Engiel M., "Uzmysłowić złożoność zagrożenia"

Uzmyslowi c z|ożonośc zagrożen ia
Gwałtowny wzrost zastosowania gazu, głównie płynn ego, mający
miejsce w ostatnich latach' wylvołat wiele negatywnych zjawisk
i poważnych zagrożeń dla życia ludzi, wiele szkód w mieniu' Nieste.
Ę - rośnie także liczba interwencji jednostek Państwowej Straży
Pożarnej w przypadku ulatniania się, pożarów i wybuchów gazu.
Szczególnie niepokoją dane doĘczące zdarzefi w budynkach mie.
szkalnych, w których występuje duża liczba poszkodowanych.
o niebezpieczeństwie związanym z eksploatacją urządzeń,
w których źródłem energii jest gaz' nie trzeba nikogo przekonywać. Warto jednak lepiej poznać podstawowe zależności
związane z Ęm medium, by uzmysłowić strażakom.ratownikom
złożoność
zagrożenia oraz sposoby zachowania się podczas akcji
związanej z niekontrolowanym rozprzestrzenianiem się gazu,
głównie w zamkniętych pomieszczeniach.
Przypomnijmy podstawowe mechanizmy zvn4zane ze spalaniem mieszanin gazołych:
. przebieg spalania zależy od źtód|,azap|'onu, rodzaju gazu i pomieszczenia, w którym zachodzi wybuch,
. wybuchowo śćgazów charakteryzuje szybkośćnarastania ciśnienia, które zależy od objętościpomieszczenia,
. podczas $Ypł}"vlugazu do atmosfery zapłon może nast4pić tylko na krawędzi uydob5'rvaj4cego się obłoku gazu.
Te i inne mechanizmy można w sposób bardzo obrazowy zaprezentować i zrozumieć podczas doświadczeń z wykorzysta.
niem prezentowanego stanowiska. Ma ono kształt prostopadtościanuo uymiarach 600 x 600 x 300 mm. W podstawie, obudowanej ze wszystkich stron blach4' znajduj4 się:
. instalacja gazowa zakończona dyszą wylotow4 gazu,
. zawór elektromagneĘczny
otwieraj4cy i zamy.
kający doptyrł gazu,
. zapalnik inicjuj4cy zapton w komorze spalania.
W przedni4 ścianęwstawiona jest szyba antytvłamaniowa, pt'zez któr4 obserrtr-rjesię zachodz4ce
w środku spalanie i wybuch gazów. Dach komory
spalania zbudowany jest z dwóch klap dekompresyjnych zamontowanych na zawiasach. Klapy te maj4
za zad,anie odprowadzenie fali uderzeniowej po-
wstałej podczas nybuchu gazu w mieszaninie Z powietrzem.
W ścianie bocznej znajduje się otwór zamykany przysłon4, który
służy do inicjowania łybuchu za pomoc4 źród|a ognia wprowadzanego z zewnątrzPrzeprowadzone doświadczenia wykazaty, że najlepszym do
prezentacji gazem jest propan-butan. Wltwarza bardzo szybko
mieszaniny wybuchowe z powietrzem i będąc cięższym od po-
wietrza, zalega w komorze spalania. Lżejszy od powietrza gaz
ziemny migruje do góry i wykorzystuj4c nieszczelności, uchodzi
na Zewnatrz. Możliwe jest jednak pokazanie spalania detonacyjnego, ale po dłuższymnapełnianiu gazem ziemnym.
Pierwsza próba polega na napuszczaniu gazu w zwiększających
się okresach (od 40 do 80 sek') i inicjowaniu zapłonu' W momencie gdy w komorze powstanie mieszanina gazu z powietrzem
najbardziej zbliżona do mieszaniny stechiometrycznej - uybuch
będzie miał najintensy.
rvniejszy przebieg. Dalsze
napuszczanie gazu do komory (od 90 do 120 sek.) z
próbą zapłonu ukazuje
niecałkowite,
spalanie
tzn. mieszanina zawiera
zb3.t mato powietrza do
calkowitego
spalania
gazu.
W drugiej próbie Źródło
ognia jest zasłonięte spe.
cjaln4 zastawką' która
z trzech stron otacza zapalnik. Symulujemy w ten
sposób ukryte źródło og.
nia (np. w szafie) w pomieszczeniu
vlypetnionym
Wprowadzanie ognia z zewnątrz
mieszanin4 paln4. Może.
do komory spalania
mv tu zauwazvć. ze czas
napełniania komory gazem do możliwoŚci zainicjowania wybuchu jest dłuższyniż za pierwszym razem' a sam wybuch ma bar.
dzo gwaltowny przebieg.
Trzecia próba polega na jednoczesnym napuszczaniu gazu do
komory spalania i inicjowaniu zapłonu przez wł4czony cały czas
Zapalnik. Możemy tutaj zaobserwować spalanie dyfuzyjne gazu.
W kolejnym doświadczeniu napuszczamy gaz do komory, następnie rłprowadzamy ptzez uchylony boczny otwór źródło og.
nia w postaci świeczki umieszczonej na listwie. Dochodzi do
nagłego zapalenia i uybuchu mieszaniny, z jednoczesnym wyrzuceniem fali uderzeniowej i ognia na zewn4trz.
Pierwsze tego typu stanowisko powstało w ośrodku Szkolenia
PSP w olsztynie, gdzie wzbogaca proces dydaktyczny. Słuszność
przyjętego rozwi4zania technicznego zostata potwierdzona przeprowadzonymi próbami' Niniejszym tekstem zachęcamy do bu.
dowy kolejnych egzemplarzy, zapewniając, że końcowy efekt
jest bardzo interesujący.
st. kpt. mgr Marek ENGIEL