozwoju zabudowy i w mało znaczącym stopniu będą wpływać na ogólną jakość środowiska. Lokalnie wprowadzone zwiększenie zasięgu zabudowy nie zwiększy w znaczącym stopniu ogólnej intensywności zabudowy i jej oddziaływania na środowisko. Na terenach tych będą obowiązywać zakazy rozporządzenia Nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 26.01.2006 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. Zmiana ustaleń planu nie wpłynie na intensywność przekształceń powierzchni ziemi, jakie będą moŜliwe przy realizacji dokumentu obecnie obowiązującego. Nie będzie prowadziła takŜe do pogorszenia stanu aerosanitarnego tej części miasta. Głównym źródłem hałasu komunikacyjnego pozostanie ul. Królewiecka. Przylegająca do niej zabudowa mieszkaniowa moŜe się znaleźć w strefie przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu. Obowiązkiem zarządcy drogi będzie wówczas podjęcie działań mających zapewnić właściwą jakość klimatu akustycznego na przyległych terenach mieszkaniowo-usługowych. Zasięgi pól elektromagnetycznych o natęŜeniu ponadnormatywnym, związanych z funkcjonowaniem linii wysokiego napięcia 110 kV, jak i ewentualnych stacji bazowych telefonii komórkowej są zwykle niewielkie, nie przekraczają kilku-kilkunastu metrów i pozwolą na bezkonfliktową lokalizację obiektów w granicach planu. Ustalenia projektu planu nie lokują na jego obszarze funkcji silnie wodochłonnych i związanych z wytwarzaniem duŜych ilości ścieków, odbieranych przez zbiorczą sieć kanalizacji i oczyszczanych w ramach miejskiego systemu oczyszczania ścieków. 2 Dopuszczenie zmianą ustaleń planu stosowanie szczelnych zbiorników bezodpływowych w okresie przejściowym (do pełnego rozbudowania infrastruktury kanalizacyjnej) ze względu na warunki geologiczne nie stanowi zagroŜenia dla podłoŜa i wód podziemnych, w tym uŜytkowych poziomów wodonośnych. Przydomowe oczyszczalnie ścieków zostały zapisami dokumentu w całej zabudowie wykluczone. Planowany sposób zagospodarowania wód opadowych i roztopowych zabezpiecza wody powierzchniowe i podłoŜe przed zanieczyszczeniem. Ewentualne odprowadzanie wód opadowych z układu komunikacyjnego moŜe skutkować wzrostem przepływów w ciekach. Realizacja ustaleń planu istotnie zmieni charakter szaty roślinnej. Zmniejszy się udział roślinności polnej, przejściowo zwiększy się udział zbiorowisk ruderalnych, a ostatecznie zwiększy się udział zieleni urządzonej, przede wszystkim przydomowej. Dokument zachowuje dotychczasowe powierzchnie leśne, obejmujące najcenniejsze przyrodniczo obiekty w granicach planu. Zmiana krajobrazowego charakteru analizowanej części miasta wpłynie na skład i warunki Ŝycia lokalnej fauny. Dla niektórych zwierząt nowa zabudowa stanie się źródłem poŜywienia przywabiając je z terenów leśnych, co moŜe prowadzić do sytuacji konfliktowych. Głównym obiektem przywabiającym będą miejsca gromadzenia odpadów, dlatego sposób ich zabezpieczenia powinien zapewniać ich niedostępność dla zwierząt. Ustalenia dokumentu zabezpieczają najcenniejsze składniki przyrody. Zmiana planu nie wpłynie na funkcjonowanie lokalnych i ponadlokalnych powiązań przyrodniczych. nie będzie miała wpływu na warunki ochrony obszarów chronionej przyrody, w tym sieci Natura 2000. Projekt dokumentu wskazuje obecność obiektów kulturowych objętych ochroną wpisem do rejestru zabytków. Realizacja ustaleń aktualnie obowiązującego dokumentu prowadzi do zdecydowanej zmiany charakteru krajobrazu. Analizowany projekt nie zmienia w tym zakresie przyjętych wcześniej i realizowanych w nowopowstającej zabudowie ustaleń. Projekt dokumentu, w zakresie w jakim podtrzymuje rozwiązania i ustalenia planu obowiązującego, nie narusza przepisów dotyczących ochrony PKWE. TakŜe w innych przypadkach wskazuje na konieczność dostosowania się do tych przepisów. Ustalenia projektu planu realizują zasady ochrony wartości kulturowych i przyrodniczych, sformułowane w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta oraz programie ochrony środowiska dla Miasta Elbląga. Uwzględniają takŜe ocenę uwarunkowań przyrodniczych zagospodarowania terenu, zawartą w opracowaniu ekofizjograficznym i przyjmują wskazany tam kierunek działania w zakresie ochrony jakości środowiska. Skutki realizacji ustaleń planu dla jakości środowiska będą kontrolowane w drodze procedur państwowego monitoringu środowiska. Indywidualnej oceny oddziaływania na środowisko mogą wymagać obiekty naleŜące do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w ramach analizy porealizacyjnej. Nie ma podstaw do podejmowania przyrodniczej kompensacji skutków realizacji ustaleń planu. 3 Wstęp Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla Dąbrowa część II w Elblągu, została wykonana na zlecenie Miejskiego Biura Urbanistycznego w Elblągu. Formalną podstawę sporządzenia prognozy i ustalenia jej zakresu stanowią: ♦ Ustawa z dnia 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227), ♦ Uchwała Nr XX/426/2009 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 19.03.2009 r. w sprawie przystąpienia do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla Dąbrowa część II, ♦ Uzgodnienie RDOŚ-28-WSTE-6613-0006-022/10/gk Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 02.06.2010 r., ♦ Opinia sanitarna ZNS-430/16/1/10 Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego dla miasta i powiatu Elbląg z dnia 29.05.2010 r., ♦ Umowa nr MBU – I/25/2010 z dnia 21.10.2010 r. Prognoza oddziaływania projektu planu na środowisko wykonana jest na podstawie Art. 51 ust. 1, pozostającego w związku z Art. 46 p. 1 ustawy z dnia 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i posiada zakres odpowiadający wymaganiom zawartym w Art. 51 ust. 2 i Art. 52 wymienionej ustawy, stosownie do specyfiki terenu i projektowanych funkcji, uzgodniony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego dla miasta i powiatu Elbląg. 1. Cel, zakres i podstawy sporządzenia prognozy Celem opracowania jest: ⇒ ocena skutków dla środowiska przyrodniczego i walorów kulturowych realizacji ustaleń zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla Dąbrowa część II, ⇒ wskazanie moŜliwych sposobów ograniczenia ewentualnego negatywnego oddziaływania na środowisko proponowanych w planie rozwiązań. Opracowanie obejmuje teren odpowiadający obszarowi objętemu zmianą planu i pozostającemu w zasięgu jej oddziaływania. Podstawę merytoryczną sporządzenia prognozy stanowiły następujące dokumenty i materiały: ♦ Ustawa z dnia 27.04.2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627; z późniejszymi zmianami), 4 ♦ Ustawa z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880; z późniejszymi zmianami), ♦ Ustawa z dnia 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227), ♦ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9.11.2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. Nr 213, poz. 1397), ♦ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13.04.2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a takŜe kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz.U. Nr 77, poz. 510), ♦ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 120, poz. 826), ♦ Rozporządzenie Nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 26.01.2006 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 20, poz. 505), ♦ Rozporządzenie Nr 1 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 31.01.2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 16, poz. 344), ♦ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - miasta Elbląg, uchwalone uchwałą Nr XXXIII/825/2006 RM w Elblągu z 26.10.2006 r., ♦ zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miasta Elbląg, uchwalona uchwałą Nr XXVI/580/2010 RM w Elblągu z 21.01.2010 r., ♦ Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Osiedla dąbrowa część II, uchwalony uchwałą Nr VIII/130/03 RM w Elblągu z 26.06.2003 r. ♦ Program Ochrony Środowiska dla Miasta Elbląga do roku 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010, uchwalony uchwałą Nr XXIV/591/2005 RM w Elblągu z 08.09.2005 r., ♦ Decyzja Wojewody Elbląskiego OS-VI/7226/12/90 z dnia 03.07.1990 r. orzekająca ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej dla miasta Elbląga, zlokalizowanego w miejscowości Dąbrowa, ♦ Decyzja Wojewody Elbląskiego OS-VI/6226/33/45/96 z dnia 26.09.1996 r. orzekająca ustanowienie 23 stref ochrony bezpośredniej na terenie 2 ujęć głębinowych zlokalizowanych na terenie miasta Elbląga – Małe Bielany i Jagodowo-Dębowe Pole oraz jednej wspólnej dla dwóch ujęć głębinowych strefy ochrony pośredniej zewnętrznej, ♦ Gębka W. 2009. Charakterystyka gleb na obszarze miasta Elbląga. Mscr., materiał do ekofizjograficznej charakterystyki miasta, ♦ Karwowska M. 2009. Charakterystyka systemu wód powierzchniowych i odwodnienia miasta Elbląga. Województwo Warmińsko-Mazurskie Miasto Elbląg. Mscr., materiał do ekofizjograficznej charakterystyki miasta, ♦ Pamfil W. 2009. Charakterystyka lasów na obszarze miasta Elbląga. Charakterystyka fauny na obszarze miasta Elbląga. Mscr., materiał do ekofizjograficznej charakterystyki miasta, ♦ Ponczek E. 2009. Cechy litologii i występowanie surowców naturalnych na obszarze miasta Elbląg. Mscr., materiał do ekofizjograficznej charakterystyki miasta, ♦ Prussak E., Lidzbarski M., Kordalski Z. 2005. Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych z utworów czwartorzędowych ujęć komunalnych Elbląga: Krasny Las, Jagodowo-Dębowe Pole, Małe Bielany, Dąbrowa. PIG O/Geologii Morza, Gdańsk, 5 ♦ Informacja o stanie środowiska na obszarze miasta Elbląga w 2004 roku, WIOŚ w Olsztynie Delegatura w Elblągu, 2005, ♦ Informacja o stanie środowiska na obszarze miasta Elbląga w 2007 roku, WIOŚ w Olsztynie Delegatura w Elblągu, 2008, ♦ Informacja o stęŜeniach zanieczyszczeń powietrza w Elblągu w 2007 roku. Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Elblągu, 2008, ♦ Kondracki J. 2000, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, ♦ Studium warunków klimatycznych województwa Elbląskiego. IMGW O/Morski, Gdynia 1996, ♦ Wyznaczenie granic obszarów bezpośredniego zagroŜenia powodzią w celu uzasadnionego odtworzenia terenów zalewowych. Etap II. Elbląg – Dzierzgoń. 2004/2005 IMGW Oddział Morski w Gdyni, ♦ Sągin P. 2010. Opracowanie ekofizjograficzne do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla Dąbrowa część II. PSiPP „Locus”, Gdynia, ♦ informacje pracowników Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, ♦ dokumentacja i materiały robocze do planu, oraz: ♦ informacje uzupełniające projektantów planu, ♦ wizja terenowa. 2. PołoŜenie, dotychczas planowane zagospodarowanie i aktualne uŜytkowanie Obszar zmiany ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest połoŜony we wschodniej, wysoczyznowej części Elbląga, przy granicy miasta z gminą Milejewo (rys. 1). Stanowią go tereny dawnej podelbląskiej wsi a obecnie przedmieścia Elbląga. Osią terenu jest ul. Królewiecka, prowadząca dalej jako droga wojewódzka nr 504 w kierunku Milejewa, Fromborka i Braniewa. W całości znajduje się w mezoregionie Wysoczyzna Elbląska (Kondracki 2000). Rys. 1. PołoŜenie obszaru objętego pracami nad zmianą planu miejscowego 6 Analizowany obszar stanowi enklawę gruntów rolnych, ujętą w pasma lasu związane z głębokimi dolinami cieków rozcinających powierzchnię wysoczyzny. Posiada do tej pory głównie rolniczo-leśny charakter, z przewagą uŜytków rolnych, choć w znacznej części odłogowanych, niekiedy od wielu lat. Zabudowę do niedawna tworzyły luźno rozmieszczone siedliska oraz zespół niewielkich budynków wielorodzinnych gospodarstwa rolnego przy ul. Królewieckiej. Obecnie od południa, wzdłuŜ głównego ciągu komunikacyjnego, za postępującą parcelacją gruntów rolnych stopniowo wkracza zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Na obszarze opracowania obowiązują obecnie ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Osiedla dąbrowa część II, uchwalonego uchwałą Nr VIII/130/03 RM w Elblągu z 26.06.2003 r. Dokument ustala: • na przewaŜającej części terenów otwartych funkcję mieszkaniowo-usługową z zabudową jednorodzinną, wolnostojącą i usługami z zakresu gastronomii, zdrowia, higieny, pielęgnacji, nauki, oświaty, sportu, kultury, zamieszkania zbiorowego, • na części terenu funkcje rolne i zieleni, w tym hodowlę zwierząt, • powierzchnie lasów, • funkcje inŜynieryjne – obsługi inŜynieryjnej i komunikacyjnej terenów zabudowanych Ponadto: • działalność usługowa nie moŜe powodować wytwarzania zanieczyszczeń stałych, ciekłych, pyłów lub gazów ani powodować innych uciąŜliwości wykraczających poza granice działki, • zabudowa obszaru powinna umoŜliwiać zachowanie cennych przyrodniczo elementów roślinności występujących w granicach jednostek, • na gruntach leśnych nie dopuszcza się realizacji nowych budynków i budowli, z wyjątkiem obiektów gospodarki leśnej, obiektów słuŜących obsłudze tras turystycznych, sieci i urządzeń infrastruktury technicznej, elementów układu drogowego. W zakresie obsługi infrastrukturą i zaopatrzenia w media plan stanowi m.in.: • zaopatrzenie w wodę i energię elektryczną w oparciu o sieci ogólnomiejskie, • zakaz odprowadzania ścieków sanitarnych i technologicznych do zbiorników bezodpływowych, do czasu wykonania kanalizacji sanitarnej włączonej do systemu obsługującego miasto albo jego część, • zakaz odprowadzania ścieków i wód zanieczyszczonych do gruntu lub wód powierzchniowych, 7 • obowiązek włączenia do sieci kanalizacji sanitarnej po jej wykonaniu wszystkich obiektów, z których następuje zrzut ścieków sanitarnych lub technologicznych, • obowiązek podczyszczenia ścieków z zanieczyszczeń technologicznych przed odprowadzeniem do kanalizacji, • obowiązek odprowadzania wód opadowych z terenów utwardzonych (w tym placów składowych) związanych z funkcją niemieszkalną do kanalizacji deszczowej po uprzednim podczyszczeniu, • obowiązek odprowadzania wód opadowych z terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej do gruntu na terenie poszczególnych parceli, • zakaz prowadzenia napowietrznych linii wysokiego napięcia poza istniejącymi wiązkami infrastruktury technicznej przy czym za istniejące wiązki infrastruktury technicznej uwaŜa się takŜe udokumentowany przebieg nieistniejących w chwili opracowywania planu linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia, • dopuszczenie stosowania dla przygotowania ciepłej wody uŜytkowej, na potrzeby grzewcze oraz bytowe wyłącznie nieemisyjnych lub niskoemisyjnych źródeł ciepła, • obowiązek gromadzenia odpadów stałych w pojemnikach do tego przystosowanych, i wywoŜenia taborem technologicznym na wysypisko wskazane przez Gminę. W 2006 roku, uchwałą Nr XXXIII/825/2006 Rady Miasta, zostało uchwalone nowe „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy – miasta Elbląg”, zmienione uchwałą Nr XXVI/580/2010 RM w Elblągu z 21.01.2010 r. Stosownie do ustaleń dokumentu obszar planu reprezentuje: w zakresie zasad polityki przestrzennej: • obszar obowiązywania czynnej polityki ochrony i odtwarzania wartości krajobrazu kulturowego – znaczących przekształceń strukturalnych, przy uwzględnieniu zasad ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego, • w systemie ekologicznym miasta (SEM): obejmuje przeznaczoną do ekstensywnego zagospodarowania enklawę terenów wśród dwóch najwyŜszych poziomów SEM, odcinki dwóch korytarzy ekologicznych – podstawowych elementów łącznikowych systemu oraz przylega do obszaru węzłowego o decydującym oddziaływaniu na strefę miasta i terenów przyległych i ciągów ekologicznych pierwszego rzędu, w zakresie dominującej funkcji: • teren zabudowy mieszkaniowej peryferyjnej. 8 3. Wybrane cechy środowiska przyrodniczego 3.1. Kluczowe komponenty środowiska Powierzchnia ziemi Obszar opracowania znajduje się w całości w obrębie wierzchowiny zachodniej części Wysoczyzny Elbląskiej. Ze względu na znaczną róŜnicę poziomów pomiędzy wierzchowiną a bazą erozyjną jaką tworzą Ŝuławy i Zalew Wiślany teren ten jest porozcinany wąskimi i głębokimi, nawet na 40-60 m, wąwozami erozyjnymi potoków, których spadki dochodzą do 30 ‰ (Prussak i in. 2005). Analizowany obszar obejmuje fragmenty moreny falistej połoŜone na wschód od doliny rzeki Kumieli, oraz odcinki dolin dwóch dopływów tego cieku, w tym największego z nich – Srebrnego Potoku. ZróŜnicowaną powierzchnię morenową tworzy zespół stosunkowo niskich (do 10-13 m) wzniesień, o nachyleniu stoków zwykle nie przekraczającym 10 %, miejscami sięgającym kilkunastu %, sporadycznie 20 % , zwykle przy górnej krawędzi zboczy dolin potoków. Nieco większe wzniesienia i skłony stoków pojawiają się jedynie na północnej granicy obszaru planu. DuŜo większe nachylenia pojawiają się na stokach dolin i jarów, gdzie dochodzą ponad 70 %. Doliny Kumieli i Potoku Stagniewskiego (dopływu Srebrnego Potoku) w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - miasta Elbląg zostały wskazane jako strefy potencjalnie naraŜone na występowanie ruchów masowych ziemi. Wysokości bezwzględne są zróŜnicowane. Po zachodniej stronie doliny Srebrnego Potoku kulminacje osiągają ponad 140 m n.p.m. (przewaŜnie mieszczą się pomiędzy 120 a 140 m n.p.m.), ku wschodniej granicy obszaru planu teren się podnosi do ok. 158 m n.p.m. W dolinach cieków rzędne schodzą do poziomu 110 m n.p.m. w dolinie bezimiennego dopływu Kumieli, po zachodniej stronie ul. Królewieckiej. Głębokości form dolinnych przewyŜszają 20 m (Srebrny Potok). Ogólne wyniesienie powierzchni wysoczyzny zmniejsza się w kierunku zachodnim. RóŜnica wzniesienia na wierzchowinie w granicach obszaru planu wynosi ok. 44 m. Wysoczyzna Elbląska jest wysoczyzną polodowcową, zbudowaną z osadów zlodowaceń północnopolskich i holocenu. Zalegające na powierzchni podłoŜe czwartorzędowe stanowi w rejonie Elbląga ciągłą pokrywę, której miąŜszość sięga 200-300 m (Ponczek 2009). Na wysoczyźnie odsłaniają się tylko osady zlodowaceń północnopolskich, wykształcone jako trzy główne poziomy glin zwałowych, rozdzielone dwoma dobrze rozwiniętymi piaszczystoŜwirowymi seriami międzymorenowymi. W opisywanej części miasta budowa geologiczna jest skomplikowana i przedstawia duŜą zmienność litologiczną; poza terenami pobliskich ujęć wód podziemnych jest słabo rozpoznana (Prussak i in. 2005). PodłoŜe tworzą gliny zwałowe z 9 duŜym udziałem iłów szarych i czerwonych, przewarstwione utworami piaszczystymi o zmiennej miąŜszości i rozprzestrzenieniu. MiąŜszość nadkładu utworów trudnoprzepuszczalnych (gliny zwałowe, iły mułki) ponad warstwami utworów klastycznych tworzącymi uŜytkowe poziomy wodonośne moŜe sięgać od kilkudziesięciu do ponad 100 m. Najmniejsza jest w dolinach cieków. Warstwę wierzchnią tworzą gliny zwałowe, sięgające do głębokości blisko 40 m. Geneza budowy geologicznej w sposób decydujący wpłynęła na właściwości geotechniczne osadów. W ogólnym ujęciu część wysoczyznową Elbląga moŜna uznać za rejon o korzystnych warunkach dla budownictwa (Ponczek 2009). W części wysoczyznowej miasta nie objętej jeszcze zwartą zabudową dominują gleby brunatne, w tym brunatne wyługowane i kwaśne (Gębka 2009). W zagłębieniach terenu, przy strumieniach występują gleby murszowe i czarne ziemie. Wody powierzchniowe i podziemne Obszar opracowania jest w całości połoŜony w zlewni Kumieli, naleŜącej do zlewni rzeki Elbląg. Jest przecięty linią wododziałową pomiędzy bezpośrednią zlewnią Kumieli a zlewnią jej największego dopływu – Srebrnego Potoku (Kumielki). Na obszarze planu płynie i ma swój obszar źródliskowy jeszcze jeden dopływ Kumieli, niewielki bezimienny ciek przecinający południowo-zachodnią granicę obszaru. Do południowo-wschodniej granicy przylega dolina Potoku Stagniewskiego, dopływu Srebrnego Potoku. DuŜa róŜnica poziomów pomiędzy wysoczyznową wierzchowiną a bazą erozyjną, jaka tworzą śuławy Elbląskie i Zalew Wiślany doprowadziła do wytworzenia przez cieki głęboko wciętych dolin, których spadek dochodzi do 30 ‰ i gdzie potoki nabierają charakteru podgórsko-górskiego. Część zagłębień pomiędzy wzniesieniami moreny falistej jest bezodpływowa. Kumiela jest ciekiem II rzędu, dopływem rzeki Elbląg. Wypływa z jeziora Starego w okolicy Jeleniej Doliny, swoje ujście ma na terenie miasta w dzielnicy Zatorze. Ma długość 20,1 km, a powierzchnia jej zlewni wynosi 49,5 km2 (Karwowska 2009). Rzeka ma charakter typowo górski, o duŜych spadkach i znacznych prędkościach nurtu. Średni spadek dna cieku wynosi 10,7‰. Po opadach atmosferycznych następują nagłe przybory wody. Na cieku istnieją sztuczne zbiorniki: jezioro Stare o powierzchni zwierciadła ok. 8,4 ha, leŜące przy wododziale z rzeką Olszanką, jezioro Goplanica o powierzchni zwierciadła wody ok. 5,0 ha i jezioro Martwe o powierzchni zwierciadła wody ok. 7,4 ha, znajdujące się na jednym z dopływów. Pełnią one funkcję wyrównywania odpływu wody z górnej zlewni podczas intensywnych 10 opadów i roztopów, zasilania warstw wodonośnych oraz podtrzymywania i stabilizacji poziomów wód gruntowych dla zlokalizowanych wzdłuŜ koryta Kumieli ujęć głębinowych. Zlewnia Srebrnego Potoku wynosi 16,6 km2. Długość – 11,5 km. Średni spadek dna cieku wynosi 12,4‰. Na całym odcinku potok płynie w naturalnym korycie. Wartkość nurtu i gwałtowność wezbrań Kumieli oraz jej dopływów wiąŜe się z intensywnością procesów erozyjnych (erozji wgłębnej, erozji bocznej) w korytach cieków. Zjawiska utraty stateczności zboczy z osuwaniem się do potoku duŜej ilości rumowiska (wraz z drzewami) moŜna zaobserwować po intensywnych opadach czy roztopach wzdłuŜ koryta Srebrnego Potoku w Parku BaŜantarnia. Wleczone i unoszone rumowisko transportowane jest w dół rzeki (ostatecznie Kumieli), gdzie na dolnym odcinku o mniejszych spadkach następuje jego odkładanie w postaci namułu na dnie i na skarpach, co zmniejsza przepustowość koryta. Powoduje to, szczególnie w dolnym biegu Kumieli, na obszarze intensywnej zabudowy miejskiej, podczas spływu wielkich wód dodatkowe ich podpiętrzenie, występowanie z brzegów i zalewanie terenów przyległych oraz utrudnienia w odprowadzaniu wód opadowych. Ograniczeniu zagroŜenia ma słuŜyć obecna i planowana zabudowa hydrotechniczna cieków. Potencjalnym zagroŜeniem mogą być awarie zapór czołowych jezior Goplanicy i Martwego, jednak zapory te są przebudowane a ich stan techniczny jest pod stałą kontrolą. Ze względu na głębokość dolin zagroŜenie powodziowe, w tym wynikające z sytuacji awaryjnych nie obejmuje obszaru objętego pracami nad zmianą planu miejscowego. Jest on jednak, jako blisko połoŜony i mocno wyniesiony ponad poziomy koryt fragment zlewni bardzo waŜny w kształtowaniu przepływów w ciekach będących źródłem tego zagroŜenia. Są one silnie uzaleŜnione od intensywności spływu powierzchniowego, na który z kolei wpływają zdolności retencyjne dorzecza. W bezodpływowych obniŜeniach na wierzchowinie utrzymują się miejscami drobne podmokłości lub oczka wodne. Rzeka Kumiela w ogólnej klasyfikacji posiada IV (górny bieg) i V (ujście) klasę czystości. Decyduje o tym m.in. zły stan sanitarny wód rzeki. Srebrny Potok w 2004 r. prowadził wody w IV klasie czystości (WIOŚ 2005). Hydrogeologicznie najlepiej rozpoznane są tereny pobliskich ujęć głębinowych. Rozpoznanie terenów pomiędzy ujęciami jest słabe, głównie pod względem ciągłości warstw i dynamiki wód podziemnych (Prussak i in. 2005). W części miasta obejmującej analizowany obszar występują trzy podstawowe piętra wodonośne: kredowe, trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Znaczenie uŜytkowe posiada piętro 11 czwartorzędowe, w którym wodonosiec tworzą piaski i Ŝwiry międzymorenowe, izolowane od powierzchni przez warstwy nieprzepuszczalne. W jego obrębie wyróŜniono 3 warstwy uŜytkowe: I – górną, II – środkową i III – dolną, zalegające na róŜnych głębokościach i nieciągłe w rozprzestrzenieniu regionalnym. NaleŜy sądzić, Ŝe pomiędzy ujęciami obok stref pozbawionych warstw piaszczystych występują takŜe warstwy o bardzo ograniczonej przewodności hydraulicznej, które jednak pozwalają na krąŜenie wód podziemnych. Warstwy uŜytkowe w ograniczonym zakresie pozostają w kontakcie hydraulicznym ze sobą. Zwierciadło I poziomu jest z reguły swobodne, lokalnie napięte, w dolinie Kumieli pozostaje w związku hydraulicznym z wodami powierzchniowymi. Zwierciadło poziomów II i III jest napięte (Prussak i in. 2005). Strop warstwy górnej znajduje się na rzędnej 60-90 m n.p.m. co odpowiada moŜliwej głębokości zalegania wód od ok. 25 do ok. 100 m p.p.t. Warstwa środkowa jest obecnie najczęściej ujmowana. Jej strop znajduje się na rzędnej 40 m n.p.m. co odpowiada głębokości 45-120 m p.p.t. Wody podziemne czwartorzędowego piętra wodonośnego zachodniej części Wysoczyzny Elbląskiej naleŜą do regionalnego systemu krąŜenia, którego bazą drenaŜu są Ŝuławy i Zalew Wiślany. Główny kierunek przepływu wód podziemnych jest zachodni i południowo-zachodni. Zasilanie odbywa się wyłącznie na drodze infiltracji opadów na obszarze wysoczyznowym. Opady atmosferyczne są głównym czynnikiem kształtującym zasoby wód podziemnych (Prussak i in. 2005). Wody podziemne, w rejonie obszaru objętego pracami nad planem są eksploatowane w 3 ujęciach: Małe Bielany, Jagodowo-Dębowe Pole i Dąbrowa. Analizowany teren w większej części znajduje się w obszarze zasilania ujęcia Jagodowo-Dębowe Pole. Jedynie jego południowo-wschodni fragment naleŜy do obszaru zasilania ujęcia Dąbrowa. Wszystkie ujęcia mają ustanowione tereny ochrony pośredniej. Klimat, stan aerosanitarny, klimat akustyczny Średnia temperatura roczna stacji Elbląg dla wielolecia 1975-1994 wynosi 7,8°C (IMGW 1996). Najchłodniejszymi miesiącami są styczeń i luty, których średnie temperatury wynoszą -1,4°C i -1,8°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec. Jego średnia temperatura wynosi 17,2°C. Dane dla stacji Elbląg z wielolecia 1985-1994 wskazują, Ŝe w roku najczęstsze są wiatry południowo-wschodnie, południowe i południowo-zachodnie. Znaczny udział mają równieŜ wiatry wiejące z północy, północnego-zachodu i zachodu. Zwłaszcza sezon zimowy odznacza się przewagą wiatrów z sektora południowego. Średnia roczna prędkość wiatru 12 wynosi 3,4 m/s. Największe prędkości występują w sezonach jesienno-zimowym i wczesnowiosennym. W Elblągu notuje się stosunkowo mało dni z ciszą atmosferyczną – 6,7%. Średnia roczna ilość opadów w latach 1951-1994 dla stacji Elbląg połoŜonej na wysoczyźnie wynosi 657 mm. Największe sumy opadów mają miejsce w miesiącach letnich, zwłaszcza w lipcu (86 mm) i po nim (VIII – 79 mm, IX – 79 mm). Średnia roczna ilość dni z opadem w latach 1985-1994 wyniosła 174,8 dni, czyli średnio prawie co drugi dzień występuje tu jakiś opad atmosferyczny. Pokrywa śnieŜna utrzymuje się stosunkowo długo, przeciętnie przez 69 dni w roku (1975-1994). W latach 1982-1993 stwierdzono obniŜenie średniej sumy opadów w stosunku do dziesięciolecia wcześniejszego. Nastąpiło takŜe przesunięcie maksymalnych opadów na okres zima – wiosna; znacznie wzrosła jednocześnie suma opadów jesieni i zimy, kosztem opadów z okresu wiosenno-letniego (IMGW 2004/2005). Zgodnie z oceną jakości powietrza atmosferycznego w Elblągu w 2007 roku (GSSE 2008) stęŜenia średnioroczne wszystkich ocenianych zanieczyszczeń były niŜsze od wartości dopuszczalnych. Były niŜsze takŜe od poziomów notowanych w roku poprzednim. Przekroczenia dopuszczalnych wartości przez stęŜenia 24-godzinne odnotowywano tylko w przypadku pyłu zawieszonego. StęŜenia 24-godzinne dwutlenku siarki na obszarze całego Elbląga były niskie, z wysokim odsetkiem wyników o wartości mniejszej od granicy wykrywalności stosowanej metody analitycznej. W wyniku oceny jakości powietrza przeprowadzonej w 2007 roku strefę: powiat/miasto Elbląg zaliczono do klasy A (na obszarze strefy nie zostały przekroczone normy dotyczące dopuszczalnych stęŜeń dla Ŝadnego z branych pod uwagę wskaźników zanieczyszczeń – WIOŚ 2008). Obszar planu, będący częścią rolniczo-leśnego przedmieścia Elbląga jest pozbawiony istotnych źródeł zanieczyszczeń powietrza. Głównym źródłem emisji niezorganizowanej jest komunikacja samochodowa. Ruch pojazdów, szczególnie po ul. Królewieckiej jest równieŜ głównym źródłem hałasu. Jego poziom jest obecnie nie oszacowany. Pod względem dopuszczalnego poziomu hałasu obecna w tej części miasta zabudowa mieszkaniowa moŜe, na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku zaliczać się do terenów: • zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, • zabudowy mieszkaniowej zagrodowej, • zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego, 13 • mieszkaniowo-usługowych. Szata roślinna, fauna Szata roślinna terenów otwartych przedstawia obraz stopniowych przemian od krajobrazu typowo rolniczego do krajobrazu stref podmiejskich i miejskich. Tworzą ją zbiorowiska roślinne uŜytków rolnych, odłogów oraz ruderalne zbiorowiska związane z istniejącą i rozwijającą się zabudową mieszkaniową. Na wschód od doliny Srebrnego Potoku na gruntach rolnych dominują trwałe uŜytki zielone, głównie pastwiska. W kierunku zachodnim rozciąga się kompleks gruntów ornych, odłogów i uŜytków zielonych. Odłogi są w róŜnym wieku; na wieloletnich, zwłaszcza na stokach o południowej wystawie, wykształciły się zbiorowiska nawiązujące do ciepłolubnych muraw, niekiedy pojawił się nalot młodych drzew, głównie sosny i brzozy brodawkowatej. Miejscami drzewa tworzą juŜ zwarte grupy lub nawet mniejsze zadrzewienia. Młode drzewostany, najprawdopodobniej porolne, w duŜej części z nasadzenia, takŜe szpilkowe (sosnowe, świerkowe, modrzewiowe) stanowią obrzeŜe lasów porastających głęboko wcięte doliny cieków. Bezodpływowe zagłębienia pośród pól zajmują drobne oczka wodne z roślinnością wodną i bagienną lub podmokłości porośnięte przez zbiorowiska turzyc, sitów i ziołorośla. Zabudowie historycznych siedlisk rolnych towarzyszą ogrody uŜytkowe, sady oraz roślinność ruderalna. Zbiorowiska ruderalne licznie towarzyszą wkraczającej, nowej zabudowie mieszkaniowej, zwłaszcza w okresie budowy; później są zastępowane przez przydomową zieleń urządzoną. Pojawiają się juŜ na terenach zniwelowanych lub na powierzchniach z nawiezionego gruntu, przygotowanych pod przyszłe prace budowlane. Istotnym składnikiem zieleni terenów otwartych, takŜe pod względem kulturowym są załoŜenia ogrodowe i ozdobne nasadzenia drzew, zwłaszcza stare. Na obszarze objętym pracami nad planem są to przede wszystkim drzewa przydroŜne oraz nieliczne egzemplarze drzew rosnące przy zabudowaniach historycznych siedlisk. Nasadzenia przydroŜne towarzyszą głównie historycznemu traktowi jakim jest ul. Królewiecka. Tworzą je lipy i jesiony w wieku do ok. 70 lat. Część drzew juŜ wypadła tworząc luki w szpalerach, niektóre z pozostałych wykazują oznaki obniŜonej Ŝywotności. Mocno wcięte w wierzchowinową powierzchnię doliny cieków porastają lasy. Ku południowi przechodzą w las miejski BaŜantarnia, w kierunku północnym łączą się z systemem lasów Wysoczyzny Elbląskiej. DuŜa dynamika rzeźby wiąŜe się z duŜym zróŜnicowaniem siedliskowym, a w konsekwencji z duŜą róŜnorodnością zbiorowisk leśnych. Do najczęściej występujących w granicach miasta, jak i na całej wysoczyźnie, 14 zbiorowisk, obecnych takŜe w pobliskich dolinach naleŜą: kwaśne buczyny, Ŝyzne buczyny, grądy i łęgi jesionowo-olszowe, zajmujące róŜne strefy w przekroju ciągów dolinnych. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest buk zwyczajny, który osiąga na wysoczyźnie północno– wschodnią granicę zasięgu (Pamfil 2009). Wysoczyzna Elbląska znajduje się takŜe w obrębie naturalnego zasięgu występowania dębu szypułkowego i bezszypułkowego i na wschodniej granicy borealnego zasięgu świerka pospolitego. Rosną tutaj teŜ w znacznie juŜ mniejszych ilościach: jesiony, klony, graby, olsze (czarna, szara), topole, osiki, lipy, modrzewie, świerki, sosny i daglezje. Młode nasadzenia gatunków obcych są obecne przede wszystkim przy górnych krawędziach dolin, na obrzeŜach starszych drzewostanów zajmujących ich wnętrza. Lasy, ze względu na znaczny stopień naturalności są środowiskiem Ŝycia wielu rzadkich, w tym takŜe podlegających ochronie gatunków roślin. Występują w nich takŜe rośliny charakterystyczne dla obszarów górskich i podgórskich. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13.04.2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a takŜe kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 określono typy siedlisk przyrodniczych, w tym typy siedlisk przyrodniczych o znaczeniu priorytetowym, wymagające ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000. W granicach miasta spotkać moŜna (Pamfil 2009): • kwaśne buczyny, kod siedliska przyrodniczego – 9110, • Ŝyzne buczyny, kod siedliska przyrodniczego – 9130, • grąd subatlantycki, kod siedliska przyrodniczego – 9160, • łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, kod siedliska przyrodniczego – 91E0 (o znaczeniu priorytetowym). Lasy naleŜące do Skarbu Państwa, zarządzane przez Nadleśnictwo Elbląg ze względu na swój charakter połoŜenia – w granicach administracyjnych miasta i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miasta liczącego ponad 50 tys. mieszkańców – zostały zatwierdzone decyzją nr 11/99 Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 4.01.1999 r. jako lasy ochronne. Bezpośredni kontakt lasów na terenie miasta z lasami Wysoczyzny Elbląskiej sprawia, Ŝe mogą one być zasiedlane lub penetrowane przez te same grupy zwierząt. Dla Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej charakterystyczne jest bogactwo świata zwierzęcego. Wynika ono z bardzo duŜego stopnia naturalności zbiorowisk, Ŝyzności siedlisk 15 oraz bogatego ukształtowania terenu i wynikającego z tego zróŜnicowania warunków klimatyczno-glebowych (Pamfil 2009). Uwarunkowania fizjograficzne oraz klimatyczne, powodują, Ŝe jest to drugie miejsce na północy kraju, po Pojezierzu Kaszubskim, gdzie występują gatunki górskie, np. pluszcz i pliszka górska. Niektóre źródła podają, Ŝe przez obszar Parku Krajobrazowego przebiega jeden z najwaŜniejszych korytarzy migracyjnych ptaków, ciągnący się wzdłuŜ wybrzeŜa morskiego od Zatoki Botnickiej do Gibraltaru (szlak Skandynawsko-Iberyjski). Ma on ogromny wpływ na bogactwo gatunkowe i ilościowe ptaków przelotnych, zimujących, odpoczywających i Ŝerujących na terenie Wysoczyzny Elbląskiej. 3.2. Walory przyrodnicze, konieczny zakres ich ochrony Obszar planu jest połoŜony w części miasta zachowującej wysoki poziom wartości przyrodniczych. Decyduje o tym przede wszystkim obecność znacznych kompleksów leśnych, porastających tereny o wysokim stopniu naturalności dynamicznej rzeźby i sieci hydrograficznej, odznaczających się duŜym zróŜnicowaniem siedliskowym i biocenotycznym. Stanowią one ostoję wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt, w tym takŜe objętych prawną ochroną. Pobliska dolina Kumieli w planie ochrony Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej i w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miasta Elbląg objęta została postulatem poddania pod prawną ochronę jako rezerwat przyrody, którego celem ma być ochrona cennych i bardzo rzadkich na Wysoczyźnie Elbląskiej ekosystemów wodnych, występujących w jeziorach: Starym, Martwym i Goplanicy oraz ochrona łączącej je rzeki Kumieli wraz z otaczającymi ekosystemami leśnymi. Głębokie doliny cieków subregionalnym, stanowią centra a nawet bioróŜnorodności regionalnym, o znaczeniu ponadlokalnym wymagające bezwzględnej – ochrony przed pogorszeniem stanu środowiska, a jednocześnie bardzo wraŜliwe na przekształcenia, głównie w wyniku uwarunkowań fizjograficznych. Tereny otwarte zachowały w znacznej mierze cechy harmonijnego, kulturowego krajobrazu rolniczego, o znacznych walorach krajobrazowych ukształtowania powierzchni ziemi oraz z obecnością pośród uŜytków rolnych enklaw roślinności naturalnej i półnaturalnej. Lokalne podmokłości stanowią przy tym waŜny czynnik utrzymywania zdolności retencyjnych zlewni. 16 3.3. Przyrodnicze powiązania z terenami sąsiednimi, konieczny zakres ich ochrony Rejon, w którym znajduje się obszar objęty pracami nad planem miejscowym jest połoŜony na linii powiązań przyrodniczych o znaczeniu regionalnym, pomiędzy mocno róŜniącymi się jednostkami geograficznymi: Wysoczyzną Elbląską i niziną śuław Wiślanych. Powiązania te funkcjonują zarówno w zakresie przyrody nieoŜywionej, jak i oŜywionej. W pierwszym przypadku obejmują one przepływ materii i energii, poprzez spływ powierzchniowy wód, przepływ podziemny wód, przepływ rumoszu w ciekach i mas ziemnych na zboczach, spływy chłodnego powietrza z terenu wysoczyzny (obszar zasilający), przez zbocza strefy krawędziowej (obszar tranzytowy) ku nisko połoŜonym terenom delty (obszar zasilany). Rejon Dąbrowy znajduje się na wierzchowinie wysoczyzny, w obszarze zasilającym. Oznacza to, Ŝe postępujące tam zmiany zagospodarowania mogą mieć bezpośredni wpływ na jakość środowiska i warunki rozwoju niŜej połoŜonych części Elbląga. Będzie się to odbywało przede wszystkim w zakresie: • czystości wód powierzchniowych spływających z wysoczyzny, • wielkości przepływów w ciekach i związanego z nią zagroŜenia powodziowego, • jakości wód podziemnych, ujmowanych w wyŜynnych ujęciach głębinowych. Powiązania w obrębie przyrody oŜywionej łączą przede wszystkim system przyrodniczy Wysoczyzny Elbląskiej z systemem basenu Jeziora Druzno. Kluczowe znaczenie w ich funkcjonowaniu mają kompleksy leśne, związane w znacznej części z systemem dolin cieków, obiegające tereny miejskie od wschodu. Powiązania przyrodnicze w ograniczonym stopniu przebiegają równieŜ przez teren miasta, m.in. wzdłuŜ doliny Kumieli. Wysoczyzna Elbląska jest połoŜona w rejonie przebiegu skandynawsko – iberyjskiego szlaku przelotów ptaków ponad Zalewem Wiślanym i Mierzeją Wiślaną. 4. Cechy krajobrazu i walory kulturowe Krajobraz w rejonie obszaru opracowania jest w przewadze krajobrazem kulturowym rolniczym, harmonijnym, o walorze jeszcze wysokim choć stopniowo obniŜającym się z wkraczaniem nowej zabudowy. Tworzą go dwie zasadnicze jednostki krajobrazowe: otwarte tereny rolne z rozproszoną zabudową wiejską oraz rozdzielające je kompleksy leśne, porastające głęboko wcięte doliny cieków spływających z wysoczyzny. Tereny rolne tworzą rozległe wnętrza ograniczone ścianami lasów, jednak o zróŜnicowanych warunkach ekspozycji dzięki bogatemu ukształtowaniu morenowej powierzchni. Najrozleglejszy widok 17 na całą zachodnią część obszaru planu rozciąga się ze szczytu wzgórza znajdującego się przed frontem lasów doliny Kumieli, na północno-zachodniej granicy opracowywanego dokumentu. Zachodzące funkcjonalne przekształcenia analizowanego terenu prowadzą takŜe do zmiany krajobrazu, na obecnym etapie przekształceń głównie niekorzystnej. Podział gruntów na działki budowlane zaciera historyczny rozłóg pól a nowe zagospodarowanie wprowadza elementy dewaloryzujące przestrzeń, jak nienaturalne formy ukształtowania terenu (powierzchnie zniwelowane, nasypy), składowiska materiałów budowlanych i odpadów budowlanych itp. Obszar objęty pracami nad zmianą planu miejscowego, pomimo zachowania w znacznym stopniu historycznych cech krajobrazu rolniczego Wysoczyzny Elbląskiej nie posiada wielu obiektów o udokumentowanej wartości kulturowej. Z nielicznych historycznych siedlisk rozrzuconych po analizowanym terenie do rejestru zabytków pod numerem 215/92 (obecnie A-3348) w dniu 07.04.1992 r. zostały wpisane zabudowania przy ul. Królewieckiej 297, obejmujące budynek mieszkalny z 2 budynkami gospodarczymi. Starym, jeszcze średniowiecznym traktem jest ul. Królewiecka. 5. Źródła zagroŜeń i formy degradacji środowiska Obszar planu jest w znacznym stopniu ukształtowany przez człowieka, leŜąc jednak w dawnej podmiejskiej wsi, w rejonie objętym tradycyjną gospodarką rolną, stanowi element właściwej dla tego miejsca, trwałej równowagi przyrodniczej, zapewniającej istnienie lokalnych wartości krajobrazu i przyrody. Sytuację zmieniają postępujące przekształcenia funkcjonalne. Stopniowe wkraczanie miejskiej zabudowy jednorodzinnej prowadzi do rozdrobnienia własnościowego gruntów i przeznaczania pod zabudowę śródpolnych enklaw naturalnych i półnaturalnych zbiorowisk roślinnych i związanych z nimi ekosystemów. Zabudowa i rozwój infrastruktury niszczy dotychczasową pokrywę glebową, a obce grunty nasypowe w miejscach o niekorzystnych warunkach gruntowo-wodnych mogą być źródłem zanieczyszczenia podłoŜa i wód gruntowych. Rejon Dąbrowy, zlokalizowany na morenowej wierzchowinie o zwięzłym gliniastym podłoŜu posiada niekorzystne warunki dla stosowania przydomowych oczyszczalni. Nowa zabudowa koncentruje się obecnie w zachodniej części obszaru planu, w rejonie ul.ul. Jarzębinowej i Jaworowej. W obrębie jednostki nie występują inne funkcje będące źródłem emisji do środowiska w stopniu naruszającym standardy jego jakości, ani teŜ stwarzające zagroŜenie powstawaniem powaŜnych awarii (WIOŚ 2008). 18 6. Obowiązujący i postulowany zakres ochrony środowiska przyrodniczego Obszar objęty pracami nad zmianą planu miejscowego jest połoŜony w granicach Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. Rozporządzenie Nr 8 Wojewody WarmińskoMazurskiego z dnia 26.01.2006 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej wprowadza na jego terenie m.in. następujące zakazy: ⇒ realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (obecnie art. 59 ustawy z dnia 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – przyp. aut.), ⇒ likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydroŜnych i nadwodnych, jeŜeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, ⇒ wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych, ⇒ dokonywania zmian stosunków wodnych, jeŜeli zmiany te nie słuŜą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, ⇒ budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem obiektów słuŜących turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej, ⇒ likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodnobłotnych. Zakaz budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegowej nie dotyczy rzek płynących w terenie miejskim, pod warunkiem, Ŝe realizowana budowa nie wpłynie niekorzystnie na środowisko cieku. Odstępstwo od tego zakazu oraz od zakazu wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu jest takŜe moŜliwe w przypadku obowiązujących w dniu wejścia w Ŝycie rozporządzenia nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Park Krajobrazowy posiada plan ochrony, wprowadzony rozporządzeniem Nr 1 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 31.01.2007 r. w sprawie ustanowienia planu 19 ochrony dla Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. Paragraf 6 dokumentu wprowadza m.in. zagospodarowania następujące ustalenia przestrzennego gmin do i studiów uwarunkowań miejscowych planów i kierunków zagospodarowania przestrzennego, dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagroŜeń zewnętrznych: 1) w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania na obszarze Parku: ⇒ stabilizacji istniejącej struktury sieci osadniczej, tj. układów osadniczych miast i wsi, związków między nimi i ich hierarchii, ⇒ kształtowania nowej zabudowy i zagospodarowania z poszanowaniem struktury wewnętrznej jednostek osadniczych i ich związków z przestrzenią otaczającą, ⇒ zalecenie budowy nowych budynków i budowli: ∗ poza terenami o spadkach ponad 30 º (58 %) z wyjątkiem budowli ochrony przed erozją, ∗ o wysokości nie większej niŜ dwie kondygnacje i uŜytkowe poddasze lub 10,5 m (od najniŜszego poziomu terenu przy budynku do kalenicy), z moŜliwością odstępstwa dla budowli słuŜących obsłudze turystyki, ∗ z dachami dwuspadowymi, mansardowymi, bądź naczółkowymi, których spadki mieszczą się w przedziale 35-45 º, ∗ o nieagresywnej formie i kolorystyce elewacji, wykorzystując naturalne materiały budowlane (np. cegła licowa, drewno, kamień, dachówka ceramiczna), ∗ nawiązujących architekturą do regionalnej tradycji budowlanej poprzez stosowanie charakterystycznych elementów i detali budowlanych (np. podcieni, ganków dwuspadowych, wystawek, werand, ścianki kolankowej w budownictwie murowanym, szkieletu w konstrukcji szczytu i podcienia), ∗ w odległości nie mniejszej niŜ 30 m od granicy lasu, ⇒ we wsiach o zwartej zabudowie nakaz lokalizowania nowych obiektów budowlanych w bezpośrednim nawiązaniu do istniejących skupisk zabudowy, ⇒ unikania wznoszenia wysokich budowli (elektrowni wiatrowych, wieŜ telekomunikacyjnych i in.) na trasach intensywnych przelotów ptaków (kaŜda nowa lokalizacja winna być poprzedzona dokładną analizą wpływu na awifaunę), 2) w zakresie przemysłu i energetyki: ⇒ podstawowe zasady funkcjonowania przemysłu i energetyki w Parku: ∗ uwzględnianie uwarunkowań krajobrazowych w przypadku modernizacji sieci elektroenergetycznej, 20 ∗ preferowanie budowy nowych sieci elektroenergetycznych poprzez układanie kabli w gruncie, ∗ zaopatrzenie miejscowości Parku w gaz ziemny (realizacja instalacji gazu sieciowego), ∗ preferowanie korzystania z proekologicznych źródeł energii cieplnej, ∗ modernizacja istniejących źródeł ciepła poprzez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań technicznych i technologicznych zapobiegających zanieczyszczeniom atmosfery, 3) w zakresie gospodarki wodnej: ⇒ warunki zrównowaŜonej gospodarki wodnej na terenie Parku: ∗ zachowanie naturalnych warunków cyrkulacji wody w poszczególnych jednostkach hydrograficznych, ∗ dostosowanie ilości pobieranej wody do wielkości zasobów dyspozycyjnych zlewni, ∗ przywrócenie warunków hydrograficznych umoŜliwiających rewaloryzację siedlisk roślinnych i ostoi zwierząt, ∗ wstrzymanie procesu osuszania mokradeł i torfowisk, ∗ ochrona retencji wód w mokradłach i torfowiskach (nie dotyczy terenów z zabudową mieszkaniową), ∗ ukierunkowanie prac melioracyjnych na zwiększenie poziomu lokalnej retencji wodnej, ∗ poprawa stanu czystości wód powierzchniowych (powstrzymanie eutrofizacji wód), ⇒ zalecenie działań uwzględniających wymogi ochrony przeciwpowodziowej: ∗ rekonstrukcji zbiorników wodnych w systemie rzecznym Kumieli oraz innych cieków Parku, 4) w zakresie gospodarki ściekowej: ⇒ nakaz wyposaŜenia wszystkich jednostek osadniczych w infrastrukturę techniczną ochrony środowiska, a zwłaszcza: ∗ w system kanalizacji sanitarnej (zbiorczej, lokalnej) powiązanej z wysokosprawnymi urządzeniami do oczyszczania ścieków, zaś obiekty zlokalizowane w oderwaniu od jednostek osadniczych - w indywidualne systemy oczyszczania ścieków, 21 ∗ w lokalne systemy podczyszczania wód opadowych z terenów zwartej zabudowy, z terenów komunikacyjnych i przemysłowych, 5) w zakresie gospodarki odpadami: ⇒ podstawowe zasady gospodarki odpadami na terenie Parku: ∗ wywóz odpadów z terenu Parku na składowiska odpadów zlokalizowane poza jego granicami, ∗ wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów i ich odbioru przez wyspecjalizowane słuŜby, ∗ przeciwdziałanie lokalizacji składowisk odpadów na terenie Parku, ∗ likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów i rekultywacja terenu, 6) w zakresie komunikacji: ⇒ zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko Parku ruchu samochodowego oraz jego usprawnienie poprzez: ∗ modernizację istniejących tras komunikacyjnych z zastosowaniem pasów zieleni izolacyjnej, ∗ budowę dróg rowerowych, ∗ ewentualną budowę przejść dla zwierząt lądowych, ⇒ poprawy dostępności do walorów Parku, ich ochrony i popularyzacji poprzez: ∗ budowę ścieŜek rowerowych, dróg dla rowerów poprzez przystosowanie istniejących tras komunikacyjnych dla ruchu rowerowego, ∗ budowę sieci parkingów, ∗ utworzenie węzłów integracji róŜnych rodzajów ruchu turystycznego, 7) w zakresie turystyki i rekreacji: ⇒ zagospodarowania tras turystycznych: ∗ drogowy ruch turystyczny – realizacji miejsc obsługi turystów przy drogach, ∗ turystyka rowerowa, w tym: szlaki turystyki rowerowej winny tworzyć sieć umoŜliwiającą dostęp do wszystkich najciekawszych turystycznie miejsc na obszarze Parku, na terenach atrakcyjnych dla ruchu rowerowego, połoŜonych w pobliŜu miejscowości, sieć urządzonych ścieŜek rowerowych wymaga zagęszczenia. W granicach obszaru objętego pracami nad planem planu nie ma innych form ochrony przyrody, określonych w ustawie z dn. 16.04.2004 r. O ochronie przyrody. W odległości ok. 5 km od niego w kierunku północnym (na północ od Próchnika) znajduje się dolina Kamienicy, 22 objęta projektem ochrony w granicach specjalnego obszaru ochrony siedlisk Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej sieci Natura 2000. Jest ona połoŜona poza zasięgiem zasadniczych powiązań obszaru planu z lokalnym i ponadlokalnym systemem przyrodniczym. Analizowany teren jest ponadto oddalony od: • Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Jezioro DruŜno PLB 280013 o ponad 7 km, • Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Jezioro DruŜno PLH 280008, stanowiącego obecnie Obszar Mający Znaczenie dla Wspólnoty w rozumieniu ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody o ok.8 km, • Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Zalew Wiślany PLB 280010 o ponad 6 km, • Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH 280007, stanowiącego obecnie Obszar Mający Znaczenie dla Wspólnoty w rozumieniu ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody o ponad 6 km. Lasy naleŜące do Skarbu Państwa zarządzane przez Nadleśnictwo Elbląg ze względu na swój charakter połoŜenia – w granicach administracyjnych miasta i w odległości do 10km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców – zostały zatwierdzone przez Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa decyzją nr 11/99 z dnia 4.01.1999 r. jako ochronne. Formą ochrony zasobów środowiska są takŜe strefy ochronne ujęć wód podziemnych. Składają się na nie tereny ochrony bezpośredniej, obejmujące najbliŜsze sąsiedztwo urządzeń ujęcia oraz tereny ochrony pośredniej, znacznie szerzej poprowadzone, pozwalające na wprowadzenie ograniczeń zagospodarowania i wykonywania robót powodujących zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia. Tereny ochrony pośredniej zostały wyznaczone dla komunalnych ujęć głębinowych: • Dąbrowa, decyzją Wojewody Elbląskiego OS-VI/7226/12/90 z dnia 03.07.1990 r. orzekająca ustanowienie strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej dla miasta Elbląga, zlokalizowanego w miejscowości Dąbrowa, • Małe Bielany, Jagodowo – Dębowe Pole, decyzją Wojewody Elbląskiego OSVI/6226/33/45/96 z dnia 26.09.1996 r. orzekająca ustanowienie 23 stref ochrony bezpośredniej na terenie 2 ujęć głębinowych zlokalizowanych na terenie miasta Elbląga – Małe Bielany i Jagodowo-Dębowe Pole oraz jednej wspólnej dla dwóch ujęć głębinowych strefy ochrony pośredniej zewnętrznej. 23 Decyzja wojewody dla ujęcia Dąbrowa wprowadza następujące zakazy obowiązujące na terenie ochrony pośredniej: • wprowadzania ścieków i wód zanieczyszczonych do wód powierzchniowych i do gruntu, • składowania stałych odpadów komunalnych i przemysłowych, • zakładania cmentarzy, • grzebania zwierząt, • wykonywania wierceń i odkrywek, • lokalizacji zakładów przemysłowych i nowych ferm hodowlanych, • budowania zbiorników do magazynowania produktów ropopochodnych i substancji chemicznych oraz rurociągów do ich transportu, • utrzymywania nieczynnych studni i otworów wiertniczych, • rolniczego wykorzystania ścieków, • budowy szczelnych zbiorników na ścieki w odległości mniejszej niŜ 50 m od kaŜdej studni, • magazynowania produktów promieniotwórczych oraz następujące ograniczenia obowiązujące na terenie ochrony pośredniej: • stosowania środków ochrony roślin i nawozów do niezbędnego minimum , zgodnie z wytycznymi Instytutu Uprawy NawoŜenia i Gleboznawstwa oraz Instytutu Uprawy Roślin, • uŜytkowania dróg transportu publicznego w zakresie przewozu środków toksycznych i radioaktywnych, • masowego wypasu bydła. Decyzja wojewody dla ujęć Bielany i Jagodowo-Dębowe Pole wprowadza następujące zakazy i ograniczenia obowiązujące na terenie ochrony pośredniej-zewnętrznej: • wprowadzania ścieków do ziemi i wód powierzchniowych, • rolniczego wykorzystania ścieków, • lokalizowania wysypisk i wylewisk, • wydobywania kopalin, • wykonywania robót melioracyjnych, wykopów i odwodnień, • mycia pojazdów mechanicznych i urządzania parkingów, • lokalizowania cmentarzy i grzebowisk zwierząt. Kierunki i zasady ochrony walorów kulturowych oraz ochrony środowiska, jego zasobów i wyróŜnionych wartości przyrodniczych określa Studium uwarunkowań i 24 kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - miasta Elbląg, uchwalone uchwałą Nr XXXIII/825/2006 RM w Elblągu z 26.10.2006 r. W zakresie ochrony środowiska, jego zasobów i wartości przyrodniczych do obszaru planu moŜna odnieść następujące, określone w studium zasady: w zakresie kształtowania struktury przyrodniczo-funkcjonalnej miasta: • ochrony harmonijnego krajobrazu (w tym miejskiego krajobrazu przyrodniczo- kulturowego), • ochrony istniejących i wprowadzania nowych zadrzewień, • rewaloryzacji i pielęgnacji istniejącej roślinności, w zakresie ochrony ilościowej i jakościowej wód: • sukcesywnego i ciągłego porządkowania gospodarki wodno-ściekowej, • ograniczania dopływu zanieczyszczeń ze spływów powierzchniowych z terenów zurbanizowanych, głównie poprzez podczyszczanie ścieków z kanalizacji deszczowej według najwyŜszej normy podczyszczania, • szczególnej ochrony zasobów uŜytkowych wód podziemnych, w zakresie zachowania i ochrony wysokich walorów krajobrazowych: • ograniczania moŜliwości wycinania drzew i krzewów i likwidacji terenów zieleni, • wprowadzania zadrzewień i urządzania (pielęgnacji) terenów zieleni, w zakresie zrównowaŜonej gospodarki zasobami środowiska: • priorytetowej realizacji inwestycji infrastruktury ochrony środowiska na wszystkich zagospodarowywanych terenach, • realizacji przedsięwzięć z uwzględnieniem ochrony krajobrazu jako całości i jego poszczególnych elementów, w tym szczególnie zadrzewień, wnętrz krajobrazowych, osi widokowych i harmonijnej zabudowy oraz dziedzictwa kulturowego, • kształtowania komfortowych w aspekcie środowiskowym warunków zamieszkania, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony przed uciąŜliwościami, • wprowadzenia zadrzewień na terenach najsłabszych gleb, terenach przywodnych oraz w strefach zabudowy (takŜe zadrzewień w formie komponowanej), • uwzględnianie w gospodarowaniu standardów unii europejskiej, w zakresie przeciwdziałania zagroŜeniom środowiska: • podjęcia działań zmierzających do likwidacji emisji niskiej, szczególnie na terenach zabudowy mieszkaniowej – przyjęcia kierunkowej zasady sukcesywnego wprowadzania 25 systemów grzewczych charakteryzujących się niewielką emisją zanieczyszczeń do atmosfery (tak zwane ekologiczne źródła energii), • podjęcie zintegrowanych działań w kierunku przeciwdziałania zagroŜeniom środowiska, głównie w zakresie: ochrony przed hałasem, odpowiedniej realizacji gospodarki ściekowej i gospodarki odpadami, odpowiedniego przygotowania technicznego i organizacyjnego w zakresie przeciwdziałania powaŜnym awariom i ich potencjalnym skutkom dla środowiska i dla ludzi w zakresie minimalizacji konfliktów środowiskowych: • zahamowania dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych oraz przystosowania części z nich do pełnienia funkcji rekreacyjnych, • potrzeby zachowania jak największej powierzchni terenów biologicznie czynnych, • rewaloryzacji terenów biologicznie czynnych wśród zabudowy miejskiej, • analizy oddziaływania elementów infrastruktury technicznej i wpływu zagospodarowania przestrzennego na ogólną fizjonomię krajobrazu. Wytyczne określające kierunki prowadzenia prac planistycznych zawiera równieŜ program ochrony środowiska dla Miasta Elbląga, uchwalony uchwałą Nr XXIV/591/2005 RM w Elblągu z dn. 08.09.2005 r. Na podstawie ustaleń zawartych w: II polityce ekologicznej państwa, programie wykonawczym do II polityki ekologicznej państwa, polityce ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 oraz programie ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 20032006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 formułuje on m.in. następujące postulaty: problem: ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych: cel: wysokie walory krajobrazowe, cel: skuteczna ochrona przyrody, cel: bogactwo florystyczne i faunistyczne, cel: równowaga gatunkowa, kierunki działań: 1. uwzględnienie w planowaniu przestrzennym zasad ochrony krajobrazu i róŜnorodności biologicznej, 2. wyznaczenie korytarzy ekologicznych i właściwe ich zagospodarowanie, 3. respektowanie potrzeb ochrony krajobrazu podczas prowadzenia inwestycji liniowych, 26 4. minimalizowanie skutków antropopresji poprzez uwzględnienie ochrony walorów przyrodniczych szaty roślinnej i świata zwierząt w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach lokalizacyjnych, cel: racjonalne zuŜycie wody, materiałów i energii: kierunki działań: 1. zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych, 2. poprawa parametrów termoizolacyjnych budynków, 3. zmniejszenie zuŜycia wody, w tym podniesienie sprawności systemu wodociągowego problem: poprawa jakości środowiska Elbląga, cel: dobry stan wód, kierunki działań: 1. poprawa jakości wód powierzchniowych poprzez: • modernizację istniejących kolektorów deszczowych, • budowę urządzeń oczyszczających przed wlotami do cieków, cel: czyste powietrze, kierunki działań: 1. realizacja załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Elbląga” zakładającego restrukturyzację zasilania miasta w ciepło, z maksymalnym ograniczeniem zuŜycia paliwa stałego, w tym: • likwidacja lokalnych kotłowni, termomodernizacja instalacji grzewczych, 2. ograniczenie „niskiej emisji” zanieczyszczeń do atmosfery, 3. zwiększenie efektywności wykorzystania energii, w tym termoizolacja budynków…, 4. usprawnienie transportu publicznego poprzez poprawę układu komunikacyjnego, budowę ciągów pieszych i rowerowych, w tym: • modernizacja dróg, cel: dobry klimat akustyczny, kierunki działań: 1. ograniczenie emisji hałasu poniŜej dopuszczalnego progu m.in. poprzez: • poprawę stanu nawierzchni ulic i dróg, • budowę tras rowerowych na terenach zurbanizowanych, 2. właściwe kształtowanie przestrzeni urbanistycznej, uwzględniające w planowaniu przestrzennym ochronę przed hałasem. 27 7. Uwarunkowania zagospodarowania określone w opracowaniu ekofizjograficznym Przygotowane na potrzeby sporządzenia projektu planu opracowanie ekofizjograficzne (Sągin 2010) przedstawia następujące zasady zagospodarowania obszaru objętego projektem planu: ⇒ z zabudowy kubaturowej oraz zmiany przeznaczenia lasów na cele nieleśne naleŜy wykluczyć wszystkie formy dolinne, ⇒ z zabudowy powinny być wyłączone równieŜ podmokłości i oczka wodne w zagłębieniach bezodpływowych oraz obszary źródliskowe cieków, ⇒ nie naleŜy zwiększać dotychczas wyznaczonych powierzchni, intensywności oraz ogólnego zasięgu zabudowy, naleŜy dąŜyć do utrzymania jak największego udziału powierzchni nieutwardzonych, w tym biologicznie czynnych, ⇒ naleŜy utrzymać dotychczas ustalony zasięg gruntów do zalesienia, ⇒ wody opadowe z połaci dachowych, terenów zabudowy mieszkaniowej oraz dróg dojazdowych powinny być odprowadzane do gruntu, ⇒ wody opadowe do cieków w sposób zorganizowany mogą być odprowadzane wyłącznie poprzez urządzenia retencyjne i podczyszczające, ⇒ wierzchowina wysoczyzny posiada korzystne warunki dla stosowania tymczasowych systemów indywidualnego zagospodarowania ścieków bytowych, z wyjątkiem stosowania przydomowych oczyszczalni odprowadzających oczyszczone ścieki do gruntu, ⇒ naleŜy zachować i uzupełnić lub w razie konieczności wymienić zadrzewienie wzdłuŜ ul. Królewieckiej, ⇒ lokalizacja zabudowy mieszkaniowej wzdłuŜ ul. Królewieckiej powinna uwzględnić, poprzez linie zabudowy, akustyczne oddziaływanie drogi, stosownie do kategorii terenu pod względem dopuszczalnych poziomów hałasu; zaleca się dokonanie analizy zasięgu hałasu komunikacyjnego w rejonie ul. Królewieckiej przechodzącej przez przyszłe tereny mieszkaniowe Dąbrowy. 8. Ustalenia projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 8.1. Przeznaczenie terenu Plan miejscowy zagospodarowania przestrzennego ustala następujące przeznaczenie terenów: • MN – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, 28 • M – tereny zabudowy mieszkaniowej, • U – tereny zabudowy usługowej, • ZE – tereny zieleni o wiodącej funkcji ekologicznej, • ZL – tereny lasów, • E – tereny urządzeń elektroenergetycznych, • W – tereny urządzeń wodociągowych, • KD-G – tereny publicznych dróg głównych, • KD-L tereny publicznych dróg lokalnych, • KD-D – tereny publicznych dróg dojazdowych, • KD-X – tereny publicznych ciągów pieszych i pieszo-jezdnych, • KDW – tereny dróg wewnętrznych. Zdecydowaną większość obecnych otwartych terenów rolnych po obu stronach doliny Srebrnego Potoku zajmie zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna z zabudową usługową. W północnej części obszaru planu, w rejonie budynków wielorodzinnych gospodarstwa rolnego przy ul. Królewieckiej wprowadzony został teren zabudowy usługowej i/lub mieszkaniowej. W sąsiedztwie wyznaczono tereny urządzeń wodociągowych, w tym rezerwę terenu na rozbudowę ujęcia wód podziemnych „Piastowo”. W obrębie dolin Kumieli i jej dopływów zachowano tereny lasów i zieleni o wiodącej funkcji ekologicznej. Istniejącą funkcję upraw rolnych dokument uznaje za zgodną z planem i dopuszcza jej kontynuację do czasu zagospodarowania terenu zgodnie z przeznaczeniem ustalonym w kartach terenów. 8.2. Infrastruktura techniczna Plan ustala następujące zasady obsługi w zakresie infrastruktury technicznej: • zaopatrzenie w wodę: z miejskiej sieci wodociągowej, • odprowadzenie ścieków komunalnych: na terenach połoŜonych w sąsiedztwie kolektora sanitarnego Elbląg-Milejewo wyklucza się stosowanie indywidualnych urządzeń do gromadzenia i unieszkodliwiania ścieków; dotyczy to zabudowy zrealizowanej, będącej w trakcie realizacji, bądź projektowanej, na działkach, na które wjazd znajduje się w odległości mniejszej niŜ 50 m od kolektora sanitarnego i występuje moŜliwość bezpośredniego podłączenia się do tego kolektora; na terenach pozostałych, na których bezpośrednie podłączenie do kolektora sanitarnego wymaga realizacji podsystemów kanalizacyjnych, w tym urządzeń do pompowania ścieków – ustala się obowiązek włączenia gospodarstw domowych do tego kolektora do 31.12.2015 r.; w okresie przejściowym dopuszcza się realizację zbiorników szczelnych, bezodpływowych, nie 29 dopuszcza się oczyszczalni przydomowych; • odprowadzenie wód opadowych, roztopowych i gruntowych: ∗ z terenów zabudowy powierzchniowo, do gruntu na terenie własnej działki, w sposób nie naruszający interesu osób trzecich, ∗ z powierzchni utwardzonych, dróg i parkingów poprzez sieć kanalizacji deszczowej do odbiornika, po podczyszczeniu przed wlotem do odbiornika, o ile wymagają tego przepisy szczegółowe, ∗ zaleca się retencjonowanie wód opadowych i roztopowych na terenie działki w celu wykorzystania wody do podlewania zieleni i utrzymania czystości lub rozsączanie drenaŜem na terenie działki, ∗ dopuszcza się lokalizację zbiorników retencyjnych, • energia elektryczna: z sieci elektroenergetycznej – zakazuje się lokalizacji napowietrznych linii wysokiego napięcia poza wyznaczoną na rysunku planu rezerwą terenu dla przebiegu napowietrznej linii elektroenergetycznej 110 kV; linie istniejące uznaje się za zgodne z planem, • zaopatrzenie w ciepło: z indywidualnych proekologicznych, nieemisyjnych lub niskoemisyjnych źródeł ciepła, • usuwanie odpadów: selekcjonowanie i gromadzenie w pojemnikach do tego przystosowanych, a następnie wywóz do miejsc ich unieszkodliwiania lub odzysku. Dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej na wybranych terenach (6.U,M, 8.M,U, 9.M,U, 7.W i 12.W), na pozostałych dopuszcza się wyłącznie lokalizację infrastruktury telekomunikacyjnej o nieznacznym oddziaływaniu. 8.3. Ochrona jakości środowiska, tereny zieleni Na obszarze planu dopuszczono jedynie usługi nieuciąŜliwe, nie zakłócające funkcji mieszkaniowej, których prowadzenie nie powoduje przekroczenia dopuszczalnych standardów jakości środowiska przewidzianych dla funkcji mieszkaniowej. Wykluczono lokalizację usług w zakresie obsługi samochodów, usług powodujących uciąŜliwości wykraczające poza granice działki oraz usług nie odpowiadających wymaganym warunkom występującym na obszarach chronionych na podstawie odrębnych przepisów. Projekt planu przywołuje ograniczenia zagospodarowania wynikające z obecności strefy ochrony pośredniej ujęć wody podziemnej dla miasta Elbląga oraz wskazuje na obecność obszarów chronionej przyrody (PKWE) i moc obowiązującą ustaleń zawartych w związanych 30 z nimi dokumentach (Rozporządzenie Nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 26.01.2006 r., Plan ochrony dla Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej). Formułuje ponadto następujące regulacje: • zakazuje w odległości mniejszej niŜ 20 m od granicy lasu (zgodnie z uŜytkiem wg ewidencji gruntów) realizacji nowych budynków i budowli, z wyjątkiem: obiektów gospodarki leśnej, obiektów słuŜących obsłudze tras turystycznych, sieci i urządzeń technicznych, elementów układu drogowego, ogrodzeń, elementów urządzania terenu, • zakazuje realizacji nowych budynków i budowli na terenach o spadkach większych niŜ 30 stopni, z wyjątkiem budowli ochronnych przed erozją, • zakazuje odprowadzania ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, • zakazuje w strefie ochrony pośredniej ujęcia wody podziemnej lokalizowania usługowych obiektów budowlanych, których eksploatacja powoduje wprowadzanie do ziemi substancji mogących zanieczyścić wody podziemne, jeśli emisji tych substancji nie moŜna całkowicie wyeliminować przy zastosowaniu odpowiednich rozwiązań technicznych; naleŜy zastosować rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne przeciwdziałające zagroŜeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji, • zakazuje lokalizacji obiektów mogących w znaczący sposób pogorszyć stan wód powierzchniowych lub podziemnych, • nakazuje rekultywację nielegalnych wysypisk śmieci, z zakazem wykorzystania do rekultywacji odpadów przemysłowych, • nakazuje aby zabudowa umoŜliwiała zachowanie cennych przyrodniczo elementów roślinności, w tym zadrzewień i naturalnych oczek wodnych występujących w granicach jednostek, • nakazuje zachowanie zieleni wysokiej występującej wzdłuŜ ul. Królewieckiej z wyjątkiem zieleni, której likwidacja jest niezbędna do realizacji podporządkowanego układu drogowego. Udział powierzchni biologicznie czynnej na poszczególnych terenach z zabudową projekt dokumentu wyznacza na poziomie nie mniejszym jak 30-60 %, na terenach zieleni o wiodącej funkcji ekologicznej – 80 %. Stosownie do wymogów art. 114 ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska tekst projektu planu miejscowego wskazuje tereny akustycznie chronione – ustala, Ŝe dopuszczalny poziom hałasu na terenach oznaczonych symbolem MN,U i M,U nie moŜe przekroczyć wartości ustalonych dla terenów zabudowy mieszkaniowo-usługowej. 31 9. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 9.1. Zakres zmian funkcji i uŜytkowania terenu, stopień oddziaływania na środowisko Zapisy projektu zmiany planu utrzymują dotychczasowy zasadniczy zestaw funkcji w jego granicach oraz ustalone wcześniej charakter i intensywność zabudowy – niskiej wolnostojącej mieszkaniowej, z przewagą zabudowy jednorodzinnej oraz współudziałem zabudowy usługowej. Lasy zachowane zostały jako wydzielone tereny w obrębie przecinających obszar planu dolin lub powierzchnie wyłączone z zabudowy w obrębie terenów mieszkaniowo-usługowych. Wyznaczone w dotychczasowym planie, towarzyszące lasom tereny zieleni z funkcją rolną straciły rolniczy charakter i wiodącą na nich stała się funkcja ekologiczna. Funkcja rolna została zachowana jako tymczasowa. Projekt planu zachowuje załoŜenia rozwoju infrastruktury technicznej obsługującej rozwijającą się zabudowę. Zezwala jednak na tymczasowe stosowanie bezodpływowych zbiorników ścieków w sytuacji braku moŜliwości podłączenia zabudowy do istniejącego kolektora, nie później jednak jak do końca 2015 r. UmoŜliwia takŜe lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej w rejonie zabudowań gospodarstwa rolnego, co obejmie takŜe stacje bazowe telefonii komórkowej. Utrzymanie dotychczas planowanych form zagospodarowania pozwoli zachować spodziewany wcześniej charakter emisji do środowiska, jako długoterminowego oddziaływania realizacji dokumentu. Będzie ono obejmowało przede wszystkim: • emisję zanieczyszczeń powietrza i hałasu, głównie z ruchu pojazdów, • emisję pól elektromagnetycznych z sieci elektroenergetycznej, szczególnie 110 kV oraz stacji bazowych telefonii komórkowej, • produkcję ścieków bytowych i komunalnych, odprowadzanych ostatecznie miejskim systemem kanalizacji sanitarnej do oczyszczalni ścieków, • produkcję zanieczyszczonych wód opadowych z powierzchni komunikacyjnych, odprowadzanych bezpośrednio do gruntu lub systemami kanalizacji deszczowej do odbiorników, • produkcję odpadów komunalnych, przekazywanych do miejskiego systemu gospodarki odpadami. Oddziaływania krótkoterminowe będą związane z pracami budowlanymi. Będą jednak pojawiały się sukcesywnie w dłuŜszym okresie czasu w miarę rozwoju zabudowy i w mało znaczącym stopniu będą wpływać na ogólną jakość środowiska. 32 Projekt zmiany planu w stosunku do obowiązującego dokumentu zwiększa nieco zasięg terenów przeznaczonych do zabudowy kosztem terenów zieleni związanych z dolinami cieków. Upraszcza i wyrównuje granicę terenów zieleni po wschodniej stronie doliny Srebrnego Potoku, rezygnuje z pasów zieleni wzdłuŜ granicy lasu we wschodniej części obszaru planu i ogranicza teren zieleni w obszarze źródliskowym dopływu Kumieli w części zachodniej. Zmniejszona została takŜe strefa wyłączona z realizacji budynków i budowli (ze wskazanymi wyjątkami) wzdłuŜ granicy lasów z 30 m do 20 m. Rozwiązania te nie zwiększają w znaczącym stopniu ogólnej intensywności zabudowy i jej oddziaływania na środowisko. Zgodnie z zapisami rozporządzenia Nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 26.01.2006 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej na nowych terenach budowlanych zaczną ponadto obowiązywać zakazy: ⇒ wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych, ⇒ budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem obiektów słuŜących turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej. W granicach PKWE, na podstawie rozporządzenia Nr 8 Wojewody Warmińsko- Mazurskiego obowiązuje takŜe zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (obecnie art. 59 ustawy z dnia 03.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – przyp. aut.). Zgodnie z nim niemoŜliwa była by realizacja, tak linii 110 kV, jak i stacji bazowych telefonii komórkowej, ujętych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9.11.2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Jednak na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody zakaz, nie będzie dotyczył „…realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obowiązkowe i przeprowadzona wykazała brak procedura oceny niekorzystnego oddziaływania wpływu na na środowisko przyrodę parku krajobrazowego”. 33 9.2. Oddziaływanie ustaleń planu na poszczególne komponenty środowiska Powierzchnia ziemi Zmiana ustaleń planu nie wpłynie na intensywność przekształceń powierzchni ziemi, jakie będą moŜliwe przy realizacji dokumentu obecnie obowiązującego. Przeznaczenie pod zabudowę większości otwartych gruntów rolnych doprowadzi do znacznej zmiany rzeźby, zwłaszcza w partiach przypowierzchniowych podłoŜa. Silnemu przekształceniu ulegnie pokrywa glebowa. Jednak na uniknięcie zmian dewastujących krajobraz i utrzymanie form wyróŜniających wierzchowinę morenowej wysoczyzny pozwalają zapisy dokumentu wykluczające realizację nowych budynków i budowli na terenach o spadkach większych niŜ 30 stopni, a takŜe wprowadzające znaczny odsetek powierzchni biologicznie czynnej, na terenach zabudowy sięgający 30-60 %. Z tą ostatnią regulacją koresponduje równieŜ nakaz zachowania w zagospodarowaniu terenów naturalnych oczek wodnych. Zabezpieczone przed rozwojem zabudowy zostały główne części dolin cieków, stanowiących zarówno najbardziej spektakularne w tej części miasta formy rzeźby, jak i najcenniejsze obiekty przyrodnicze ze względu na cechy przyrody oŜywionej i nieoŜywionej. Stan aerosanitarny, klimat akustyczny, pola elektromagnetyczne Ustalone w obowiązującym planie miejscowym i podtrzymane w projekcie jego zmiany przeznaczenie terenu, obejmujące głównie funkcje mieszkaniowe oraz usługowe, przy zapisanych w dokumencie zasadach zaopatrzenia w ciepło i dopuszczeniu lokalizacji wyłącznie usług nieuciąŜliwych, nie zakłócających funkcji mieszkaniowej, których prowadzenie nie powoduje przekroczenia dopuszczalnych standardów jakości środowiska przewidzianych dla funkcji mieszkaniowej nie będzie prowadziło do pogorszenia stanu aerosanitarnego tej części miasta. Głównym emitorem zanieczyszczeń powietrza będzie tu ruch samochodów, zwłaszcza po ul. Królewieckiej. Ograniczeniu zasięgu ewentualnej uciąŜliwości wynikającej z emisji zanieczyszczeń powietrza sprzyja względnie dobry stan jakości powietrza (WIOŚ 2008) i korzystne warunki przewietrzania. Zapisy projektu planu pozwalające ograniczyć wpływ nowego zagospodarowania na stan aerosanitarny sprzyjają takŜe ograniczeniu uciąŜliwości akustycznej lokowanych obiektów. System dróg lokalnych i dojazdowych nie będzie źródłem ponadnormatywnego hałasu dla zabudowy mieszkaniowo-usługowej, a ewentualną uciąŜliwość funkcji usługowej i produkcyjnej pozwoli opanować zakaz lokowania form działalności których prowadzenie powoduje przekroczenie dopuszczalnych standardów jakości środowiska, przewidzianych dla funkcji mieszkaniowej. Głównym źródłem hałasu komunikacyjnego pozostanie ul. 34 Królewiecka. Przylegająca do niej zabudowa mieszkaniowa, oddalona zgodnie z nieprzekraczalną linią zabudowy od granicy jezdni o ok. 20 m moŜe się znaleźć w strefie przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu. Obowiązkiem zarządcy drogi będzie wówczas podjęcie działań mających zapewnić właściwą jakość klimatu akustycznego na przyległych terenach mieszkaniowo-usługowych. Konieczne moŜe być wówczas zastosowanie ekranów ochronnych. Zasięgi pól elektromagnetycznych o natęŜeniu ponadnormatywnym związanych z funkcjonowaniem linii wysokiego napięcia 110 kV, jak i ewentualnych stacji bazowych telefonii komórkowej są niewielkie, nie przekraczają kilku-kilkunastu metrów i pozwalają na bezkonfliktową lokalizację obiektów w granicach planu. Szczegółowe warunki realizacji inwestycji będą określone podczas wymaganych procedur oceny oddziaływania na środowisko. Wody powierzchniowe i podziemne Ustalenia projektu planu nie lokują na jego obszarze funkcji silnie wodochłonnych i związanych z wytwarzaniem duŜych ilości ścieków. Odprowadzane z terenu zabudowy ścieki komunalne będą docelowo (od 01.01.2016 r.) w całości odbierane poprzez zbiorczą sieć kanalizacji i oczyszczane w ramach miejskiego systemu oczyszczania ścieków i nie będą stanowiły lokalnego zagroŜenia dla wód powierzchniowych i podziemnych. Dokument przy tym wprowadza zakaz odprowadzania ścieków (obejmujących takŜe wody deszczowe z silnie zanieczyszczonych powierzchni) do gruntu lub wód powierzchniowych oraz lokalizacji obiektów mogących w znaczący sposób pogorszyć stan wód powierzchniowych lub podziemnych. Dopuszczenie zmianą ustaleń planu stosowania szczelnych zbiorników bezodpływowych w okresie przejściowym (do pełnego rozbudowania infrastruktury kanalizacyjnej) ze względu na warunki geologiczne nie stanowi zagroŜenia dla podłoŜa i wód podziemnych, w tym uŜytkowych poziomów wodonośnych. Strop górnego poziomu zalega na głębokości od kilkudziesięciu do ok. 100 m ppt i jest nakryty nadkładem utworów trudnoprzepuszczalnych (gliny zwałowe, iły mułki). Warstwę wierzchnią tworzą gliny zwałowe, sięgające do głębokości blisko 40 m. Jednocześnie są to warunki niekorzystne dla stosowania innych, indywidualnych środków zagospodarowania ścieków, oczyszczalni przydomowych, które zapisami dokumentu zostały w całej zabudowie wykluczone. Planowany sposób zagospodarowania wód opadowych i roztopowych zabezpiecza wody powierzchniowe i podłoŜe przed zanieczyszczeniem. Wynika to tak ze wspomnianego zakazu odprowadzania ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, jak i nakazu 35 odprowadzania deszczówki z powierzchni utwardzonych, dróg i parkingów poprzez sieć kanalizacji deszczowej, z podczyszczeniem przed wlotem do odbiornika, zgodnie z wymogami przepisów szczegółowych. ZagroŜeniem dla środowiska gruntowo-wodnego nie będzie wymagane w planie odprowadzanie wód deszczowych z terenów zabudowy powierzchniowo do gruntu na terenie działki. Nakaz ten pozwala utrzymać, przynajmniej częściowo, retencyjne funkcje zlewni i ograniczyć zagroŜenie wzrostem przepływów w pobliskich ciekach – Kumieli i Srebrnym Potoku – stanowiących naturalne odbiorniki dla lokalnej sieci kanalizacji deszczowej. Będzie to miało pozytywny wpływ takŜe na poziom zagroŜenia powodziowego w dolnych partiach zlewni, zwłaszcza obejmujących miejską zabudowę Elbląga. Podtrzymaniu naturalnej retencji będzie równieŜ słuŜył wymóg zachowania w trakcie wprowadzania nowego zagospodarowania naturalnych oczek wodnych, a takŜe ustalony, stosunkowo wysoki obowiązkowy udział powierzchni biologicznie czynnej, sięgający na terenach zabudowy co najmniej 30-60 %. Wzrostem przepływów w ciekach moŜe jednak skutkować odprowadzanie wód opadowych z układu komunikacyjnego. Projekt dokumentu nie narzuca odprowadzania deszczówki do cieków i dopuszcza lokalizację zbiorników retencyjnych, są to jednak rozwiązania fakultatywne, wymagające doprecyzowujących decyzji i kontroli ze strony miasta na etapach realizacyjnych sieci kanalizacyjnej. Prace budowlane będą się wiązały z zanieczyszczeniami podłoŜa (np. substancjami ropopochodnymi) o niewielkim zasięgu, nie stanowiącymi zagroŜenia dla ujmowanych poziomów wodonośnych. Szata roślinna, fauna Realizacja ustaleń planu istotnie zmieni charakter szaty roślinnej w jego granicach. Wraz ze wzrostem zasięgu i intensywności zabudowy zmniejszy się udział roślinności polnej, przejściowo zwiększy się udział zbiorowisk ruderalnych (związanych z terenami przekształconymi przez prace budowlane) a ostatecznie zwiększy się udział zieleni urządzonej, przede wszystkim przydomowej. Dokument zachowuje dotychczasowe powierzchnie leśne, obejmujące jednocześnie najcenniejsze przyrodniczo obiekty w jego granicach. Zachowaniu wyróŜniających się przyrodniczą wartością składników sprzyja takŜe nakaz zachowania, podczas wprowadzania nowego zagospodarowania, cennych przyrodniczo elementów roślinności, w tym zadrzewień i naturalnych oczek wodnych. Na terenach o wiodącej funkcji ekologicznej moŜliwy jest rozwój naturalnych procesów sukcesyjnych przekształcających dotychczasowe grunty rolne. 36 Projekt dokumentu nakazuje zachować wyróŜniającą się w krajobrazie formę przydroŜnej zieleni wysokiej wzdłuŜ ul. Królewieckiej; wyjątek stanowią fragmenty zieleni, której likwidacja jest niezbędna do realizacji podporządkowanego układu drogowego. Zmiana krajobrazowego charakteru analizowanej części miasta (takŜe w rozumieniu przyrodniczym) wpłynie na skład i warunki Ŝycia lokalnej fauny. Ustąpią gatunki, przede wszystkim ptaków i drobnych ssaków, związane wyłącznie z otwartymi terenami rolnymi. W nieznacznym stopniu zmienią się jednak warunki egzystowania gatunków leśnych, których siedliska oraz trasy migracji zostały zachowane. Dla niektórych zwierząt nowa zabudowa stanie się źródłem poŜywienia przywabiając je z terenów leśnych, co moŜe prowadzić do sytuacji konfliktowych (np. dziki niszczące tereny zieleni i poruszające się po terenach mieszkaniowych, lisy przenoszące wściekliznę). Głównym obiektem przywabiającym będą przydomowe śmietniki, dlatego sposób ich zabezpieczenia (takŜe innych punktów gromadzenia odpadów) powinien zapewniać ich niedostępność dla zwierząt. 9.3. Stopień ochrony przyrody Ustalenia dokumentu zabezpieczają najcenniejsze składniki przyrody, obejmujące zalesione doliny cieków – lokalne centra bioróŜnorodności i wyróŜniające się formy geomorfologiczne, z naturalnym ukształtowaniem koryt potoków. Uzupełnieniem ochrony poprzez utrzymanie terenów leśnych jest zachowanie pasów zieleni o wiodącej funkcji ekologicznej, umoŜliwiających m.in. przebieg naturalnych procesów sukcesyjnych. Zmniejszenie nieco ich powierzchni w stosunku do obowiązującego planu, przy funkcjonowaniu przepisów obowiązujących na terenie PKWE, wskazanych w projekcie zmiany ustaleń nie spowoduje zmniejszenia poziomu ochrony. Źródłem przyrodniczej dewaloryzacji pobliskich cieków zachowujących znaczny stopień naturalności moŜe być wzrost przepływów, zwłaszcza maksymalnych, spowodowany zwiększeniem dopływu wód deszczowych z terenu zlewni, odprowadzanych systemami kanalizacyjnymi z utwardzonych terenów komunikacyjnych. Zmiana planu nie wpłynie na funkcjonowanie lokalnych i ponadlokalnych powiązań przyrodniczych przebiegających przede wszystkim systemem zalesionych dolin. Zmiana aktualnych ustaleń planu miejscowego nie będzie miała wpływu na warunki ochrony obszarów chronionej przyrody: • Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Jezioro DruŜno PLB 280013, • Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Jezioro DruŜno PLH 280008, stanowiącego obecnie Obszar Mający Znaczenie dla Wspólnoty, 37 • Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Zalew Wiślany PLB 280010, • Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH 280007, stanowiącego obecnie Obszar Mający Znaczenie dla Wspólnoty, • potencjalnego Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej PLH 280029. 9.4. Oddziaływanie na wartości kulturowe i krajobraz Projekt dokumentu wskazuje na swoim terenie obecność obiektów kulturowych objętych ochroną, do których naleŜy zespół budynków siedliska przy ul. Królewieckiej 297, wpisany do rejestru zabytków pod numerem 215/92 (obecnie A-3348) w dniu 07.04.1992 r. Realizacja ustaleń aktualnie obowiązującego dokumentu prowadzi do zdecydowanej zmiany charakteru krajobrazu. Otwarty krajobraz rolniczych terenów o rozproszonej zabudowie, zajmujących śródleśną polanę o stosunkowo rozległych widokach, obejmujących znaczną liczbę naturalnych form przyrodniczych przekształci się w krajobraz miejski lub podmiejski, zdominowany przez nowy typ zabudowy i zagospodarowania. O jego jakości będą głównie decydowały przyjęte rozwiązania architektoniczne. Analizowany projekt nie zmienia w tym zakresie przyjętych wcześniej i realizowanych w nowopowstającej zabudowie ustaleń. UmoŜliwia nawiązywanie do miejscowej tradycji budowlanej poprzez kolorystykę i stosowane materiały budowlane, wykluczając jednocześnie najbardziej drastyczne odstępstwa, np. stosowanie sidingu i jaskrawej kolorystyki elewacji. Ustala realizację wyłącznie niskiej zabudowy i formułuje zasady kształtowania geometrii i pokryć dachowych. Ochronie estetyki krajobrazu sprzyja takŜe zachowanie powierzchni leśnych, uzupełnionych o strefy zieleni o wiodącej funkcji ekologicznej oraz wymóg zachowania cennych przyrodniczo elementów roślinności, w tym zadrzewień i naturalnych oczek wodnych w granicach terenów zainwestowania. Obiektem obcym w krajobrazie mogą być jednakŜe stacje bazowe telefonii komórkowej. Krajobrazowy efekt ich realizacji będzie mógł być oceniony na etapie ewentualnej oceny oddziaływania na środowisko. 9.5. Zgodność z przepisami dotyczącymi zabezpieczenia wartości przyrodniczych i kulturowych oraz wskazaniami opracowania ekofizjograficznego Obszar objęty pracami nad zmianą planu miejscowego jest połoŜony w granicach Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, utrzymanego rozporządzeniem Nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 26.01.2006 r. Projekt dokumentu w zakresie w jakim podtrzymuje rozwiązania i ustalenia planu obowiązującego nie narusza przepisów 38 dotyczących ochrony PKWE. TakŜe w innych przypadkach wskazuje na konieczność dostosowania się do tych przepisów. Zmiana zapisów planu nie narusza takŜe innych regulacji dotyczących ochrony zasobów lub jakości środowiska. Ustalenia projektu planu realizują zasady ochrony wartości kulturowych i przyrodniczych, sformułowane w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta oraz programie ochrony środowiska dla Miasta Elbląga. Uwzględniają takŜe ocenę uwarunkowań przyrodniczych zagospodarowania terenu, zawartą w opracowaniu ekofizjograficznym (Sągin 2010) i przyjmują wskazany tam kierunek działania w zakresie ochrony jakości środowiska. 10. Metody analizy skutków realizacji postanowień planu Stan aerosanitarny, jakość klimatu akustycznego miasta i jakość wód powierzchniowych są i będą kontrolowane w ramach monitoringu prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Jakość wód odprowadzanych siecią kanalizacyjną do odbiorników będzie kontrolowana w ramach obowiązków dysponenta sieci, określonych w przepisach szczegółowych i pozwoleniu wodno prawnym. Indywidualnej oceny oddziaływania na środowisko mogą wymagać obiekty naleŜące do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w ramach analizy porealizacyjnej. Warunek taki moŜe być sformułowany podczas postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla planowanej inwestycji. 11. Kompensacja przyrodnicza, rozwiązania alternatywne Ze względu na utrzymane formę i stopień dotychczas spodziewanego oddziaływania na środowisko ustaleń planu miejscowego oraz utrzymanie ochrony kluczowych wartości przyrodniczych tej części miasta i parku krajobrazowego nie są konieczne działania na rzecz przyrodniczej kompensacji skutków realizacji ustaleń dokumentu, nie proponowano takŜe rozwiązań alternatywnych. 12. Wnioski 1. Zapisy projektu zmiany planu utrzymują dotychczasowy zasadniczy zestaw funkcji oraz ustalone wcześniej charakter i intensywność zabudowy. 39 2. Utrzymanie dotychczas planowanych form zagospodarowania pozwoli zachować spodziewany wcześniej charakter emisji do środowiska, jako długoterminowego oddziaływania realizacji dokumentu. 3. Oddziaływania krótkoterminowe będą związane z pracami budowlanymi. Będą jednak pojawiały się sukcesywnie w dłuŜszym okresie czasu w miarę rozwoju zabudowy i w mało znaczącym stopniu będą wpływać na ogólną jakość środowiska. 4. Lokalne zwiększenie zasięgu zabudowy nie zwiększy w znaczącym stopniu ogólnej intensywności zabudowy i jej oddziaływania na środowisko. Na terenach tych będą obowiązywać zakazy rozporządzenia Nr 8 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 26.01.2006 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. 5. Realizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko na terenie PKWE będzie moŜliwe na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody. 6. Zmiana ustaleń planu nie wpłynie na intensywność przekształceń powierzchni ziemi, jakie będą moŜliwe przy realizacji dokumentu obecnie obowiązującego. 7. Ustalone w obowiązującym planie miejscowym i podtrzymane w projekcie jego zmiany przeznaczenie terenu, przy zapisanych w dokumencie zasadach zaopatrzenia w ciepło nie będzie prowadziło do pogorszenia stanu aerosanitarnego tej części miasta. 8. Głównym źródłem hałasu komunikacyjnego pozostanie ul. Królewiecka. Przylegająca do niej zabudowa mieszkaniowa moŜe się znaleźć w strefie przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu. Obowiązkiem zarządcy drogi będzie wówczas podjęcie działań mających zapewnić właściwą jakość klimatu akustycznego na przyległych terenach mieszkaniowousługowych. 9. Zasięgi pól elektromagnetycznych o natęŜeniu ponadnormatywnym związanych z funkcjonowaniem linii wysokiego napięcia 110 kV, jak i ewentualnych stacji bazowych telefonii komórkowej są niewielkie, nie przekraczają kilku-kilkunastu metrów i pozwalają na bezkonfliktową lokalizację obiektów w granicach planu. 10. Ustalenia projektu planu nie lokują na jego obszarze funkcji silnie wodochłonnych i związanych z wytwarzaniem duŜych ilości ścieków, odbieranych przez zbiorczą sieć 40 kanalizacji i oczyszczanych w ramach miejskiego systemu oczyszczania ścieków. Dopuszczenie zmianą ustaleń planu stosowania szczelnych zbiorników bezodpływowych w okresie przejściowym (do pełnego rozbudowania infrastruktury kanalizacyjnej) ze względu na warunki geologiczne nie stanowi zagroŜenia dla podłoŜa i wód podziemnych, w tym uŜytkowych poziomów wodonośnych. Przydomowe oczyszczalnie ścieków zostały zapisami dokumentu w całej zabudowie wykluczone. 11. Planowany sposób zagospodarowania wód opadowych i roztopowych zabezpiecza wody powierzchniowe i podłoŜe przed zanieczyszczeniem. Ewentualne odprowadzanie wód opadowych z układu komunikacyjnego moŜe skutkować wzrostem przepływów w ciekach. 12. Realizacja ustaleń planu istotnie zmieni charakter szaty roślinnej. Zmniejszy się udział roślinności polnej, przejściowo zwiększy się udział zbiorowisk ruderalnych, a ostatecznie zwiększy się udział zieleni urządzonej, przede wszystkim przydomowej. Dokument zachowuje dotychczasowe powierzchnie leśne, obejmujące najcenniejsze przyrodniczo obiekty w granicach planu. 13. Zmiana krajobrazowego charakteru analizowanej części miasta wpłynie na skład i warunki Ŝycia lokalnej fauny. Dla niektórych zwierząt nowa zabudowa stanie się źródłem poŜywienia przywabiając je z terenów leśnych, co moŜe prowadzić do sytuacji konfliktowych. Głównym obiektem przywabiającym będą miejsca gromadzenia odpadów, dlatego sposób ich zabezpieczenia powinien zapewniać ich niedostępność dla zwierząt. 14. Ustalenia dokumentu zabezpieczają najcenniejsze składniki przyrody. Zmiana planu nie wpłynie na funkcjonowanie lokalnych i ponadlokalnych powiązań przyrodniczych. nie będzie miała wpływu na warunki ochrony obszarów chronionej przyrody, w tym sieci Natura 2000. 15. Projekt dokumentu wskazuje obecność obiektów kulturowych objętych ochroną wpisem do rejestru zabytków. 16. Realizacja ustaleń aktualnie obowiązującego dokumentu prowadzi do zdecydowanej zmiany charakteru krajobrazu. Analizowany projekt nie zmienia w tym zakresie przyjętych wcześniej i realizowanych w nowopowstającej zabudowie ustaleń. 41 17. Projekt dokumentu, w zakresie w jakim podtrzymuje rozwiązania i ustalenia planu obowiązującego, nie narusza przepisów dotyczących ochrony PKWE. TakŜe w innych przypadkach wskazuje na konieczność dostosowania się do tych przepisów. 18. Ustalenia projektu planu realizują zasady ochrony wartości kulturowych i przyrodniczych, sformułowane w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta oraz programie ochrony środowiska dla Miasta Elbląga. 19. Zapisy zmiany planu uwzględniają ocenę uwarunkowań przyrodniczych zagospodarowania terenu, zawartą w opracowaniu ekofizjograficznym i przyjmują wskazany tam kierunek działania w zakresie ochrony jakości środowiska. 20. Skutki realizacji ustaleń planu dla jakości środowiska będą kontrolowane w drodze procedur państwowego monitoringu środowiska. Indywidualnej oceny oddziaływania na środowisko mogą wymagać obiekty naleŜące do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w ramach analizy porealizacyjnej. 21. Nie ma podstaw do podejmowania przyrodniczej kompensacji skutków realizacji ustaleń planu. 42
