katalogiem.

Transkrypt

katalogiem.

Bliżej tradycji, bliżej siebie
Jsme si blíž, než se zdá,
na našich akcích cestou tradice boříme bariéry
mezi našimi kulturami
KATALOG POTRAW REGIONALNYCH
GOSPODARSTW AGROTURYSTYCZNYCH
ZIEMI CIESZYŃSKIEJ
Bliżej tradycji, bliżej siebie - Blíže tradic, blíže sebe
„Jsme si blíž, než se zdá”
Stowarzyszenie Koliba w Koszarzyskach (R.Cz.) we współpracy z Cieszyńskim Stowarzyszeniem Agroturystycznym „Natura” oraz przy wsparciu Związku Podhalan Oddziału Górali Śląskich i Spółdzielni „Gazdowie” realizuje program pn.: „Jesteśmy bliżej
siebie, niż nam się wydaje”. Jego głównym przesłaniem jest odkrywanie wspólnej tradycji pasterskiej, która w przeszłości kształtowała kulturę społeczności góralskich w Karpatach zarówno na terenach należących do Polski jak i Czech. Program realizowany jest
przez cały rok. Prezentuje on zwyczaje pasterskie górali, wspiera prowadzenie wypasu
owiec, tworzy nowy produkt turystyczny po obu stronach granicy.
Członkowie stowarzyszenia „Koliba” już od dłuższego czasu biorą udział w organizowaniu różnych imprez mających związek z dokumentowaniem i prezentacją regionalnych tradycji ludowych, jak np. „Mjyszani łowiec“ i „Rozsod“. Uczestniczyli w takich
imprezach folklorystycznych jak Gorolski Święto w Jabłonkowie, Slezské dny /Dni Śląskie/ w Dolnej Łomnej, Cieszyńska trówła, impreza Musaionu w Hawierzowie, otwarcie
sezonu w Kotulowej, drewniance w Hawierzowie i wielu innych. W ramach tej działalności współpracują z Góralami Śląskimi i Żywieckimi, oddziałami Związku Podhalan, ze
Związkiem Hodowców Owiec i Kóz w R.Cz. Działają nie tylko na terenie Republiki Czeskiej lecz także w Polsce i na Słowacji. Ich posłannictwem jest również ochrona przyrody,
miejsc pamięci, wartości kulturowych regionu, architektury krajobrazu, przywrócenie
pierwotnej rasy owcy wałaszki w Beskidach, zachowanie zwyczajów i obrzędów związanych z gospodarką sałaśniczą, zachowanie tradycyjnych rzemiosł, folkloru, gwary góralskiej i wybudowanie ośrodka edukacyjnego w Koszarzyskach /Košařiska Rep. Czeska/.
Działania te stanowią integralną cześć oferty agroturystycznej. Dlatego Stowarzyszenie
Agroturystyczne „Natura” aktywnie włączyło się w realizację przedsięwzięcia i razem z
innymi organizacjami przez cały rok 2009 tworzyło niepowtarzalną ofertę turystyczną
dla odwiedzających nasze tereny turystów.
2
W 2009 roku wspólnie zorganizowaliśmy następujące imprezy:
- „Mjyszani łowiec“ na Ochodzitej w Koniakowie w dniu 2 maja 2009 i w Koszarzyskach - 16 maja 2009
- Noc Świętojańska na sałaszu Ochodzita. - Tradycja i Muzyka 20 czerwca 2009
- Od 4. 7. 2009 do 11. 7. 2009 pokaz wypalania drewna w mielerzu, w ramach tej
imprezy odbyła się prezentacja dawnych rzemiosł i wykłady na temat ochrony przyrody,
gospodarki leśnej, prewencji przeciwpożarowej obszarów leśnych i historii regionu.
- Targi rasowych baranów i koz w Wędryni /Rep. Czeska/, połączone z „rozsodem“,
tzn dniem kiedy stada wracają z pastwisk do wsi.
- Rozsod na Ochodzitej w Koniakowie – 3 października 2009.
- Blíže tradic, blíže sebe - Blizej tradycji, bliżej siebie - seminarium na temat gospodarki pasterskiej w Karpatach w Jaworzynce od 15-17 października 2009 połączone z
prezentacją wystawy Programu Owca plus.
- W listopadzie w Mostach koło Jabłonkowa - seminarium na temat: Bliżej ku tradycjom - bliżej ku sobie, ukierunkowane na zwyczaje i obrzędy jesienne poprzedzające
adwent oraz góralsko „zabijacka“ i degustacja młodego wina.
- Echo z sałasza – wieczór poetycki przygotowany przez młodzież gimnazjalną połączony z wystawą fotograficzną.
Na nasze imprezy zapraszamy Górali żywieckich, z Wałaskiego /Rep. Czeska/ i ze Słowacji. Łączą nas z nimi wspólne korzenie kultury wołoskiej i wspólne działania na rzecz
zachowania tradycji. Zapraszamy także rzemieślników z tych regionów, prezentujących
tradycyjne rzemiosło. Góralskie imprezy organizujemy i prowadzimy już od kilku lat, cieszą się one zainteresowaniem zarówno mieszkańców jak i przebywających na tych terenach turystów i gości gospodarstw agroturystycznych.
Występujemy w strojach
ludowych, występy muzyczne połączone są z prezentowaniem dawnych autentycznych instrumentów, to
samo dotyczy prezentacji
dawnego rzemiosła ludowego. Wszystkie imprezy
połączone są z degustacją
potraw regionach, przede
wszystkim serów wytwarzanych przez lokalnych baców.
Jesteśmy
przekonani,
że w interesie utrzymania
dawnych tradycji i związanej
z tym świadomości kulturowej, potrzebne są takie działania. Dlatego zdecydowaliśmy zwrócić się z prośbą o pomoc
finansową ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za
pośrednictwem Euroregionu Śląsk Cieszyński - Těšínské Slezsko.
3
Tradycje pasterskie prezentowane w ramach realizacji projektu
„Mjyszani łowiec“
Już tradycyjnie koniec kwietnia i początek maja należy do hodowców owiec. W
dzień św. Wojciecha zjeżdżają się oni z najodleglejszych zakątków polskich Karpat do
Ludźmierza. Tam uczestniczą w uroczystej Mszy św. bacowskiej, po której zabierają do
swoich domów poświeconą wodę i szczapy, którymi rozpalą pierwszą watrę w swoich
bacówkach.
W dniu „miyszania owiec”, które odbywa się najczęściej w pierwszej połowie maja,
następuje poświęcenie stada i wspólna modlitwa o pomyślność wypasu oraz w intencji
owczorzy. Potem owce prowadzone przez bacę na sałasz, gdzie odbywają się tradycyjne
obrzędy związane z „miyszanim“: rozpalenie ogniska, okadzenie koszorów, sałaśniczego sprzętu i owiec dymem ziół, ustawianie „jedliczki” i oprowadzenie wokół niej owiec
wreszcie dokonanie pierwszego na sałaszu udoju mleka i wyrób sera - „buncu”. Ta impreza cieszy się bardzo dużą popularnością, przyciąga uczestników z obu stron granicy.
4
Goście mogą uczestniczyć w degustacji serów owczych i innych produktów. Mogą obserwować udój owiec i wyrób sera. Całej imprezie towarzyszy występ góralskiej kapeli
oraz coraz częściej zespół regionalny. Zarówno w Koniakowie jak i w Istebnej funkcjonuje autentyczny wypas owiec, który tak jak przed wiekami prowadzony jest zgodnie z
tradycją.
Miyszani łowiec w Košařiskach
- to widowisko folklorystyczne prezentujące wiosenne wyganianie owiec na sałasz,
które było ważnym wydarzeniem dla mieszkańców góralskiej wsi. Ten stary zwyczaj połączony z wielu obrzędami i powiarkami miał swe reguły i zasady.
Wiarygodności tego przedstawienia udaje się osiągnąć poprzez stosowanie autentycznych przedmiotów dawniej używanych, autentyczne jest też wyposażenie kolyby.
Znajduje się tam kocioł, różne drewniane naczynia potrzebne do wyrobu sera, naczynia
na mleko, różne plecionki i koszyki, narzędzia do odtwarzania tzw. „żywego ognia“ i inne
autentyczne rekwizyty. Owce trzymane są w prawdziwym „koszorze“ z drewnianych listew – „tynin”. Organizatorzy oczywiście występują w strojach ludowych. Owce należą
do rejestrowanego hodowcy, są zdrowe pod względem weterynaryjnym, zaszczepione,
przyzwyczajone do kontaktu z ludźmi więc zachowują się spokojnie. „Miyszaniu” towarzyszy wystawa ras owiec. Cała impreza połączona jest z jarmarkiem, podczas którego
prezentowane są dawne rzemiosła. Rzemieślnicy pokazują swoją zręczność, dawne
techniki pracy i objaśniają tajniki swego rzemiosła. Występują w strojach regionu, który
reprezentują. Impreza przebiega także podczas niepogody, dlatego organizatorzy imprezy zapewniają dla rzemieślników odpowiednie stragany chroniące ich przed deszczem. Miyszaniu towarzyszą występy amatorskich kapeli ludowych oraz poszczególnych
muzykantów prezentujących dawne instrumenty muzyczne, dawny folklor i pieśni. Można posłuchać np. gajd, rożnego rodzaju piszczałek, gry na rogach, trombitach i różnych
instrumentach strunowych. Specjalnie pamiętamy o młodzieży i dzieciach.
Sałaśnicze obrzędy
Świętego Jana – czyli:
„Świynty Jón niesie dzbón”
Inną imprezą organizowaną na Ochodzitej jest w tradycji pasterskiej dzień i noc
świętego Jana. Ten dzień dla pasterzy był
dniem pełnym magicznych obrzędów: zapaleniem ognia na sałaszu, był dniem weselenia się. Tego dnia po raz pierwszy na
sałasz mogły przyjść dziewczęta i kobiety.
Był to czas pełnego dzbana. W tym okresie owce dają najwięcej mleka, dlatego
organizowano muzykę i bawiono się do
samego rana.
Uczestnicy tej imprezy mogą obserwować wyrób sera owczego tradycyjnym
sposobem wołoskim. Odbywa się jego degustacja, można napić się żentycy. Według
starego zwyczaju za pomocą hubki i tarcia
drewna rozpalany jest tzw. „żywy ogień“ a następnie „watra świętojańska”. Te obrzędy i
zwyczaje przybliżają nam owczorze, miejscowy zespół regionalny i muzykanci.
5
Wypal mielerza w Košařiskach - na Milíři /na Mielerzu/
Na początku wakacji w Koszarzyskach, w miejscu, gdzie dawniej odbywało się wypalanie drewna w mielerzu - odtwarzamy tą dawną technologię pozyskiwania węgla
drzewnego. Do budowy mielerzy potrzeba sporo ilość drewna gałęzi i iłu. Jego przygotowanie wymaga dużego wysiłku fizycznego.
Imprezie towarzyszą prelekcje na temat gospodarki leśnej i prewencji przeciwpożarowej . Przygotowane są warsztaty wyrobu naczyń glinianych i drewnianych tzw. mosorów. Zainteresowani będą mieć możliwość samodzielnego wyrobu powrozów, przedmiotów z hubki /gymbonia/, przędzenia wełny owczej na kołowrotku i
spilśniania wełny a także wyrobu kwiatów z bibułki.
„Owczorski Dziyń” w Wędryni – „Rozsod”
Na początku września organizowany jest w Wędryni (R.Cz.) z okazji „Owczorskigo
Dnia” zjazd hodowców owiec i kóz. Celem tej imprezy jest upowszechnianie wiedzy
na temat tradycji wołoskich i kultury pasterskiej. W dniu tym czeski związk hodowców
owiec i kóz, urządza targi owczarskie i kozie. Jest to również okazją do zorganizowania
„rozsodu“, czyli powrotu owiec a także i kóz ze sałaszu. W tym dniu w Wędryni schodzą
się dawni i teraźniejsi hodowcy. Spotykają się tam przyjaciele, których łączy wspólne
zainteresowanie hodowlą owiec. Z tej okazji prezentujemy wyrób sera tradycyjną technologią wołoską, strzyżenie owiec, obróbkę wełny, dawne zwyczaje pasterskie, prezentujemy dawne pieśni na tradycyjnych instrumentach muzycznych. Nasi członkowie występują w strojach ludowych. Impreza kończy się jest symbolicznym „rozsodem“, kiedy
hodowcy zabierają swe owce i kozy i rozjeżdżają się do swych domostw.
Rozsod w Koniakowie
W Koniakowie i Istebnej „rozsod“ jest wspomnieniem na dawne czasy. Zachowuje
się tu dawne zwyczaje i obrzędy towarzyszące sprowadzaniu owiec ze sałasza do wsi.
6
Rozsod to nie tylko powrót owiec, lecz także powrót pasterzy i ich pomocników, którzy
przez cały sezon żyli w rozłące ze swymi rodzinami. Dlatego ten dzień był dla wielu rodzin góralskich niezwykły. Z „rozsodem“ było związane i tzw, wyrównanie, tzn. składanie
sprawozdania poszczególnym gospodarzom. Baca, który przyprowadził stado musiał
przyprowadzić go w dobrym stanie, napasione, by owce mogły w dobrej kondycji przetrwać zimę i okres wykoceń. „Mjyszalnicy“ tzn. właściciele owiec musieli sprawiedliwie
rozliczać się z uzyskanego sera. Zadowolenie gospodarzy z dobrze przeprowadzonego
wypasu, zapewniało bacy pracę na przyszły sezon. Rozsodowi towarzyszy degustacja
sera i oczywiście występ kapeli góralskiej. Ten autentyczny pokaz jest coraz częściej okazją do odwiedzin sałasza przez mieszkańców wsi oraz turystów, którzy z przyjemnością
powracają tu w kolejnych latach, by podziwiać dawne zwyczaje i życie pasterzy.
Bliżej tradycji, bliżej siebie - Blíže tradic, blíže sebe
Posiady pasterskie - konferencja w Jaworzynce
Po sezonie wypasu owiec na halach bacowie, owczorze i sałasznicy spotykają się
na wspólnych posiadach, aby wspólnie powspominać minione miesiące pracy. Jest to
również okazja do urządzenia konferencji popularno - naukowej na tematy poświęcone
gospodarce pasterskiej w Karpatach. Przyjeżdżają tu Górale z Podhala, Żywiecczyzny,
Gorców, Sądecczyzny oraz przyjaciele z Czech i Słowacji. Obecni są przedstawiciele samorządu, naukowcy i specjaliści zajmujący się zachowaniem dziedzictwa kulturowego
i przyrodniczego Karpat. W dyskusji wyrażane są podstawowe problemy mające wpływ
na zrównoważony rozwój regionu jak również wykluwają się nowe pomysły służące dalszej współpracy w regionie. Konferencji towarzyszy wystawa zdjęć dokumentujących
nasze działania, prezentacja produktów regionalnych oraz stoisko z wydawnictwami i
materiałami promocyjnymi. Sporą cześć uczestników posiad stanowią mieszkańcy i goście zainteresowani tematyką folkloru i tradycji góralskich.
Posiady są również okazję do zaprezentowania muzyki i śpiewu związanego z kulturą „sałasza”, a momentem symbolicznym spotkania zapalenie „Wołoskiej Watry” – wyrazu jedności kultury pasterskiej całych Karpat.
7
Seminarium w Mostach
Życiu w dawnej wsi karpackiej przez cały rok towarzyszyły różnego rodzaju zwyczaje
i obrzędy. Nie inaczej było i jesienią. Początek tej pory roku związany jest ze Świętem
Zmarłych czyli z Zaduszkami. Wtedy nie tylko odwiedzano groby na cmentarzach i zapalano tam świece, lecz także w domach wstrzymywano się od niektórych prac, też i tam
zapalano świece, obdarowywano wędrownych żebraków i podawano niektóre specyficzne potrawy. Przed św. Marcinem przygotowywano kapustę do kiszenia, odbywało
się wtedy „deptani kapusty“ w beczkach lub kadziach. „Deptani“ było tak samo ważne
jak świniobicie czyli zabijaczka. Tak przygotowano potrawy na długą zimę. W Mostach
organizujemy na ten temat okolicznościowe seminarium pod hasłem „Bliżej tradycji bliżej sobie“. Razem z partnerami z „Regionu Wałaskiego“, Góralami żywieckimi i śląskimi,
podsumujemy dotychczasową współpracę i podejmujemy nowe wyzwania. Łączą nas
bowiem te same korzenie kultury pasterskiej Wołochów, którzy zasiedlili nie tylko Beskidy w Polsce ale i Wołosko.
Informacje o organizowanych przez nas imprezach są umieszczane na stronie internetowej www.koliba-os.ic.cz i na adresie www.goraleslascy.pl
Lenka Kożdoniowa, Józef Michałek
„Jsme si blíž, než se zdá, na našich akcích cestou tradice
boříme bariéry mezi našimi kulturami“
Popis projektu
Občanské sdružení Koliba je nezisková organizace, jejíž hlavní náplní je ochrana
přírody a krajiny, ochrana památek, kulturních hodnot a krajinného rázu urbanizované i
neurbanizované krajiny, navrácení původního plemene ovce valašky do Beskyd, zachování
zvyků a obřadů spojených se salašnickým hospodařením, zachování tradičních řemesel,
folklóru, národopisu, „goralského“ nářečí a vybudování edukačního střediska v Košařiskách.
Členové sdružení se již před jeho založením dlouhodobě podíleli na organizaci
nejrůznějších akcí, souvisejících s dokumentací a prezentací regionálních lidových
tradic, jako je např. mjyszani łowjec a rozsod. Se svými edukačními vystoupeními se
8
zúčastnili různých folklorních akcí, ať už to bylo Gorolski Śwęto, Národopisné slavnosti
v Dolní Lomné, Těšínská truhla, akce Musaionu v Havířově, každoroční zahajování sezony
v Kotulově dřevěnce v Havířově a mnoho dalších.
V rámci této činosti dlouhodobě spolupracujeme se Slezskými a Žywieckými horalysekcemi svazu Podhalan, se Svazem chovatelů ovcí a koz a dalšími organizacemi.
Působíme nejen v naší republice, ale dobře nás znají i v Polsku a na Slovensku.
Našim partnerem je agroturistické sdružení Natura, zabývající se podporou a
osvětou zájemců o poskytování služeb turistům, zvyšováním úrovně poskytovaných
služeb. Natura zároveň zpracovává a vydává informační katalogy, letáky a jiný matariál,
který informuje turisty o poskytovaných službách. Má zásluhu na vytvoření mnoha
nových pracovních míst v oblasti turistického ruchu. Pro nás je velkým přínosem to, že
v propagačních materiálech jsou zařazeny i informace o námi pořádaných folklorních
akcích, které jsou doplněné spoustou fotografií. Členové tohoto sdružení jsou našimi
aktivními pomocníky nejen v šíření informací o naší činnosti, ale taky přímo při
organizování našich akcí.
Společně s partnerem z Polska zorganizujeme následující akce: Mjyszani lowjec na
Ochodzité v Koniakowie 2.5.2009 a 16.5.2009 v Košařiskách, 20.6.2009 vzplane na Ochodzité
svatojánský oheň na stejnojmenné akci, v týdnu od 4.7.2009 do 11.7.2009 budeme
v Košařiskách pálit milíř a zároveň zde proběhnou dílny starých řemesel a tematické
přednášky, zabývající se historií, ochranou přírody, lesním hospodářstvím, požární ochranou
a prevencí v lese a v přírodě. 12. září 2009 proběhnou již tradiční trhy plemenných beranů a
kozlů ve Vendryni spojené s rozsodem, tedy dnem, kdy se vracejí stáda z pastvin do vesnice.
V Koniakowie se ovce ke svým majitelům vrátí 3.10. 2009. V Jaworzynce bude další společně
pořádaná akce. Ve dnech 15.-17.2009 října proběhne seminář, zabývající se pastevním
hospodářstvím v Karpatech. V Mostech u Jablunkova se na semináři s názvem „Blíž k
tradicím- blíže k sobě“ zaměříme na podzimní zvyky a obřady, předcházející adventnímu
období. Termín tohoto mezinárodního semináře je listopad 2009.
Nemůžeme pominout horaly z jiných regionů, mající stejné kořeny jako my a
proto jsou na námi pořádané akce zváni i kolegové z Valašska a ze Slovenska, neboť
zaměření naší činnosti na minulost pasteveckých předků, Valachů, kteří se postupným
osidlováním Karpatského oblouku dostali v 15. století až na dnešní Těšínsko, dokládá
mnoho společného pro naši kulturu, zvyky a tradice.
Uvědomujeme si vzájemnou blízkost, učíme se vzájemnému porozumění,
poznáváme se navzájem a můžeme se lépe pochopit. Také některá řemesla, typická
pro náš region, nemají zde již své zastoupení, ale stále ještě můžeme najít řemeslníky,
zabývající se těmito řemesly na Slovensku a Valašsku.
Zkušenosti minulých let ukazují, neboť téměř všechny výše jmenované akce
pořádáme již poněkolikáté, že roste zájem veřejnosti o regionální lidové tradice. Proto
je naším cílem každoročně je opakovat a zvyšovat jejich úroveň. Pro realizaci tohoto
předsevzetí je nutno zabezpečit odpovídající materialně technické vybavení, protože se
snažíme o co největší autentičnost. Vystupujeme v replikách krojů, k ukázkám původní
hudby používáme původní hudební nástroje. Řemesla a zvyky předvádíme s replikami
původních nástrojů. Při ukázkách některých řemesel dochází k znehodnocení materiálu.
Téměř všechny akce jsou spojeny s degustací regionálních jídel, hlavně sýrů, což si
vyžaduje nemalé finanční prostředky.
Myslíme si, že v zájmu zachování tradic a kulturního povědomí je třeba ještě hodně
udělat, a že dobré výsledky jsou podmíněny nejen úsilím a našim nasazením, ale i
nemalými finančními náklady. Proto jsme se rozhodli požádát o finanční výpomoc
z Fondu mikroprojektů Euroregionu Těšínské Slezsko-Śląsk Cieszyński.
9
Miyszani owiec na Ochodzitej
První květnový víkend již tradičně patří chovatelům ovcí z Koniakowa. 2.5.2009 ve
12,00hod. bude stádo posvěceno před zdejším kostelem. Potom se pod vedením Piotra
Kohuta a doprovázené diváky, vydá cestou na horu Ochodzitou, kde proběhnou tradiční
obřady.
Tato akce se těší velké oblibě diváků. Ochutnají tradiční ovčí sýr a jiné speciality,
poslechnou si pravou gorolskou muziku v podání známé lidové kapely Zbyszka Wałacha,
a mohou přihlížet dojení ovcí.
Každoročně nás ale trápí počasí, které nám zrovna moc nepřeje. Ačkoliv naši
návštěvníci jsou již na rozmary počasí zvyklí, snažíme se jim zpříjemnit pobyt alespoň
ochranou před deštěm. Staví se nejen stylový přístřešek, používaný i na dalších námi
pořádaných akcích zde na Ochodzité, ale i několik stanových přístřešků.
Těší nás zájem přihlížejících a jsme rádi, že mnozí z nich jsou již našimi příznivci a
navštěvují naše akce pravidelně.
Mjyszani łowjec v Košařiskách
Mjyszani łowjec, čili jarní vyhánění ovcí na salaš,
bylo velikou událostí pro chovatele. Jde o starý zvyk,
spojený s mnoha obřady a pověrami. Společné pasení
ovcí od více chovatelů mělo svá pevná pravidla a
zásady.
V letošním roce bude již pátý ročník s datem
16.5.2009, tedy první sobota po tzv. „zmrzlících“, což
je datum zavedené již od prvního ročníku a dobře se
pamatuje.
Našim cílem je přiblížit divákům samotný průběh
vyhánění co nejvěrněji. Jde vlastně o představení,
jehož přímými účastníky se stávají i diváci. Jsou tak
vtaženi do dějě a ukázka je tímto pro ně zajímavějším
a silnějším prožitkem. Věrohodnost a kvalitu
představení dosahujeme používáním replik předmětů,
kdysi používaných, ať už jde o vybavení koliby, jako je kotlík, náčiní k výrobě sýra, různé
dřevěné nádoby na vodu, na mléko, ošatky a košíky na další rekvizity, košár (ohrada pro
ovce), náčiní k nícení živého ohně, pravý ovčí sýr, který se podle dávného zvyku nabízí
účastníkům prvního vyhánění, a další. Vystupujeme v tradičních krojích, a nemalé nároky
si vyžaduje i příprava stáda. Ovce patří řádně registrovanému chovateli, jsou v pořádku
po veterinární stránce (odčervení, povinná očkování), zvířata jsou klidná a zvyklá na
kontakt s cizími osobami- diváky, což je výsledkem dlouhodobé práce se stádem. Jsou
zajištěni zástupci různých plemen ovcí k výstavě, která je součástí „mjyszani“.
Souběžně s touto akcí probíhá již 9. rok jarmark, na kterém jsou prezentována stará
řemesla. Řemeslníci zde předvádějí svoji zručnost, odpovídají na dotazy přihlížejícím.
Vystupují v krojích regionu, z kterého přijeli. Pro zdárný průběh jarmarku zajišťujeme
vhodné zastřešení pro řemeslníky, neboť akce probíhá za každého počasí.
Celá tato kulturní akce je doplněna vystoupením amatérských souborů a interpretů,
kteří přiblíží návštěvníkům krásu starých písní a melodií našeho regionu i tóny starých
lidových nástrojů, jako jsou gajdy, dudy, různé druhy pastýřských píšťal, staré strunné
nástroje, apod..
Pamatujeme i na děti. Po zkušenostech s organizováním dílčích dílen starých řemesel
jsme se v rámci jarmarku rozhodli uspořádat rozsáhlejší nabídku řemesel vhodných pro děti.
V letošních dílnách si budou moci vybrat. To, co si sami vytvoří, si budou moci vzít domů.
10
Svatý Jan
Další akcí, pořádanou na hoře Ochodzitá, je slavnost Svatý Jan.
Tento den byl pro pastevce dnem slavnostním, plným magických obřadů, pálily se
ohně, lidé na salaši se veselili.
Návštěvníci Ochodzité přihlížejí výrobě ovčího sýra tradičním valašským způsobem,
který pak mohou ochutnat. Zájemci dostanou napít i žinčice. Podle starého obřadu je
vznícen živý oheň pomoci hubky a třením dřev, kterým je pak zapálena svatojánská
vatra.
Krásné obřady a zvyky, spojené s tímto svátkem, přiblíží všem návštěvníkům místní
amatérský folklorní soubor a zdejší muzikanti.
Pálení milíře v Košařiskách na Milíři
Na počátek prázdnin, od 4.do 11. července, chystáme v Košařiskách pálení dřevěného
uhlí v tzv. milířích. Rovněž místo, které jsme pro tuto akci vybrali, se jmenuje Milíř a je
tedy s touto činností spjato.
Postaveny budou dva milíře. Jeden bude během akce vypálen a druhý bude
sloužit jako maketa k přednáškám o pálení dřevěného uhlí, uhlířích, milířích a lesním
hospodářství. I takový milíř si žádá své. Je to spousta dřeva, větví, jílu a spousta práce
s jeho stavbou a vypalováním.
Celý týden budou probíhat doprovodné tematické přednášky, vedené odbornými
lektory, zaměřené na práci v lese, vznik a likvidaci lesních požárů, prezentaci lesní
techniky. Připravíme i dílny pro zájemce o výrobu nádob z hlíny, mosorů (stará technika
výroby dřevěných nádob) a jiných předmětů ze dřeva. Bude možno naučit se stáčet
provazy, vyrobit předměty z hubky (choroše), spřádání ovčí vlny na kolovrátku a plstění
vlny. Opakovaně zařadíme i výrobu papírových květů.
Celá akce bude určena široké veřejnosti. V lokalitě je velké množství chat, takže o
prázdninách je zde velmi rušno. Počítáme i s návštěvami dětí z příměstských táborů a už
teď se nám hlásí zájemci o účast na našich dílnách.
11
Ovčácký den ve Vendryni, Rozsod
12.září 2009 se do Vendryně sjedou chovatelé ovcí a koz na Ovčácký den, prodejní
trh plemenných beranů a kozlů.
Chov ovcí a pastevectví je jedním z charakteristických rysů valachů, kteří již od konce
15. století osidlovali tuto oblast. Máme za to, že i dnešní chovatelé by se měli seznámit
s kulturou předků, poznat některá tajemství dávných pastevců, jejichž znalosti v chovu
ovcí můžeme využít i dnes.
Právě proto spolupracujeme se Svazem chovatelů ovcí a koz, kteří tento den pořádají
nákupní trh a my„rozsod“, tedy slavnostní zakončení pastevní sezony, kdy se pastýři vraceli
se stádem do vesnice, hospodáři si brali zpět svá zvířata a u největšího „mjyszalnika“,
tedy majitele největšího počtu zvířat se potom vyřizovalo závěrečné vyrovnání.
V tomto dnu se ve Vendryni scházejí bývalí i současní chovatelé i mnoho dalších
diváků. Setkávají se zde přátelé, spojeni zájmem
o ovečky. Již několik let jim
připomínáme staré
12
časy. Předvádíme výrobu sýra valašským způsobem, stříhání ovcí, zpracování vlny, staré
pastýřské zvyky, hrajeme písně na původních hudebních nástrojích, to vše v replikách
horalských krojů.
Dojem z těchto akcí je umocněn jakýmsi symbolickým rozsodem, neboť chovatelé se
nakonec po „vyrovnání“ rozjíždějí se svými zvířaty každý ke svému domovu.
Rozsod v Koniakowie
V Koniakowie je rozsod vzpomínkou na staré časy. Jsou zde zachovány staré zvyky a
obřady, které kdysi provázely shánění stád z pastvin zpátky do vesnice. Rozsod ale nebyl
jen návrat zvířat hospodářům, ale taky návrat pastýřů a jejich pomocníků, kteří museli
být celou sezonu se stádem a byli odloučeni od rodin. Proto měla tato událost velký
význam pro život horalů.
S rozsodem bylo spojeno i tzv. vyrovnání, tedy skládání účtů všem majitelům zvířat.
Ovčák, který se o stádo staral, musel skládat účty, zda přivedl stádo celé a zdravé, pásl-li
dobře, aby ovce nadojily hodně mléka. Mjyszalnici, tedy majitelé zvířat, museli spočítat,
jestli spravedlivě rozdělili vyrobený sýr.
Pokud bylo vše vpořádku, a pokud byli hospodáři s prací ovčáka spokojeni, najali jej
hned na další sezonu.
Tato událost byla vždy doplněna ochutnávkou sýra a „gorolskou“ muzikou.
Jde o stylovou ukázku, oblíbenou u spousty návštěvníků, kteří se sem každoročně
rádi vracejí, aby se podívali na staré zvyky, poslechli si muziku a ochutnali ovčí sýr.
Seminář v Jaworzynce
Ve dnech od 15. do 17. října bude v Jaworzynce vědecko-populární konference na
téma: „Pastýřské hospodářství v Karpatech“. Přednášet budou lektoři z Polska a z České
republiky. Pro účastníky konference budou vydána skripta a další informační materiál.
Seminář v Mostech
Život na vesnici byl po celý rok doprovázen tradicemi a starobylými obřady. Ani
podzim není výjimkou. Hned začátek měsíce patří památce zesnulých, tzv. dušičky, kdy
byly nejen dodržovány určité zásady, jako např. návštěvy hřbitovů, zapalování svíček na
hrobech i v domácnostech, neprováděly se některé práce, obdarovávali se žebráci, ale
v těchto dnech byla podávána i specifická jídla.
Po dušičkách, před sv. Martinem, se nakládalo zelí, tzv. „deptani kapusty“, což bylo
opět spojeno s dodržováním některých pověr. Mělo svůj postup práce a bylo slavnostní
událostí v domácnosti, skoro jako zabíjačka, tedy další zajištění stravy na dlouhý zimní
čas. Na sv. Martina nejenže začínala zima a „přijížděl Martin na bílém koni“, ale pekly se i
martinské husy a prováděly se různé magické obřady.
V Mostech u Jablunkova chystáme na toto téma seminář s názvem „Blíž k tradicímblíže k sobě“, kdy se nejen seznámíme blíže se zvyky a obřady, provázejícími toto období,
ale pozveme i partnery z Valašska a z Polska, kteří jsou nám velice blízcí stejnými nebo
podobnými tradicemi a svojí kulturou. Spojují nás stejné kořeny našich pasteveckých
předků, Valachů, kteří osídlili nejen Valašsko, ale i Těšínsko.
Způsob propagace
Informace o všech námi pořádaných akcích a pozvánky na ně budou zveřejněny
v informačních centrech, na www.koliba-os.ic.cz a na www.goraleslascy.pl, v regionálním
tisku, vyvěšením plakátů a rozesláním pozvánek.
13
Potrawy
tradycyjne
P
otrawy tradycyjne odzwierciedlają kulturę ludową regionu. Szczególnie ciekawa jest kultura kulinarna górali wyrosła na gospodarce pastersko-hodowlanej, w
warunkach ciężkiej uprawy kamienistej ziemi, na biedzie i głodzie, jakie nieraz przeżywali w chwilach nieurodzaju. Charakterystyczne są przede wszystkim dania sporządzane
w niecodzienny czas świąt, uroczystości rodzinnych, czy przy okazji wspólnej pomocy
sąsiedzkiej, która była pracą darmową, tak więc należało tym bardziej ugościć sąsiada za
to, że przyszedł pomóc. Przyrządzano wtedy najlepsze potrawy, aby w ten sposób dać
wyraz gościnności i podziękować.
P
Z
otrawy świąteczne górali to przede wszystkim mięso, zawsze wędzone, wieprzowe gotowane w polewce, albo pieczony drób, gęś czy królik w śmietanie.
auważyć można, że w tej hierarchii ważności wysoko stoi zawsze kapusta zasmażana ze szpyrkami z ziemniakami, mimo że była daniem prawie codziennym,
powszechnym. We Wigilię jest ona słodka z maślaną zasmażką, a wynika to z postu
obowiązującego w tym dniu. Później zaczęto robić także sałatki z gotowanej kapusty
do mięsa. Bardzo ważną rolę w daniach wigilijnych spełniała „bryja”, rodzaj zagęszczanej
zupy.. Mamy je dwie: bryja z suszonych owoców i groch ze śliwkami. Charakterystyczną
cechą jest występowanie na wigilijnym stole maku i grzybów, co wiąże się z przedchrześcijańskim, zaduszkowym charakterem Świąt Bożego Narodzenia.
14
Z
auważyć można, że dawniej tzn. przed II wojną
światową inna była kultura jedzenia.
Rodzina była najczęściej wielopokoleniowa, przez to zespolona wspólnym gospodarstwem i pracą na nim.
Każdego dnia łączyło ich wspólne
zasiadanie do „stolicy” i jedzenie z
jednej misy. Potrawy były proste,
ale dobrze okraszone, przez co syte
i kaloryczne. Stół gościnny był otaczany czcią, nie zasiadano do niego
codziennie, ale tylko w największe
święta lub przy okazji wizyty honorowego gościa. Liczbę domowników określało się przez zapytanie:
„wiela was ku stołu?”. Chleb, symbol
życia, pokarmu, przed ukrojeniem
przeżegnany był znakiem krzyża,
otoczony swego rodzaju kultem.
Dla góralskiej społeczności był
czymś drogim, luksusowym, spożywanym kiedyś tylko raz do roku w czasie „Godów” czyli Świąt Bożego Narodzenia.
N
a przestrzeni czasu zmieniał się asortyment potraw przyrządzanych przez góralki. Te najstarsze oparte były głównie na nabiale owczym i przetworach uprawianych zbóż, jak „ciyr”, „pónczki” czyli grubo zmieloną na żarnach „trziczkym” z „jarziny”
(żyto jare) prażono w rondelku i zalewano osoloną wodą. Świąteczny był „reżny chlyb”,
gdyż wysoko w górach nie rodziła się pszenica. Z kupionej mąki pszennej robiono ciasto drożdżowe takie jak: brutfanioki, babki, w końcu kołocze. Natomiast pojawienie się
ziemniaków początkiem XIX wieku na Śląsku Cieszyńskim wywołało rewolucję w tradycyjnym żywieniu. Stopniowo ziemniaki zaczęły się stawać podstawą żywieniową górali.
Pierwotnie pieczone w popiele drzewnym na „nolepie” pieca, później w „piekarszczoku”,
następnie gotowane w osolonej wodzie w łupinach, a dopiero potem obierane czyli
„skrobane”. Jedzono je prawie do wszystkich zup, kapusty, przypiekane z mlekiem lub
„kiszkom” (kwaśne mleko) na „wieczerzym”.
Szeroką gamę potraw przyrządzano z „trzicieliny”, mianowicie placki, polyśniki, kubusie, gałuszki, bachora.
P
o II wojnie światowej, kiedy to
rozpoczyna się załamywanie
tradycji ludowych i w kuchniach
góralskich następują duże
zmiany żywieniowe.
N
iezwykle istotne jest jednak to, że tradycyjne
potrawy funkcjonują
równolegle obok tych
nowoczesnych,
uniwersalnych. Zwłaszcza
babcie sporządzają te
potrawy i w ten sposób
15
przekazują stare receptury następnym
pokoleniom.
I
stnieje stały podział jadła na świąteczne i codzienne. Świąteczne
potrawy wyróżniają się zawsze niecodziennością i nabierają znaczenia rarytasu. Dawniej były to mięso czy prawdziwa kawa z odrobiną cykorii, dziś te
dwie rzeczy przeszły do codzienności,
są powszechnie sporządzane prawie
każdego dnia. Co nie znaczy, że współcześnie nie mamy już rarytasów, oczywiście są, lecz zmieniły się potrawy zaliczane do tego rodzaju.
P
oprzez opis świątecznych, tradycyjnych dań chciałam podkreślić kulturowe funkcje pożywienia. Tradycje żywieniowe ukazują normy, zwyczaje,
wiedzę ludową, oraz związek z religią, głównie w czasie postu. Czasami takie składniki
jak woda, chleb czy jajko nabierają znaczenia magicznego, gdyż wierzono, że chronią
człowieka przed niebezpieczeństwem.
C
zas świąteczny związany był zawsze z czasem obdarowywania, hojności dla tych,
którzy byli biedniejsi albo dla tych, którzy zwyczajowo chodzili z „wiynszym”.
Funkcjonowało obowiązkowe darowanie żywności przy takich okazjach jak wesela, „nawiedźmy” czy świniobicie. Miało to wiele pozytywnych aspektów, zwłaszcza dla integracji społeczności, wzmacniało zainteresowanie losem innego człowieka.
Z
achodzące we współczesnym świecie szybkie zmiany, ciągły brak czasu czy rzadkie kontakty z sąsiadami, powodują, że często wracamy z sentymentem do dawnych czasów i to także pod względem dawnego, dobrego pożywienia „matek i tacików”.
Janina Juroszek
Gospodarstwo Agroturystyczne „Na Uwietrzu”
16
G
OSPODARZE POLECAJĄ:
To tylko niektóre propozycje. Gdy jednak odwiedzicie Państwo nasze gospodarstwa agroturystyczne śmiało możecie zapytać o kuchnię regionalną. Wtedy gospodyni wyczaruje dla
was prawdziwy rarytas cieszyńskiej kuchni.
Zapraszamy!
Istebna
Helena Zowada
Gospodarstwo Agroturystyczne „Wilcze”
B
ioło Polywka
Składniki:
Mięso wędzone wieprzowe, mleko,
przyprawy: sól, pieprz,maga,czosnek,sz
czypiorek, makaron
Sposób przyrządzenia:
Do ugotowanego wywaru z mięsa dodać mleko gotowane i przyprawy. Podawać z makaronem.
Unikalne cechy produktu:
Charakterystycznym walorem białej polewki jest to, że TYLKO w Beskidach w Trójwsi
(Istebna, Jaworzynka, Koniaków) można ją zjeść. Jest to produkt o bardzo starej tradycji.
Istebna
Halina Marekwica,
Gosodarstwo Agroturystyczne „Do Gazdy”
K
ubuś
Kategoria produktu:
Danie regionalne
Produkt:
Kubuś /kubusz
Znakomitą i ulubioną potawą ziemniaczaną mieszkańcrów Trójwsi – trzech
miejscowości na Śląsku Cieszyńskim:
Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki – jest
kubuś zwany również kubuszem.
Szeroką grupę potraw sporządzano z trzicieliny (ziemniaki starte na tarce): placki ziemniaczane, poleśniki, kubusie, żebroczkę, gałuszki, bachora. Z taką szeroką gamą potraw
ziemniaczanych zarówno u nas, jak i w całym kraju nikt nie może konkurować.
Sposób wytwarzania, powstania lub organizacji Twojego produktu:
Ziemniaki po obraniu zetrzeć na tarce ziemniaczanej, odcisnąć zaparzyć masę wrzącym
mlekiem włożyć do piekarnika, zapiec podawać jako drugie danie obiadowe lub jako
potrawę przeznaczoną do spożycia w trakcie robót polowych. Kubuś / kubusz wytwarzany jest zgodnie ze starą tradycyjną recepturą przekazywaną z pokolenia na pokolenie.
17
Istebna
Maria Marekwica
Gosodarstwo Agroturystyczne
„Do Gazdy”
S
er klagany
Kategoria produktu:
Danie regionalne
Produkt:
Ser klagany
Ser klagany to ser krowi produkowany
na terenach zamieszkanych przez śląskich górali, czyli na terenie Śląska Cieszyńskiego.
Sposób wytwarzania, powstania lub organizacji Twojego produktu:
Ser klagany wytwarzany jest z świeżego, krowiego mleka, które po dodaniu „ryncki”
gęstnieje. Czekamy aż się zsiądzie i odcedzamy. Słodki ser bardzo smaczny, z dnia na
dzień kwaśnieje.
Istebna
Renata Bielesz
Pensjonat Agroturystyczny
„Na Połomiu”
C
hleb z nasionami siemia
lnianego, słonecznika i dyni
Chleb pieczemy nie tylko dla naszych
gości, ale przede wszystkim dla siebie.
W piecu chlebowym wypiekany jest
chleb z mąki razowej z nasionami lnu,
słonecznika, dyni i siemienia.
Istebna
Anna Procner
Gospodarstwo Agroturystyczne
„Połom”
P
lacki ziemniaczane
Przyrządza się je z tartych ziemniaków,
mąki i soli. Piecze się je na blasze pieca
kaflowego. Do pieczenia nie używa się
tłuszczu. Podawać je można ze śmietaną i cukrem lub wyrzoskami.
18
Wisła
Agroturystyka Kamratówka
Leszek Szymczak
K
minkula kamracka
Jest to kiełbasa wędzona, pieczona w
gorącym dymie, o wyjątkowym smaku pachnąca świeżym kminkiem. Kminkula kamracka jest kiełbasą podsuszaną,
którą można spożywać na zimno. Jest
wyśmienita jako suchy prowiant na wycieczki w góry czy na urlop.
Górki Małe
Agroturystyka „Chlebowa Chata”
Jadwiga Dudys
C
hleb „Gazdów Góreckich”
Podpłomyki
Chleb żytni jest ciemny, kwaśny i popękany, ponieważ jest pieczony tak jak piekło się sto
lat temu w piecu opalanym drewnem wg dawnej receptury.
Cały proces trwa kilka godzin. Najpierw w dzieży robi się zaczyn, po kilkunastu godzinach wyrabia się ciasto i rozpala piec.
Ponieważ chleb po upieczeniu musi jeszcze odparować około 4 godz., to dlatego żeby
zaspokoić apetyt pieczone są także podpłomyki, a więc cieniutkie placki z tego samego
ciasta co chleb, ale w piecu są tylko 1-2 min. i smakują najlepiej ciepłe z masłem, miodem
i kawą zbożową z mlekiem.
19
Sery wołoskie
i góralskie
Polecam!
Piotr Kohut
20
O
scypek
„Oscypek” jest bardzo starym wyrobem pasterzy wołoskich, wypasających owce na polanach górskich. Przywędrował na
Podhale razem z całą kulturą wołoską, organizacją
wypasów, sposobem prowadzenia bacówki i przerabiania mleka.
Oscypek - wyrabiany od wieków ręcznie w pasterskim szałasie na hali podczas letniego wypasu owiec. Robi się go z masy serowej.
„Oscypek” ma kształt dwustronnego stożka, wrzeciona. Długość od 17 do 23 cm,
średnica w najszerszym miejscu do 6 do 10 cm a masa od 0,6 do 0,8 kg. Barwa po przekrojeniu lekko kremowa, przy skórce ciemniejsza, dopuszcza się barwę zbliżoną do białej. Barwa skórki słomkowo-lśniąca, jasnobrązowa z delikatnym połyskiem.
„Oscypek” jest wytwarzany wyłącznie w okresie od maja do września i może być
sprzedawany tylko w całości.
Oryginalny owczy oscypek uważany jest do dzisiaj za luksusowy przysmak. Na jeden
ser ważący niespełna kilogram potrzeba 6-7 litrów mleka. Dawniej szanujący serowarski
honor bacowie robili oscypki dopiero w drugiej połowie lata, kiedy mleko owcze jest bardziej tłuste i zawiera więcej odżywczych składników. Obecnie wyrabia się je przez cały sezon pasterski czyli od maja do początku października.
W fachowym języku oscypek zalicza się do grupy serów z masy parzonej, charakterystycznych dla krajów Śródziemnomorskich. Wiele z tych serów owczych lub kozich robi
się również w prymitywnych warunkach szałasów pasterskich.
Wśród serów wytwarzanych przez pasterzy karpackich, podhalański oscypek wyróżnia się kształtem, kolorem (od żółtego do pomarańczowo-brązowego) i aromatem.
Oryginalny oscypek z pełnego owczego mleka jest gładki i lśniący od tłuszczu. Świeży po przekrojeniu powinien być elastyczny i mieć lekko żółtawy kolor. Taki jest najsmaczniejszy, ale przechowywany nawet kilka tygodni nie zepsuje się, tylko wyschnie.
Mleko owcze użyte do produkcji „Oscypka” pochodzi od owiec rasy „Polska Owca Górska”. Dopuszcza się do produkcji oscypka użycie mleka krowiego w wielkości do 40%.
Mleko krowie pochodzi od krów rasy „Polskiej Krowy Czerwonej” - najstarszej polskiej rasa bydła, od wieków związanego ze Słowianami i będącego do końca XVIII wieku
najpowszechniejszą rasą bydła na ziemiach polskich.
R
edykołki
Z resztek sera,
którego nie starcza
już na zrobienie oszczypka
(oscypka) robi się niewielkie
serki w kształcie wrzecion,
zminiaturyzowanych zwierzątek, ptaków, serc. Po odciśnięciu serki te, podobnie jak
oszczypki są solone, a następnie osuszane i wędzone. Oprócz serków w kształcie zwierzątek w przededniu powrotu z hali bacowie robili serki w kształcie serca – parzenice,
również odciskane w formie.
Kolor skórki- słomkowo-lśniący, jasnobrązowy z delikatnym połyskiem nadany podczas procesu wędzenia. Skórka gładka, elastyczna. Miąższ elastyczny, lekko twardy. W
smaku lekko słony o wyraźnym zapachu wędzenia (dymu).
21
Redykołkę otrzymuje się z mleka owczego lub owczego i krowiego. Zawartość mleka
krowiego nie może przekraczać 40% całkowitej ilości mleka użytego do jej produkcji.
Do produkcji sera redykołki dopuszcza się stosowanie mleka od krów rasy „Polska
Krowa Czerwona” wypasanych na określonym obszarze geograficznym.
Mleko, podstawowy składnik sera redykołka, pochodzi tylko i wyłącznie od owiec
rasy „Polska Owca Górska”. Owce dojone są od maja do września - po okresie odchowu
jagniąt, który trwa od lutego do maja.
Ze względu na fakt, że możliwość pozyskiwania mleka owczego ograniczona jest
do okresu między końcem kwietnia, a początkiem października, to również produkcja
redykołki możliwa jest wyłącznie w okresie maj - wrzesień.
Skład chemiczny redykołki zależy od długości czasu wędzenia i zmienia się w zależności od pór roku: zawartość wody nie więcej niż 44 %, suchej masy - nie mniej niż 56 %
tłuszczu w suchej masie - nie mniej niż 38 %.
W artykule „Góralska sztuka plastyczna pasterzy Podhala i Tatr Polskich” (1966) W. Antoniewicz opisuje przebieg obdarowywania serowymi figurkami różne osoby: „Po powrocie, a niekiedy podczas powrotu z redyku jesiennego owiec z hal na dziedziny bacowie i
juhasi rozdają dzieciom, rzadziej bliskim starszym, po dwie figurki zwierzęce wyciskane
z sera owczego w drewnianych formach dwustronnych. Wszystkie prezenty z sera rozdawane przez pasterzy w związku z redykiem na wsie podhalańskie zowią redykołkami.
Należą do nich pełne figurki zwierzęce, składające się na motywy: owcy, jelenia, kaczki,
koguta”. Tak więc redykołki swą nazwę zawdzięczają temu iż rozdawano je bezpłatnie w
czasie „redykania się” (powrotu) owiec z hali do domu.
Niezwykłość redykołki polega i na tym, że pełniła również funkcje obrzędowe. W Beskidzie Wyspowym, na terenach zamieszkałych przez górali łącko-kamienickich, gołąbkami i kogutkami z sera ozdabiano rózgi weselne oraz czubki wieńców dożynkowych.
Na Huculszczyźnie dawano żebrakom z prośbą o modlitwę za zmarłych. Była także redykołka ofiarowywana dla pozyskania czyichś względów albo jako podziękowanie za
otrzymaną przysługę. Często też służyła dzieciom za zabawkę. (XVII wiek Instytut Historii
Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk Etnografia Polska V, Wrocław - Warszawa Kraków. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich. Wyd. PAN 1961).
Starzy górale mówią, że nazwą redykołki oznacza się każdy prezent w serze, który
przeznaczony jest w czasie powrotu jesiennego z hal (redyku).
W obyczajowości góralskiej redykołka zawsze znajdowała poczesne miejsce, bowiem
jest ściśle związana z wypasem owiec i „osodem” – czyli powrotem z hal.
B
unc (bundz, grudka)
Produkt owczy. Ma kształt bochenka, barwę białą, białoseledynową. Skórkę cienką, czystą, z delikatnym nalotem.
W smaku łagodny, delikatny, wyraźnie
słodki, podczas dojrzewania lekko kwaśnieje i
w serze pojawiają się dziurki, nie zawiera konserwantów.
Do produkcji bundzu wykorzystywane jest
mleko owcze. Najlepszy bundz otrzymuje się z
mleka pozyskiwanego w letnich miesiącach wypasu owiec, gdy na halach wysokogórskich jest dostatek pożywienia dla owiec i dogodne warunki wypasu, wówczas mleko
jest doskonałej jakości.
22
Prócz mleka owczego, jako podstawowego składnika, do produkcji bundzu wykorzystuje się podpuszczkę, która dodana do słodkiego ciepłego mleka, powoduje ścinanie i wytrącanie się skrzepu serowego.
Bundz można kroić w plastry i jeść tak jak twaróg z krowiego mleka. Z upływem
czasu dojrzewa i nabiera aromatu. Pod wpływem bakterii kwasu mlekowego, które naturalnie żyją w środowisku szałasu, lekko kwaśnieje, wewnątrz powstają charakterystyczne
dziurki, a z zewnątrz obsycha i robi się na nim twarda skórka.
Najsmaczniejszy jest niewątpliwie bundz słodki. Można go też lekko posolić i odkryty
pozostawić na kilkanaście dni na najmniej chłodnej półce w lodówce, a jeszcze lepiej - w
przewiewnej spiżarni lub suchej, zimnej piwnicy - wtedy staje się kwaśny.
Dojrzały bundz, pokrojony w plastry, przyprawiony odrobiną soli, doskonale nadaje
się na przekąskę lub do kanapek. Przede wszystkim jednak przerabia się go na bryndzę.
S
er kozi
Wytwarzany w Beskidzie Niskim i na Żywiecczyźnie. Odznacza się delikatnym smakiem, doskonały jako półprodukt do sałatek.
Przetworzony stanowi surowiec do wyrobu bryndzy koziej.
S
er klagany
Ser klagany to tradycyjny ser wytwarzany z mleka krowiego przez cały rok.
Produkowany jest na terenach zamieszkanych przez Górali śląskich - Śląska Cieszyńskiego.
Wyróżnia się łagodnym śmietankowym smakiem, po dłuższym leżakowaniu zarówno smak, jak i zapach może być kwaskowy. W mirę upływu czasu ser ten twardnieje i
przybiera odcień żółtawy.
Ser klagany to tradycyjny produkt góralski, sięgający okresu gospodarki szałaśniczej. Dawniej mleko
owcze (lub krowie) „klagało się rynckóm Obecnie ser
klagany wytwarzany jest na terenie gminy Istebna.
Potrawy regionalne, Zespół Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich im. Władysława Reymonta w Wiśle,
roku (red. Maria Maciejczek-Madej, Anastazja Sidzina,
Emilia Kłapcia) s. 97, Wisła 1966.
B
ryndza podhalańska
Bryndza podhalańska to jeden z najbardziej znanych serów tatrzańskich. O
bogatej tradycji wytwarzania bryndzy podhalańskiej i bardzo dużym znaczeniu
tego sera świadczą wzmianki pojawiające się w literaturze, zarządzeniach właścicieli ziemskich oraz nakazach królewskich. Najstarsze informacje o bryndzy pochodzą z 1527 roku.
W książkach znajdują się również liczne fragmenty, które potwierdzają wykorzystywanie
na tym obszarze bryndzy jako środka płatniczego, a także jako jednego ze składników
płaconych danin (1683 rok). W literaturze można znaleźć wiele opisów metody produkcji bryndzy oraz przykłady jej ceny w różnych latach. Wytwarzanie serów owczych było
nieodzownym elementem towarzyszącym przez stulecia wypasowi owiec na Podhalu.
Pasterze, którzy wychodzili z owcami w góry (na hale), spędzali tam kilka miesięcy. W tym
23
czasie żywili się właściwie wyłącznie owczym mlekiem i jego przetworami. Nabyta wiedza dotycząca
sposobu oraz zasad wytwarzania bryndzy podhalańskiej była przekazywana z pokolenia na pokolenie i stała się obecnie sztuką, której tajniki znane są
tylko producentom tego regionu. Dzięki połączeniu
czynników naturalnych, specyficznych umiejętności
oraz zachowania tradycyjnej receptury możliwe jest
powstanie tego wyjątkowego sera.
Tradycyjna metoda produkcji gwarantuje powstanie oryginalnego produktu o najwyższej jakości i charakterystycznym smaku. Nazwa „bryndza”, z języka rumuńskiego
brinze, pochodzi od pasterzy wołoskich wypasających owce na polanach górskich. Jej
wytwarzanie było związane z wędrówkami plemion wołoskich, które dotarły do Polski
wzdłuż łuku Karpat. Ponieważ fala osadnictwa wołoskiego dotyczyła całych Karpat Zachodnich, kultura pasterska – w tym wyrób serów – był zapewne taki sam na całym tym
terenie, z drobnymi lokalnymi modyfikacjami.
Bryndza podhalańska ma kolor biały, biało-kremowy z odcieniem seledynowym. W
smaku pikantna, słona, czasem lekko ostra. Ma konsystencję pasty.
Produkt wytwarzany jest z mleka owczego lub owczego i krowiego. Zawartość mleka krowiego nie może przekraczać 40% całkowitej ilości mleka użytego do produkcji
bryndzy podhalańskiej.
B
ryndza kozia
Najczęściej wytwarzana w Beskidzie Niskim i na Żywiecczyźnie. Metoda
produkcji bryndzy koziej nie uległa zmianom i kultywowana jest zgodnie z
wielowiekowymi tradycjami.
Surowcem jest bundz kozi wytworzony z mleka koziego od kóz rasy karpackiej dobrze przystosowanych do surowych warunków klimatycznych. Charakterystyczny bogaty smak mleka i jego przetworów wynika z ekstensywnie użytkowanych łąk i pastwisk,
na których gospodaruje się metodami ekologicznymi. Latem kozy pasą się swobodnie
na dużych przestrzeniach łąk o bogatym w zioła i inne gatunki traw poroście, ze stałym
dostępem do wodopoju i miejsc ocienionych. Zimą kozy żywione są sianem, które jest
bogate w zioła i inne gatunki traw charakterystyczne dla Beskidów. Kozy doi się w pomieszczeniach przewiewnych suchych lub pod gołym niebem.
Do pozyskania skrzepu (klagania) używany jest enzym podpuszczki stosowanej
obecnie w mleczarstwie. Natomiast dawniej podpuszczka pozyskiwana była z wysuszonych żołądków osesków cieląt lub jagniąt.
Bryndza kozia podobnie jak inne bryndze ma postać masy kremowej, jest gładka, barwy jasnej do średnio białej i pozwala się dobrze rozsmarowywać.
W smaku lekko słona, ostra z charakterystycznym dla bryndzy posmakiem lekkiej
goryczy i kozim zapachu.
B
ryndza żywiecka
Bryndza żywiecka jest jednolitą masą serową wytworzoną z bundzu. Bundz
po okresie leżakowania rozdrabnia się i przyprawia solą, uzyskując smaczny,
słony ser o mocnym, ostrym smaku i zapachu, tzw. bryndzę.
Również i dzisiaj smakosze doceniają walory tego sera. Turyści wędrujący szlakami
Żywiecczyzny często pytają górali o ten przysmak. Znawcy twierdzą, że żywiecka bryn-
24
dza najlepiej smakuje ze świeżym chlebem.
Ma postać kul różnej wielkości. Jest miękka i można ją uformować w dowolny sposób. Na czas wesel i uroczystości rodzinnych kształtowano z niej grzybki i baranki.
Kule serowe w jakie jest najczęściej wyrabiana są z zewnątrz i na przekroju jednolicie
zabarwione na biały kolor.
Bryndza żywiecka jest delikatna i bardzo miękka. Posiada grudkową strukturę, mimo
to nie kruszy się i tworzy zwartą masę. Ser ma mocny, ostry smak i zapach, w którym
wyraźnie wyczuwa się sól.
B
ryndza wołoska wędzona
Jest to ser wytwarzany podobnie jak i inne
bryndze z buncu owczego, z tym że proces
jego dojrzewania odbywa się w zimnym dymie szałasu
pasterskiego.
Odznacza się więc trochę innym smakiem i wyraźnym zapachem dymu.
Ma bardziej stałą konsystencję i nadaje się do krojenia w plastry.
S
er kozi wołoski biały lub wędzony
Wytwarzany jest w kształcie walca, ma kolor biały do kremowego, a po
uwędzenia - żółty do brązowego, w konsystencji jest stały i elastyczny.
Smak ma lekko słony, o przyjemnym zapachu, łagodny.
Ser wytwarzany jest w Beskidzie Niskim.
Szczegółowe metody jego produkcji poznano
z ustnych przekazów i demonstracji starszych
mężczyzn zajmujących się wytwarzaniem serów na wypasach.
Waga: od 370 – 400 g , wysokość: 7 – 8 cm,
w obwodzie: ok. 24 cm.
Nazwa – ser wołoski – pochodzi od Wołochów, plemienia koczowniczych pasterzy górskich, które w XV wieku łukiem Karpat dotarło
do Mszany z Bałkanów. Ludność ta trudniła się głównie pasterstwem i wyrobem serów
oraz pozyskiwaniem skór. Wołosi uzyskali prawo zakładania osad na własnym prawie
tzw. „wołoskim”.
S
er wołoski wędzony
Oryginalny ser owczy produkowany według
tradycyjnej metody. Walory swoje zawdzięcza
pochodzeniu z górskich terenów, gdzie nie tylko czynniki
naturalne, lecz także surowce – mleko i produkcja według
regionalnej metody wpływają na jakość i cechy charakterystyczne produktu.
Jest to krągły, żółty placek wędzonego sera podpuszczkowego doskonale nadającego się na stoły podczas uroczystości rodzinnych, bankietów lub przyjęć
25
okolicznościowych. Skład i produkcja identyczna jak w przypadku oscypka i redykołki.
Niższa jest jednak temperatura dymu, w którym poddany jest on wędzeniu.
Ozdobiony na zewnątrz od góry wzorem góralskiej „rozety” jest towarem eleganckim i stanowi prawdziwą ozdobę każdego stołu.
Ser ten wytwarza gładką elastyczną skórkę o barwie ciemno żółtej, w przekroju ser
jest lekko żółty. Jego konsystencja jest elastyczna, miąższ miękki, skórka twardsza.
Średnica sera to około 30 cm, wysokość: 8-10 cm. Smak delikatny, lekko słony, wyraźny zapach wędzenia
S
er gazdowski – gołka (pucok, brusek)
Charakterystyczną cechą tego sera jest to,
że w całości wytwarzany jest on z mleka krowiego. Stąd jego delikatny smak.
W przeszłości wytwarzany był w okresie jesiennozimowym, kiedy nie doiło się owiec. Wędzony był nie w
pasterskim szałasie, a w przydomowej wędzarni. Dziś
powszechnie wytwarzany na całym obszarze polskich Karpat najczęściej też spotykany
na bazarach i targowiskach.
Wobec małej ilości owczego mleka stanowi w ostatnich latach produkt zastępczy
traktowany jest bowiem mylnie jako „oscypek”.
Chętnie spożywany dzięki łagodnemu smakowi. Jego zastosowanie jest niemal
identyczne jak wędzonych serów owczych. Należy jednak pamiętać, że ustępuje im wartościami odżywczymi i specyficznym smakiem.
S
er krowi wołoski naturalny lub wędzony
Tradycyjny utwardzany ser podpuszczkowy przygotowywany z mleka krowiego.
Wytwarzany metodami poznanymi na ziemiach karpackich już w XIV wieku. Delikatny słony smak może być dodatkowo wzmocniony dzięki podwędzaniu w dymie.
H
urda
Nie jest to serwatka, jak się często sądzi, lecz pożywny serek (zawiera albuminę - jedno z najbardziej wartościowych białek), który zbiera się na wierzchu podczas podgrzewania żętycy pozostałej po wytrąceniu bundzu. Jeszcze kilkanaście
lat temu hurda była główną strawą owczarzy.
Ż
ętyca
Kiszenie żętycy też jest swoistą sztuką. Serwatkę podgrzewa się w miedzianym kociołku, mieszając, aby się nie przypaliła. Kiedy zaczyna „krupić” (warzyć
się), nie wolno jej już mieszać i trzeba uchwycić moment, kiedy powierzchnia żętycy
zaczyna pękać. Wtedy odsuwa się kociołek z ognia i wlewa do „puciery”, w której płyn
naturalnie się kisi.
Żętyca dostępna jest tylko w bacówkach i szałasach pasterskich. Podawana w czerpakach zasługuje w pełni na przypomnienie. Jest niejako posmakiem dawnych czasów,
a podtrzymywanie jej wyrabiania świadczy o szacunku dla przodków.
26
Jagnięcina?
Polecam!
Kazek Furczoń
27
Jagnięcina podhalańska i beskidzka
Chów owiec górskich, którego produktem jest jagnięcina podhalańska i beskidzka
odbywa się na pastwiskach i halach górskich. Obszary te nie są nawożone, charakteryzują się dużym zróżnicowaniem botanicznym, co wpływa na walory smakowe jagnięciny.
Jagnięcina jest ważnym mięsem w diecie górali o czym świadczy bogactwo i różnorodność sposobów jej przyrządzania.
Warto wymienić choćby takie specjały jak: jagnięcina pieczona (z lubczykiem), sznycle jagnięce z dodatkiem oscypka, szaszłyk jagnięcy, jagnięcina z czosnkiem i miętą, czy
jagnięcina duszona w jarzynach.
Obecnie większość produkcji przeznaczana jest na eksport do krajów Europy Zachodniej, w których konsumenci świadomi dietetycznych zalet jagnięciny traktują ją
jako delikates.
Jagnięcina cechuje się wyjątkową soczystością, która jest uzależniona od zawartości
tłuszczu śródmięśniowego. Podczas obróbki kulinarnej tłuszcz ten ulega rozpuszczeniu,
ale pozostaje wewnątrz mięśnia, nadając mu soczystość. Ponadto mięso wyróżnia się
jasnoróżową barwą i miękką lecz sprężystą strukturą.
Najbardziej charakterystyczną i wyróżniającą cechą jagnięciny podhalańskiej i beskidzkiej jest jej specyficzny zapach zbliżony do dziczyzny a szczególnie do zapachu sarniny.
Wysoka zawartość CLA (izomerów sprzężonego kwasu linolowego) w mięsie korzystnie wpływa na zawartość lipoprotein we krwi, hamuje rozwój nowotworów, a także
posiada silne właściwości antyoksydacyjne (pomaga zachować młodość).
Jagnięcina? – palce lizać!
Pieczeń jagnięca
Składniki: Ćwiartka jagnięca, 10 dag masła,
1 łyżka kminku, sałata zielona, sól.
Mięso sparzyć wrzącą wodą, posolić i piec,
ale krócej niż zwykle.
Posypać kminkiem. Podać z zielona sałatą.
Jagnięcina pieczona
Składniki: mięso z jagnięcia, czosnek, sól, pieprz, mięta, lubczyk, cebula, ziemniaki,
ogórki kiszone, tłuszcz do smażenia.
Mięso z nogi jagnięcia upiec na tłuszczu, wcześniej posolić i naczosnkować.
Kiedy mięso ładnie się zrumieni, lekko podlewać wodą i dalej dusić. Dodać miętę,
czosnek i lubczyk. Cebulę zrumienić na złoty kolor. Mięso podawać z ziemniakami, ogórkami kiszonymi i polewać cebulką zrumienioną po mięsie.
Sznycle jagnięce z dodatkiem oscypka
Składniki: ½ kg jagnięciny, 2 jajka, cebula, pieprz, sól czosnek, 25 dag oscypka, olej
do smażenia, 4 łyżki bułki tartej do obtaczania sznycli.
Mięso zemleć, dodać jajka, pokrojoną cebulę, sól pieprz do smaku, dodać 4 łyżki
bułki tartej, trochę czosnku. Wszystko wymieszać. Formować sznycle, do środka włożyć
kawałek oscypka. Obtoczyć w bułce tartej i smażyć z obu stron. Podawać wg uznania z
ziemniakami lub chlebem.
Szaszłyk jagnięcy
Składniki: 1 kg mięsa, 20 dag słoniny, 1 główka czosnku, 4 cebule, sól, pieprz, tymianek.
Mięso natarte olejem z czosnkiem i tymiankiem, włożyć do zalewy na 12 godzin.
Pokroić na kawałki, słoninę pokroić na plasterki, cebule pokroić w talarki. Na patyczki
nabijać kawałki mięsa przekładając cebulą i słoniną. Smażyć krótko z obu stron.
28
Gospodarstwa
Agroturystyczne
Ziemi Cieszyńskiej
29
Cieszyńskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Natura”
Siedziba: ul. Kraszewskiego 13, 43-400 Cieszyn
Adres do korespondencji: 43-470 Istebna 1186
prezes: Józef Michałek
tel. kom. 664 928 584
e-mail: [email protected]
www.agroturystyka.wbeskidy.pl
Stowarzyszenie Natura obejmuje Powiat Cieszyński z gminami: Istebna, Wisła,
Brenna, Ustroń, Goleszów, Cieszyn, Zebrzydowice, Hażlach, Dębowiec, Skoczów i
Strumień.
Ziemia cieszyńska to atrakcyjny region turystyczny południowej Polski graniczący z
Czechami i Słowacją.
Urozmaicona rzeźba terenu Beskidu Śląskiego i Pogórza, rozległe lasy i bory świerkowe, przepiękne widokowo tereny górskie i urokliwe miasteczka nadają tej ziemi niepowtarzalny charakter.
Tu na terenie Beskidu Śląskiego, pod szczytem Baraniej Góry bierze swój początek
królowa polskich rzek - Wisła.
Rzeka Olza biorąca swój początek u podnóża Gańczorki płynie przez środek Ziemi
Cieszyńskiej podzielonej pomiędzy Polskę i Czechy.
W górskich miejscowościach, zawsze gościnnych i przygotowanych na przyjęcie
turystów żywy jest folklor oraz miejscowe zwyczaje. Wisła, Istebna, Ustroń czy Brenna
znane są z dobrze funkcjonujących wyciągów i tras narciarskich. Latem odbywają się tu
niezliczone imprezy sportowe, kulturalne czy turystyczne dla przebywających w tych
terenach gości. Muzea, galerie, kościoły, zabytkowe zespoły zabudowy architektonicznej miast i wsi spotkać można na całym obszarze powiatu cieszyńskiego. Szczególnie
Cieszyn znany jest z historycznej wieży piastowskiej, studni trzech braci, a o całej historii
tych ziem dowiedzieć się można w Muzeum Śląska Cieszyńskiego
Rezerwaty i pomniki przyrody, ścieżki przyrodniczo - leśne, rozległa sieć szlaków spacerowych i turystycznych zachęca do aktywnego wypoczynku na łonie natury.
Również trasy rowerowe, kąpieliska rzeczne, tereny rekreacyjne i baseny oferują
możliwość zdrowego spędzenia czasu.
Kwatery członków Cieszyńskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego „Natura” są rozmieszczone na całym opisywanym terenie. Przygotowane do przyjęcia gości indywidualnych jak i całych grup wycieczkowych.
Cieszyńskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Natura” działa na rzecz rozwoju agroturystyki i turystyki w powiecie cieszyńskim a w szczególności w poszczególnych gminach i miastach (Goleszów, Brenna, Zebrzydowice, Istebna, Strumień, Skoczów, Ustroń,
Wisła) oraz tworzenia dodatkowych źródeł dochodu wśród rolników.
Podejmuje inicjatywę wydawniczą ( co roku wydawane są foldery i katalogi agroturystyczne, pocztówki, po raz pierwszy w tym roku: plakat - mapa agroturystyczna)
Prowadzi kampanię reklamową w prasie,
wydawnictwach, na targach turystycznych oraz
poprzez stronę internetową: www.agroturystyka.cieszyn.pl
Organizuje i współorganizuje imprezy promocyjne (Gościna Agroturystyczna, Mieszanie
owiec i inne...)
Współpracuje z innymi stowarzyszeniami i
jednostkami samorządu terytorialnego na rzecz
rozwoju turystyki.
30
BRENNA
to urocza miejscowość pięknie położona w
województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, znajduje się na wysokości około 420 m
n.p.m. w górach Beskidu Śląskiego, w malowniczej dolinie rzeki Brennicy.
Należy do tzw. „Beskidzkiej Piątki” obok tak
znanych miejscowości jak Wisła, Ustroń, Szczyrk i Istebna.
Pomimo tego, że jest być może najmniej znaną miejscowością z tej grupy, niczym im nie
ustępuje, a w wielu przypadkach na pewno je
przewyższa.
Otoczona szczytami gór stanowi idealną bazę
turystyczną do aktywnego wypoczynku.
Turystyka jest jednym z głównych źródeł dochodów mieszkańców Brennej. Zimą można
poszusować na nartach zjazdowych, biegowych, czy desce. Do dyspozycji jest 10 nowoczesnych wyciągów, które umożliwiają dostanie się na profesjonalnie przygotowane trasy narciarskie.
W pozostałe pory roku korzystając z licznych szlaków turystycznych można dostać się pieszo lub na rowerze m.in. na Błatnią, Klimczok, Kotarz, Orłowę, Stary
Gron oraz Równicę.
W Brennej znajduje się m.in. stadnina koni huculskich, przystanie kajakowe,
boiska i hala sportowa. W samym centrum jest amfiteatr, park linowy i ścianka
wspinaczkowa. Tutaj nie można się nudzić!
Mocną stroną Brennej jest baza noclegowa oferująca zróżnicowany standard dostosowany do różnych potrzeb odwiedzających ją gości. Oprócz malowniczego krajobrazu, ciszy
i spokoju wszystkich odwiedzających gminę Brenna urzeka
życzliwość i pozytywne nastawienie gospodarzy. Tutaj na
pewno będziecie się dobrze czuli.
Oprócz malowniczego krajobrazu, ciszy i spokoju wszystkich
odwiedzających gminę Brenna urzeka życzliwość i pozytywne nastawienie gospodarzy.
Urząd Gminy w Brennej
ul. Wyzwolenia 77, 43-438 Brenna
tel. + 48 33 853 62 22
Ośrodek Promocji, Kultury i Sportu Gminy Brenna
tel. + 48 33 853 65 50
www.brenna.org.pl
31
32
33
BRENNA
Agroturystyka „U Gazdy”
Marta i Andrzej Cieślar
43-438 Brenna, ul. Malinka 5, (Breńsko Malinka)
tel. 033 855 86 43, tel. kom. 0 602 687 526,
0 660 455 246, e-mail: [email protected]
www.ugazdy.wczasywpolsce.pl
7/24
Oferujemy Państwu:
pokoje 2-,3-,4- osobowe w większości z łazienkami i TV , apartament w pełni wyposażony,
świetlica z TV, wyżywienie (kuchnia regionalna), chleb z własnego wypieku.
Do dyspozycji gości oddajemy duży ogród z miejscem na grill, ognisko oraz plac zabaw, boisko do siatkówki, bezpieczny parking na terenie posesji. Dla naszych gości organizujemy kuligi, przejazdy bryczką z ogniskiem i pieczeniem barana. Posiadamy własny wyciąg narciarski.
Istnieje możliwość wypożyczenia
sprzętu narciarskiego, rowerów itp.
Oferujemy również jazdę konną - konie rasy huculskiej.
Dom położony z dala od ruchliwej
drogi (około 1300 m) co zapewnia ciszę i spokój.
W okolicy liczne szlaki turystyczne i
rowerowe. Około 3 km od kąpieliska
wodnego z możliwością wypożyczenia sprzętu wodnego.
BRENNA
Agroturystyka „Promyczek”
Helena i Monika Małysz
43-438 Brenna, ul. Żarnowiec 41, tel. 033 853 67 43
tel. kom. 0 517 694 165, 0 693 060 874
10/40
www.agroturystyka-promyczek.yoyo.pl
Gospodarstwo rolne p. Małyszów położone jest
w górach, na uboczu, blisko lasu i rzeki. Dla gości przygotowano pokoje z osobnymi i
wspólnymi łazienkami, do dyspozycji jest wyposażona kuchnia; stylowa, duża jadalnia.
Gospodyni serwuje domowe
obiady z własnych produktów.
Organizowane są kuligi, przejazdy bryczką, biesiady przy
ognisku z kapelą góralską.
34
Zbigniew Mitręga
43-438 Brenna, ul. Śniegociny 23
tel. 033 853 68 23, tel. kom. 0 604 878 194
www.sniegociny.wbeskidy.pl
5/20
Gospodarstwo o pow. 38 ha położone
na południowym stoku pod górą Równica.
Dla gości przygotowano pokoje 2, 3, 4, 6 osobowe z łazienkami.
BRENNA
Agroturystyka „Śniegociny”
Gospodarstwo oferuje obiady domowe, regionalne
posiłki, pieczenie barana,
prosiaka. Jazda konna, instruktaż, atrakcja - zagrodowa hodowla jeleni. Kuligi i
inne atrakcje.
Agroturystyka „Chlebowa Chata”
BRENNA
Jadwiga i Marian Dudys
5/20
43-436 Górki Wielkie
Górki Małe, ul. Breńska 113
tel. 033 853 96 30, e-mail: [email protected]
www.chlebowachata.pl
Obiekt położony bardzo blisko rzeki z widokiem
na góry. Dużo zieleni, domowe jedzenie, boisko do siatkówki, stół do tenisa.
W pobliżu szlaki turystyczne. Dobry dojazd. Przyjmujemy wycieczki.
Atrakcją jest Chlebowa Chata, gdzie można zapoznać
się z dawnymi metodami
wypieku chleba, wyrobu
masła, pozyskiwania miodu
oraz obejrzeć dawne maszyny rolnicze.
35
BRENNA
Agroturystyka „Siedlisko”
Jacek Musioł
43-438 Brenna, Brenna - Spalona, ul. Drożyska 7
tel. 033 853 66 08
tel. kom. 602 383 629
4/16
www.siedlosko.wbeskidy.pl
Gospodarstwo leży w pięknej okolicy pośród
gór. W domku kempingowym można zamieszkać
w 8 osób, a w domu dla gości przygotowano 2 pokoje 4-osobowe ze wspólną łazienką.
Domki kempingowe posiadają łazienki, WC, aneks kuchenny z wyposażeniem.
W pobliżu szlaki turystyczne i rowerowe. Zimą niedaleko do wyciągów. Do
dyspozycji gości sauna, basenik letni, boisko do piłki
plażowej. Dla dzieci atrakcją będzie przejażdżka na
kucyku.
Organizujemy pieczenie
barana, prosiaka, kuligi
oraz zabawy przy kapeli regionalnej.
GMINA GOLESZÓW
położona jest w południowej części Polski, na terenie urokliwego krajobrazowo Pogórza Cieszyńskiego, będącego przedpolem Beskidu Śląskiego. W jej
skład wchodzą miejscowości: Goleszów – siedziba gminy, Bażanowice, Cisownica, Dzięgielów, Godziszów, Kisielów, Kozakowice, Leszna Górna oraz Puńców.
Położenie Goleszowa przy ruchliwej drodze Cieszyn – Ustroń oraz obecność
znajdującego się na terenie gminy przejścia granicznego w Lesznej Górnej i pobliskiego przejścia granicznego w Cieszynie powoduje, że przez teren gminy
przejeżdża wielu turystów. Niewątpliwym atutem Gminy Goleszów jest urozmaicone ukształtowanie terenu.
Średnia wysokość wynosi 350 m
nad poziomem morza i sprawia,
że z licznych wzniesień i pagórków
rozciągają się malownicze widoki
na pasmo Beskidu Śląskiego zarówno po polskiej, jak i czeskiej
stronie. Doskonałymi punktami widokowymi są zwłaszcza Jasieniowa
(520 m), Chełm (464 m) oraz cisownicki Budzin.
36
AKWEN WODNY „TON”
Jednym z najpiękniejszych miejsc w Goleszowie jest położony u podnóża Jasieniowej akwen „Ton”. Kilkadziesiąt metrów od
akwenu „Ton” znajduje się kompleks skoczni narciarskich Olimpii Goleszów. Były to
jedne z pierwszych w Polsce igielitowych
skoczni narciarskich.
IZBA REGIONALNA „U BRZEZINÓW
W CISOWNICY”
Jest to stara chata, w której zgromadzone
są liczne eksponaty służące dawniej jako
przedmioty codziennego użytku w gospodarstwie domowym.
OKRĘŻNA TRASA ROWEROWA
„ŚLADAMI STROJU CIESZYŃSKIEGO”
Licząca 40 kilometrów trasa pozwala poznać niemal wszystkie miejscowości Gminy
Goleszów oraz znajdujące się na ich terenie
obiekty godne zwiedzania i ciekawe punkty widokowe. Szczególnie ma ona jednak
umożliwić poznanie specyficznej kultury
tego regionu. Strój cieszyński, który jest przewodnią ideą trasy rowerowej można obejrzeć w Gminnym Ośrodku Kultury w Goleszowie. Podczas przejazdu trasą oprócz pięknych panoram na Beskidy, można podziwiać ważniejsze atrakcje
Gminy Goleszów, a wśród nich m.in.: Zamek w Dzięgielowie, Izbę Regionalną „U
Brzezinów”, Izbę Spadochroniarzy Polskich w Domu Ludowym w Goleszowie
Równi, skansen państwa Bojdów w Kisielowie oraz zabytkowe kościoły w Goleszowie i Puńcowie, a także Izbę Pamięci Oświęcimskiej w Goleszowie.
37
GOLESZÓW
Agroturystyka „Na Kamieńcu”
Krystyna Hajduk
43-440 Goleszów, ul. Astrów 40
tel. 033 852 85 24, www.zklimatem.pl
1/4
CISOWNICA
Gospodarstwo p. Hajduków dysponuje apartamentem:
salonem, sypialnią (4+1 miejsca noclegowe), wyposażoną kuchnią i łazienką. Gospodyni
przygotowuje regionalne posiłki na zamówienie (gałuszki fusate, żebroczkę, żarnówkę
z wyrzoskami, wyroby masarskie własnej produkcji).
Koło domu jest miejsce do wypoczynku, plac zabaw dla dzieci, miejsce do grillowania.
Na miejscu można wypożyczyć
rowery. Zainteresowani mogą
przyglądnąć się pracy gospodarza - ludowego artysty stolarza.
Agroturystyka „U Zająca”
Małgorzata Kłoda
43-400 Goleszów, Cisownica 23
tel. 033 852 86 56, tel. kom. 0 601 676 973
www.u-zajaca.wbeskidy.pl
3/14
Gospodarstwo „U Zająca” jest położone w pobliżu
Małej Czantorii z dogodnym dojazdem. Dla gości przygotowano pokoje 4 osobowe ze
wspólną łazienką oraz wyposażonym aneksem kuchennym. Gospodyni serwuje całodzienne, domowe wyżywienie. Koło domu znajduje się przestronny ogród, boisko i plac
na którym gospodarze
organizują zabawy, festyny letnie, pieczenie
barana czy prosiaka.
Gospodarstwo posiada
własne konie - można
skorzystać z jazdy konnej lub bryczką.
38
Alina i Stanisław Brzezina
43-440 Goleszów, Cisownica 116
tel. 033 852 88 14
www.u-brzezinow.wbeskidy.pl
3/7
Duże gospodarstwo rolne p. Brzezinów leży na
uboczu, w pobliżu tras spacerowych i rowerowych.
Dwa pokoje gościnne (z TV ) posiadają wspólną łazienkę, do dyspozycji jest wyposażona
kuchnia. Gospodyni oferuje
całodzienne,
regionalne
wyżywienie z własnych produktów. Na miejscu można
kupić nabiał i owoce.
Atrakcją jest własna Izba Regionalna. Gospodarze przyjmują wycieczki.
39
GOLESZÓW
Agroturystyka „U Brzezinów”
USTROŃ
Ze względu na malownicze położenie Ustronia, walory krajobrazowe oraz urządzenia
sportowe Ustroń jest wymarzonym miejscem do uprawiania różnych form turystyki i dyscyplin sportowych. Turystykę można uprawiać pieszo, na rowerze i nartach. Wytyczonych jest wiele górskich szlaków turystycznych, ścieżek spacerowych i tras rowerowych.
Znajdują się tu także warunki do uprawiania biegów górskich, lotniarstwa, wędkarstwa,
kąpieli wodnych oraz wszelkich gier sportowych.
Jedną z najgłówniejszych atrakcji jest kolej linowa krzesełkowa oraz letni tor saneczkowy na Czantorii (www.czantoria.com.pl). Tu z polany Stokłosicy roztacza się piękna
panorama na Ustroń i okolicę, natomiast ze szczytu Czantorii przy dobrej widoczności
zobaczyć można Tatry i Małą Fatrę. Nieopodal szczytu wzdłuż granicy z Czechami wyznaczono przejście graniczne do Czech. Równie wspaniałym widokiem można się napawać
z polany powyżej schroniska na Równicy, gdzie dotrzemy pieszo lub samochodem.
Także turystom przybywającym do Ustronia w sezonie zimowym nie zabraknie atrakcji. Amatorzy „białego szaleństwa” mają do dyspozycji wyciągi narciarskie, urozmaicone
trasy zjazdowe a wiele z nich jest sztucznie zaśnieżanych i oświetlonych na całej długości. Gdy jednak pogoda nie sprzyja uprawianiu wymienionych form turystyki i sportu
zapraszamy do korzystania z krytych basenów kąpielowych, siłowni, gabinetów odnowy
biologicznej, saun, solariów, sal bilardowych i gimnastycznych oraz krytych kortów tenisowych. Jednym słowem każdy w Ustroniu znajdzie coś dla siebie.
40
Danuta i Jan Sztwiertnia
4/12
43-450 Ustroń, ul. Furmańska 21
tel. 033 854 17 22, tel. kom. 504 579 717
e-mail: [email protected] www.usztwiertni.pl
Gospodarstwo p. Sztwiertniów jest malowniczo
położone pośród pól i lasów, w Ustroniu Dobka, z dogodnym dojazdem.
Dla gości przeznaczono osobny budynek z komfortowymi pokojami 2 i 3 osobowymi,
każdy z własną łazienką i TV.
Do dyspozycji gości przeznaczono
wyposażoną kuchnię, świetlicę z
kominkiem i TV, stół bilardowy.
W ogrodzie znajduje się basen
letnii plac zabaw dla dzieci. Na
życzenie gospodyni serwuje całodzienne, domowe wyżywienie.
Gospodarze organizują wspólne
grillowanie, wycieczki turystyczne i kuligi. W pobliżu znajdują się
szlaki turystyczne i rowerowe oraz
całoroczne wyciągi krzesełkowe na
Czantorii i Palenicy.
USTROŃ
Agroturystyka „U Sztwiertni”
Agroturystyka „Folwarczek”
3/10
USTROŃ
Joanna i Jerzy Śliwka
43-450 Ustroń, ul. Polańska 32
tel. 033 854 33 02, tel. kom. 0 607 835 473
e-mail: [email protected] www.folwarczek.pl
Gospodarstwo położone jest między górami
blisko lasu i rzeki.
Do dyspozycji gości pokoje
3, 4 osobowe z łazienkami, apartament, pokój dla
osób niepełnosprawnych i
wyposażona kuchnia. Możliwość wyżywienia i zakupu
produktów rolnych z gospodarstwa. Idealne miejsce
dla rodzin z małymi dziećmi
lubiącymi zwierzęta. W pobliżu wyciągi i szlaki turystyczne.
41
OCHABY MAŁE
Agroturystyka „Olszynka”
Roman i Tadeusz Goszyk
43-430 Ochaby Małe, ul. Kameralna 15
3/10
tel. 033 853 57 91 (po godz. 20.00)
tel. kom. 503 638 597, 516 056 433
e-mail: [email protected] www.olszynka.ochaby.pl
Nasze gospodarstwo znajduje się w ustronnym i cichym miejscu z dala od ruchu samochodów i zgiełku ruchu ulicznego wśród zieleni i śpiewu ptaków.
Dla gości przygotowano pokoje 2 i 4-osobowe z łazienkami i wspólnym aneksem kuchennym, a także możliwość noclegu w kampingu z pełnym wyposażeniem, tj. kuchnia,
łazienka, dwie sypialnie oraz
pokój gościnny. Na zamówienie
serwujemy całodzienne posiłki.
Gospodarstwo specjalizuje się
w hodowli ryb słodkowodnych,
takich jak karp, amur, sum europejski, szczupak. Możliwość
wędkowania.
42
GMINA ISTEBNA
położona jest w południowej części województwa śląskiego, u styku trzech granic: polskiej, czeskiej i słowackiej. Gminę tworzą trzy miejscowości: Istebna, Jaworzynka i Koniaków, położone na malowniczych zboczach Beskidu Śląskiego. W gminie stale rozwija się
infrastruktura turystyczna. Baza noclegowa liczy ponad 2000 miejsc w nowoczesnych
hotelikach, pensjonatach, kwaterach prywatnych i agroturystycznych.
Zapraszamy turystów, którzy pragną
odpocząć od zgiełku miast w ciszy i naturalnym środowisku.
Region słynie z kultywowanej do dnia
dzisiejszego góralszczyzny, pięknych strojów regionalnych, zespołów folklorystycznych, kapeli oraz twórczości ludowej, gdzie
na szczególną uwagę zasługują znane na
całym świecie koronki koniakowskie.
Na turystów czekają doskonale przygotowane trasy narciarskie, zjazdowe i rowerowe oraz wiele kilometrów profesionalnie
oznakowanych szlaków turystycznych. Gmina znana jest również z organizacji wielu
imprez kulturalno – sportowych, m.in.: Bieg o Istebniański Bruclik, Dni Istebnej, Zawody
Furmanów, Rajd Łuno-chodów, Dożynki, MTB Bike Maraton.
Punkt Informacji Turystycznej i Gminny Ośrodek Kultury
Istebna 68, 43-470 Istebna
tel. 033 855 61 58; 033 855 62 08
[email protected] [email protected]
Urząd Gminy Istebna
Istebna 1000, 43-470 Istebna
tel. 033 855 65 00; 033 855 60 87
[email protected]
43
ISTEBNA
Agroturystyka „Na Połomiu”
Procner-Bielesz
5/18
43-470 Istebna Połom
tel. (033) 858 86 96, tel. kom. 0 517 715 868
e-mail: [email protected] www.bielesz.pl
Budynek położony jest wokół świerkowego lasu
w terenie czystym ekologicznie, otoczony górami.
Proponujemy gościom domowe posiłki oraz swojskie
produkty: sery klagane,
twarożek, masło,mięso i
ryby wędzone. Do dyspozycji gości przygotowano
5 dwuosobowych pokoi
urządzonych stylowo.
ISTEBNA
Agroturystyka „U Madziara”
Krystyna Kaczmarzyk
43-470 Istebna 609
tel. 033 855 85 52, tel. kom. 0 606 339 246
www.u-madziara.wbeskidy.pl
3/11
Gospodarstwo położone w cichym i spokojnym
miejscu, otoczone lasem. Gospodarze posiadają gospodarstwo rolne, mały sad, krzewy
owocowe. Serwują swojskie produkty: ser, mleko, masło, jajka, wędliny. Możliwość kontaktu ze zwierzętami domowymi.
Do dyspozycji szałas usytuowany wysoko w górach
gdzie można spędzić wieczór z jadłem i muzyką góralską oraz podziwiać panoramę całej Trójwsi.
Zimą jest możliwość organizowania kuligów, korzystania z pobliskich wyciągów i
wielu innych atrakcji.
44
Adam Kukuczka
43-470 Istebna 1096
tel. 033 855 73 84
3/12
ISTEBNA
Agroturystyka „Wilcze 2”
Gospodarstwo położone w najpiękniejszym zakątku Istebnej.
Dla gości przygotowano dwa duże, atrakcyjne pokoje z telewizorem i osobnym wejściem. Do dyspozycji jest łazienka i mała kuchnia. Gospodarze zapewniają smaczne domowe posiłki przygotowane częściowo z własnych produktów.
Dom otacza rozległy teren z ogrodem i strumykiem.
Przy domu znajduje się zadaszone
miejsce do spożywania posiłków i
grillowania.
W pobliżu szlaki
turystyczne, spacerowe i ścieżka astronomiczna.
Bernadeta Łacek
43-470 Istebna Wilcze 353, tel. 033 855 73 88
www.podlasem.beskidy24.pl
3/15
www.istebnawilcze.republika.pl
Gospodarstwo położone jest w górnej części przysiółka Wilcze z rozległą panoramą na Beskid Śląski
i Żywiecki.
Nieopodal przebiegają ścieżki spacerowe i szlaki turystyczne.
Do dyspozycji gości przygotowane są 3 pokoje 2,3
i 4 osobowe ze wspólnymi
łazienkami, w pełni wyposażona kuchnia i świetlica.
Wokół domu dużo przestrzeni z możliwością rozpalenia ogniska lub grila.
Pobliski las zachęca do
zbierania grzybów i jagód.
45
ISTEBNA
Agroturystyka „Pod Lasem”
ISTEBNA
Agroturystyka „Do Gazdy”
Maria i Halina Marekwica
43-470 Istebna Andziołówka 775
tel. 033 855 63 45, tel. kom. 0 511 295 285
www.do-gazdy.wbeskidy.pl
9/30
Duże gospodarstwo rolne p. Marekwiców jest
pięknie położone w górach, w pobliżu szlaków
turystycznych.
Pokoje z łazienkami są stylowo urządzone w drewnie. Do
dyspozycji jest wyposażona
kuchnia, sala kominkowa
z TV i świetlica. Gospodyni
oferuje całodzienne posiłki z
produktów z własnego pola.
Gospodarze organizują kuligi, pieczenie kity wędzonej
na ognisku. Warto skorzystać z pobliskiego przejścia
granicznego (tzw. Trójstyk)
do Czech i Słowacji .
ISTEBNA
Agroturystyka „Andziołówka”
Józef Michałek
2/6
43-470 Istebna 1186
tel. kom. 0 664 928 584, e-mail: [email protected]
Gospodarstwo leży u podnóża Złotego Gronia,
z dobrym dojazdem. Dla gości przygotowano domek góralski dla 6 osób z kuchnią
i łazienką oraz salą kominkową.
W pobliżu znajdują się 3
wyciągi narciarskie, trasy
narciarstwa biegowego, rowerowe. W lecie i jesienią
jest tam raj dla grzybiarzy.
Andziołówka oferuje również wędkowanie we własnym stawie.
Miłośnicy malarstwa mogą
zwiedzić pobliską galerię p.
Konarzewskiej.
Gospodarz prowadzi stronę
internetową:
www.goraleslascy.pl
46
Anna i Władysław Procner
43-470 Istebna Połom 801
tel. 033 855 71 43
tel. kom. 514 522 020, 518 393 901
5/20
ISTEBNA
Agroturystyka „Połom”
Gospodarstwo p. Procnerów jest położone
w przysiółku Połom, otoczone świerkowym lasem, pośród gór, na terenie czystym ekologicznie. Dla gości przygotowano pokoje 2 i 4 osobowe, wspólne łazienki, wyposażoną
kuchnię i dużą świetlicę.
Gospodyni serwuje posiłki
regionalne z własnych produktów rolnych, wyrobów
mlecznych i mięsnych.
Połom to bezpieczne miejsce dla dzieci - w zimie
na miejscu mają wyciąg
narciarski, na niepogodę
stół bilardowy. Amatorzy
jagód i grzybów nie będą
zawiedzeni.
Helena i Jerzy Zowada
5/20
43-470 Istebna 1024
tel. 033 855 61 72
e-mail: [email protected] www.helena.wbeskidy.pl
Gospodarstwo p. Zowada jest położone
w przysiółku Wilcze, na ścieżce Astronomicznej,
obok szlaku im. Jerzego Kukuczki. Dla gości przygotowano 2 apartamenty rodzinne z
łazienką, aneksem kuchennym, TV, osobnym wejściem oraz tarasem z przepięknym widokiem na panoramę gór.
Dodatkowo 3 pokoje 2-osobowe z możliwością dostawki z
łazienkami oraz wyposażoną
kuchnią.
Gospodyni przygotowuje posiłki na specjalne zamówienie. W
ogrodzie znajduje się plac zabaw dla dzieci, zadaszony grill.
Gospodarze organizują kuligi i
imprezy okolicznościowe z góralskim jedzeniem.
47
ISTEBNA
Agroturystyka „Helena”
ISTEBNA
Agroturystyka „Domek Pod Wilczym”
Suszka Danuta
43-470 Istebna 943, tel. 033 855 73 96
tel. kom. 513 287 210, 692 112 547
www.danuta.wbeskidy.pl
4/11
Zimowe i letnie wieczory spędzą państwo
na biesiadach przy grilu.
JAWORZYNKA
Dla miłośników białego szaleństwa w pobliżu wyciągi i
trasy narciarskie. Możliwość
organizowania kuligów.
Latem oferujemy: lasy pełne
jagód i grzybów, szlaki turystyczne, atrakcyjne ścieżki
rowerowe (szlak słoneczny).
Gospodyni serwuje smaczne obiady i obiadokolacje.
Na zamówienie piecze pyszne ciasta i torty.
Agroturystyka „Na Grapie”
Teresa Rucka
43-476 Jaworzynka 720, tel. 033 855 65 20
www.nagrapie.beskidy.pl
5/20
Pokoje znajdują się w pięknym, drewnianym domu, w którym mieści się częściowa ekspozycja muzeum regionalnego. Do dyspozycji gości mamy: 5 pokoi z łazienkami (20
miejsc), kuchnię z pełnym wyposażeniem, serwujemy pełne wyżywienie, hall wypoczynkowy z telewizorem, stół do tenisa, bilard, zadaszony grill, plac zabaw dla dzieci,
organizujemy kuligi, grilla z muzyką góralską.
Gospodarstwo położone jest w
malowniczym miejscu z pięknymi
widokami.
W pobliżu: 2 baseny kryte z sauną,
ścieżki rowerowe, szlaki spacerowe
i turystyczne, wyciągi narciarskie,
„Trójstyk” – miejsce styku 3 państw,
przejścia graniczne i turystyczne
do Czech i Słowacji, restauracja,
atrakcje folklorystyczne.
48
Danuta Skurzok
43-476 Jaworzynka, Jaworzynka 710
tel. 033 855 63 63
www.zapasieki.wbeskidy.pl
5/16
JAWORZYNKA
Agroturystyka „Zapasieki”
Dom p. Skurzok położony w górach, blisko lasu.
Dla gości przygotowano 5 pokoje 2,3,4-osobowych z łazienkami. Do dyspozycji jest wyposażona kuchnia, świetlica z TV. Koło domu można rozbić namiot.
Domowa kuchnia opiera się
na zdrowej żywności. Organizowane są kuligi, jubileusze, biesiady przy ognisku z
występami górali, miejsce
na grilla.
Atrakcją dla turystów jest
zabytkowa studnia ze źródlaną wodą.
Piotr Kohut
43-474 Koniaków 33
tel. 033 855 70 78, tel. kom. 609 024 633
e-mail: [email protected] www.goraleslascy.pl
2/8
Kolyba ‘’Na Szańcach’’ Piotra Kohuta oferuje Państwu
możliwość udziału w warsztatach produkcji sera
owczego połączonych z prelekcją i z ich późniejszą
konsumpcją, a także zakup pamiątek w sklepie góralskim.
BACÓWKA: - sery owcze: bundz,
bryndza, oscypki, sery wołoskie,
korbacze oraz żyntyca.
Otwarta od kwietnia do października.
SKLEP GÓRALSKI: - stroje góralskie
- wyroby z wełny owczej- wyroby z
drewna, metalu, skóry, materiałów
ekologicznych - pamiątki.
Otwarty cały rok.
49
KONIAKÓW
Agroturystyka „Na Szańcach”
WISŁA
to miasto turystów. Położone wśród łagodnych,
zalesionych wzgórz Beskidu Śląskiego jest wymarzonym miejscem dla miłośników turystyki i aktywnego wypoczynku. Szlaki turystyczne, wyciągi i
trasy narciarskie, korty tenisowe, boiska, kąpieliska
– wszystko to zapewnia doskonały wypoczynek o
każdej porze roku. Na zboczach Baraniej Góry ze
źródeł Białej i Czarnej Wisełki rozpoczyna swój bieg
królowa polskich rzek. Nieskażona przyroda – największe dobro Wisły, chroniona jest w
Parku Krajobrazowym. Górskie szlaki zapraszają wędrowców, miłośników turystyki rowerowej i konnej.
Zima – to czas miłośników narciarstwa, snowbordu,
biegów i niezwykle popularnych w ostatnich latach
skoków narciarskich.
Na gości przybywających do Wisły czeka olbrzymia
i bardzo różnorodna baza noclegowa. By poznać
uroki codziennego życia mieszkańców tego zakątka Beskidów, regionalną kuchnię lub miejscowe
tradycje, warto skorzystać z niezwykłej gościnności
gospodarstw agroturystycznych.
CO WARTO ZOBACZYĆ W WIŚLE
- SKOCZNIA IM. ADAMA MAŁYSZA
- FIGURA ADAMA MAŁYSZA Z BIAŁEJ CZKOLADY
- GALERIA „SPORTOWE TROFEA ADAMA MAŁYSZA”
- KASKADY RODŁA
- MUZEUM BESKIDZKIE
- PARK PRZYGODA
- WIADUKT KOLEJOWY
- ZAMEK PREZYDENTA RP
- ZAPORA - JEZIORO CZERNIEŃSKIE
- MUZEUM NARCIARSTWA (ZIMOWIT)
- MUZEUM SPADOCHRONIARSTWA
- ZAMECZEK MYŚLIWSKI
50
Agroturystyka „Maria i Natasza”
Maria i Natasza Bebek
43-460 Wisła, ul. Wyzwolenia 46
tel. 033 855 28 84, 033 858 39 21
tel. kom. 0 607 158 416, 0 602 116 290
www.mariainatasza.pl
WISŁA
20/50
Stylowy pensjonat w lecie pięknie ukwiecony, leży w dolinie Gościejowa.
Pokoje 2,3,4 osobowe, wyposażone w TV SAT, radio, własne łazienki.
Do dyspozycji gości jest piękny ogród z placem zabaw dla dzieci, ławkami, leżakami
i letnim basenem.
Kuchnia serwuje domowe
posiłki.
W pobliżu szlaki turystyczne i wyciągi narciarskie.
Maria i Zbigniew Cieślar
4/16
43-460 Wisła, ul. Kadłubowa 41
tel. 033 855 56 01, tel. kom. 0 660 106 759
e-mail: [email protected] www.kadlubek.pl
Gospodarstwo położone jest w zacisznym zakątku
Wisły Malinki. Do dyspozycji gości są 3 pokoje
z łazienkami, TV i dostępem do internetu oraz apartament.
„Jeśli lubisz góry, lasy
do Kadłubka
jedź na wczasy”
Agroturystyka Wisła zaprasza na stronę
51
Gospodyni serwuje domowe
obiady (kuchnia regionalna,
wegetariańska).
Można tu organizować biesiady
przy ognisku, pieczenie barana
lub prosiaka, a zimą kuligi.
Atrakcje: świetlica z kominkiem, stół do ping-ponga, piłkarzyki i mini hokej, plac zabaw
dla dzieci, letni basen, szlaki
turystyczne, możliwość zakupu
produktów rolnych.
www.agrogoscina.pl
WISŁA
Agroturystyka „Kadłubek”
WISŁA
Agroturystyka „Pod Jaworem”
Zofia Cieślar
43-460 Wisła, ul. Soszowska 14
tel. kom. 0 609 029 307
www.podjaworem.wbeskidy.pl
5/11
Gospodarstwo położone jest w górach w zacisznym
zakątku, idealne dla rodzin z małymi dziećmi lub osób lubiących chodzić po górach.
Zimą idealne miejsce do jazdy na nartach, gdyż w pobliżu znajdują się 2 wyciągi.
Do dyspozycji gości 5 pokoi
2-osobowych, 3 łazienki,
kuchnia oraz świetlica.
Serwujemy domowe posiłki, włączając dania regionalne.
WISŁA
Agroturystyka „U Janka”
Joanna i Jan Czyż
43-460 Wisła Malinka, ul. Koszarzyska 4
tel. 033 855 51 82, tel. kom. 0 512 220 121
e-mail: [email protected] www.infhotel.pl
2/7
W domu p. Czyżów pokoje gościnne znajdują się na
piętrze, z ich balkonów rozciągają się piękne widoki.
Goście mają do dyspozycji pokój 3 osobowy z łazienką, pokój 4 osobowy z własną łazienką na korytarzu, wyposażoną kuchnię, salonik.
Gospodyni podaje obiady
przygotowane z własnych
produktów rolnych. Okolica zachęca do aktywnego
wypoczynku: w pobliżu
znajdują się wyciągi narciarskie, szlaki turystyczne
i rozbudowywana skocznia
narciarska „Malinka”.
52
www.agrogoscina.pl
Aniela Mitręga
43-460 Wisła, ul. Malinka 85a
7/30
tel. 033 855 36 85
tel. kom. 0 516 069 566
e-mail: [email protected] www.umatysa.pl
Do dyspozycji gości 3 apartamenty 4 osobowe
oraz pokoje 2,3,4 osobowe, każdy z łazienką,
wyposażona kuchnia, jadalnia, świetlica z TV, bilardem i kominkiem.
WISŁA
Agroturystyka „U Matysa”
Goście mogą na miejscu korzystać z letniego basenu,
tenisa stołowego, bilarda,
koszykówki, jazdy kładami
oraz kolyby z grillem.
W pobliżu znajdują się szlaki turystyczne, wyciągi narciarskie.
W ogrodzie znajduje się
plac zabaw dla dzieci z różnymi atrakcjami.
Agroturystyka „Na Zieleńskiej Polanie”
3/12
Gospodarstwo jest malowniczo położone w górach
(750 m n.p.m.), na terenie Parku Krajobrazowego, na śródleśnej polanie w pobliżu szlaków turystycznych prowadzących na Baranią Górę.
Dla gości są 3 pokoje i 2 łazienki na korytarzu, wyposażony aneks kuchenny.
Domowe jedzenie, swojskie wyroby masarskie. Na
życzenie, gospodarze serwują regionalne posiłki, organizują pieczenie barana i
prosiaka.
W pobliżu 3 wyciągi narciarskie.
53
www.agrogoscina.pl
WISŁA
Bożena Pilch
43-460 Wisła, ul. Malinka 44a
tel. 033 855 56 36, tel. kom. 0 600 822 957
www.nazielenskiejpolanie.wczasywpolsce.pl
WISŁA
Agroturystyka „Stryczków”
Małgorzata Pilch
4/11
43-460 Wisła, ul. Stryczków 2
tel. 033 855 36 59
tel. kom. 0 668 479 814, www.stryczkow.pl
Gospodarstwo p. Pilch jest położone na uboczu,
pod lasem, z wyciągiem narciarskim. Dla gości przygotowano 4 pokoje z łazienkami.
Do dyspozycji gości jest wyposażona kuchnia, świetlica z TV.
Na miejscu można zakupić
produkty rolne. W pobliżu
znajdują się szlaki turystyczne i rowerowe.
WISŁA
Agroturystyka „Chata w Fiedorowie”
Aneta i Jan Cieślar
43-460 Wisła, ul. Fiedorowska 47a
tel. 033 855 56 94, tel. kom. 0 603 117 536
e-mail: [email protected] www.chwf.pl
3/9
Stylowa góralska chata przeznaczona w całości dla gości, usytuowana jest w lesie nad potokiem. Do dyspozycji gości przeznaczone są stylowe góralskie pokoje z łazienkami, aneksami kuchennymi, TV, radio. Wolny czas można spędzić w stylowo urządzonym
salonie z TV podziwiając eksponaty muzealne.
Chata ma duży zadaszony
grill i plac zabaw dla dzieci.
W deszczowe dni można
grillować w kamiennym zadaszonym
kominku.
Gospodarze serwują potrawy na zamówienie, regionalne lub staropolskie.
54
www.agrogoscina.pl
Agroturystyka „U Młynarczyka”
4/12
Dom usytuowany w pobliżu lasu i rzeki.
Dla gości przygotowano 4 pokoje z TV, ze wspólną łazienką, świetlica z kominkiem, plac
zabaw dla dzieci, miejsce
na ognisko.
Możliwość korzystania z
kuchni.
Obok domu znajdują się
wyciągi narciarskie.
WISŁA
Dorota i Marcin Młynarczyk
43-460 Wisła Malinka, ul. Kędzioroska 3
tel. 033 855 54 82, tel. kom. 0 880 560 677
www.umlynarczyka.bo.pl
Agroturystyka „Szemków”
3/10
WISŁA
Anna Pinkas
43-460 Wisła, ul. Kamienna 26
tel. 033 855 88 12, tel. kom. 0 695 987 050
Gospodarstwo posiada trzy pokoje: 2,3 i 5 osobowe, z łazienkami.
Usytuowane jest w górach, na uboczu, przy drodze na Kamienny. Gospodyni serwuje
regionalne posiłki z własnych produktów (sery, chleb własnego wypieku, ciasta).
Można tu nabyć także piękne wyroby koronkowe.
To wyjątkowo spokojne i
malownicze miejsce, z którego rozciągają się wspaniałe widoki na okoliczne
wzgórza i lasy.
Wokół domu jest dużo
przestrzeni, a teren jest
bezpieczny dla dzieci. W
pobliżu znajduje się wyciąg
narciarski oraz liczne szlaki
turystyczne.
55
www.agrogoscina.pl
WISŁA
Ośrodek „Karina”
Karina i Paweł Poloczek
43-460 Wisła, ul. Bukowa 16, tel. 033 855 19 93
fax 033 857 94 06, tel. kom. 609 752 751
e-mail: [email protected] www.karina.wisla.pl
38
Ośrodek dysponuje pokojami i apartamentami
o wysokim standardzie, w których może zamieszkać 38 osób. Pokoje posiadają łazienki i
TV SAT. Kuchnia serwuje smaczne posiłki.
Dzięki pięknemu położeniu ośrodek idealnie nadaje się na wypoczynek rodzinny oraz
organizację imprez grupowych typu szkolenia, imprezy integracyjne i konferencje.
Letni ogródek poleca piwo beczkowe, kiełbaski i pstrągi z grilla.
Atrakcje: Ośrodek posiada salkę
i plac zabaw, zagospodarowany
teren wokół obiektu, grill, parking
z garażem, saunę fitness, basen
letni podgrzewany, salkę konferencyjną i internet bezprzewodowy w każdym pokoju.
W pobliżu baseny „Tropikana” (600 m), centrum miasta
(1,5 km).
WISŁA
Agroturystyka „Irena”
Irena i Mirosław Szarzec
2/10
43-460 Wisła, ul. B. Prusa 5
tel. 033 855 28 29, tel. kom. 0 600 749 380
e-mail: [email protected] www.irena.wbeskidy.pl
www.irena.wczasywpolsce.pl
Gospodarstwo położone w centrum Wisły.
Dla gości przeznaczono 2
pokoje, każdy z łazienką i
wyposażoną kuchnią, plac
zabaw dla dzieci, miejsce
na ognisko i grilla. W pobliżu znajduje się wyciąg
narciarski „Na Jarzębatej”
oraz hotel „Gołębiewski”, w
którym znajdują się baseny
termalne.
W pobliżu znajduje się las,
szlaki turystyczne oraz trasy rowerowe. Na miejscu
można zakupić produkty
rolne.
56
www.agrogoscina.pl
Agroturystyka „Obłańska”
3/12
Gospodarstwo położone jest między górami,
blisko lasu i rzeki. Do dyspozycji gości 3 pokoje z łazienkami, TV i kuchnia z wyposażeniem.
Gospodyni serwuje obiady
regionalne, a także sery,
mleko, jajka z własnego gospodarstwa.
Dla gości duży taras, ogród,
grill oraz plac zabaw dla
dzieci.
W pobliżu szlaki turystyczne na Baranią górę, 7 wyciągów narciarskich oraz
wypożyczalnia rowerów.
WISŁA
Ewa i Adam Szalbot
43-460 Wisła, ul. Malinka 105
tel. 033 855 54 94, tel. kom. 0 513 548 187
www.oblanska.wbeskidy.pl
Aniela Sikora
43-460 Wisła Malinka, ul. Cieńkowska 7
tel. 033 855 36 41
WISŁA
Agroturystyka „Na Bochni”
4/20
Gospodarstwo rolne położone w górach, na uboczu niedaleko lasu i rzeki.
Idealne miejsce dla narciarzy - gospodarstwo posiada własny wyciąg narciarski
o długości 300 m. Wyciąg
jest oświetlony, trasa ubijana ratrakiem. Na miejscu
instruktorzy narciarstwa i
snowboardu.
Parking obok wyciągu.
Wszystkich spragnionych
białego szaleństwa
serdecznie zapraszamy!
57
www.agrogoscina.pl
WISŁA
Agroturystyka „Emilia”
Emilia i Sławomir Szturc
8/20
43-460 Wisła, ul. Wyzwolenia 2
tel. 033 855 26 51, tel. kom. 0 509 715 416
e-mail: [email protected] www.willaemilia.eu
Dom położony nad rzeką Wisłą pod lasem.
Idealne miejsce na wypoczynek dla całej rodziny.
Pokoje 2,3,4 osobowe z łazienkami, TV. Do dyspozycji
wyposażona kuchnia.
Duży ogród z bezpośrednim zejściem do rzeki Wisły,
placem zabaw dla dzieci,
dużą trampoliną, miejscem
do grillowania i robienia
ognisk.
W pobliżu znajdują się wyciągi narciarskie.
WISŁA
Agroturystyka „Kamratówka”
Alina i Leszek Szymczak
43-460 Wisła, ul. Jasna 2b
tel. 033 855 29 08, tel. kom. 0 691 073 668
www.kamratowka.pl
5/16
Dom z bali drewnianych z komfortowymi pokojami
i apartamentami (TV, lodówka, łazienka, telefon, balkon). Z okien można podziwiać Wisłę
– królową polskich rzek. Smakowite jedzenie, bajki i filmy DVD, plac zabaw dla dzieci z
gokartami, bezpłatny internet WIFI uczyniły z „Kamratówki” ulubione
miejsce rodzinnego wypoczynku.
Sala kominkowa w stylu góralskim
sprzyja wieczornemu odpoczynkowi w miłej atmosferze.
W przepięknym ogrodzie z szumiącymi kaskadami wodnymi znajduje
się altana z grillem.
W Kamratówce organizowane są
kursy wytwarzania wędlin domowych. Obszerny ogrodzony bezpłatny parking. W pobliżu wyciągi
narciarskie „Nowa Osada”.
58
www.agrogoscina.pl
Agroturystyka „Czuplówka”
2/8
WISŁA
Katarzyna i Dariusz Pilch
ul. Chałupiańska 5, 43-460 Wisła
tel. 033 855 55 46, tel. kom. 0 601 148 495
Nasze gospodarstwo znajduje się w malowniczej
dolinie Wisły-Malinka.
Zapraszamy
wszystkich,
którzy lubią czynny wypoczynek: zimą narty gdyż
trasa wyciągu „KLEPKI”
biegnie 100 m od domu, a
latem piesze wędrówki.
Goście mają do dyspozycji
pokoje z łazienkami, TV i
aneks kuchenny.
Paweł Branc
3/10
ul. Boczna 3, 43-460 Wisła
tel. 033 855 20 77, tel. kom. 0 668 367 103
e-mail: [email protected] www.zawoda.branc.pl
Gospodarstwo położone w Wiśle Centrum, na uboczu,
w cichym spokojnym miejscu. Do centrum miasta około 10 minut piechotą, do przystanku
PKS 5 minut. W pobliżu znajdują się baseny, park linowy, liczne szlaki turystyczne, rzeka i
las. Dojazd samochodem - w zimie zalecane są łańcuchy na koła. Na miejscu bezpłatny parking. Z okien domu roztaczają się piękne
widoki. Mini plac zabaw dla dzieci oraz
miejsce do grillowania. Goście mogą
korzystać z bezprzewodowego internetu. Do nabycia na miejscu produkty
ekologiczne (kozie mleko, ser, jaja). Nasz
dom zaopatrzony jest we własne ujęcie
wody. Do dyspozycji gości przygotowane są: 2 pokoje 2-3 os. z łazienkami, TV
i małym aneksem kuchennym, Studio
- 2 pokoje z TV, łazienką, w pełni wyposażoną kuchnią i przedpokojem (do 7
osób lub pokoje osobno).
59
www.agrogoscina.pl
WISŁA
Agroturystyka „Za Wodą”
WISŁA
Agroturystyka „U Beatki”
Jaroslaw i Beata Gomola
43-460 Wisła, ul. Malinka 83
tel. 033 855 54 79, tel. kom. +48 507 268 869
e-mail: [email protected] www.ubeatki.pl
Oferujemy pokoje z łazienkami, aneksami kuchennymi i TV. Na korytarzu dostępny jest internet dla
gości. Dla dzieci mamy plac zabaw, na którym znajduje się piaskownica, huśtawki i zjeżdżalnia. Z tyłu domu znajduje się altana, w której można rozpalić grilla. W sezonie letnim udostępniamy basen. Nasz dom znajduje się 8 km do Wisły Centrum w malowniczej
miejscowości Malinka. W odległości 3 km położona jest skocznia narciarska. Do najbliższego wyciągu
narciarskiego jest ok 900 m. Zimą
oferujemy instruktora do nauki jazdy na nartach oraz możliwość wypożyczenia sprzętu narciarskiego.
Jeżeli chcecie Państwo odpocząć,
cenicie ciszę, spokój i piękne widoki, to nie pozostaje Wam nic innego
jak tylko przyjechać do nas.
3/12
Serdecznie zapraszamy!
WISŁA
Agroturystyka „Kleszczonka”
Janina i Tomasz Zakolscy
43-460 Wisła, ul. Głębce 22
tel. 033 855 16 57, tel. kom. 0607 894 129
www.kleszczonka.pl
4/16
Chata Kleszczonka to urokliwy, drewniany dom, który jest wierną kopią wcześniej istniejącej na tym miejscu góralskiej chałupy. Oferujemy w nim komfortowe pokoje z łazienkami i sat-TV, wyposażone częściowo w stare meble pochodzące z wcześniejszego
budynku. Kuchnia oddaje atmosferę starej izby, a zarazem zapewnia komfort, dzięki pełnemu wyposażeniu (mikrofalówka, piec, lodówka, zmywarka ...). Chata jest położona w
turystycznie atrakcyjnej dolinie Głębce.
Lokalizacja Kleszczonki jest bardzo dogodna – z jednej strony Turysta może
odpocząć w zacisznym miejscu, z drugiej strony dojazd do centrum Wisły nie
zajmuje wiele czasu.
Do dyspozycji Gości posiadamy rozległy ogród, Długie wieczory można
spędzić przy ognisku, grillu albo przy
kominku, słuchając opowieści seniora
rodziny o muzeum znajdującym się tuż
obok kuchni.
60
www.agrogoscina.pl
Andrzej Cienciała
3/13
43-460 Wisła, ul. Głębce 20
tel. 033 851 33 04, tel. kom. 0694 430 400
e-mail: [email protected] www.aggeusz.pl
Drewniany i stylowy dom położony jest
w turystycznie atrakcyjnym miejscu z widokiem na przepiękną beskidzką panoramę doliny Głębiec. Zimą - pobliski wyciąg narciarski i kuligi...; wiosną, latem i jesienią - sto kilometrów oznakowanych szlaków spacerowych i turystycznych oraz organizowane przez
nas wycieczki krajoznawcze.
Przez cały rok - wellness piwnica z góralskim SPA i oryginalną fińską sauną.
Plac zabaw dla dzieci, wiata z hamakami, miejsce na ognisko i grilla umożliwiają ciekawe spędzenia czasu.
Jasne, przytulne i komfortowe dwupokojowe studia (w tym dwupoziomowe) dla 2-5 osób z łazienką, sat-TV
i balkonem, jak również nowocześnie wyposażona kuchnia, oraz izba
kominkowa są gwarancją udanego
wypoczynku Państwa u nas.
61
www.agrogoscina.pl
WISŁA
Agroturystyka „Aggeusz”
ATRAKCJE TURYSTYCZNE W REGIONIE:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
dogodne połączenia komunikacyjne
przejścia graniczne drogowe i turystyczne do Czech i Słowacji
44 wyciągi narciarskie (Cieszyn, Brenna, Skoczów, Istebna, Ustroń, Wisła)
2 kolejki krzesełkowe na Czantorię i Polanicę, letni tor saneczkowy na
Czantorii
5 przystani wodnych (Cieszyn, Brenna, Skoczów, Ustroń, Wisła)
6 konnych klubów jeździeckich (Cieszyn, Górki W., Goleszów, Jawornik,
Ochaby)
10 rezerwatów przyrody, możliwość obserwacji życia ptaków i zwierząt
300 km turystycznych szlaków pieszych i 800 km szlaków rowerowych po
polskiej i czeskiej stronie
nowoczesna, kryta pływalnia „Delfin” w Skoczowie
plaże nadrzeczne (Wisła, Brenica), tereny wędkarskie i myśliwskie
park leśnych niespodzianek (mini ZOO) w Ustroniu
kąpiele solankowe, zabiegi rehabilitacyjne (Ustroń Zawodzie)
loty na lotniach i paralotniach (Tuł, Czantoria, Równica, Ochodzita)
żywy folklor beskidzki, przez cały rok imprezy kulturalne, sportoworekreacyjne
zabytkowe zamki, pałace, muzea, kościoły, galerie, izby regionalne
oryginalna, regionalna kuchnia
gęsta sieć gastronomiczna
www.agroturystyka.pl/cieszyn
Zapraszamy
62
Bacówka Sporkowa w Soblówce
Tel.: 606 702 051
Zapraszam
na Żywiecczyznę
www. sporkowa.blog.onet.pl
Tu w Soblówce na terenie obszaru
chronionego NATURA 2000
prowadzę gospodarstwo rolne,
hoduję kozy
i wyrabiam tradycyjne sery.
Bacówka u Kazka
Mój
telefon:
608 120 268
ZAPRASZAM
E
NA PODHAL
Nazywam się Kazimierz Furczoń. Prowadzę gospodarstwo ekologiczne.
Wypas moich owiec odbywa się w sposób tradycyjny na łąkach bogatych
w dziko rosnące zioła, daleko od szos.
Należę do Tatrzańsko-Beskidzkiej Spółdzielni Producentów „Gazdowie”
www.ukazka.blog.interia.pl
Kolyba w Koniakowie
Nazywam się Piotr Kohut. Mieszkam w Koniakowie. Jestem członkiem Tatrzańsko-Beskidzkiej Spółdzielni Producentów „GAZDOWIE”. Prowadzę
tradycyjny wypas owiec na Ochodzitej w Beskidzie Śląskim. Przez cały
sezon wypasu owce są dojone, a z pozyskanego mleka wyrabiane są tradycyjne sery, których receptura znana jest od setek lat. Sztuka ich wytwarzania jest dziedzictwem kulturowym Wołochów - wędrownych pasterzy, którzy od XIV w. zasiedlali polskie Karpaty.
Dziś ich dziedzictwo kultywują Górale. W mojej bacówce,
zwanej przez Górali śląskich - kolybą można zakupić bundz,
oszczypki, gołki, redykołki i bryndzę. Wszystkie produkty są
najwyższej jakości. Prowadzę również góralski sklep pełen
niepowtarzalnych pamiątek.
Mój telefon: 609 024 633 www. kolyba.blog.interia.pl
ZAPRASZAM DO KONIAKOWA W BESKIDZIE ŚLĄSKIM
63
64

katalogiem.

Transkrypt

Podobne dokumenty

karta inwestycji

agroturystyka – pierwsze kroki - Fundacja Zielone Płuca Polski