Obiekty służby zdrowia

Higiena w służbie zdrowia
Roman Kurbiel-Salamonowicz
Specjalista ds. szkoleń, Merida
Obiekty służby zdrowia
Obiekty służby zdrowia –
kwalifikacja, strefy, ogólne
wymagania w zakresie
utrzymania czystości
R
ozporządzenie Ministra Zdrowia
dzieli obiekty świadczące usługi medyczne na:
»» zakłady opieki zdrowotnej zamknięte,
do których zalicza szpitale lub obiekty
przeznaczone dla osób, których stan
zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych;
»» zakłady opieki zdrowotnej otwarte (zakłady opieki ambulatoryjnej), do których zalicza przychodnie prowadzące
działalność diagnostyczną i leczniczą
zarówno w zakładzie, jak i poza nim,
np. w postaci wizyt lekarskich i pielęgniarskich w obiektach niemedycznych.
Zakłady te ze względu na charakterystykę pracy są narażone na wzmożoną obecność drobnoustrojów chorobotwórczych,
które powodują skażenie znajdujących się
tam powierzchni, a także mogą być przenoszone w obszarach pacjent – pacjent oraz
pacjent – personel. Występujące w obiektach służby zdrowia zagrożenie infekcyjne nie jest wszędzie jednakowe. Dlatego
w systemie prawidłowego utrzymania czystości ważny staje się podział danego zakładu na odpowiednie obszary i strefy.
W zakładach opieki zdrowotnej, zarówno zamkniętej, jak i otwartej, można wyróżnić (wg prof. D. Dzierżanowskiej, „Zakażenia szpitalne”) trzy obszary:
16
»» obszar medyczny – związany ze
świadczeniem pacjentom usług medycznych,
»» obszar administracyjny – w którym
znajdują się pomieszczenia administracyjne,
»» obszar techniczny – pomieszczenia
techniczne, gospodarcze, ciągi komunikacyjne.
W poszczególnych obszarach powołany
w każdym zakładzie Zespół Kontroli Zakażeń powinien dokonać kwalifikacji znajdujących się tam pomieszczeń i zaliczyć je do odpowiedniej strefy zagrożenia (czystości). Taki
podział ułatwi określenie zasad sprzątania i dezynfekcji w zależności od ryzyka zagrożenia.
W literaturze medycznej najczęściej
przyjmuje się dwa podziały strefowe. Pierwszy z nich dzieli zakład świadczący usługi
medyczne na 4 strefy:
»» Strefa I „ogólnej czystości” – sale
chorych, korytarze komunikacji wewnętrznej, klatki schodowe, biura, gabinety lekarskie, windy transportowe,
pracownie rtg, ekg, izby przyjęć; proces – mycie, okresowa dezynfekcja.
»» Strefa II „ciągłej czystości” – boksy
jałowe, oddziały przeszczepów tkanek
i narządów, magazyny materiałów sterylnych, magazyny zasobów czystych,
bloki operacyjne, trakty porodowe;
proces – mycie i dezynfekcja.
»» Strefa III „czystości zmiennej” – gabinety zabiegowe, opatrunkowe i diagnostyczne, sale pooperacyjne, oddziały intensywnej opieki medycznej,
Nr [13] 2/2010 • www.firmasprzatajaca.pl
stacje dializ, laboratoria, sterylizatornie, oddziały zakaźne; proces – mycie
i dezynfekcja.
»» Strefa IV „ciągłego skażenia” – toalety, baseniarnie, brudowniki; proces –
mycie i dezynfekcja (preparaty chlorowe).
Drugi z podziałów strefowych, zwany
często systemem kolorystycznym (zobacz:
„Higiena w placówkach ochrony zdrowia”
– red. G. Dulny, E. Lejbrandt), przyjmuje
nie 4, ale 3 strefy higieniczne:
»» Strefa biała – narażenie bardzo wysokie, najwyższe wymagania higieniczne; obszar – sale operacyjne i zabiegowe; proces – mycie i dezynfekcja.
»» Strefa szara – narażenie wysokie; wymagania higieniczne wysokie: obszar
– sale chorych, toalety, łazienki; proces – mycie i dezynfekcja.
»» Strefa czarna – narażenie niskie; wymagania higieniczne niskie; obszar –
ciągi komunikacyjne ; proces – mycie.
Przypisanie do odpowiednich stref pomieszczeń w obiekcie to pierwszy etap systemu utrzymania czystości. W następnej kolejności należy opracować szczegółowe plany mycia i dezynfekcji wszelkich znajdujących się w budynku powierzchni i sprzętu
medycznego. Plan utrzymania higieny powinien zostać opracowany, a następnie zatwierdzony przez Zespół Kontroli Zakażeń.
Także w przypadku, gdy usługę utrzymania
czystości w obiekcie służby zdrowia świadczy zewnętrzna firma sprzątająca. Na czele
Higiena w służbie zdrowia
tego zespołu powinna stanąć pielęgniarka
epidemiologiczna lub inna posiadająca odpowiednie kwalifikacje osoba wyznaczona
przez dyrekcję placówki zdrowia.
Zakłady opieki zdrowotnej to środowisko występowania drobnoustrojów patogennych. W tym środowisku przebywają
w określonym czasie osoby chore lub odwiedzające. Dlatego podstawowym zadaniem systemu utrzymania czystości staje
się ciągła dekontaminacja wszelkich podlegających zanieczyszczeniu drobnoustrojami
chorobotwórczymi powierzchni.
To proces, który powinien być prowadzony w sposób kompleksowy przez wyszkolonych pracowników posługujących
się odpowiednio dobranymi preparatami
do mycia i dezynfekcji. Ponadto pracownicy ci powinni posiadać odpowiedni sprzęt
umożliwiający efektywne i ergonomiczne
prowadzenie procesów utrzymania higieny.
W firmie MERIDA, której jestem pracownikiem, pełnię funkcję specjalisty ds.
szkoleń, co sprawia, że w przypadku wygranych przetargów w obiektach służby zdrowia
przeprowadzam tam szkolenia produktowe.
Pobyty w tego typu placówkach nie ograniczają się tylko do omawiania wybranych
przez klienta produktów. Obserwacja procesów mycia i dezynfekcji, rozmowy z osobami
pełniącymi funkcję specjalistów ds. epidemiologii oraz kontakty z pracownikami liniowymi (sprzątaczkami i sprzątaczami) skłoniły mnie do kilku zdań refleksji. Ciekawe, że
moje opinie pokrywają się z raportem NIK
dotyczącym żywienia i utrzymania czystości w szpitalach publicznych (marzec 2009).
Aby prawidłowo prowadzić proces
utrzymania czystości w strefach higienicznych placówek służby zdrowia, należy:
»» Stale przeprowadzać szkolenia w zakresie procedur higienicznych dla
pracowników wszelkich szczebli
związanych z utrzymaniem czystości
– nie dla certyfikatów, ale po to, by
rzeczywiście pracownicy znali je i się
do nich stosowali.
»» Stosować rzetelne procedury oparte na właściwej interpretacji zagrożeń
(np. systematycznie prowadzić zabiegi
mycia i dezynfekcji powierzchni kontaktowych, a nie tylko podłóg), używając odpowiednio dobranego sprzętu, prawidłowo wykorzystywanego
(np. w zestawach dwuwiadrowych –
dwa wiaderka, a nie jedno).
»» W procesach mycia używać preparatów profesjonalnych, spełniających
potrzeby obiektu, używanych w odpowiednich stężeniach i dawkach,
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
najlepiej w oparciu o odpowiednie
systemy dozowania.
W przypadku skażenia powierzchni materiałem biologicznym należy przeprowadzić proces inaktywacji,
a następnie umyć powierzchnię.
Zestawy do sprzątania powinny być
wyposażone w wiadra, pojemniki
i ściereczki o ustalonej kolorystyce,
wg przyjętej tabeli kolorów.
Urządzenia do zmywania podłóg powinny umożliwiać bezkontaktowe
zdejmowanie i zakładania wkładek
myjących (mopów).
Liczba mopów i ściereczek powinna
odpowiadać liczbie sprzątanych pomieszczeń oraz występujących w nich
powierzchni.
Brudne mopy i ściereczki powinny
być po użyciu prane i dezynfekowane.
Sprzęt po zakończeniu sprzątania powinien być myty i dezynfekowany,
a także przechowywany w pomieszczeniu umożliwiającym odpowiednią
cyrkulację powietrza.
Podczas sprzątania należy do minimum ograniczyć wprowadzanie
sprzętu (wózki serwisowe itp.) do pomieszczeń.