PRZEGLŃD LISTY FLORYSTYCZNEJ The spontaneous flora of

Transkrypt

Biuletyn Ogrodów Botanicznych, 12: 31–82, 2003
ROÂLINY WYST¢PUJÑCE SPONTANICZNIE
W POLSKICH OGRODACH BOTANICZNYCH
– PRZEGLÑD LISTY FLORYSTYCZNEJ
The spontaneous flora of Botanical Gardens in Poland: a review
Halina GALERA
Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Ró˝norodnoÊci Biologicznej PAN
ul. Prawdziwka 2, 02-973 Warszawa
Aquilegia x hybrida z wyjÊciowym gatunkiem
rodzimym dla Polski Aquilegia vulgaris).
STRESZCZENIE
Podczas 8-letnich badaƒ florystycznych,
prowadzonych w 8 polskich ogrodach botanicznych (badania z lat 1992–1999), stwierdzono
spontaniczne wyst´powanie 1153 taksonów
roÊlin naczyniowych (gatunków, podgatunków,
odmian, form i mieszaƒców). Flora synantropijna liczy∏a 1092 taksony, spoÊród których 32%
stanowi∏y ergazjofigofity (obce roÊliny pojawiajàce si´ na badanym terenie przejÊciowo na
skutek dziczenia roÊlin uprawianych – 350 taksonów).
Analizujàc przejawy oddzia∏ywania polskich ogrodów botanicznych na lokalnà flor´,
stwierdzono, ˝e tereny tych placówek mogà stanowiç ostoje rodzimej flory tylko w niewielkim
stopniu. Na 77 gatunków niesynantropijnych
notowanych na badanym terenie, by∏o zaledwie
5 gatunków prawnie chronionych i 1 uznany
w Polsce za zagro˝ony.
Dzia∏alnoÊç ogrodów botanicznych skutkuje
przede wszystkim wzbogacaniem flory danego
regionu w nowe dotychczas nie notowane taksony (stwierdzono 77 gatunków nie podawanych dotychczas z Polski – wÊród nich tylko
Cordylanthus maritimus nie by∏ uciekinierem
z uprawy). Zwrócono uwag´ na roÊliny wykazujàce tendencje do intensywnego rozprzestrzeniania si´, których dalsza dyspersja mog∏aby
w przysz∏oÊci zagroziç polskiej florze (np. Physalis ixocarpa, Panicum capillare oraz mieszaƒce trzykrotki Tradescantia x andersoniana). Rozpatrzono tak˝e zagro˝enia wynikajàce
ze spontanicznego powstawania mieszaƒców
(np. Primula x media i Prunella x dissecta),
a zw∏aszcza przypadek hybrydyzacji introgresywnej (krzy˝owanie si´ mieszaƒca z grupy
WST¢P
Artyku∏ stanowi nawiàzanie do kilku wczeÊniej opublikowanych prac, poÊwićonych roÊlinom zgromadzonym w polskich kolekcjach
botanicznych (Nowak 1999, 2000 oraz Galera
i in. 1999, 2000, 2001). Zamieszczone w nich
wykazy dotyczà roÊlin uprawianych w polskich
ogrodach botanicznych, arboretach i prywatnych kolekcjach. Natomiast niniejsze opracowanie zawiera spis roÊlin wyst´pujàcych spontanicznie na terenach wybranych ogrodów botanicznych.
MATERIA¸ I METODY
Zawarte w publikacji dane zebra∏am podczas
trwajàcych 8 lat (w sezonach 1992–1999) obserwacji florystycznych, prowadzonych w polskich ogrodach botanicznych. Badany teren liczy∏ ∏àcznie 1,7 km2 i obejmowa∏ 8 polskich
ogrodów botanicznych (tab. 1).
Teren badaƒ stanowi∏o 8 niezale˝nych
obiektów, dlatego konieczne okaza∏o si´
uwzgl´dnienie specyfiki ka˝dego z nich.
W Ogrodzie Botanicznym – CZRB PAN w Powsinie i w Ogrodzie Botanicznym w Lublinie
znacznà powierzchni´ zajmowa∏y siedliska
zbli˝one do naturalnych, a niektóre z wyst´pujàcych tam roÊlin zaliczy∏am do grupy niesynantropów (roÊlin unikajàcych siedlisk antropogenicznych). Te same gatunki w innych ogrodach by∏y niekiedy uprawiane lub wyst´powa∏y
na siedliskach antropogenicznych, stajàc si´ synantropami – roÊlinami towarzyszàcymi cz∏o31
Halina Galera
Tabela 1. Porównanie bogactwa florystycznego badanych ogrodów botanicznych w stosunku do wielkoÊci zajmowanej powierzchni (Pow.). W nawiasach podano skróty nazw ogrodów botanicznych.
Table 1. The species richness of flora in relation to the size of the area (the abbreviations of names of botanical
gardens are given in brackets).
Nazwa ogrodu botanicznego
Name of botanical garden
Pow. [ha]
Area [ha]
Liczba taksonów wyst´pujàcych
spontanicznie w poszczególnych ogrodach
The number of taxa occurring spontaneously
in the particular botanical gardens
synantropy
synanthropes
niesynantropy flora ogrodu ogó∏em
nonsynanthropes
total flora
OB Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji
RoÊlin w Bydgoszczy (B)
5,5
385
0
385
OB Uniwersytetu Jagielloƒskiego
w Krakowie (K)
9,8
443
18
461
OB Uniwersytetu
im. M. Curie-Sk∏odowskiej
w Lublinie (L)
18,5
497
16
513
OB w ¸odzi (¸)
64,1
380
11
391
OB Uniwersytetu im. A. Mickiewicza
w Poznaniu (P)
17,0
416
8
424
40,0
570
47
617
OB Uniwersytetu Warszawskiego
w Warszawie (UW)
5,2
309
7
316
OB Uniwersytetu Wroc∏awskiego
we Wroc∏awiu (W)
7,4
435
9
444
OB – Centrum Zachowania
Ró˝norodnoÊci Biologicznej PAN
w Warszawie – Powsinie (PAN)
wania (np. na pobliskiej Êcie˝ce, gdzie warunki
bytowania sà du˝o trudniejsze ze wzgl´du na
np. wydeptywanie, gracowanie i brak regularnego zraszania). JeÊli uprawiana roÊlina rozmna˝a∏a si´ wegetatywnie, to za osobniki wyst´pujàce
spontanicznie uznawa∏am tylko takie modu∏y,
które uzyska∏y samodzielnoÊç fizjologicznà, tracàc ∏àcznoÊç z organizmem macierzystym (usamodzielnione ramety, Faliƒska 1996). Nale˝y
jednak zaznaczyç, ˝e w przypadku niektórych
roÊlin rodzimych dla Polski szczególnie trudno
stwierdziç, czy napotykane okazy sà uciekinierami z upraw. Dotyczy to zarówno powszechnie
wyst´pujàcych w kraju i uprawianych w ogrodach botanicznych roÊlin leczniczych (np. Plantago lanceolata, P. major, Taraxacum officinale, Urtica dioica), jak i gatunków niesynantropijnych (zw∏aszcza na siedliskach wilgotnych
– cz´Êç roÊlin porastajàcych brzegi zbiorników
wodnych pochodzi∏a z nasadzeƒ, a cz´Êç wyst´powa∏a tam jako niesynantropy).
wiekowi. Zaistnia∏a zatem potrzeba stworzenia
grupy gatunków wspólnych dla flory synantropijnej i niesynantropijnej. Na liÊcie dotyczàcej
niesynantropów uwzgl´dni∏am ich notowania
w powsiƒskim Ogrodzie Botanicznym – CZRB
PAN i w Ogrodzie w Lublinie (Tab. 2), natomiast dane o wyst´powaniu tych gatunków
w pozosta∏ych ogrodach zamieÊci∏am na liÊcie
synantropów (Tab. 3).
W trakcie badaƒ terenowych uwzgl´dnia∏am
osobniki wyst´pujàce spontanicznie, w tym
równie˝ naturalnie odnawiajàce si´ roÊliny
uprawiane w badanych ogrodach (bra∏am pod
uwag´ tylko egzemplarze obserwowane poza
miejscem uprawy danej roÊliny, dla których pochodzenie ze spontanicznych odnowieƒ nie budzi∏o wàtpliwoÊci). W przypadku roÊlin pojawiajàcych si´ w pobli˝u miejsca uprawy danego
taksonu, jako okazy spontaniczne traktowa∏am
tylko te, które wyst´powa∏y na terenie charakteryzujàcym si´ innym sposobem zagospodaro32
Przeglàd listy florystycznej
na siedliskach antropogenicznych tylko przejÊciowo (apofitów efemerycznych i hemiapofitów efemerycznych).
W rubrykach dotyczàcych notowaƒ w poszczególnych ogrodach botanicznych poda∏am
informacje o wyst´powaniu taksonów na wyró˝nionych przeze mnie typach terenu, charakteryzujàcych si´ odr´bnym sposobem u˝ytkowania (tab. 2 i 3). Wydzieli∏am 6 takich typów:
tereny parkowe i leÊne (w tab. 2 i 3 nazwane
w skrócie terenami parkowymi), trawniki i ∏àki
(tereny trawiaste), powierzchnie dróg i przydro˝y (tereny dróg), grunty podmok∏e wraz
z brzegami zbiorników wodnych (tereny podmok∏e), tereny ruderalne oraz tereny upraw.
Osobnà sygnaturà oznaczy∏am roÊliny spontanicznie rozprzestrzeniajàce si´ z upraw prowadzonych w ogrodach botanicznych i notowane
w najbli˝szym sàsiedztwie badanych placówek.
W cz´Êci poÊwićonej ogólnej charakterystyce badanej flory analizowa∏am liczb´ notowanych taksonów. Przy zestawieniach flory synantropijnej z niesynantropami wzi´∏am tak˝e
pod uwag´ liczb´ gatunków obj´tych ochronà
prawnà na podstawie Rozporzàdzenia Ministra
Ârodowiska z dnia 11 wrzeÊnia 2001 r. w sprawie okreÊlenia listy gatunków obj´tych ochronà
gatunkowà (Dz.U. Nr 106, poz. 1167).
W ramach bardziej szczegó∏owego przeglàdu listy florystycznej, zbada∏am dwie grupy roÊlin ÊciÊle zwiàzanych z dzia∏alnoÊcià ogrodów
botanicznych: ergazjofigofity (niezadomowieni
uciekinierzy z upraw majàcy obce pochodzenie) i ekiofity (uciekinierzy z upraw rodzimi dla
Polski). Dokona∏am przeglàdu apofitów ekiofitycznych i hemiapofitów ekiofitycznych o najwy˝szej frekwencji, natomiast zestaw notowanych na badanym terenie ergazjofigofitów podda∏am 5 niezale˝nym analizom. W wyniku ka˝dej z tych analiz wy∏oni∏am po 1 grupie roÊlin,
dobranej na podstawie nat´˝enia danej cechy.
Zbada∏am:
a) cz´stoÊç notowaƒ na terenach innych ni˝
ogrody botaniczne (wyró˝ni∏am grup´ gatunków nie podawanych dotychczas z Polski),
b) wymagania termiczne poszczególnych taksonów (przeprowadzi∏am przeglàd roÊlin
o podwy˝szonych wymaganiach w stosunku
do temperatury),
c) frekwencj´ (analizowa∏am zestaw taksonów
notowanych w co najmniej 4 spoÊród 8 badanych ogrodów),
Listy florystyczne przedstawi∏am w formie
tabel, porzàdkujàc notowane taksony w uk∏adzie alfabetycznym (Tab. 2 i 3). Ze wzgl´du na
stosunkowo du˝à liczb´ taksonów podawanych
w innej randze ni˝ gatunek (mieszaƒców mi´dzygatunkowych i taksonów w randze ni˝szej
od gatunku) przyj´∏am, ˝e okreÊlenia „takson”
b´d´ u˝ywaç w znaczeniu „takson w randze rodzaju lub ni˝szej”. Zastosowanà w wykazach
nomenklatur´ botanicznà przyj´∏am g∏ównie za
Mirkiem i in. (1995), Rutkowskim (1998) oraz
innymi obszernymi opracowaniami, takimi jak
Erhardt i in. (2000) oraz Bates i in. (1976). Nazwy odmian uprawnych poda∏am za dzie∏em
“List of names of perennials” (Hoffman i in.
2000). Na listach florystycznych wprowadzi∏am ujednolicony zapis nazwisk autorów nazw
botanicznych (Brummitt, Powell 1992).
W tabelach 2 i 3 poda∏am form´ ˝yciowà notowanych taksonów (Raunkiaer 1934). WÊród
gatunków rocznych wyró˝ni∏am grup´ „funkcjonalnych terofitów”. By∏y to wieloletnie roÊliny klimatu ciep∏ego, które w warunkach naszego klimatu nie sà w stanie przetrwaç zimy
(ich przezimowanie w postaci diaspor generatywnych jest równie˝ ma∏o prawdopodobne).
W nawiasie poda∏am ich potencjalnà form´ ˝yciowà: bylina, krzew, pó∏krzew.
W tabeli poÊwićonej gatunkom synantropijnym (Tab. 3) uwzgl´dni∏am pochodzenie poszczególnych taksonów i ich przynale˝noÊç do
grup geograficzno-historycznych (klasyfikacja
Kornasia 1981). Dane opracowa∏am g∏ównie na
podstawie prac: Rostaƒskiego i Sowy
(1986–1987), Zajàca (1979, 1987a, 1987b,
1988), Zajàc i Zajàca (1992) oraz Zajàca i in.
(1998). Ze wzgl´du na ró˝nice geograficzne
(badane powierzchnie sà rozmieszczone w ró˝nych makroregionach Polski) niezb´dne okaza∏o si´ wyró˝nienie grupy hemiapofitów sensu
Krawiecowa, Rostaƒski (1972). Za hemiapofit
uzna∏am gatunek rodzimy w skali kraju, lecz
notowany przynajmniej w jednym ogrodzie botanicznym znajdujàcym si´ poza naturalnym
zasi´giem tego taksonu.
W rubryce „pochodzenie taksonu” w nawiasach kwadratowych umieÊci∏am dodatkowe
informacje o wyró˝nieniu w obr´bie gatunków rodzimych dla polskiej flory grupy ekiofitów (apofitów i hemiapofitów ekiofitycznych
– roÊlin rodzimych zdzicza∏ych z uprawy) oraz
grupy taksonów rodzimych pojawiajàcych si´
33
Halina Galera
Tabela 2. Wykaz taksonów notowanych na badanym terenie. RoÊliny niesynantropijne.
Table 2. Taxa recorded in the area studied. Nonsynanthropic plants.
Nazwa taksonu
Taxon
1
Agropyron caninum (L.) P.Beauv.
Alnus incana (L.) Moench.
Athyrium filix-femina (L.) Roth
Batrachium aquatile (L.) Dumort.
Betonica officinalis L.
Calluna vulgaris (L.) Hull
Campanula bononiensis L.
Campanula persicifolia L.
Cardamine dentata Schult.
Cardamine pratensis L.
Carduus crispus L.
Carex acutiformis Ehrh.
Carex cuprina (I.Sándor ex Heuff.)
Nendtv. ex A.Kern.
Carex digitata L.
Carex gracilis Curtis
Carex pallescens L.
Carex sylvatica Huds.
Chamaecytisus ratisbonensis
(Schaef.) Rothm.
Clinopodium vulgare L.
Cnidium dubium (Schkuhr) Thell.
Convallaria majalis L.
Cruciata glabra (L.) Ehrend.
Deschampsia flexuosa (L.) Trin.
Dryopteris filix-mas (L.) Schott
Equisetum fluviatile L.
Equisetum hyemale L.
Equisetum sylvaticum L.
Euonymus europaeus L.
Frangula alnus Mill.
Galium boreale L.
Galium palustre L.
Galium schultesii Vest
Galium uliginosum L.
Genista tinctoria L.
Glyceria maxima (Hartm.) Holmb.
Gnaphalium sylvaticum L.
Hieracium lachenalii C.C.Gmel.
Hieracium laevigatum Willd.
Hieracium sabaudum L.
Iris pseudacorus L.
Juncus conglomeratus L. em. Leers
Juniperus communis L.
Lathyrus vernus (L.) Bernh.
Lilium martagon L.
Luzula multiflora (Retz.) Lej.
Luzula pallescens Sw.
Notowania w polskich ogrodach botanicznych
Records from botanical gardens in Poland
B
K
L
¸
P PAN UW W
2
3
4
5
6
7
8
9
p
p
p
p
p
p
w
p
t
p
p
p
p,w
t
t
w
w
t,w
w
w
w
w
w
t,w
t
w
p
w
p,w
p
p
p
w
t,w
p
t
p
p
w
p
p
p
p
p
p
p
p
w
p
w
w
w
w
t
p
w
t,p
p
w
34
w
w
p,w
w
p
p
p
p
p,w
p
p
p
p,w
w
Forma
˝yciowa
Life form
10
H
M
H
A
H
C
H
H
H
H
H
G,A
H
H
G,A
H
H
C,N
H
H
G
H
H
H
A,G
C
G
N
N
H
H
G
T
N,C
A,H
H
H
H
H
A,G
H
N
G,H
G
H
H
1
Luzula pilosa (L.) Willd.
Maianthemum bifolium (L.) F.W.Schmidt
Melampyrum nemorosum L.
Melica nutans L.
Melittis melissophyllum L.
Milium effusum L.
Myosotis palustris (L.) L. em. Rchb.
Oxalis acetosella L.
Phyteuma spicatum L.
Polygonatum multiflorum (L.) All.
Potamogeton natans L.
Pulmonaria obscura Dumort.
Ranunculus lanuginosus L.
Ranunculus polyanthemos L.
Rumex hydrolapathum Huds.
Salix triandra subsp. discolor Koch
Schoenoplectus lacustris (L.) Palla
Schoenoplectus tabernaemontani
(C.C.Gmel.) Palla
Scrophularia cfr. umbrosa Dumort.
Selinum carvifolia (L.) L.
Sium latifolium L.
Sparganium emersum Rehmann
Stachys sylvatica L.
Trientalis europaea L.
Typha angustifolia L.
Veronica officinalis L.
Veronica scutellata L.
Viburnum opulus L.
Vincetoxicum hirundinaria Medik.
Viola mirabilis L.
Viola reichenbachiana Jord. ex Boreau
2
3
p
4
p
p
5
6
7
p
p
t,p
p
p
p
8
9
w
p
p
p
w
t,p
t
w
p
t
p
w
p
w
w
w
w
p
w
w
w
p
p
p
w
w
w
w
t,p
w
p
t,p
p
p
10
H
G
T
G,H
H
H
H
G,H
H
G
A
H
H
H
A,H
N
A,G
G,A
H,A
H
A,H
A
H
G
A,H
C
H
N
H
H
H
Oznaczenia i symbole / Abbreviations and symbols:
Notowania w polskich ogrodach botanicznych (skróty nazw ogrodów zgodne z Tab. 1) /
Records from botanical gardens in Poland (for abbreviations of botanical gardens see Table 1):
d – tereny dróg / roadsides
H – hemikryptofit / hemicryptophyte
Forma ˝yciowa / Life form:
p – tereny parkowe / parks
M – megafanerofit / maegaphanerophyte
A – hydrofit / hydrophyte
t – tereny trawiaste / grasslands
N – nanofanerofit / nanophanerophyte
C – chamefit / chamaephyte
w – tereny podmok∏e / wetlands
T – terofit / therophyte
G – geofit / geophyte
taksony, nale˝àce do 531 rodzajów i 112 rodzin. Ró˝norodnoÊç florystyczna poszczególnych ogrodów by∏a zró˝nicowana i waha∏a si´
od 316 (Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego) do 617 taksonów (Ogród Botaniczny – CZRB PAN). Analiza danych zawartych w Tabeli 1 pozwala stwierdziç, ˝e liczba
taksonów notowanych w danym obiekcie nie
mia∏a bezpoÊredniego zwiàzku z wielkoÊcià jego powierzchni.
Bardzo zró˝nicowany sposób u˝ytkowania
gruntów w obr´bie poszczególnych ogrodów
sprawi∏, ˝e obok obszarów silnie przekszta∏co-
d) pochodzenie (podda∏am analizie grup´ kultywarów),
e) zdolnoÊç gatunków do rozprzestrzeniania si´
poza ogrody botaniczne (wy∏oni∏am grup´
gatunków obserwowanych w najbli˝szym
otoczeniu badanych placówek).
WYNIKI
Porównanie bogactwa flory synantropijnej
z niesynantropami
Spontanicznie wykszta∏cona flora polskich
ogrodów botanicznych liczy∏a ogó∏em 1153
35
Halina Galera
Zestaw ergazjofigofitów podda∏am 5 niezale˝nym analizom, z których ka˝da uwzgl´dnia∏a jedno kryterium. W wyniku ka˝dej z tych
analiz wy∏ania∏am po 1 grupie roÊlin wyraênie
wyró˝niajàcej si´ pod wzgl´dem danej cechy
(por. rozdzia∏ „Materia∏ i metody”).
nych wyst´powa∏y tam tak˝e p∏aty roÊlinnoÊci
zbli˝onej do naturalnej, w których znalaz∏y
ostoj´ roÊliny niesynantropijne. Na ca∏ym badanym terenie zanotowa∏am 77 takich gatunków,
nale˝àcych do 32 rodzin. SpoÊród nich 16 uzna∏am za niesynantropy tylko w Ogrodach w Powsinie i/lub Lublinie (gdzie zachowa∏y si´ p∏aty roÊlinnoÊci zbli˝one do naturalnych), a w pozosta∏ych placówkach (gdzie wyst´powa∏y na
siedliskach antropogenicznych) zaliczy∏am je
do flory synantropijnej.
Porównanie grupy taksonów synantropijnych
z niesynantropami pod wzgl´dem ró˝norodnoÊci
florystycznej wykaza∏o bardzo wyraênà przewag´ flory synantropijnej. Liczy∏a ona ogó∏em 1092
taksony (nale˝àce do 110 rodzin) i charakteryzowa∏a si´ du˝à liczbà mieszaƒców (1 z nich by∏
mieszaƒcem mi´dzyrodzajowym, 51 – to mieszaƒce mi´dzygatunkowe) oraz taksonów w randze ni˝szej od gatunku (stwierdzi∏am 25 podgatunków, 49 taksonów w randze odmiany lub grupy odmian oraz 12 form). WÊród roÊlin synantropijnych stwierdzi∏am 31 gatunków, które wydosta∏y si´ z polskich ogrodów botanicznych.
Warto zauwa˝yç, ˝e flora synantropijna dominowa∏a tak˝e pod wzgl´dem liczby gatunków obj´tych w Polsce ochronà prawnà (Rozporzàdzenie Ministra Ârodowiska z dnia 11
wrzeÊnia 2001 r.). WÊród 32 gatunków z tej
grupy by∏y 4 niesynantropy (Lilium martagon,
Frangula alnus, Melittis melisophyllum, Viburnum opulus), 1 gatunek wspólny dla flory
synantropijnej i niesynantropijnej (Convallaria
majalis) oraz 27 gatunków synantropów (status
stanowisk Primula veris w Ogrodzie w Powsinie budzi pewne wàtpliwoÊci co do przynale˝noÊci do flory synantropijnej).
RoÊliny nie notowane dotychczas w Polsce
W badanych ogrodach zanotowa∏am 77 gatunków obcego pochodzenia, dla których nie
odnalaz∏am wczeÊniejszych notowaƒ z terenu
Polski (Rostaƒski, Sowa 1986–1987; Mirek
i in. 1995, Rutkowski 1998), ani we wczeÊniejszych publikacjach dotyczàcych flory polskich
ogrodów botanicznych. Tylko 1 z nich nie
by∏ ergazjofigofitem (Cordylanthus maritimus
– kilka okazów tego gatunku odnalaz∏am w 1994 r.
w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wroc∏awskiego, a w publikacjach Nowaka i Lenart
1996 oraz Nowaka 2000 brak jakichkolwiek informacji o jego uprawie).
Pozosta∏e 76 gatunków nowych dla polskiej
flory to ergazjofigofity – obce roÊliny pojawiajàce si´ przejÊciowo na skutek „dziczenia”
z upraw. WàtpliwoÊci budzi∏o jedynie pochodzenie Orobanche lucorum. Corocznie obserwowa∏am po kilkanaÊcie osobników tego gatunku w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu
Warszawskiego, jednak roÊliny te mog∏y byç
pozosta∏oÊcià po dawnych uprawach (Hartl
1974). Pozosta∏e notowania by∏y z ca∏à pewnoÊcià efektem spontanicznego rozprzestrzeniania
si´ uprawianych w badanych ogrodach roÊlin
u˝ytkowych: Mesembryanthemum cristallinum i Phytolacca acinosa to roÊliny warzywne
(oba gatunki bywajà uprawiane równie˝ w celach dekoracyjnych), Crambe hispanica – olejodajna, zaÊ inne sà rzadko w Polsce spotykanymi roÊlinami ozdobnymi. Nowe dla Polski ergazjofigofity wyst´powa∏y z niewielkà frekwencjà i obfitoÊcià. Notowa∏am je wy∏àcznie w obr´bie ogrodów botanicznych – wyjàtek stanowi∏
bieluƒ Datura innoxia, który pojawi∏ si´
w 1999 r. w najbli˝szym sàsiedztwie Ogrodu
Botanicznego we Wroc∏awiu.
Na liÊcie florystycznej znalaz∏y si´ tak˝e
4 inne gatunki, które wczeÊniej by∏y podawane
z Polski wy∏àcznie jako spontanicznie rozprzestrzeniajàce si´ w szklarniach Ogrodu Botanicznego – CZRB PAN: Anredera cordifolia,
Chlorophytum comosum, Soleirolia soleirolii,
Zebrina purpusii (Galera, Ratyƒska 1999).
Analiza wybranych elementów flory – ergazjofigofity
Ergazjofigofity, jako obcy i niezadomowieni
uciekinierzy z uprawy, stanowi∏y element flory
silnie zwiàzany z dzia∏alnoÊcià ogrodów botanicznych. Wyniki oÊmioletnich obserwacji terenowych potwierdzi∏y przypuszczenia, ˝e ta
stosunkowo liczna grupa (350 taksonów – 32%
ogó∏u synantropów) by∏a bardzo niejednorodna
pod wzgl´dem tendencji do spontanicznego
rozprzestrzeniania si´. Podj´∏am prób´ wyró˝nienia kilku grup ergazjofigofitów, skrajnie
ró˝niàcych si´ potencjalnymi mo˝liwoÊciami
w tym wzgl´dzie.
36
Kultywary
Notowane na badanym terenie antropofity
wykazywa∏y bardzo ró˝norodne pochodzenie
(Tab. 3). Zanotowa∏am m.in. 79 taksonów powsta∏ych w wyniku prac hodowlanych. W przypadku kilku taksonów (np. mieszaƒców z grup
Aquilegia × hybrida, Iris × hybrida oraz z rodzaju Tulipa – prawdopodobnie by∏y to mieszaƒce Darwina) mo˝na uznaç, ˝e ich wysoka
frekwencja w ogrodach botanicznych (50%
i wićej) by∏a wynikiem du˝ej dost´pnoÊci êróde∏ diaspor. RoÊliny te uprawia si´ cz´sto zarówno w badanych placówkach, jak i w wielu
ogrodach innego typu. Wp∏yw ogrodów botanicznych na rozprzestrzenianie si´ tych taksonów nie ró˝ni∏ si´ od oddzia∏ywania ogrodów
innych typów.
Wi´kszoÊç kultywarów wykazywa∏o znacznie s∏absze mo˝liwoÊci dyspersji w porównaniu
z gatunkami wyjÊciowymi. Zjawisko to by∏o
najwyraêniejsze u odmian wywodzàcych si´ od
gatunków rodzimych dla Polski: podagrycznika
pospolitego (por. w tab. 3 frekwencj´ rodzimego gatunku Aegopodium podagraria i Aegopodium podagraria ‘Variegatum’), klonu zwyczajnego (Acer platanoides i jego odmian czerwonolistnych), stokrotki pospolitej (Bellis perennis i grupy odmian Bellis perennis var. ligulosa), konwalii majowej (Convallaria majalis
i jej odmiany Convallaria majalis ‘Variegata’),
marchwi zwyczajnej (podgatunków Daucus
carota subsp. carota i Daucus carota subsp.
sativus), tojeÊci rozes∏anej (Lysimachia nummularia i Lysimachia nummularia ‘Aurea’),
niezapominajki leÊnej (Myosotis sylvatica
i taksonu zbiorowego Myosotis sylvatica var.
culta), babki zwyczajnej (Plantago major
i Plantago major ‘Purpurea’), mydlnicy lekarskiej (Saponaria officinalis i pe∏nokwiatowej
Saponaria officinalis ‘Rosea Plena’) oraz koniczyny bia∏ej (Trifolium repens i Trifolium repens ‘Purpurascens’).
W trzech przypadkach frekwencja odmiany
uprawnej by∏a na badanym terenie taka sama
lub nieco wy˝sza w porównaniu z frekwencjà
rodzimego gatunku. Mozga trzcinowata Phalaris arundinacea w odmianie ‘Picta’, dàbrówka
roz∏ogowa Ajuga reptans ‘Atropurpurea’ oraz
gajowiec ˝ó∏ty Galeobdolon luteum ‘Florentinum’ sà bardzo cz´sto uprawiane – równie˝
w ogrodach botanicznych, dlatego ich wy˝sza ni˝
gatunków wyjÊciowych frekwencja wynika∏a
RoÊliny o wy˝szych wymaganiach termicznych
Grup´ ergazjofigofitów charakteryzujàcych
si´ du˝ymi wymaganiami termicznymi, wy∏oni∏am na podstawie znajomoÊci ich wymagaƒ
uprawowych. Zaliczy∏am tu gatunki pochodzàce z cieplejszych stref klimatycznych i ich kultywary. RoÊliny te w panujàcych w Polsce warunkach klimatycznych mogà przetrwaç okres
zimowy tylko pod os∏onami, a ich diaspory wegetatywne i generatywne sà równie˝ stosunkowo wra˝liwe na niskie temperatury.
W szklarniach znajdujàcych si´ w badanych
ogrodach uprawia si´ liczne roÊliny pochodzàce
z rejonów klimatu ciep∏ego. Ich diaspory sà przenoszone wraz z odpadkami roÊlinnymi poza
szklarnie (najcz´Êciej na kompostowniki). W ten
sposób na badany teren trafi∏y wieloletnie roÊliny
klimatu ciep∏ego, w niniejszej pracy okreÊlane jako „funkcjonalne terofity”. To uciekinierzy
z upraw prowadzonych w warunkach szklarniowych, w naszych warunkach klimatycznych
praktycznie nie majàcy szans na dalsze rozprzestrzenianie si´: krzew Albizia lophantha, pó∏krzew Pelargonium graveolens, a tak˝e byliny:
Adianthum raddianum, Ananas comosus ‘Aureovariegata’, Anredera cordifolia, Begonia × hortensis, Callisia repens, Chlorophytum comosum,
Cyperus sp., Soleirolia soleirolii, Tradescantia
cerinthioides i T. fluminensis oraz Zebrina purpusii. Panujàce na pryzmach kompostowych warunki termiczne i edaficzne pozwoli∏y na rozwój
takich roÊlin w ciàgu 1 sezonu wegetacyjnego,
jednak wyst´powa∏y one przejÊciowo i w kilku
zaledwie egzemplarzach. Wszystkie wymienione
wy˝ej taksony charakteryzowa∏y si´ niskà frekwencjà i ich pojawienie si´ poza cieplarniami
nale˝y uznaç za wybitnie przejÊciowe.
Równie niewielkie mo˝liwoÊci utrzymania
si´ d∏u˝ej ni˝ przez 1 sezon wegetacyjny mia∏y
inne roÊliny – dziczejàce z upraw geofity, uprawiane co prawda w gruncie, lecz niezdolne do
przezimowania bez odpowiedniego zabezpieczenia: Canna × generalis, Dahlia × cultorum,
Gladiolus × hybridus. Do grupy o ma∏ych mo˝liwoÊciach spontanicznego rozprzestrzeniania
si´ zaliczyç nale˝y tak˝e niektóre wra˝liwsze
na niskie temperatury roÊliny roczne. Najbardziej typowe przyk∏ady takich roÊlin to Cucurbita maxima ‘Turbaniformis’, Impatiens balsamina, Layia platyglossa, Mesembryanthemum
cristallinum oraz Perilla frutescens ‘Atropurpurea’.
37
Halina Galera
szaƒce pochodzàce m.in. od A. vulgaris), Delphinium × cultorum (du˝a grupa mieszaƒców
wywodzàcych si´ m.in. od D. elatum L.) oraz
Primula × polyantha (liczne mieszaƒce m.in.
P. elatior). By∏y to roÊliny intensywnie rozmna˝ajàce si´ generatywnie, dlatego uprawianie ich w pobli˝u naturalnych stanowisk gatunków wyjÊciowych niesie z sobà powa˝ne ryzyko, ze wzgl´du na mo˝liwoÊç zajÊcia hybrydyzacji introgresywnej. Kwestia krzy˝owania si´
roÊlin uprawnych ze spokrewnionymi formami
dzikimi by∏a poruszana w literaturze wielokrotnie (np. Sukopp, Sukopp 1993; Jackowiak
1999; Kowarik 1999; Kowarik, Sukopp 2000),
a na zagro˝enia wynikajàce ze spontanicznego
rozprzestrzeniania si´ Aquilegia × hybrida
zwraca∏ te˝ uwag´ Kowarik (1992b).
Nie jest to tylko potencjalne zagro˝enie,
skoro podczas badaƒ obserwowa∏am prawdopodobnie powstanie mieszaƒca z uprawianym
w warunkach ex situ w Ogrodzie Botanicznym
w Powsinie orlikiem pospolitym Aquilegia vulgaris. W bezpoÊrednim sàsiedztwie jego uprawy (jednoczeÊnie z dala od upraw A. × hybrida)
odnalaz∏am 1 okaz roÊliny o ró˝owej barwie
kwiatów. Kolor ten cz´sto wyst´puje u kultywarów (stwierdzono go równie˝ u odmian uprawianych w Ogrodzie). Wyglàd zewn´trzny roÊliny powsta∏ej prawdopodobnie na skutek
skrzy˝owania si´ A. vulgaris z A. × hybrida nie
ró˝ni∏ si´ od kultywarów, dlatego na podstawie
International Code of Nomenclature for Cultivated Plants (Trehane 1995) zaliczy∏am go do
grupy A. × hybrida. Wed∏ug danych z literatury
orlik pospolity wykazuje doÊç du˝à zmiennoÊç
barwy kwiatów (Rechinger, Damboldt 1974;
Jasiewicz 1985), jednak uprawiane w Ogrodzie
egzemplarze A. vulgaris majà wy∏àcznie barw´
niebieskofioletowà.
Zawleczenie nasion uprawianego orlika
Aquilegia × hybrida w pobli˝e upraw A. vulgaris by∏o mniej prawdopodobne ni˝ przeniesienie ziaren py∏ku z tego mieszaƒca na kwiaty orlika pospolitego. Mo˝na przypuszczaç, ˝e obserwowana roÊlina powsta∏a na drodze spontanicznej hybrydyzacji introgresywnej. Zjawisko
stwierdzi∏am jedynie na podstawie obserwacji
prowadzonych w terenie, dlatego uzyskany
w ten sposób wynik nale˝a∏oby potwierdziç badaniami cytogenetycznymi. Powstanie tego
mieszaƒca nie wiàza∏o si´ z bezpoÊrednim zagro˝eniem pierwotnych stanowisk, poniewa˝
zapewne z dost´pnoÊci êróde∏ diaspor. RoÊliny
nale˝àce do tych odmian tworzà silnie rozrastajàce si´ roz∏ogi, które mogà byç ∏atwo rozprzestrzeniane hemerochorycznie: Êwiadomie przenoszone jako roÊliny ozdobne i zawlekane nieÊwiadomie (np. wraz z odpadkami roÊlinnymi
lub z pod∏o˝em). Ajuga reptans ‘Atropurpurea’
i Galeobdolon luteum ‘Florentinum’ sà zdolne
tak˝e do rozmna˝ania generatywnego, ale tylko
cz´Êç roÊlin potomnych ma ozdobnie wybarwione liÊcie. Trzeba podkreÊliç, ˝e wed∏ug Kowarika (1992a) rozprzestrzenianie si´ odmiany
Galeobdolon luteum ‘Florentinum’ stanowi realne zagro˝enie dla autochtonicznych populacji
Galeobdolon luteum.
Podczas obserwacji terenowych zwróci∏am
uwag´ na mieszaƒce Tradescantia × andersoniana (grupa mieszaƒców wywodzàcych si´
od kilku gatunków pó∏nocnoamerykaƒskich:
T. ohiensis Raf., T. subaspera Ker-Gawl. i T. virginiana L.), które notowa∏am w 5 spoÊród 8 badanych obiektów. Liczne odmiany z tej grupy
sà powszechnie uprawiane w ogrodach botanicznych. Trzykrotki te charakteryzuje obfitoÊç
i d∏ugi okres kwitnienia (od maja do wrzeÊnia,
niekiedy d∏u˝ej). RoÊliny intensywnie rozmna˝ajà si´ generatywnie i wegetatywnie – bardzo
cz´sto wysiewajà si´, silnie si´ rozrastajà, tworzàc zwarte k´py z krótkimi roz∏ogami. IntensywnoÊç generatywnego rozmna˝ania si´ tych
roÊlin jest tak du˝a, ˝e w opracowaniach ogrodniczych zaleca si´ systematyczne Êcinanie owocujàcych (i nadal kwitnàcych) p´dów, by nie
dopuÊciç do wysiewania si´ nasion (Jelitto i in.
1985). Kronenberg i Kowarik (1989) zwracali
uwag´ na regularne spontaniczne odnawianie
si´ Tradescantia virginiana (informacja ta mo˝e odnosiç si´ przynajmniej cz´Êciowo do Tradescantia × andersoniana) – w pobli˝u roÊlin
macierzystych i w dalszej od nich odleg∏oÊci.
Wyniki moich obserwacji wskazujà, ˝e sprowadzenie do ogrodu kultywarów nale˝àcych do tego taksonu skutkowa∏o po pewnym czasie pojawieniem si´ licznych okazów spontanicznych.
Powa˝ne potencjalne zagro˝enie dla miejscowej flory stanowià kultywary zdolne do
krzy˝owania si´ z rodzimymi gatunkami –
zw∏aszcza, jeÊli gatunki te sà w danym rejonie
doÊç rzadkie. SpoÊród roÊlin notowanych
w polskich ogrodach botanicznych groêne mog∏yby okazaç si´ grupy taksonów okreÊlane
wspólnymi nazwami Aquilegia × hybrida (mie38
w 7 spoÊród 8 badanych obiektów), ale przejÊciowo, g∏ównie na drogach, w pobli˝u miejsca
uprawy gatunku. Wysoka frekwencja ruty wynika∏a z powszechnoÊci wyst´powania sta∏ych
êróde∏ diaspor w postaci okazów znajdujàcych
si´ w uprawie. Ogrody botaniczne odgrywajà
istotnà rol´ w rozprzestrzenianiu si´ tej roÊliny
dopiero od kilku dziesićioleci, poniewa˝ niegdyÊ jej uprawy by∏y w Polsce bardzo powszechne (Strzelecka, Kowalski 2000). Najwi´ksza popularnoÊç jej upraw w Europie przypad∏a na okres Êredniowiecza i renesansu (Hanelt 2001), a obecnie poza ogrodami botanicznymi sà one ju˝ rzadko spotykane. Prawdopodobieƒstwo inwazji roÊliny jest raczej niewielkie. Gatunek pochodzi z po∏udniowej Europy
(Strzelecka, Kowalski 2000; Hanelt 2001),
a w Polsce do dziÊ nie wykaza∏ tendencji do intensywnego rozprzestrzeniania.
Pojedyncze roÊliny Physalis ixocarpa odnajdywa∏am g∏ównie na terenach ruderalnych
oraz na drogach i wÊród innych upraw, w obr´bie 5 ogrodów. Gapiƒski (1993) podaje, ˝e jest
to roÊlina ciep∏olubna (wymagania uprawowe
podobne do pomidora zwyczajnego), charakteryzujàca si´ niskà zdolnoÊcià kie∏kowania i zapylana g∏ównie przez trzmiele. Wydaje si´ jednak, ˝e ograniczenia wynikajàce z biologii rozmna˝ania nie limitujà spontanicznego wysiewania si´ gatunku, choç w badanych ogrodach
pojawia∏ si´ on przejÊciowo. Popularyzacjà
uprawy miechunki pomidorowej zajmujà si´
m.in. ogrody botaniczne, eksponujàc jà jako
ma∏o dotychczas znanà roÊlin´ u˝ytkowà – jest
to warzywo znane w Polsce od kilkunastu lat,
nadal rzadko u nas uprawiane (Gapiƒski 1993).
Proso w∏osowate Panicum capillare wyst´powa∏o w badanych ogrodach doÊç cz´sto (frekwencja wynios∏a 50%), g∏ównie na drogach
i przydro˝ach. Godny podkreÊlenia jest fakt, ˝e
w Ogrodzie Botanicznym – CZRB PAN w Powsinie gatunek ten nigdy nie by∏ uprawiany.
Bardzo szybko rozprzestrzeni∏ si´ wzd∏u˝ drogi
na zapleczu Ogrodu i utrzymuje si´ do dziÊ.
Mo˝liwoÊci rozprzestrzeniania si´ prosa w∏osowatego sà bardzo ró˝norodne. W Europie migracja tego gatunku by∏a poczàtkowo ÊciÊle
zwiàzana z transportem towarowym (istniejà
tak˝e dane o jego wyst´powaniu na szczególnie
ciep∏ych siedliskach antropogenicznych, np.
w Warszawie, Sudnik-Wójcikowska 1998),
a dopiero póêniej zacz´to go uprawiaç w celach
obie roÊliny macierzyste by∏y w Ogrodzie uprawiane. Naturalne stanowiska orlika pospolitego
znajdujà si´ jednak w pobliskim rezerwacie
„Las Kabacki” (Sudnik-Wójcikowska, Lipka
1992).
Ergazjofigofity wykazujàce wysokà frekwencj´
Analiza zestawu 350 ergazjofigofitów pod
wzgl´dem frekwencji wykaza∏a, ˝e 66 spoÊród
nich charakteryzuje si´ wysokà frekwencjà
(50% i wi´kszà). Cz´ste notowanie danego gatunku mog∏o byç zwiàzane z popularnoÊcià jego upraw, lub wynikaç z jego zdolnoÊci do rozprzestrzeniania si´ na nowe tereny.
Stwierdzi∏am du˝à grup´ ergazjofigofitów
powszechnie uprawianych (tak˝e poza ogrodami botanicznymi) i doÊç cz´sto, choç dotychczas przejÊciowo dziczejàcych. Nale˝à tu gatunki u˝ytkowe – przede wszystkim roÊliny
ozdobne, takie jak np. Amaranthus caudatus
i A. cruentus, Ageratum houstonianum, Ajuga
reptans ‘Atropurpurea’, Antirrhinum majus,
Aquilegia × hybrida, Calendula officinalis,
Cerastium tomentosum, Crocus sp., Euphorbia marginata, Iris × hybrida, Lobularia maritima, Muscari neglectum, Nigella damascena,
Papaver somniferum, Petunia × hybrida, Portulaca grandiflora, Ricinus communis, Stachys
byzatina, Tropaeolum majus, Viola × wittrockiana oraz odmiany Tulipa z grupy Darwin Hybrids. Na badanym terenie uprawia si´ tak˝e
popularne roÊliny jadalne, zdolne do przejÊciowego dziczenia: Allium schoenoprasum, Anethum graveolens, Avena sativa, Foeniculum
vulgare, czy Secale cereale.
Specyficznà grup´ stanowià ergazjofigofity
cz´sto notowane w ogrodach botanicznych, ale
w Polsce rzadko uprawiane (i dziczejàce) poza
tymi placówkami – np. Ruta graveolens, Panicum capillare, Physalis ixocarpa oraz Juglans
ailantifolia i J. nigra. Te dwa ostatnie gatunki
sà stosunkowo odporne na niekorzystne warunki klimatyczne i szybko rosnà. Ich przejÊciowo
pojawiajàce si´ siewki sà najcz´Êciej eliminowane przy pracach porzàdkowych.
Pochodzàcà z po∏udniowej cz´Êci Europy rut´ zwyczajnà Ruta graveolens uprawia si´ we
wszystkich badanych ogrodach botanicznych
jako tradycyjnà, dawniej powszechnie w Polsce
znanà roÊlin´ leczniczà i ozdobnà. W polskich
ogrodach botanicznych widywa∏am okazy spontaniczne doÊç cz´sto (notowa∏am je
39
Halina Galera
na terenach znajdujàcych si´ poza miejscami
ich naturalnego wyst´powania, równie˝ mogà
stanowiç problem. Dotyczy to zw∏aszcza roÊlin
zaliczonych w niniejszej pracy do grupy hemiapofitów dziczejàcych z uprawy (hemiapofitów
ekiofitycznych). Z ogólnej liczby 56 gatunków
z tej grupy (5% flory synantropijnej) na szczególnà uwag´ zas∏ugujà ekiofity specyficzne dla
ogrodów botanicznych – uprawiane praktycznie wy∏àcznie w tych placówkach. Liczne spoÊród nich to roÊliny bardzo rzadko spotykane
w skali ca∏ego kraju: Achillea nobilis, Campanula latifolia, Cicerbita alpina, Dryas octopetala, Euphorbia epithymoides, Galega officinalis, Inula conyza, Lathyrus latifolius, Linum
flavum i L. hirsutum, Oxyria digyna, Plantago
coronopus i P. maritima, Primula vulgaris,
Prunella laciniata, Reseda phyteuma, Rumex
scutatus, Scilla bifolia, Symphytum cordatum,
Tetragonolobus maritimus. Powstawanie wtórnych stanowisk tych roÊlin Êwiadczy o specyfice dzia∏alnoÊci ogrodów botanicznych. Obserwowa∏am pojedyncze okazy tych roÊlin – wyjàtek stanowi jedynie rutwica lekarska Galega officinalis, wyst´pujàca spontanicznie
w 5 ogrodach.
Oprócz Galega officinalis, z wysokà frekwencjà (50–75%) odnotowa∏am tak˝e inne hemiapofity ekiofityczne: Fagus sylvatica, Gypsophila paniculata, Hieracium aurantiacum,
Ornithogalum umbellatum, Polemonium coeruleum, Reseda lutea, Sanguisorba minor
i Telekia speciosa. Sà to roÊliny wieloletnie,
cz´sto uprawiane w badanych ogrodach i stosunkowo ∏atwo dziczejàce. W przypadku niektórych z nich (np. Fagus sylvatica, Gypsophila paniculata, Ornithogalum umbellatum)
ogrody botaniczne stanowià jedno z wielu êróde∏ diaspor, bowiem uprawy tych gatunków sà
w Polsce rozpowszechnione – równie˝ w ogrodach innych typów. Natomiast dla roÊlin, które
sà poza tymi placówkami bardzo rzadko uprawiane (dotyczy to przede wszystkim Hieracium aurantiacum i Sanguisorba minor), polskie ogrody botaniczne mog∏yby staç si´ wa˝nym punktem wyjÊciowym do rozprzestrzeniania poza ich naturalny zasi´g danego gatunku.
Nie potwierdzajà tego jednak wyniki moich obserwacji terenowych, bowiem na obszarach sàsiadujàcych z badanymi ogrodami odnalaz∏am
tylko 3 hemiapofity: Galega officinalis, Geranium phaeum i Telekia speciosa.
dekoracyjnych (Schaberg 1983). W Polsce roÊlina ta znalaz∏a si´ w ostatnich latach w obrocie handlowym jako dodatek do kompozycji
kwiatowych. Mo˝na si´ zatem spodziewaç upowszechnienia upraw, co z kolei zwi´kszy prawdopodobieƒstwo dalszego rozprzestrzeniania
si´ gatunku. Dane z literatury (Schaberg 1983)
i wyniki moich obserwacji (kilkuletnie utrzymywanie si´ roÊliny w badanych ogrodach
– a zw∏aszcza w Ogrodzie w Powsinie) wskazujà,
˝e nie mo˝na wykluczyç inwazji prosa w∏osowatego równie˝ w naszym kraju, zw∏aszcza
w obr´bie wyspy cieplnej w centrum miast.
Uciekinierzy z ogrodów botanicznych
Na terenach otaczajàcych ogrody botaniczne
obserwowa∏am roÊliny b´dàce uciekinierami
z upraw prowadzonych w obr´bie tych placówek, w tym 24 ergazjofigofity, które „wydosta∏y si´” z ogrodów botanicznych. WÊród nich
znalaz∏o si´ 8 taksonów wyst´pujàcych bardzo
cz´sto w obr´bie ogrodów botanicznych, cz´sto
te˝ uprawianych i dziczejàcych z ogrodów innych typów: Antirrhinum majus, Aquilegia ×
hybrida, Calendula officinalis, Crocus sp.,
Muscari neglectum, Papaver somniferum, Stachys byzatina oraz Tropaeolum majus. Z ogrodów botanicznych wydosta∏y si´ tak˝e mniej
znane roÊliny, takie jak Artemisia ludoviciana,
Chionodoxa luciliae, Datura innoxia, Duchesnea indica, Juglans nigra i Nonea lutea.
Nale˝y podkreÊliç, ˝e podczas trwajàcych
8 lat badaƒ terenowych nie zaobserwowa∏am
przypadku gwa∏townego rozprzestrzeniania si´
roÊlin z badanych placówek. Zazwyczaj obserwowa∏am pojedyncze okazy uciekinierów,
utrzymujàce si´ na ogó∏ tylko przez 1 sezon
wegetacyjny. Wyjàtek stanowi∏a Duchesnea
indica, wyst´pujàca obficie w sàsiedztwie
Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Jagielloƒskiego, a tak˝e utrzymujàce si´ przez ca∏y
okres badaƒ: Telekia speciosa w okolicach
Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego i Ogrodu w Powsinie, Heracleum mantegazzianum w pobli˝u Ogrodu Uniwersytetu
Warszawskiego i Ogrodu w Lublinie oraz Ptelea trifoliata – w otoczeniu Ogrodu Botanicznego w ¸odzi.
Analiza wybranych elementów flory – ekiofity
Gatunki rodzime dla okreÊlonych regionów
Polski, lecz dziczejàce z upraw prowadzonych
40
ju˝ od dawna (Schouw 1823, cyt. za Kronenberg i Kowarik 1989). Zagadnienie to poruszy∏a równie˝ Rojek (1977) w pracy dotyczàcej
flory roÊlin zielnych w Ogrodzie Botanicznym
w Krakowie, podejmujàc prób´ wyznaczenia
jednoznacznych kryteriów odró˝niania nasadzeƒ od „uciekinierów z uprawy”. Wprowadzone przez Rojek (1977) za∏o˝enia metodyczne sà
jednak dyskusyjne – podobnie jak te, które zastosowa∏am przy zbieraniu materia∏ów do niniejszej publikacji. Przyj´∏am, ˝e konsekwentne w∏àczanie uciekinierów z uprawy (wraz z roÊlinami pojawiajàcymi si´ przypadkowo i wybitnie przejÊciowo, por. rozdzia∏ „Materia∏
i metody”) do listy florystycznej pozwala na
doÊç dok∏adne odzwierciedlenie sytuacji, jaka
ma miejsce na terenach ogrodów botanicznych.
Przy analizie uzyskanych tà drogà danych florystycznych nale˝y jednak zdawaç sobie spraw´ z tego, ˝e wi´kszoÊç „uciekinierów z uprawy” ma bardzo niewielkie szanse na dalsze rozprzestrzenianie. Ocena tych szans jest trudna
i wymaga uwzgl´dnienia bardzo wielu czynników, takich jak biologia poszczególnych gatunków oraz zmiany ich rozmieszczenia w czasie
i przestrzeni. Jak wynika z licznych prac dotyczàcych rozprzestrzeniania roÊlin obcego pochodzenia, przebieg tych procesów zale˝y niekiedy od czynników praktycznie niemo˝liwych
do przewidzenia, takich jak gwa∏towne zmiany
w warunkach Êrodowiskowych, spowodowane
dzia∏alnoÊcià cz∏owieka (np. Jäger 1988; Guzik,
Sudnik-Wójcikowska 1989, 1994; Kowarik
1992a i 1995; Sukopp, Sukopp 1993; Wade
1997, Jackowiak 1999). JednoczeÊnie Kronenberg i Kowarik (1989) podkreÊlali, ˝e informacje o pierwszych notowaniach uciekinierów
z uprawy sà bardzo cenne ze wzgl´du na mo˝liwoÊç póêniejszego odtworzenia przebiegu poczàtkowych stadiów migracji (czy nawet inwazji) niektórych taksonów.
WÊród 71 apofitów-ekiofitów (7% flory synantropijnej), 17 gatunków osiàgn´∏o frekwencj´ 50% i wy˝szà. Za specyficznych dla ogrodów botanicznych rodzimych uciekinierów
z uprawy uznaç nale˝y np. Anemone ranunculoides, Aristolochia clematitis, Betonica officinalis, Equisetum hyemale i E. sylvaticum,
Eryngium planum, Falcaria vulgaris, Lathyrus sylvestris, Petasites hybridus i P. spurius,
Sanguisorba officinalis, Stellaria holostea,
Symphytum tuberosum subsp. nodosum oraz
Valeriana officinalis. W grupie tej znalaz∏y si´
roÊliny doÊç pospolite w skali ca∏ego kraju
– w takich przypadkach trudno mówiç o szczególnej roli ogrodów botanicznych w ich rozprzestrzenianiu.
Nale˝y tak˝e zwróciç uwag´ na sporadycznie pojawiajàce si´ mieszaƒce Primula × media
(Primula elatior × Primula veris) i Prunella ×
dissecta (Prunella laciniata × Prunella grandiflora). Z bardzo du˝ym prawdopodobieƒstwem mo˝na przypuszczaç, ˝e mieszaƒce te
powsta∏y spontanicznie. By∏ to skutek wprowadzenia do uprawy w ogrodach botanicznych
spokrewnionych z sobà gatunków, których zasi´gi naturalne nie pokrywajà si´ (sà one rozdzielone barierami geograficznymi i/lub ekologicznymi, Jäger 1988). W przypadku powstania
Prunella × dissecta rola Ogrodów Botanicznych w Lublinie i Powsinie by∏a niekwestionowana, poniewa˝ stanowiska naturalne Prunella
grandiflora, a zw∏aszcza P. laciniata sà rzadkie w naszym kraju, a uprawy tych roÊlin równie˝ nale˝à do rzadkoÊci.
DYSKUSJA
Problem metodyki gromadzenia danych florystycznych
W przypadku badaƒ florystycznych na terenach, na których uprawiane sà bardzo ró˝norodne roÊliny, wp∏yw za∏o˝eƒ pracy na uzyskiwane wyniki wydaje si´ szczególnie du˝y. Decydujàce znaczenie ma tu subiektywny sposób
odró˝niania nasadzeƒ od uciekinierów z upraw.
Wp∏ywa on przede wszystkim na liczb´ notowanych ergazjofigofitów, co z kolei decyduje
o bogactwie i strukturze flory (np. KornaÊ
1977, Wittig 2002).
Obiektywny sposób na wyró˝nianie okazów
spontanicznych w zasadzie nie istnieje, choç
problem ten by∏ sygnalizowany w literaturze
Specyfika badanej flory
Spontanicznie wykszta∏cona flora polskich
ogrodów botanicznych charakteryzuje si´ du˝ym bogactwem (1153 taksony na ∏àcznej powierzchni 1,7 km2) – nawet w porównaniu z florà Polski (313 tys. km2): w pracy Rostaƒskiego
(1989) podano, ˝e polska flora liczy 2902 gatunki, zaÊ w Krytycznej liÊcie roÊlin naczyniowych Polski (Mirek i in. 1995) wymieniono
oko∏o 2750 gatunków, podgatunków i utrwalo41
Halina Galera
niektórych autorów za roÊlin´ w Polsce zagro˝onà (Zarzycki, Szelàg 1992).
Mo˝liwoÊç pe∏nienia roli ostoi dla rodzimej
flory zale˝y przede wszystkim od stopnia zachowania naturalnej szaty roÊlinnej danego obszaru. Badane ogrody sà usytuowane w du˝ych
oÊrodkach miejskich (najcz´Êciej w pobli˝u
centrum miasta). Cz´sto ju˝ w momencie budowy (lub rozbudowy) placówki, przejmowane na
jej potrzeby tereny by∏y silnie przekszta∏cone.
Starsze obiekty, nawet jeÊli by∏y tworzone na
obrze˝ach miast, to z biegiem czasu zosta∏y
„wch∏oni´te” przez rozrastajàcà si´ aglomeracj´ miejskà. Przy trwajàcej niekiedy stulecia
antropopresji, wynikajàcej z jednej strony ze
zmian warunków Êrodowiskowych w obr´bie
du˝ego miasta, z drugiej zaÊ – z presji bezpoÊrednio zwiàzanej ze specyficznym u˝ytkowaniem gruntów w ogrodach botanicznych, ich tereny uleg∏y g∏´bokim i nieodwracalnym przemianom. Z tego powodu znaczenie polskich
ogrodów botanicznych jako refugiów rodzimej
flory nale˝y uznaç za niewielkie.
Trzeba jednak zdawaç sobie spraw´ z tego,
˝e realizacja celów stawianych ogrodom botanicznym mo˝e tak˝e przynosiç niezamierzone
skutki. Przyk∏adowo, zjawisko pojawiania si´
na badanym terenie wtórnych stanowisk gatunków chronionych by∏o konsekwencjà dzia∏alnoÊci ogrodów w dziedzinie ochrony rodzimych
gatunków w warunkach ex situ. Efekt ten jest
niekorzystny dla rodzimej flory, ze wzgl´du na
potencjalne zagro˝enie dla znajdujàcych si´
w pobli˝u pierwotnych stanowisk naturalnych
(por. przypadek rozprzestrzeniania si´ Telekia
speciosa na po∏udniu Polski, Zemanek 1989).
Najistotniejszym przejawem wp∏ywu ogrodów botanicznych na flor´ regionu jest wzbogacanie jej w nowe, dotychczas nie notowane
na danym terenie taksony. Ze wzgl´du na du˝à
aktywnoÊç w dziedzinie introdukcji i aklimatyzacji roÊlin obcego pochodzenia (¸ukasiewicz
1987, Werblan-Jabubiec 1991, Hereêniak 1992,
Krzemiƒska-Freda 1992, Orzeszkowska 1992,
Siciƒski 1992, Mularczyk 1998, Marczewski
2001), ogrody mogà poÊrednio wp∏ywaç na rozprzestrzenianie si´ niektórych gatunków.
Szczególne znaczenie ma tu popularyzacja
upraw nowych i ma∏o jeszcze znanych roÊlin
u˝ytkowych. Jest mo˝liwe, ˝e dyspersja, np.
Physalis ixocarpa, Panicum capillare oraz
mieszaƒców z grupy Tradescantia × anderso-
nych mieszaƒców (jednak bez uwzgl´dniania
taksonów sporadycznie dziczejàcych z upraw).
Pewien wp∏yw na rozmiary zamieszczonej
w niniejszej publikacji listy synantropów mia∏a
du˝a liczba taksonów podanych w randze ni˝szej od gatunku (by∏o ich ∏àcznie 86).
O specyfice badanej flory decyduje bardzo
swoisty dla ogrodów botanicznych zestaw obcych taksonów przejÊciowo dziczejàcych
z uprawy. Wp∏ywa on na wiele cech flory: na
du˝e bogactwo florystyczne (ergazjofigofity
stanowià 32% flory synantropijnej – to du˝o jak
na roÊliny pojawiajàce si´ przejÊciowo), na
obecnoÊç licznych gatunków nie notowanych
dotychczas w Polsce (tylko 1 spoÊród 77 gatunków nie jest ergazjofigofitem), a tak˝e na stosunkowo du˝y udzia∏ taksonów uzyskanych na
skutek prac hodowlanych (zanotowa∏am 79
kultywarów).
Przejawy oddzia∏ywania polskich ogrodów
botanicznych na lokalnà flor´
Wed∏ug zaproponowanej przez ¸ukasiewicza i Stuchlika (1992) definicji, ogrody botaniczne pe∏nià funkcje naukowe, dydaktyczne
i ogólnospo∏eczne. Wspó∏czeÊnie przy formu∏owaniu zadaƒ dla ogrodów botanicznych k∏adzie si´ du˝y nacisk na ró˝norodne dzia∏ania
ochronne w stosunku do rodzimej flory (¸ukasiewicz 1985, 1987, 1996 i 2002; Heywood
1987 i 1989; Lankosz-Mróz 1988; Zemanek
1993; Assche 1996; Laliberte 1997; W´glarski
1997; Rauer i in. 2000; Wyse Jackson, Sutherland 2000; Puchalski, Galera 2001). ¸ukasiewicz (2002) zak∏ada, ˝e ogrody botaniczne pe∏nià rol´ „pewnego rodzaju rezerwatów, w których b´dà mog∏y byç zachowane in situ lub ex
situ w warunkach wolnych od ska˝enia, gatunki rzadkie i ginàce”.
Na podstawie 8-letnich obserwacji florystycznych stwierdzi∏am, ˝e mo˝liwoÊci ochrony miejscowej flory w warunkach in situ na obszarach 8 polskich ogrodów botanicznych sà
ograniczone. Na 1153 taksony notowane na badanym terenie, 77 gatunków uzna∏am za roÊliny
niesynantropijne (niektóre stanowiska niesynantropów mog∏y mieç charakter wtórny). Nale˝y podkreÊliç, ˝e wi´kszoÊç notowanych
przeze mnie niesynantropów to roÊliny cz´sto
spotykane w Polsce. WÊród nich by∏o tylko
5 gatunków obj´tych ochronà prawnà oraz
1 takson (Cnidium dubium) uznawany przez
42
niana nastàpi zarówno w nast´pstwie ich spontanicznego rozprzestrzeniania si´, jak te˝ na
skutek dzia∏alnoÊci ogrodów botanicznych,
dzi´ki której taksony te mogà zostaç wprowadzone do powszechnej uprawy.
Oddzia∏ywanie analizowanych ogrodów na
flor´ synantropijnà mo˝e mieç tak˝e charakter
bezpoÊredni. Do realizacji celów stawianych
tym instytucjom niezb´dne sà bogate kolekcje
roÊlinne, których utrzymywanie i sta∏e wzbogacanie stanowi najistotniejszy aspekt dzia∏alnoÊci ogrodów botanicznych (Nowak 1999,
2000; Galera i in. 1999, 2000, 2001). Konsekwencjà wprowadzania do uprawy licznych
roÊlin o bardzo ró˝norodnym pochodzeniu,
jest niekontrolowane rozprzestrzenianie si´
wielu z nich. Cz´Êç spoÊród tych taksonów
jest zdolna do spontanicznego rozprzestrzeniania si´ wy∏àcznie w obr´bie danego ogrodu, a nieliczne wydostajà si´ na zewnàtrz.
Prze∏amywanie barier ekologicznych i geograficznych skutkuje tak˝e spontanicznym
powstawaniem mieszaƒców (Primula × media i Prunella × dissecta). Uprawianie kultywarów w pobli˝u gatunków macierzystych
mo˝e powodowaç hybrydyzacj´ introgresywnà (przypadek krzy˝owania si´ Aquilegia
× hybrida z A. vulgaris). Modyfikujàcy
wp∏yw ogrodów botanicznych na flor´ synantropijnà ma w tych przypadkach charakter
bezpoÊredni.
Nale˝y podkreÊliç, ˝e spontaniczne wyst´powanie wi´kszoÊci uciekinierów z upraw prowadzonych w polskich ogrodach botanicznych
by∏o przypadkowe – pojawia∏y si´ one przejÊciowo i bez tendencji do dalszego rozprzestrzeniania. Skrajnie niesta∏y sk∏adnik flory
polskich ogrodów botanicznych stanowià ergazjofigofity pochodzàce z rejonów o ciep∏ym
klimacie. Wi´kszoÊç „dziczejàcych” w ogrodach botanicznych kultywarów równie˝ charakteryzuje si´ s∏abymi zdolnoÊciami do spontanicznego rozmna˝ania na wi´kszà skal´. S∏abà frekwencj´ i obfitoÊç wykazywa∏y zarówno
gatunki dotychczas nie podawane z Polski, jak
i roÊliny wydostajàce si´ poza obr´b badanych
placówek. Natomiast stosunkowo wysoka frekwencja niektórych ergazjofigofitów, w wi´kszoÊci przypadków wynika raczej z cz´stego
uprawiania tych roÊlin na badanym terenie, ni˝
z ich tendencji do niekontrolowanego rozprzestrzeniania si´.
Powstaje zatem problem decyzji, czy
wszystkie notowane w ogrodach botanicznych
taksony dziko rosnàce nale˝y automatycznie
w∏àczaç do flory danego regionu. Na skal´ problemu wskazuje fakt, ˝e na podstawie 8-letnich
badaƒ florystycznych prowadzonych w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie – Powsinie
i Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego, flor´ Warszawy (Sudnik-Wójcikowska 1987 i 1998) nale˝a∏oby poszerzyç
o 112 nowych gatunków, zaÊ w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza
stwierdzono 85 gatunków nie podawanych dotychczas z Poznania (Jackowiak 1990). Zarówno Sudnik-Wójcikowska (1987, 1998), jak
i Jackowiak (1990, 1993), uwzgl´dniali dane literaturowe i wyniki swoich obserwacji w ogrodach botanicznych. Podobnie post´powali inni
polscy autorzy (np. KornaÊ 1950 i 1953; Rostaƒski 1961; Trzciƒska-Tacik 1971, 1978
i 1979; Rostaƒski, Sowa 1986–1987). Âwierkosz (1993) w badaniach nad szatà roÊlinnà
wroc∏awskich murów równie˝ uwzgl´dni∏
(przynajmniej cz´Êciowo) teren tamtejszego
Ogrodu Botanicznego.
Poszerzanie listy florystycznej o coraz to nowe taksony obcego pochodzenia powodowa∏oby bardzo du˝e zmiany w strukturze flory danego obszaru, które nie odzwierciedla∏yby stanu
faktycznego, skoro wyst´powanie wi´kszoÊci
z tych roÊlin jest bardzo ograniczone w czasie
i przestrzeni. Z drugiej zaÊ strony pojawianie
si´ uciekinierów z uprawy w pobli˝u nasadzeƒ
jest sytuacjà normalnà i trudno by∏oby znaleêç
przyczyn´, dla której ogrody botaniczne nale˝y
traktowaç inaczej, ni˝ ogrody innych typów.
Dotyczy to zw∏aszcza gatunków zdolnych do
spontanicznego wydostawania si´ z terenów
ogrodów, w przypadku których decyzja o w∏àczeniu ich do flory regionu wydaje si´ nie ulegaç kwestii.
PODZI¢KOWANIA
Sk∏adam serdeczne podzi´kowania Paƒstwu
Dyrektorom i Pracownikom polskich ogrodów
botanicznych, których niezwykle ˝yczliwa i fachowa pomoc umo˝liwi∏a mi przeprowadzenie
badaƒ terenowych.
Pragn´ wyraziç wdzićznoÊç Pani Dr hab.
B. Sudnik-Wójcikowskiej za cenne wskazówki
dotyczàce gromadzenia i opracowywania da43
Halina Galera
Brummitt R.K., Powell C.E. (red.) 1992. Authors
of plant names. Whistable Litho, Whistable.
Erhardt W., Götz E., Bödeker N., Seybold S.
2000. Zander Handwörterbuch der Pflanzennamen, 16 Aufl. E.Ulmer Verl., Stuttgart.
Faliƒska K. 1996. Ekologia roÊlin. Podstawy teoretyczne, populacja, zbiorowisko, procesy.
Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Jasiewicz A. (red.) 1985. Flora Polski. RoÊliny
naczyniowe, t. 4. PWN, Warszawa, Kraków.
Galera H., Puchalski J., GawryÊ W. 1999. Polskie kolekcje roÊlin chronionych i zagro˝onych
oraz endemitów i reliktów. Cz´Êç 1. Gatunki
obj´te ochronà prawnà. Biul. Ogr. Bot., Muz.
Zbiorów. 8: 41-83.
oraz endemitów i reliktów. Cz´Êç 2. Taksony
zagro˝one, endemity i relikty. Biul. Ogr. Bot.,
Muz. Zbiorów. 9: 19-41.
oraz endemitów i reliktów. Cz´Êç 3. Gatunki
obj´te postanowieniami Konwencji Berneƒskiej.
Biul. Ogr. Bot., Muz. Zbiorów. 10: 95-100.
Galera H., Ratyƒska H. 1999. Greenhouse weeds
in the Botanical Garden of PAS in Warsaw
– Powsin. Acta Soc. Bot. Pol. 68, 3: 227-236.
Gapiƒski M. 1993. Warzywa ma∏o znane i zapomniane. PWRiL, Poznaƒ.
Guzik J., Sudnik-Wójcikowska B. 1989. Badania nad zasi´gami roÊlin synantropijnych. 6.
Iva xanthiifolia Nutt. w Polsce. Fragm. Flor.
Geobot. 34, 3-4: 255-276.
Guzik J., Sudnik-Wójcikowska B. 1994. Nowe
lub rzadkie w Polsce roÊliny synantropijne. 1.
Eragrostis multicaulis (Poaceae). Fragm.
Flor. Geobot., Ser. Pol. 1: 209-221.
Hanelt P. (red.) 2001. Mansfeld’s Encyclopedia
of Agricultural and Horticultural Crops, t. 2.
Springer Verl., Berlin, Heidelberg.
Hartl D. (red.) 1974. Illustrierte Flora von Mitteleuropa, t. 6,1. P.Parey Verl., Berlin, Hamburg.
Hereêniak J. 1992. Amerykaƒskie drzewa i krzewy na ziemiach polskich. W: ¸awrynowicz M.,
Warcholiƒska A.U. (red.), RoÊliny pochodzenia amerykaƒskiego zadomowione w Polsce.
¸ódzkie Tow. Nauk., ¸ódê, 97-150.
Heywood V.H. 1987. The changing role of the botanic garden. W: Bramwell D., Hamann O.,
Heywood V.H., Synge H. (red.), Botanic gar-
nych do niniejszej publikacji. Dzi´kuj´ Pani Dr
H. Ratyƒskiej oraz Panom Prof. K. Rostaƒskiemu, Dr hab. J. Dolatowskiemu i Dr J. Hantzowi
za pomoc przy oznaczaniu materia∏ów zielnikowych.
SUMMARY
In the years 1992–1999 a total of 1153 taxa
of vascular plants (species, subspecies, varieties, forms and hybrids) were recorded in
8 botanical gardens in Poland. The synanthropic flora was composed of 1092 taxa.
Ergasiophygophytes comprised 32% of the
total number of species (alien plants introduced
temporarily to Polish gardens via cultivation
– 350 taxa).
The present study showed that botanical gardens could be a refuge to the native flora only
to some extent. Among the 77 nonsynanthropic
species noted in the area studied, only 5 species
were legally protected and 1 was considered
endangered in Poland.
The botanical gardens contribute to
a greater richness of species (in a given area)
which results from the gradual increase in the
number of alien species (77 species new to
Poland were recorded, among which only
Cordylanthus maritimus did not escape from
cultivation). Special attention was paid to alien
plants which have a large potential for becoming invasive and pose a serious threat to the
native flora of Poland (e.g. Physalis ixocarpa,
Panicum capillare and hybrids Tradescantia ×
andersoniana). The far reaching effects of
spontaneous emergence of hybrids (e.g.
Primula × media, Prunella × dissecta), due
particulary to introgressive hybridization
(hybridization between Aquilegia × hybrida
and Aquilegia vulgaris, a native of Poland)
were considered.
LITERATURA
Assche C. van 1996. Funkcja nowoczesnego
ogrodu botanicznego. Biul. Ogr. Bot. Muz.
Zbiorów 5: 3-6.
Bates D.M., Ingram J.W., Moore H.E. (red.)
1976. Hortus Third. A Concise Dictionary of
Plants Cultivated in the United States and Canada. Macmillan Publishing Company, Collier
Macmillan Publishers, New York, London.
44
Kowarik I. 1995. Time lags in biological invasions with regard to the success and failure of
alien species. W: Py‰ek P., Prach K., Rejmanek
M., Wade M. (red.), Plant invasions – General
and Special Problems. SPB Acad. Publishing,
Amsterdam, 15-38.
Kowarik I. 1999. Neophyten in Deutschland:
quantitativer Überblick, Einführungs- und Verbreitungswege, ökologische Folgen und offene
Fragen. W: Gebietsfremde Organismen in
Deutschland. UBA Texte 55, 17-43.
Kowarik I., Sukopp H. 2000. Zur Bedeutung von
Apophytie, Hemerochorie und Anökophytie
für die Biologische Vielfalt. Schriftenreihe Vegetationsk. 32: 167-182.
Krawiecowa A., Rostaƒski K. 1972. Projekt
usprawnienia klasyfikacji roÊlin synantropijnych. Phytocoenosis 1, 3: 217-222.
Kronenberg B., Kowarik I. 1989. Naturverjüngung kultivierter Pflanzenarten in
Gärten. Verh. Berl. Bot. Ver. 7: 3-30.
Krzemiƒska-Freda J. 1992. RoÊliny ozdobne pochodzenia amerykaƒskiego. W: ¸awrynowicz
M., Warcholiƒska A.U. (red.), RoÊliny pochodzenia amerykaƒskiego zadomowione w Polsce. ¸ódzkie Tow. Nauk., ¸ódê, 81-95.
Laliberté B. 1997. Botanic Garden, seed banks/genebanks worldwide, their facilities, collections and
network. Bot. Gard. Conserv. News 2, 9: 18-23.
Lankosz-Mróz M. 1988. Ogrody botaniczne
w Êwiatowym programie ochrony przyrody.
Wiad. Bot. 32, 4, Biul. Ogr. Bot. Muz. Zbiorów
4: 107-114.
¸ukasiewicz A. 1985. Rola ogrodów botanicznych i arboretów w ochronie gatunków rzadkich i ginàcych. Wiad. Bot. 29, 2: 137-152.
¸ukasiewicz A. (red.) 1987. Ogrody Botaniczne
i arboreta w Polsce. PWRiL, Warszawa.
¸ukasiewicz A. 1996. Ogrody botaniczne istniejàce dotychczas w Polsce i perspektywy ich dalszego rozwoju. Biul. Ogr. Bot. Muz. Zbiorów
5: 7-11.
¸ukasiewicz A. 2002. Rozwój ogrodów botanicznych w Polsce i na Êwiecie oraz ich wspó∏czesne zadania. W: ¸ukasiewicz A., Puchalski J.,
Ogrody botaniczne w Polsce. ARW Arkadiusz
Grzegorczyk, Fundacja Homo et Planta, Warszawa, 15-20.
¸ukasiewicz A., Stuchlik L. 1992. Zasady i cele
dzia∏alnoÊci Rady Ogrodów Botanicznych
i Arboretów przy Komitecie Botaniki PAN.
Biul. Ogr. Bot., Muzeów Zbiorów 1: 7-9.
dens an the World Conservation Strategy.
Acad. Press, London, 117-130.
Heywood V.H. (red.) 1989. The Botanic Gardens
Conservation Strategy. IUCN Bot. Gard. Conservation Secretariat, Kew, Richmond.
Hoffman M.H.A., Laar H.J. van de, Fortgens
G., Jong P.C. de 2000. List of names of perennials. Naamslijst van vaste planten. Namenliste
Stauden. Liste de noms des plantes vivaces.
Boomkteeltpraktijkonderzoek, Boskoop.
Jackowiak B. 1990. Antropogeniczne przemiany
flory roÊlin naczyniowych Poznania. Wyd.
Nauk. UAM, Ser. Biol. 42, Poznaƒ, 232.
Jackowiak B. 1993. Atlas rozmieszczenia roÊlin
naczyniowych w Poznaniu. Pr. Zak∏. Taksonomii RoÊlin UAM w Poznaniu 2: 1-409.
Jackowiak B. 1999. Modele ekspansji roÊlin synantropijnych i transgenicznych. Phytocoenosis 11, Semin. Geobot. 6: 3-14.
Jäger E.J. 1988. Möglichkeiten der Prognose synanthroper Pflanzenausbreitungen. Flora (Jena) 180: 101-131.
Jelitto L., Schacht W., Feßler A. 1985. Die Freiland-Schmuckstauden. Handbuch und Lexikon
der winterharten Gartenstauden. E.Ulmer
Verl., Stuttgart.
Korczyƒski M. 1996. Flora Bydgoszczy i jej przemiany. W: Banaszak J. (red.), Ârodowisko
przyrodnicze Bydgoszczy. Ârodowisko – Przyroda – Zdrowie. Wyd. Tanan, Bydgoszcz,
109-114.
KornaÊ J. 1950. Niektóre interesujàce roÊliny synantropijne zebrane w okolicach Krakowa
i Miechowa. Acta Soc. Bot. Pol. 20, 1: 119-124.
KornaÊ J. 1953. Niektóre interesujàce roÊliny synantropijne znalezione w Polsce w latach
1939–52. Fragm. Flor. Geobot. 1, 1: 32-41.
KornaÊ J. 1977. Analiza flor synantropijnych.
Wiad. Bot. 21, 2: 85-91.
KornaÊ J. 1981. Oddzia∏ywania cz∏owieka na flor´: mechanizmy i konsekwencje. Wiad. Bot.
25, 3: 165-182.
Kowarik I. 1992a. Einführung und Ausbreitung
nichtcheimischer Gehölzarten in Berlin und
Brandenburg. Verh. Bot. Ver. Berlin, Beih. 3:
1-188.
Kowarik I. 1992b. Berücksichtigung von nichtheimischen Pflanzenarten, von „Kulturflüchtlingen” sowie Pflanzenvorkommen
auf Sekundärstandorten bei der Aufstellung
Roter Listen. Schriftenreihe Vegetationsk. 23:
175-190.
45
Halina Galera
Rojek K. 1977. RoÊliny naczyniowe wyst´pujàce
spontanicznie na terenie Ogrodu Botanicznego
UJ w Krakowie. Praca magisterska, Uniw. Jagielloƒski w Krakowie, mscr.
Rostaƒski K. 1961. Interesujàce gatunki synantropijne z terenu miasta Wroc∏awia. Cz´Êç 2.
Fragm. Flor. Geobot. 7, 2: 291-298.
Rostaƒski K. 1989. Einige Bemerkungen über die
Gefässpflanzenflora von Polen. Bios (Thessaloniki) 1989: 195-203.
Rostaƒski K., Sowa R. 1986–1987. Alfabetyczny
wykaz efemerofitów Polski. Fragm. Flor. Geobot. 31-32, 1-2: 151-205.
Rutkowski L. 1998. Klucz do oznaczania roÊlin
naczyniowych Polski ni˝owej. Wyd. Nauk.
PWN, Warszawa.
Schaberg F. 1983. Panicum capillare L. – Herkunft und Verbreitung einer bemerkenswerten
Adventivpflanze unter besonderer Berücksichtigung der Fundorte in Sachsen. Gleditschia 10:
121-130.
Siciƒski J.T. 1992. Amerykaƒskie roÊliny uprawiane w Polsce. W: ¸awrynowicz M., Warcholiƒska A.U. (red.), RoÊliny pochodzenia amerykaƒskiego zadomowione w Polsce, ¸ódzkie
Tow. Nauk., ¸ódê, 151-180.
Strzelecka H., Kowalski J. (red.) 2000. Encyklopedia zielarstwa i zio∏olecznictwa. Wyd. Nauk.
PWN, Warszawa.
Sudnik-Wójcikowska B. 1987. Flora miasta Warszawy i jej przemiany w ciàgu XIX i XX wieku. Cz´Êç 1. Cz´Êç 2. Dokumentacja. Wyd.
Uniw. Warsz., Warszawa.
Sudnik-Wójcikowska B. (red.) 1998. Flora
miasta Warszawy i jej przemiany w ciàgu
XIX i XX wieku. Cz´Êç 3. Dokumentacja 1987-1997. Wyd. Uniw. Warsz., Warszawa.
Sudnik-Wójcikowska B., Lipka J. 1992. Flora
rezerwatu „Las Kabacki” w Warszawie, walory i zagro˝enie. Parki Narod. Rezerw. Przyr.
11, 2-3: 49-58.
Sukopp H., Sukopp U. 1993. Ecological longterm effects of cultigens becoming feral and of
naturalization of non-native species. Experientia (Basel) 49: 21-218.
Âwierkosz K. 1993. Flora i zbiorowiska roÊlinne
murów miasta Wroc∏awia. Acta Univ. Wratisl.,
Pr. bot. 53: 19-58.
Trehane P. (red.) 1995. International Code of Nomenclature for Cultivated Plants – 1995. Quartejack Publishing, Wilborne.
Marczewski A. 2001. Ogrody botaniczne i arboreta bankami genów oraz miejscem introdukcji
i selekcji nowych taksonów roÊlin drzewiastych dla zieleni miejskiej. W: Dmuchowski
W., Niekrasz K. (red.), Zieleƒ Warszawy. Problemy i nadzieje. Konferencja Naukowo-Techniczna, Warszawa – Powsin, 4 paêdziernika
2001, 83-94.
Mirek Z., Pi´koÊ-Mirkowa H., Zajàc A., Zajàc
M. 1995. Vascular plants of Poland a checklist.
Krytyczna lista roÊlin naczyniowych Polski.
Polish Bot. Stud., Guidebook Series 15, Kraków.
Mularczyk M. 1998. Historia Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wroc∏awskiego. Cz´Êç 1,
1811–1945. Pr. Ogr. Bot. Uniw. Wroc∏. 4,
1: 1-267.
Nowak T.J. (red.) 1999. Index Plantarum polskich kolekcji dendrologicznych. Pr. Ogr. Bot.
Uniw. Wroc∏. 5, 1: 17-306.
Nowak T.J. (red.) 2000. Index Plantarum of outdoors cultivated herbaceous plants in Poland.
Pr. Ogr. Bot. Uniw. Wroc∏. 6, 1: 5-399.
Nowak T.J., Lenart E. 1996. Katalog roÊlin wroc∏awskiego Ogrodu Botanicznego. Pr. Ogr.
Bot. Uniw. Wroc∏. 3, 1: 23-375.
Olaczek R., ¸awrynowicz M., Witos∏awski P.,
Filipiak E., Sieradzki J. 1990. Analiza flory
obszaru zurbanizowanego na przyk∏adzie ¸odzi. W: Andrzejewski R. (red.), Problemy
ochrony i kszta∏towania Êrodowiska przyrodniczego na obszarach zurbanizowanych. Wyd.
SGGW-AR, Warszawa, 184-198.
Orzeszkowska Z. 1992. Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wroc∏awskiego. Przewodnik. Wyd.
Uniw. Wroc∏., Wroc∏aw.
Puchalski J., Galera H. 2001. Zadania dla polskich ogrodów botanicznych w zakresie ochrony roÊlin w skali europejskiej zgodnie z Konwencjà Berneƒskà. Biul. Ogr. Bot. Muz. Zbiorów 10: 85-94.
Rauer G., Ibisch P.L., Driesch M. von den, Lobin W., Barholt W. 2000. The Conservation
on Biodiversity and Botanic Gardens. W: Botanic Gardens and Biodiversity. Fed. Agency for
Nature Conservation, Bonn, 25-68.
Raunkiaer C. 1934. The life-forms of plants and
statistical plant geography. Univ. Press,
Oxford.
Rechinger K.H., Damboldt J. (red.) 1974. Illustrierte Flora von Mitteleuropa, t. 3,3. P.Parey
Verl., Berlin, Hamburg.
46
Mediterranean and Atlantic-Mediterranean origin. Zesz. Nauk. UJ, Pr. bot. 14: 7-50.
Zajàc A. 1987b. Studies on the origin of archaeophytes occuring in Poland. Part 3. Taxa of
Irano-Turanian, Euro-Syberian-Irano-Turanian
and Mediterranean-Irano-Turanian origin.
Zesz. Nauk. UJ, Pr. bot. 15: 93-129.
Zajàc A. 1988. Studies on the origin of archaeophytes occuring in Poland. Part 4. Taxa of
Pontic-Pannonian, Mediterrano-Souht Asiatic,
Souht Asiatic and Middle European origin, Archaeophyta anthropogena, Archaeophyta resistentia, Archaeophytes of unknown origin.
Zesz. Nauk. UJ, Pr. bot. 17: 22-51.
Zajàc M., Zajàc A. 1992. A tentative list of segetal and ruderal apophytes in Poland. Prowizoryczna lista apofitów segetalnych i ruderalnych
w Polsce. Zesz. Nauk. UJ, Pr. bot. 24: 7-23.
Zajàc A., Zajàc M., Tokarska-Guzik B. 1998.
Kenophytes in the flora of Poland: list, status
and origin. Phytocoenosis 10. Suppl. Cartogr.
Geobot. 9: 107-116.
Zarzycki K., Szelàg Z. 1992. Czerwona lista roÊlin naczyniowych zagro˝onych w Polsce. W:
Zarzycki K., Wojewoda W., Heinrich Z. (red.),
Lista roÊlin zagro˝onych w Polsce. Inst. im.
W.Szafera PAN, Kraków, 87-98.
Zemanek B. 1989. RoÊliny naczyniowe Bieszczadów Niskich i Otrytu (polskie Karpaty Wschodnie). Zesz. Nauk. UJ, Pr. bot. 20: 5-185.
Zemanek B. 1993. The role of botanical gardens
in the development of scientific study of plants.
Polish Bot. Stud., Guidebook Series 9: 11-20.
Trzciƒska-Tacik H. 1971. Interesujàce gatunki
we florze ruderalnej miasta Krakowa. Mater.
Zak∏. Fitosoc. Stos. UW 27: 245-250.
Trzciƒska-Tacik H. 1978. Some problems of the
synanthropic flora of Cracow. Acta Bot. Slov.,
Ser. A, 3: 101-105.
Trzciƒska-Tacik H. 1979. Flora synantropijna
Krakowa. Rozpr. habil. UJ Kraków 32: 1-278.
Wade M., 1997. Predicting plant invasions: making a start. W: Brock J.H., Wade M., Py‰ek P.,
Green D., Plant Invasions: Studies from North
America and Europe. Backhuys Publishers,
Leiden, 1-18.
Werblan-Jabubiec H. (red.) 1991. Przewodnik
po Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Uniwa, Warszawa.
W´glarski K. 1997. Ochrona czynna jako wa˝ny
element zachowania ró˝norodnoÊci genowej
rzadkich i ginàcych gatunków flory. W: Burchardt L. (red.), Teoretyczne i praktyczne
aspekty badaƒ ekologicznych. Idee ekologiczne 10, Ser. Szkice 6. Wyd. Sorus, Poznaƒ,
27-34.
Wittig R. 2002. Siedlungsvegetation. Verl.
E.Ulmer, Stuttgart.
Wyse Jackson P.S., Sutherland L.A. 2000. International Agenda for Botanic Gardens in Conservation. Bot. Gardens Conserv. Int., Kew.
Zajàc A. 1979. Pochodzenie archeofitów wyst´pujàcych w Polsce. W: Rozpr. habil. UJ Kraków 29: 1-219.
Zajàc A. 1987a. Studies on the origin of archaeophytes occuring in Poland. Part 2. Taxa of
47
Halina Galera
Tabela 3. Wykaz taksonów notowanych na badanym terenie. RoÊliny synantropijne. (Oznaczenie i symbole).
Table 3. Taxa recorded in the area studied. Synanthropic plants. (Abbreviations and symbols).
Oznaczenia i symbole / Abbreviations and symbols:
Notowania w polskich ogrodach botanicznych (skróty nazw ogrodów zgodne z tab. 1) / Records from botanical gardens in
Poland (for abbreviations of botanical gardens see Table 1):
d – tereny dróg / roadsides
o – tereny znajdujàce si´ w najbli˝szym sàsiedztwie Ogrodu / the immediate surroundings of the botanical garden
p – tereny parkowe / parks
r – tereny ruderalne / ruderal areas
t – tereny trawiaste / grasslands
u – tereny upraw / arable lands
w – tereny podmok∏e / wetlands
Status – przynale˝noÊç taksonu do grupy historyczno-geograficznej / the affiliation of particular species to geographicalhistorical groups:
Ag – agriofit / agriophyte
Ap – apofit / apophyte
Ar – archeofit / archeophyte
Ef – efemerofit / ephemerophyte
Eg – ergazjofigofit / ergasiophygophyte
Ep – epekofit / epoecophyte
HAp – hemiapofit / hemiapophyte
Pochodzenie taksonu / Origin of the taxon:
afryk. – afrykaƒski / African
anthrop. – antropogeniczny / anthropogenic
atlant. – atlantycki / Atlantic
azjat. – azjatycki / Asiatic
ba∏k. – ba∏kaƒski / Balkan
bor. – borealny / Boreal
c – centralny (Êrodkowy) / Central
e – wschodni / Eastern
eurazjat. – euroazjatycki, / Euro-Asiatic
europ. – europejski / European
eurosyber. – eurosyberyjski / Euro-Siberian
hort. – pochodzàcy z hodowli / horticultural
iran. – iraƒski / Irano
kauk. – kaukaski / Caucasus
m. – górski / Mountain
medit. – Êródziemnomorski / Mediterranean
n – pó∏nocny / Northern
p∏damer. – po∏udniowoamerykaƒski / South-American
p∏namer. – pó∏nocnoamerykaƒski / North-American
poch? – pochodzenie nieznane / origin unknown
pontyj. – pontyjski / Pontic
resist. – przetrwa∏y (w odniesieniu do archeofitów) / resistenia (with regard to archeophytes)
s – po∏udniowy / Southern
subatlant. – subatlantycki / Subatlantic
submedit. – submediterraƒski / Submediterranean
syber. – syberyjski / Siberian
tur. – turaƒski / Turanian
w – zachodni / Western
informacje dodatkowe w odniesieniu do apofitów i hemiapofitów / additional information on apophytes and hemiapophytes:
[ef] – efemeryczny / ephemeral
[ek] – ekiofityczny / oecophyte
Forma ˝yciowa / Life form:
A – hydrofit / hydrophyte
C – chamefit / chamaephyte
G – geofit / geophyte
H – hemikryptofit / hemicryptophyte
M – megafanerofit / maegaphanerophyte
N – nanofanerofit / nanophanerophyte
T – terofit / tehrophyte
t – terofit funkcjonalny / therophyte in Central Europe – in native region: (byl) – bylina / perennial plant, (krz) – krzew / shrub,
(pkrz) – pó∏krzew / subshrub
48
1
Abutilon theophrasti Medik.
Acaena buchananii Hook.f.
Acer campestre L.
Acer negundo L.
Acer platanoides L.
Acer platanoides L. cv. div.
Acer pseudoplatanus L.
Achillea aspleniifolia Vent.
Achillea filipendulina Lam.
Achillea millefolium L.
Achillea millefolium subsp. millefolium
f. purpurea (Gouan) Schinz et Thell.
Achillea millefolium subsp. millefolium
f. rosea Desf.
Achillea nobilis L.
Achillea pannonica Scheele
Achillea ptarmica L.
Acinos arvensis (Lam.) Dandy
Acorus calamus L.
Adiantum cfr. raddianum C.Presl
Adlumia fungosa (Aiton) Greene
ex Britton, Sterns et Poggenb.
Adonis aestivalis L.
Adoxa moschatellina L.
Aegopodium podagraria L.
Aegopodium podagraria L. ‘Variegatum’
Aesculus × carnea Hayne
Aesculus hippocastanum L.
Aethusa cynapium L.
Nazwa taksonu
Taxon
49
t
r
w
u,r
u,t
u
u
p
p
d,u,t,r d,u,t,p,r,w d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,t,p,r d,u,t,p,r
t
p
d,u,p
d,p,r
p
r
d,t
w
d,u
t
d,t
w
w
t
t
t
d,u,t,r
t
B
2
r
d,r
p,r
u,p,r,w
d,u,r d,u,t,p,w
r
d
w
d
Notowania w polskich ogrodach botanicznych:
Records from botanical gardens in Poland:
K
L
¸
P
PAN
UW
W
3
4
5
6
7
8
9
r
r
u
p
p,r
p
p,r
d,u,p,r
d,u,t,r,w
d,r
d,u,r
p,r
d,p,r
r
d,u,p,r d,u,t,p,r,w u,p,r d,u,p,r
p,r
d,p,r d,u,p,r
p,r
d
p
d
p
d,p,r
p
d,u,p,r d,p,r
d
d,r
d
d
d,u,t,p,r
d,t,r
d,u,t,r d,t,p,r d,u,t,p,r d,t,r
u,t,p,r
Tabela 3. Wykaz taksonów notowanych na badanym terenie. RoÊliny synantropijne.
Table 3. Taxa recorded in the area studied. Synanthropic plants.
Eg
Ar
Ap
Ap
Eg
Eg
Ag
Ap
Ap
HAp
HAp?
Ap
Ap
Ag
Eg
Ap
10
Eg
Eg
Ap
Ag
Ap
Eg
Ap
Eg
Eg
Ap
Status
Status
hort.
hort.
se-europ.
e-p∏namer.
medit-iran-tur.
[ef]
c,s-azjat.
s-p∏namer,n-p∏damer.
[ek]
[ek?]
[ek]
[ek?]
pannoƒ.
sw,c-azjat.
hort.
p∏namer.
11
c,w-azjat.
nowozelandzki
Pochodzenie taksonu
Origin of the taxon
cd. / cont.
T
T
G
G,H
G,H
M
M
T
H
H
H
H
C,T
G,A
t (byl)
H
12
T
H
M
M
M
M
M
H
H
H
Forma ˝yciowa
Life form
1
Ageratum houstonianum Mill.
Agrimonia eupatoria L.
Agrimonia procera Wallr.
Agropyron cristatum (L.) Gaertn.
Agropyron intermedium (Host) P.Beauv.
Agropyron repens (L.) P.Beauv.
Agrostis capillaris L.
Agrostis gigantea Roth
Agrostis stolonifera L.
Ailanthus altissima (Mill.) Swingle
Ajuga chamaepitys (L.) Schreb.
Ajuga reptans L.
Ajuga reptans L. ‘Atropurpurea’
Albizia cfr. lophantha (Willd.) Benth.
Alcea rosea L.
Alchemilla glabra Neygenf.
Alchemilla gorcensis Paw∏.
Alchemilla sp.
Alisma plantago-aquatica L.
Alliaria petiolata (M.Bieb.) Cavara et Grande
Allium angulosum L.
Allium fistulosum L.
Allium montanum F.W.Schmidt
Allium oleraceum L.
Allium paradoxum (M.Bieb.) G.Don
Allium porrum L.
Allium ramosum L.
Allium schoenoprasum L.
Allium scorodoprasum L.
Allium tuberosum Rottler ex Spreng.
Allium ursinum L.
Allium vineale L.
Alnus glutinosa (L.) Gaertn.
d
d
r
u
t,r
2
50
t,p,r
r,w
u
u
d,p
u
d
p
w
d,u
p
p
p
d,u,t,p,r
d,t,r
t
t
6
d,p,r
d,p
d
t
d
w
w
d,u,t,p,r d,u,t,p,r
u
d
d,u,t,r
5
d,u
t
r
w
d,p,w
u
p
d,t,p
d,t
4
r
t
d,t,p,r,w
u,t,p
d
d,t,p
d,u,p
d,u,p,r
u,r,w
u,t
3
d
d
d,u
p
d,r
r
p,r
p,r
r
p
d,t
d,u,p,r
u,t,p
u,t,r
u,t,r
u
7
9
d
d,p
u
o
d,p
t
p
w
d
u
r
u
r
u,w
p
t,p
t,r
r
p
d,u,p,r d,u,p,r
d,p
8
Ap
Ap
Ap
Eg
Ap
Ap
Eg
Eg
Eg
Eg
Ap
Eg
HAp
Ap
Ap
10
Eg
Ap
Ap
Eg
HAp
Ap
Ap
Ap
Ap
Ep
Ar
Ap
Eg
Eg
Eg
HAp
HAp
[ef?]
se-azjat.
[ek]
sw-azjat.
poch?
c-azjat.
s-europ-w-azjat.
poch?
[ef]
[ef]
hort.
sw-australijski
s-europ.
[ef]
[ef]
azjat. (Chiny)
medit.
se-europ.
[ef]
11
s-p∏namer.
12
T
H
H
H
G
G
H
H
H
M
T
H
H
t (krz)
T
H
H
H
A
H
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
M
Halina Galera
1
Alopecurus aequalis Sobol.
Alopecurus geniculatus L.
Alopecurus pratensis L.
Althaea officinalis L.
Alyssum montanum L.
Alyssum murale Waldst. et Kit.
Alyssum saxatile L.
Amaranthus blitoides S.Watson
Amaranthus caudatus L.
Amaranthus chlorostachys Willd.
Amaranthus cruentus L.
Amaranthus lividus var. ascendens (Loisel.) Thell.
Amaranthus retroflexus L.
Amelanchier alnifolia (Nutt.) Nutt.
Ammi majus L.
Ammi visnaga (L.) Lam.
Anagallis arvensis f. azurea Hyl.
Anagallis arvensis f. carnea (Schrank) Hyl.
Anagallis arvensis L. f. arvensis
Ananas comosus (L.) Merr. ‘Aureovariegata’
Anchusa arvensis (L.) M.Bieb.
Anchusa officinalis L.
Anemone nemorosa L.
Anemone ranunculoides L.
Anemone sylvestris L.
Anethum graveolens L.
Angelica archangelica L.
Anredera cordifolia (Ten.) Steenis
Anthemis arvensis L.
Anthemis tinctoria L.
Anthoxanthum aristatum Boiss.
Anthoxanthum odoratum L.
Anthriscus cerefolium (L.) Hoffm.
51
t
r
u,t
u,t
o
d
r
d,u,r
u
d,r
d,r
d,u
d,r
d,o
d
d
d,t
2
u
u,r,w
u,p
d,u
u
d,u,r
d,r
u,p
r
u,r
d,p,r
3
t
d
d,u,r
t,w
d,r
t,r
t
d,u,r
u,r
d,u,t,r
w
4
t
r
d
d,t,r
r
p
r
d,u,r
r
r
d,r
d,r
d,r
r
5
t
t
t
t
u,r
t,r
p
u,r
d,r
d,u,t,r
d,u,r
d,u
6
d,u,r
d
r
u
d,u,r
u,t,r
p
d
t,r
t,r
t
u,t
r
p
u,r
u,r
d
u
7
w
u
d,r
u
u,p
p
p
8
d,r
u,p
u,t,p
r
r
r
u,p
d,u,p,r
9
10
Ap
Ap
Ap
HAp
HAp
Eg
HAp
Ep
Eg
Ep
Eg
Ep
Ep
Eg
Eg
Eg
Ar
Ar
Ar
Eg
Ar
Ar
Ap
Ap
Ap
Eg
HAp
Eg
Ar
Ap
Ep
Ap
Ar
se-europ,sw-azjat.
[ek]
[ek]
se-europ,sw-azjat.
[ek]
w-p∏namer.
n,c-p∏damer.
s-p∏namer,p∏damer.
s-p∏damer.
medit.
w,s-p∏namer.
w-p∏namer.
s-europ-w-azjat
medit.
medit-s-azjat.
medit-s-azjat.
medit-s-azjat.
hort.
medit.
poch?
[ek]
[ek]
[ek]
c-azjat.
[ek]
sc-p∏damer.
medit.
[ek]
s-europ.
11
12
T,H
H
H
H
C
C
C
T
T
T
T
T
T
N
T
T
T
T
T
t (byl)
T
T
G
G
H
T
H
t (byl)
T
H
T
T,H
T
1
Anthriscus sylvestris (L.) Hoffm.
Anthyllis vulneraria L.
Antirrhinum majus L.
Apera spica-venti (L.) P.Beauv.
Aquilegia × hybrida hort.
Aquilegia vulgaris L.
Arabidopsis thaliana (L.) Heynh.
Arabis caucasica Schltdl.
Arabis sagittata (Bertol.) DC.
Arctium lappa L.
Arctium minus (Hill) Bernh.
Arctium tomentosum Mill.
Arenaria serpyllifolia L.
Argemone mexicana L.
Aristolochia clematitis L.
Armeria maritima (Mill.) Willd.
Armeria pseudarmeria (Murray) Mansf.
Armoracia rusticana P.Gaertn., B.Mey. et Scherb.
Arrhenatherum elatius
(L.) P.Beauv. ex J.Presl et C.Presl
Artemisia absinthium L.
Artemisia annua L.
Artemisia campestris L.
Artemisia ludoviciana Nutt.
Artemisia stelleriana Bess.
Artemisia vulgaris L.
Asarum europaeum L.
Asclepias cfr. speciosa Torr.
Asclepias syriaca L.
Asparagus officinalis L.
Asparagus pseudoscaber Grec.
Asperugo procumbens L.
Asplenium ruta-muraria L.
o
u,p
u,r,w,o
d
d,u
u
r
r,w
u,t
r
u
d,t
t
u
d,u,r
d
d,u,r
52
d,t,p
p
d,t
d
r
d,u
u
d,u
u,t
t,r
r
d,r
d,u,t,r
d,t
u,t,r
d,t
u,t
d,u
3
u,t,p,r,w
2
d,t,r
d
t,r
t,r
d,u,r
r
d,u,t,p,r
u,t,p,r
u,t,p,r
p
r
t
u,t,r
t
t,r
d,t,r
r
d,u,t,r
d,t,r
u,t
u,t,r
6
t
r
d,t,p
5
d,u,t,r
d,u,t,p,r,w d,u,t,p,r
t,p
d
d,u,t
u,t,r
u,p
t,r
d,t,r,w
d,t,r
d,t,r,w
t
d,u,t,p,r
d,u,t
r
r
r
d,u,t,r
4
d,u,t,p
u
d,t
u
r
d,u,t,p,r
o
r
d,u,t,p
d,u,r
u,r
u
r
t
p
d,u,t,r
u
d,u,r
t
d
u,t,r
r
7
d,u,r
d,u
d,p,r
t,r,o
d,u
p
d,u,r
d,u,t,p
d,u
8
d,p,r
r
d,u,r,w
d
r
u
r
d
9
p
d
d,r
r
r
Ap
Ar
Ep
Ap
Eg
Eg
Ap
Ap
Eg
Ep
Ap
Eg
Ar
Ap
10
Ap
Ap
Eg
Ar
Eg
Ap
Ap
Eg
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap
Eg
Ap
HAp
Eg
Ar
[ek]
w-p∏namer.
e-p∏namer.
[ek]
se-europ.
s,e-europ,w-azjat.
c,w-p∏namer.
ne-azjat.
poch?
s,e-europ,w-azjat.
s-p∏namer.
[ek]
[ek]
s-europ. (Portugalia)
c-europ.
se-europ,kauk.
c,s-europ.
s-europ,medit.
poch?
hort.
[ek]
11
H
C
T
C
H
H
H,C
H,G
H
H
G
G
T
H
12
H
H
T,C
T
H
H
T
C
T,H
H
H
H
T,C
T
H
H
H
G
Halina Galera
1
Aster cordifolius L.
Aster dumosus L. × Aster novi-belgii L.
Aster novae-angliae L.
Aster novi-belgii L.
Astragalus cicer L.
Astragalus glicyphyllos L.
Astrantia major L.
Atriplex hortensis L.
Atriplex hortensis L. ‘Rubra’
Atriplex nitens Schkuhr
Atriplex patula L.
Atropa belladonna L.
Aubrieta × cultorum Bergmans
Avena sativa L.
Ballota nigra L.
Barbarea vulgaris R.Br.
Barbarea vulgaris R.Br. ‘Variegata’
Begonia × hortensis Graf et Zwicky
Bellis perennis L.
Bellis perennis var. ligulosa hort.
Berberis × ottawensis C.K.Schneid. ‘Purpurea’
Berberis vulgaris L.
Berteroa incana (L.) DC.
Beta vulgaris var. conditiva Alef.
Betonica officinalis L.
Betula pendula Roth
Bidens cernua L.
Bidens frondosa L.
Bidens tripartita L.
Borago officinalis L.
Brachypodium sylvaticum (Huds.) P.Beauv.
Brassica napus L.
Brassica nigra (L.) Koch
53
d
r
t
t
d,r
r
d,r
r
u
2
p
r
d
d,u,r
d,u,p,o
d,p
u,r
d
d,u,t,p,r
d,r
p,r
d,r
u,p,r
p,o
d
d,t
d
p
r
t
t,p
r
d
p,r
r
d,u,t,p
t,p
d,t,p,r
r
t,p,r
d,u,t,p,r,w
4
u,p
3
u,r
r,w
d,t,r
d
d,t
p,w
d,o
d,u,t,r
t
r
d,t,r,w
d,r
r
r
r
5
d,t
u
p
d
d,t,p
t,r
p
r
d,u,r
r
d
t,r
u,p
6
t,r
d,u,t,p,r
r,w
r
r
u
o
u,t,r
r
r
p,r
r
r
r
r
d
t,p,r
7
p
u,r
p
p,r
d,t,p,r
d,u,p,r
p
d
d,p
8
r
d
d,u,r,w
d,u,p,r
d
d,t
d,u,t,p
p
p
t,r
p
r
r
w
9
10
Eg
Eg
Ep
Ag
Ap
Ap
HAp
Ep
Eg?
Ar
Ap
HAp
Eg
Eg
Ar
Ap
Eg
Eg
Ap
Eg
Eg
Ap
Ar
Eg
Ap
Ap
Ap
Ag
Ap
Eg
Ap
Eg
Ag?
medit.
[ef]
submedit.
sw,w-europ.
[ef]
n-p∏namer.
hort.
hort.
[ek]
poch?
hort.
[ek?]
hort.
hort.
[ek]
hort.
poch?
medit.
[ek]
c-azjat.
hort.
iran-tur.
11
e-p∏namer.
hort.
e-p∏namer.
e-p∏namer.
12
H
H
H
H
H
H
H
T
T
T
T
H
C
T
C,H
H
H
t (byl)
H
H
N
N
T,H
T
H
M
T
T
T
T
H
C
C
1
Brassica oleracea L.
Brassica oleracea subsp. acephala var. plumosa Alef.
Brassica oleracea subsp. acephala var. sabellica L.
Brassica oleracea subsp. capitata
var. capitata (L.) Duch.
Brassica oleracea subsp. capitata var. rubra L.
Brassica rapa subsp. oleifera DC.
Bromus carinatus Hook. et Arn.
Bromus hordeaceus L.
Bromus inermis Leyss.
Bromus sterilis L.
Bromus tectorum L.
Bryonia dioica Jacq.
Buddleja davidii Franch.
Bunias orientalis L.
Calamagrostis epigejos (L.) Roth
Calendula officinalis L.
Callisia cfr. repens L.
Callistephus chinensis (L.) Nees
Calluna vulgaris (L.) Hull
Calystegia sepium (L.) R.Br.
Camelina sativa (L.) Crantz
Campanula alliariifolia Willd.
Campanula bononiensis L.
Campanula carpatica Jacq.
Campanula glomerata L.
Campanula latifolia L.
Campanula patula L.
Campanula persicifolia L.
Campanula poscharskyana Degen
Campanula rapunculoides L.
Campanula rotundifolia L.
Campanula trachelium L.
54
u,t,r
d,u,t
r
u
u
r
u,r
r
u,t
d,t
2
u,p
u,p
p
d,u,p,r
r
d,p,r
d,r
u,t
t,p,r
r
r
r
3
d,u,t,p,r
d,u,t,p
d,p
d
u,t
t
t
r
r
d,r,w
w
d,r
r
t,r,w
d,u,t,o
d,r
d,u
p,r
d,u
5
w
d,r
d,t
t
r
4
d,u,t,p,r
d,u,t,r
r
r
d,t,r
r
u,p,r
6
u,t,p
d,u,r
p
u
u,t,r
d,r
p,r,w
u
t
d,u,t,r
u
u,r
u,t,r
r
7
u,t
r
r
u,p,r
p,r
p
d,r
d,p
d
8
r
d
d,u,p,r
u,t
p
p
d
u,r,w
u,r
r
u
d
t
p
r
d,r
9
r
Eg
Eg
Eg
Ag
Ap
Ap
Ar
Ar
Ep
Eg
Ep
Ap
Eg
Eg
Eg
Ap
Ap
Ar
Eg
HAp
Eg
Ap
HAp
Ap
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
10
Eg
Eg
Eg
[ek]
ba∏k.
anthropog.
sw-azjat.
[ef]
m. europ. (Karpaty)
[ek]
[ek]
medit.
p∏damer,s-p∏namer.
e-azjat.
[ek]
medit-iran-tur.
medit-iran-tur.
s,w-europ.
azjat. (Chiny)
s,e-europ,w-azjat.
hort.
hort.
hort.
p∏namer.
11
medit.
hort.
hort.
T,C
T,C
T,C
H
T
H,G
T
T
G,H
N
H,G
G,H
T
t (byl)
T
C
G,H
T
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
12
T,C
T,C?
T,C
Halina Galera
1
Canna × generalis L.H.Bailey
Cannabis sativa L.
Capsella bursa-pastoris (L.) Medik.
Cardamine chelidonia L.
Cardamine hirsuta L.
Cardaminopsis arenosa (L.) Hayek
Cardaria draba (L.) Desv.
Carduus acanthoides L.
Carex divulsa Stokes
Carex hirta L.
Carex spicata Huds.
Carlina acaulis L.
Carpinus betulus L.
Carthamus lanatus L.
Carum carvi L.
Carya cordiformis (Wangenh.) K.Koch
Centaurea cyanus L.
Centaurea dealbata Willd.
Centaurea jacea L.
Centaurea montana L.
Centaurea scabiosa L.
Cephalaria uralensis (Murr) Roem. et Schult.
Cerastium arvense L.
Cerastium glomeratum Thuill.
Cerastium holosteoides Fr. em. Hyl.
Cerastium macrocarpum Schur em. Gaertn.
Cerastium semidecandrum L.
Cerastium tomentosum L.
Cerasus avium (L.) Moench
Cerasus mahaleb (L.) Mill.
Cerasus vulgaris Mill.
Chaenorhinum minus (L.) Lange
Chaerophyllum aromaticum L.
55
u
d,u,t,p
t,r
d,u
t,p,r
t
t
d
u,p
r
p
r
t,p
d,u,r
3
r
d,u,r
d,u,t,r
d,t,r
t
u,t
u,t
d,u
u
u
t
r
r
d,u,t,r
2
d,p
u
t,p,w
d
t
d
t
t
t
t
p
d,u
d,u,r
d,p,r
d,u,t,r
4
d,p
d
t,r
d,u,t
t
u
d
d,r,w
d,t
d,u,r
u,p,r
5
r
d,u
d,u,p
d
t,r
d
d,t
t
r
p
u,r
u,p,w
u
u
u
u
d,u,t,p,r
d,t,r
d,t,r
d
r
d
7
u
t,p
d,r
d,u
d,u,t,r
r
p
u
u,r
u
t,p
t
8
9
r
r
u
d,u,p,r d,u,t,r d,u,p,r d,u,r,w
r
d,u
d,u
d,u,r
d,u
d,u,t,p d,u,t,p,r
u
d
r
u,p,r
r
d,u
w
p
t
u,p
u,t,p
d,u,p
p
6
10
Eg
Ep
Ar
Eg
Ep
Ap
Ag
Ar
Ap?
Ap
Ap
HAp
Ap
Eg
Ap
Ag
Ar
Eg
Ap
Eg
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap
Ap
Eg
Ap
Ag
Eg
HAp
Ap
[ef]
medit.
[ek]
s-europ,sw-azjat.
w-azjat.
submedit-pannoƒ.
m. europ.
c,e-p∏namer.
medit.
sw-azjat.
medit.
[ek]
se-europ,sw-azjat.
medit.
[ef]
11
hort.
azjat.
poch?
s-europ.
medit-atlant.
12
G
T
T
T?
T,H
H,C
H,G
H
H
G
H
H
M
T
H
M
T
H
H
H
H
H
C
T,H
C,H
C
T,H
C
M
M,N
M,N
T
H
1
Chaerophyllum temulum L.
Chamaecyparis pisifera (Siebold et Zucc.) Endl.
Chamaenerion angustifolium (L.) Scop.
Chamomilla recutita (L.) Rauschert
Chamomilla suaveolens (Pursh) Rydb.
Chelidonium majus L.
Chenopodium album L.
Chenopodium foliosum Asch.
Chenopodium giganteum D.Don
Chenopodium glaucum L.
Chenopodium hybridum L.
Chenopodium murale L.
Chenopodium polyspermum
var. acutifolium (Sm.) Gaudin
Chenopodium polyspermum L.
var. polyspermum
Chenopodium rubrum L.
Chenopodium schraderanum Schult.
Chenopodium strictum Roth
Chionodoxa luciliae Boiss.
Chlorophytum comosum (Thunb.) Jacq.
Chrysanthemum cfr. coronarium L.
Cicerbita alpina (L.) Wallr.
Cichorium intybus L.
Cirsium arvense (L.) Scop.
Cirsium decussatum Janka
Cirsium oleraceum (L.) Scop.
Cirsium vulgare (Savi) Ten.
Clarkia amoena (Lehm.) A.Nelson et J.F.Macbr.
Clarkia pulchella Pursh
Clarkia purpurea (Curtis) A.Nelson et J.F.Macbr.
Clarkia unguiculata Lindl.
Clematis vitalba L.
56
d,t
d,r
d
t
d,u,t,r
d,u,t,r
d,u
t,p,w
u,r,w
p
d
u,r
t,p,w
t
d,r
t,r
d,u,r,w d,u,t,r,w
u,r
d,u,p
d,u
t,o
r
5
6
p,r
7
d,r
t
t,r
u,t,r
r
d,u
u,r
d
d,u,r
u
u,t,r
d
t
u,r
u,t
u,r
u
r
d
d,r
r
d,u,t,r
d,u,r
d,u,r
d,u,r d,u,t,r
d,u,t,p,r
p,r d,u,t,p,r d,p,r
d,u,r
d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,u,t,r
r
r
r
d,r
u,r
t
u,p
u
4
p
r
u,p
p
p
d,u,p,r
d,r
d,r
d,u,t,p,r
d,u,p,r
r
3
r
u
d,u
d
u,r
d,u,r
d,u,r
d,u
2
p
r
u,p
d
d,u,p,o
u
u,r
d,u,r
d
p
d
r
r
d,p,r
d,u,p,r
8
u
u,r
r
t,p,r,w
u,p
r
u,r
d,p
d,r
d,r
u,p,r
u,r
d,u
9
Ap
Ap
Ep
Ep
Eg
Eg
Eg
HAp
Ar
Ap
HAp
Ap
Ar
Eg
Eg
Eg
Eg
Ag
Ap?
10
Ap
Eg
Ap
Ar
Ep
Ap
Ap
Eg
Eg
Ap
Ar
Ar
poch?
sw-p∏namer. (Kalifornia)
w-p∏namer.
w-p∏namer.
sw-p∏namer.
m. c-europ.
[ek]
m. n-afryk.
c-azjat.
sw-azjat.
s-afryk.
medit.
[ek]
medit-iran-tur.
resist.
medit.
s-europ-w-azjat.
n-indyjski
medit.
n-p∏namer,e-azjat.
e-azjat. (Japonia)
11
T
T
T
T
G
t (byl)
T
H
H
G
H
H
H
T
T
T
T
N
T
12
T,H
M
H
T
T
H
T
T
T
T
T
T
Halina Galera
1
Cleome spinosa Jacq.
Clinopodium vulgare L.
Coix lacryma-jobi L.
Collomia grandiflora Douglas
Commelina communis L.
Conium maculatum L.
Consolida ajacis (L.) Schur
Consolida regalis Gray
Convallaria majalis L.
Convallaria majalis L. ‘Variegata’
Convolvulus arvensis L.
Conyza canadensis (L.) Cronquist
Cordylanthus maritimus Nutt.
Coreopsis grandiflora R.Hogg ex Sweet
Coreopsis tinctoria Nutt.
Coreopsis verticillata L.
Coriandrum sativum L.
Corispermum leptopterum (Asch.) Iljin
Cornus alba L.
Cornus sanguinea L.
Cornus cfr. sericea L.
Coronilla varia L.
Corydalis cava (L.) Schweigg. et Körte
Corydalis cava f. albiflora (Kit.) Rchb.
Corydalis lutea (L.) DC.
Corydalis solida (L.) Clairv.
Corylus avellana L.
Cosmos bipinnatus Cav.
Cotoneaster dielsianus E.Pritz.
Cotoneaster divaricatus Rehder et E.H.Wilson
Cotoneaster horizontalis Decne.
Cotoneaster lucidus Schleich.
Cotula coronopifolia L.
57
r
t
r
u,p
d
p
t
d,u,t,p,w,o
u,p
d,r,o
r
p
d,u,t,p,r
d,u,t,p,r
u,t
d,u,t,r
t,r
r
u
d,u,r
d,p
3
r
d,u,t
d
d
d
2
u,t
u,p
r
d,r
d,r
d,u,p
r
u
t
d,u,t,r
d,u,t,p,r
r
u,t,r
d,p
d
4
r
w
p
d
d,u,t,r
d,u,r
p
t
r
5
u,r
u,p,r
7
d,p
p
d
u,t
d,u,t,p
d
r
d
p
r
u,r
r
u,t,p,r
d,r
d
r
d
d,u,t,r d,u,t,p,r
d,u,t,p,r d,u,t,p,r
d,u
6
d,u
u
d,u,p
p
p
r
u,r
d,u,r
u
r
8
d
d
d,u,r
p
p
p
d,u,t,p,r
d,u,p,r
u
r
u
u,r
r
9
u,r
10
Eg
Ap
Eg
Eg
Eg
Ar
Eg
Ar
Ap
Eg
Ap
Ep
Ef
Eg
Eg
Eg
Eg
Ag?
Ag
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
Ep
Ap
Ap
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
[ek]
[ek]
m. c-europ. (s-Alpy)
[ek]
[ek]
s-p∏namer.
azjat. (c-Chiny)
azjat. (Chiny)
azjat. (w-Chiny)
c-azjat.
s-afryk.
n-p∏namer.
w-p∏namer.
ce-p∏namer.
c-p∏namer.
e-p∏namer.
medit.
sw-europ.
e-europ,c,e-azjat.
[ek]
e,c-p∏namer.
11
n-p∏damer.
[ef?]
se-azjat.
w-p∏namer.
e-azjat.
medit-iran-tur.
medit.
pontyj-pannoƒ.
[ek]
hort.
12
T
H
T
T
T
H,T
T
T
G
G
G,H
T,H
T
H
T
H,T
T
T
N
N
N
H
G
G
G
G
N
T
N
N
N
N
T
1
Crambe hispanica L.
Crataegus coccinea L.
Crataegus cfr. × media Bechst.
Crataegus monogyna Jacq.
Crepis biennis L.
Crepis capillaris (L.) Wallr.
Crepis tectorum L.
Crocus sp.
Cucurbita maxima Duch. ‘Turbaniformis’
Cucurbita pepo L.
Cuphea cfr. procumbens Cav.
Cuscuta gronovii Willd. ex Schult.
Cymbalaria hepaticifolia (Poir.) Wettst.
Cymbalaria muralis P.Gaertn., B.Mey. et Scherb.
Cynodon dactylon (L.) Pers.
Cynoglossum officinale L.
Cyperus sp.
Cystopteris fragilis (L.) Bemh.
Dactylis glomerata L.
Dactylis polygama Horv.
Dahlia × cultorum Thorsrud et Reis
Datura innoxia Mill.
Datura stramonium L.
Daucus carota L. subsp. carota
Daucus carota subsp. sativus
(Hoffmann) Arcang.
Delphinium × cultorum Voss
Deschampsia caespitosa (L.) P.Beauv.
Descurainia sophia (L.) Webb ex Prantl
Dianthus armeria L.
Dianthus deltoides L.
Dianthus knappii
(Pant.) Asch. et Kan. ex Borbás
58
t
d,u,r
u,r
t,p
u,r
u,t
p
d,u,r
r
d,r
d,u,r
u
d,u
d,p
p
3
d,t,r
t
d
d
r
r
t,o
2
r
r
d
t,r
d
d,u,t,r
d,u,t
d,t,p,r,w
d
r
t,w
u
t
4
d,u,r
d,u,t,p,r
d,t
u
r
r
t,r
p
r
5
d
d
r
t,r
u
d,t,p
p
6
d,u,t,r
d,u,t,r
d,u
d,u,t,p,r
p
r
d
u
r
u,t,r
p
7
p
d,r
u,p,r
p
p,r
r
d,u,p,r
d,u,p
t
d,u,r
r,o
d
r
t,p,r,w
p
d,r
r
d,u,p
d,t
d
u
p
p
9
8
Eg
Eg
Eg
Ap
Ar
Ap
Ap
10
Eg
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap?
Ap
Eg
Eg
Eg
Eg
Ef
Eg
Ep(Ar?)
Ef
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
Eg
Eg
Ep
Ap
ba∏k.
iran-tur.
[ek]
hort.
hort.
hort.
s-p∏namer.
se-p∏namer.
hort.
s-p∏namer.
s-p∏namer.
e-p∏namer.
medit. (Korsyka)
s-europ.
s-europ.
11
medit.
p∏namer.
H
T
H
H
T
H,T
C,H
12
T
N
M
N,M
H
T,H
T,H
G
T
T
T
T
H
C,H
H
H
t (byl)
H
H
H
G
T
T
H
Halina Galera
1
Dianthus plumarius L.
Dianthus sequieri Vill.
Dianthus sp.
Digitalis purpurea L.
Digitaria ischaemum (Schreb.) H.L.Mühl.
Digitaria sanguinalis (L.) Scop.
Diplotaxis muralis (L.) DC.
Dipsacus laciniatus L.
Dipsacus sylvestris Huds.
Draba sibirica (Pallas) Thell.
Dracocephalum moldavicum L.
Dryas octopetala L.
Dryopteris filix-mas (L.) Schott
Duchesnea indica (Andrews) Focke
Ecballium elaterium (L.) A.Rich.
Echinochloa crus-galli (L.) P.Beauv.
Echinocystis lobata (F.Michx.) Torr. et Gray
Echinops exaltatus Schrad.
Echium plantagineum L.
Echium vulgare L.
Elaeagnus cfr. multiflora Thunb.
Elodea canadensis Michx.
Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyl.
Epilobium adenocaulon Hausskn.
Epilobium adnatum Griseb.
Epilobium adnatum Griseb. × Epilobium sp.
Epilobium cfr. × beckhausii Hausskn.
Epilobium × borbaseanum Hausskn.
Epilobium hirsutum L.
Epilobium montanum L.
Epilobium obscurum Schreb.
Epilobium palustre L. × Epilobium sp.
Epilobium roseum Schreb.
59
t
t
t,r
u,t,r
d
u
p
u
u,r,w
d,p
d,u,p,r,w,o
r,o
u,p
d,u
d,u,r,w
d
3
d,u,t,r
r
t,r
t
2
d
d
d
d,t,r,w
u,r
d
w
d
u
w
u
t,r,w
u
r
t,r
p
d,r
d,u,r
d
d
6
t,p,r
d,u,r
r
d,u
d,u,r
t
t
5
d,u,r
t,r
d,t,r,o
d,t,p
t,r
4
u
u
t
d,t,r
t,r
r
w
d,r
u
u
d
d,u,t,r
r
u,t,p
r
r
u
u
d,u,t,w
t
7
u
r
p
p
u,r
p
d,u
d
8
p,w
r,w
p,r
d,u,r
d
d,p,r
r
d
p,w
d,u,r
d,u
9
Ap
Ap
Ap
Ap
Ap
Ap
Ag
Ar
Ar
Ep
HAp
Ap
Eg
Eg
HAp
Ap
Eg
Eg
Ar
Ag
Ep
Eg
Ap
Eg
Ag
Ep
Ag
Ap
10
HAp
Eg
c,e-azjat.
p∏namer.
e-azjat.
n-p∏namer.
s,e-azjat.
medit.
se-azjat.
e-p∏namer.
e-europ,w-azjat.
s-europ.
w-europ.
poch?
se-azjat.
s,w-europ.
[ek]
[ek]
kauk,syber.
c-azjat,syber.
[ek]
11
[ek]
c-europ.
N
A
T
H
H,C
H
H
H
H
H,C
H,C
H
H
H
T
T
T
H
H
H
T
C
H
H
T
T
T
H
T
12
H
H
1
Epipactis helleborine (L.) Crantz
Equisetum arvense L.
Equisetum hyemale L.
Equisetum palustre L
Equisetum pratense Ehrh.
Equisetum sylvaticum L.
Eragrostis minor Host
Eragrostis multicaulis Steud.
Eragrostis pilosa (L.) P.Beauv.
Erigeron acris L.
Erigeron annuus (L.) Pers.
Erigeron flagellaris A.Gray
Erigeron speciosus (Lindl.) DC.
Erodium cicutarium (L.) L’HÈr.
Erophila verna (L.) Chevall.
Eruca vesicaria subsp. sativa (Mill.) Thell.
Eryngium campestre L.
Eryngium planum L.
Eryngium sp.
Erysimum × allionii hort.
Erysimum cheiranthoides L.
Eschscholzia californica Cham.
Eupatorium cannabinum L.
Eupatorium sp.
Euphorbia cyparissias L.
Euphorbia cfr. epithymoides L.
Euphorbia esula L.
Euphorbia helioscopia L.
Euphorbia humifusa Willd.
Euphorbia lathyris L.
Euphorbia maculata L.
Euphorbia marginata Pursh
Euphorbia myrsinites L.
60
u,t
d
u
u
d,u,r
d,u
d,u,r
d,u
u
d
r,w
d
d,u
d,u
d,u,t,r
d,t
d,t,r
d,u
d,u,t
d,t
d,u,r
d,u,t,r
5
u
d,u,t,r
d,u,t
u,r
r
d,u,t
d,u,r
t
d,u,t,p,r
d,t,p
d
t,p,r
d,u,t,p,r
d,u
d,u
d,p
4
d,u,t
t
d,u,t,r
d,u,t,r
u,r
d
t,r
d,u,t,r
d
u,t
d,u,t,r
p
3
2
d,u,p
d,u
u,p,r
d,u,t
d,u,r
r
r
d,p,r
d
d,r
d,u,t,r
d,u,r
d,t,r
d
d,u
t,p,w
d,u,t,p
6
u
u
u,p
d
r,w
d,u,t,p,r
u
u,t,r
u
d,u,t,p,r
d,u
d
u
7
u,p
d,u,t,p,r
d,u
u
u
r
u
r
u,t
d
d,u,r
d
d,u
d,u,t
8
d
d,u
r
d,u
u
d
d,u,r
r
w
r
r
r
d,t,p,r
d,u
r
d
d,u
d,p,r
d
9
10
Ap
Ap
Ap
Ap
Ap
Ap
Ep
Ep
Ag
Ap
Ag
Eg
Eg
Ap
Ap
Eg
HAp
Ap
Eg
Ag
Ar
Eg
Ap
Eg
Ap
HAp
Ap
Ar
Ep
Eg
Ep
Eg
Eg
medit.
e-azjat.
s-europ.
p∏namer.
c-p∏namer.
medit-sw,c-azjat
[ek]
poch?
poch?
w-p∏namer.
[ef]
sw-europ.
[ek]
[ek?]
n-p∏namer.
w-p∏namer.
w-p∏namer.
[ek]
se-europ.
s,e-europ,n-afryk.
s,e-europ,n-afryk.
[ek]
11
12
G
G
C
G
G
G
T
T
T
T,H
T
H
H
T,H
T
T
H
H
H
T
T
T
H
H
H,G
H
H
T
T
C,T
T
T
H
Halina Galera
1
Euphorbia peplus L.
Euphorbia seguieriana Neck.
Euphrasia stricta D.Wolff ex J.F.Lehm.
Fagopyrum esculentum Moench
Fagopyrum tataricum (L.) Gaertn.
Fagus sylvatica L.
Fagus sylvatica f. purpurea (Aiton) C.K.Schneid.
Falcaria vulgaris Bernh.
Fallopia convolvulus (L.) A.Löve
Fallopia dumetorum (L.) Holub
Festuca arundinacea Schreb.
Festuca cinerea Vill.
Festuca gigantea (L.) Vill.
Festuca ovina L.
Festuca pratensis Huds.
Festuca rubra L.
× Festulolium adscendens (Retz.) Asch. et Graebn.
Ficaria verna Huds.
Filipendula ulmaria (L.) Maxim.
Filipendula vulgaris Moench
Foeniculum vulgare Mill.
Fragaria × ananassa Duchesne
Fragaria vesca L.
Fraxinus excelsior L.
Fraxinus pennsylvanica Marshall
Fumaria officinalis L. subsp. officinalis
Fumaria officinalis subsp. wirtgenii (Koch) Arcang.
Fumaria schleicheri Soy.-Will.
Fumaria vaillantii Loisel.
Gagea lutea (L.) Ker Gawl.
Gagea minima (L.) Ker Gawl.
Gagea pratensis (Pers.) Dumort.
Gaillardia × grandiflora Van Houtte
p
u,r
d
61
t,r
d,u,r
u,t,r
u,r
d
d,u,p
d
u,p
d,u,p,r
d,u,p
d,u,p,r
u,t,p
d,u,t,p
r
d
d
d,t
t,p
d,u,w
u
t
d,p
u,r
d,u
r
4
d
t
u,t
d,u
u
p,w
u
r
d,u
d
u
d
3
d,u,t,p,r
2
d,r
d
d
r
d,u,w
p
d,u,r
5
d,u
d,u,t,p
t,p
d,u,t,r
u,p,r
d,u,r
d,u,t,p,r
p
t,r
d,p,r
u
6
d,u,p,r
d,u
u,t,p
r
u
u,r
p,r
p
d
d
u,t
u,t,p
t,r
t,p
p
u
u
d,t,p,r
d,u,p,r
7
r
t
d
d,r
d,u,p
d,u,p
r
d,p,r
d,u,p,r
u,p
d,u,p
d,u,p
p,r
u,p
d,u,p
r
d,u,t,p,r d,u,t,p,r
w
t
r
p
d,p,r
u,r
8
9
d,u,t,p,r d,u,t,p,r
10
Ar
Eg
Ap
Eg
Eg
HAp
Eg
Ap
Ar
Ap
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
Eg
Eg
Ap
Ap
Ag
Ar
Ar
Ar
Ar
Ap
Ap
Ap
Eg
hort.
e-p∏namer.
medit.
medit.
iran-tur.
iran-tur.
[ek]
medit.
hort.
hort.
ws-europ.
[ef]
c-azjat.
c-azjat,syber.
[ek]
hort.
[ek]
poch?
11
medit.
europ.
12
T
H
T
T
T
M
M
H
T
T
H
H
H
H
H
H
H
G
H
H
H,T
H
H
M
M
T
T
T
T
G
G
G
H,T
1
Galanthus nivalis L.
Galega officinalis L.
Galeobdolon luteum Huds.
Galeobdolon luteum Huds. ‘Florentinum’
Galeopsis angustifolia (Ehrh.) Hoffm.
Galeopsis bifida Boenn.
Galeopsis ladanum L.
Galeopsis pubescens Besser
Galeopsis tetrahit L.
Galinsoga ciliata (Raf.) S.F.Blake
Galinsoga parviflora Cav.
Galium aparine L.
Galium mollugo L.
Galium verum L.
Gaura biennis L.
Gaura lindheimeri Engelm. et A.Gray
Gazania × hybrida hort.
Gentiana cruciata L.
Geranium cfr. macrorrhizum L.
Geranium molle L.
Geranium phaeum L.
Geranium pratense L.
Geranium pusillum Burm.f. ex L.
Geranium pyrenaicum Burm.f.
Geranium robertianum L.
Geranium sanguineum L.
Geranium sibiricum L.
Geum rivale L.
Geum urbanum L.
Gilia achilleifolia Benth.
Gladiolus × hybridus hort.
Glaucium corniculatum (L.) Rudolph
Glaucium flavum Crantz
62
t,r
u
u
u,t,r
u,r
t
u
d,u,t,r
r
d,t
r
2
t,o
t,p,r,w
d,u,t
d,t,p
u,p,r,w
w
d,u,t,p
t,p
r
d,u,t,p,r
d,r
p
d,r
3
d,t,p,w
p
t,w
d,u,t,r
d,t,p
d,u,p
d,p
u
d,u,p
d,u,t,r
d,t,p,r,w
d,t
r
u
r
u
p
4
d
d,p,r
p
d
d,t,r
u,p
d
r
d,u,r
d,u,r
u,r
u
d,u,t,r,w
5
r
u
d,u,t,r,o
7
u
d
d,t,p,r
d,t,p
t
t
d
u,t,p,r
t,p,r
d
u
u,p,r
d,u,t,p,r
o
t,p
d,u,p,r
r
d,p,r
r
u,t,r
d,u,t,p,r u,t,p,r
d,u,p,r d,u,t,r
r
d,u,t,p,r
t
6
p
w
d,u,p,r
u,t,r
d,t,p,r
d,u,p,r
d,p,r
u
u,t
p
r
d,u
p,r
8
u,p
t,p,r
r
d,t,r
u
d,r
u
d,u,t,p,r
d,u,r
r
9
p
d,u
10
Ap
HAp
Ap
Eg
HAp
Ap
Ap
Ap
Ap
Ep
Ep
Ap
Ap
Ap
Eg
Eg
Eg
Ap
Eg
Ar
HAp
Ap
Ar
Ag
Ap
Ap
Ep
Ap
Ap
Eg
Eg
Eg
Eg
w-p∏namer. (w-Kalifornia)
hort.
s-europ.
s-europ.
[ek]
e-europ,w,e-azjat.
[ef]
iran-tur.
s-europ.
c-p∏namer.
cs-p∏namer.
hort.
[ek]
m. s-europ.
medit-iran-tur.
[ek]
m. s-p∏namer.
m. s-p∏damer, p∏damer.
11
[ek]
[ek]
[ek]
hort.
[ek]
12
G
H
C
C
T
T
T
T
T
T
T
T
H
H
T
H
T
H
H,C
T
H
H
T
H
T,H
H
H
H
H
T
G
T
H,T
Halina Galera
1
Glechoma hederacea L.
Gleditsia triacanthos L.
Glyceria fluitans (L.) R.Br.
Gnaphalium luteo-album L.
Gnaphalium sylvaticum L.
Gnaphalium uliginosum L.
Grindelia squarrosa (Pursh) Dunal
Gypsophila muralis L.
Gypsophila paniculata L.
Gypsophila sp.
Hedera helix L.
Helianthella quinquenervis (Hook.) A.Gray
Helianthemum nummularium (L.) Mill.
Helianthemum sp.
Helianthus annuus L.
Helianthus tuberosus L.
Helichrysum arenarium (L.) Moench
Heliopsis helianthoides (L.) Sweet
Heliotropium europaeum L.
Hemerocallis × hybrida hort.
Hepatica nobilis Schreb.
Heracleum mantegazzianum Sommier et Levier
Heracleum cfr. sosnovskii Manden.
Heracleum cfr. wilhelmsii Fisch. et Ave-Lall.
Heracleum sphondyllium L.
Herniaria glabra L.
Hesperis matronalis L. subsp. matronalis
Hibiscus trionum L.
Hieracium aurantiacum L.
Hieracium caespitosum Dumort
Hieracium lactucella Wallr. × Hieracium sp.
Hieracium pilosella L.
Hieracium piloselloides Vill.
63
d,t
d
d,t,p
t
t
t,p
r
u,t
t,p,r
d
u,t
r
r,w
t
r,o
d,r
t,r
5
d,t,p,r
d
w
d
u,r
t
p,o
d
d,p,r
d,r
r
u
r
d
4
d,t,p,r
d
d,t
d,u
d,u,t,p,r,w
r
p,r
3
d,u,t,p
d,u,p,r
r
u,t
t,r
r
t
r
d
t,o
t
t,r
d
r
d,t
r
r
u
2
t
d,t
t
d,t,p,r
p
p
d
t,r
r
d,p
6
d,t,r
d,t,p
d,p
d,u
r
d,t
u,r
d,u,r
d
d,u,t,r
d
d,u,r
d,r
7
d,u,t,p,r
d
p
r
p,o
d,p
d
8
p,r
d,t,p
t,p,w
d
r
r
p
r
d,u
d,r,w
9
d,t,p,r
r
Ap
Ap
Eg
Ag
Ap
Eg
Ef
Eg
Ap
Ag
Ag
Eg
Ap
Ap
Ep
Eg
HAp
Ap
10
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap
Eg
Ap
HAp
Eg
Ap
Eg
Ap
s-europ.
s,c,e-europ.
[ek?]
s-p∏namer.
p∏namer.
[ek]
p∏namer.
medit.
hort.
[ek]
kauk.
kauk.
kauk.
[ek]
w-p∏namer.
[ek]
[ek]
c-p∏namer.
e-p∏namer.
[ef]
11
C
H
C
C
T
G
H
H
T
G
H
H
H
H
H
H,T
T
T
H
H
H
H
H
12
G,H
M
A,H
T
H
T
H
T
C
1
Hieracium × stoloniflorum Waldst. et Kit.
Hieracium umbellatum L.
Hippophae rhamnoides L.
Holcus lanatus L.
Holosteum umbellatum L.
Hordeum jubatum L.
Hordeum murinum L.
Hordeum vulgare L.
Hosta sp.
Humulus lupulus L.
Hyacinthoides hispanica (Mill.) Rothm.
Hyacinthoides hispanica (Mill.) Rothm. ‘Alba’
Hyoscyamus niger L.
Hypericum maculatum Crantz
Hypericum perforatum L.
Hypochoeris radicata L.
Hyssopus officinalis L.
Hyssopus officinalis L. ‘Roseus’
Iberis amara L.
Iberis umbellata L.
Impatiens balsamina L.
Impatiens glandulifera Royle
Impatiens glandulifera f. albida hort.
Impatiens parviflora DC.
Inula britannica L.
Inula conyza DC.
Inula helenium L.
Ipomoea purpurea (L.) Roth.
Iresine herbstii Hook.f.
Iresine lindenii Van Houtte
Iris × hybrida hort.
Isatis tinctoria L.
Isopyrum thalictroides L.
64
d
u,t,p,r
u,r
d,u,p,r
u,r
d,u,t
t,p
d,u,t,r
t
u
u,r
d,p
3
d,u
d,u,p,r
u
u
d
d,u,t
d
d
2
t,r
t
r
r
u
d,u,p,r
d
d
r
r
d,u,p
t
p,r
p
4
t
u
u
d
d,u,p,r
p
d,r
d,u,r
6
p
t,p
u
d,p
7
d
8
r
r
d,u,p,r
r
u,r
u
r
r
d,r
u,p,r
d,u
r
p,r
d
r
r
d,u
u,t,p,w
d,t,p
r
u,r
d,t,p,r
w
9
p
r
u,p,r
u,r
r
d,u,p,r u,p,r,w
u
d,u,p,r d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,u,p,r
u,t
u
r
r
u
t,r
d,u,t
5
10
HAp?
Ap
HAp
Ap
Ap
Ep
Ar
Eg
Eg
Ap
Eg
Eg
Ar
Ap
Ap
Ap
Ag
Eg
Eg
Eg
Eg
Ag
Ag
Ag
Ap
HAp
Ag
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Ap
s,se-europ.
hort.
w-europ.
medit.
se-azjat.
m. c-azjat. (Himalaje)
hort?
c,e-azjat.
[ek]
[ek]
e-europ,c-azjat.
s-p∏namer.
s-p∏damer. (Brazylia)
sw-p∏damer. (Ekwador)
hort.
w,s-europ.
[ek]
sw-europ,n-afryk.
hort.
iran-tur.
p∏damer.
medit-iran-tur.
s,w-azjat.
[ek]
11
12
H
H
N
H
T
T
T
T
G
H
G
G
T,H
H
H
H
C
C
T
T
T
T
T
T
H
H
H
T
T
T
G
T
G
Halina Galera
1
Iva xanthiifolia Nutt.
Ixiolirion kolpakovskianum Regel
Jasione montana L.
Juglans ailantifolia Carriere
Juglans nigra L.
Juglans regia L.
Juncus articulatus L. em. Richt.
Juncus bufonius L.
Juncus effusus L.
Juncus inflexus L.
Juncus tenuis Willd.
Kitaibela vitifolia Willd.
Knautia arvensis (L.) J.M.Coult.
Kochia scoparia (L.) Schrad.
Laburnum alpinum (Mill.) Bercht. et J.Presl
Laburnum anagyroides Medik
Lactuca sativa L.
Lactuca sativa var. crispa L.
Lactuca serriola L.
Lamarckia aurea (L.) Moench
Lamium album L.
Lamium amplexicaule L.
Lamium maculatum L.
Lamium maculatum L. ‘Argenteum’
Lamium maculatum L. ‘Roseum’
Lamium purpureum L.
Lapsana communis L.
Larix sp.
Lathyrus latifolius L.
Lathyrus pratensis L.
Lathyrus sylvestris L.
Lathyrus tuberosus L.
Lavandula angustifolia Mill.
65
r
t
u,t,r
t
u
d,u,t,r
u,t,w
d,u,t,p,r,w
d,u,t,r
d,t,p,r,w
d
d,u,t,p,r
d,u,p,r
d,u,t,r,w
r
r
t
4
r
d
d
d,u,r
w
r
o
3
u,t,r
d,u,t,r
d,t
u,t,r
d,u,t,r
d
t
2
d,p,r
d,u,p
r
d,r
6
t,r,w
d,t
d
d,t
u,t
r
d,t,p,r
d,u,t,r
d,p,r
d,u,r
d
d,u,t,p,r u,t,r
d,p,r u,t,p,r
d,u,t,p
u,r
p,r
d,u
w
t,p,r
w
d,u,r
5
d,p,r
d,r
p
p
8
d,u,t,r
d,u,t,r
r
r
d,p
u
w
w
w
r
r
9
u
u
d,u,t,r d,u,t,p,r d,u,t,p,r
d,p,r
u,p
u
d
d,u,t
p
r
d,u,t,r
p,r
u
u
d,u,r
p,r,w
p
7
u,r
u
HAp
Ap
Ap
Ar
Eg
10
Ep
Eg
Ap
Eg
Eg
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap
Ag
Eg
Ap
Ag?
Eg
Eg
Eg
Eg
Ar
Eg
Ar
Ar
Ap
Eg
Eg
Ar
Ap
[ek]
iran-tur-pontyj-pannoƒ.
medit.
[ek]
e-europ,w-azjat.
s-europ.
subatlant-submedit.
hort.
hort.
medit-iran-tur.
medit.
iran-tur-eurosyber.
medit-iran-tur.
[ek]
hort.
hort.
medit.
p∏namer.
ba∏k.
wyspy e-azjat.
e-p∏namer.
s,e-europ,w,c-azjat.
11
p∏namer.
c-azjat.
12
T
G
H
M
M
M
H
T
H
H
H
H
H
T
N,M
M,N
T,H
T
T,H
T
H
T
H
H
H
T,H
H,T
M
H
H
H
G,H
N
1
Lavathera thuringiaca L.
Layia platyglossa (Fisch. et C.A.Mey) A.Gray
Legousia speculum-veneris (L.) Chaix
Lemna minor L.
Lemna trisulca L.
Leontodon autumnalis L.
Leonurus cardiaca L. subsp. cardiaca
Leonurus cardiaca subsp. villosus
(Desf. et Spreng.) Hyl.
Lepidium densiflorum Schrad.
Lepidium ruderale L.
Lepidium sativum L.
Leptinella squalida Hook.f.
Leucanthemum vulgare Lam.
Levisticum officinale W.D.J.Koch
Ligularia dentata (A.Gray) H.Hara ‘Othello’
Ligustrum vulgare L.
Lilium × hybridum hort.
Limonium sp.
Linaria genistifolia (L.) Mill.
Linaria repens (L.) Mill.
Linaria vulgaris Mill.
Linosyris vulgaris Cass.
Linum austriacum L.
Linum catharticum L.
Linum flavum L.
Linum hirsutum L.
Linum perenne L.
Linum usitatissimum L.
Linum usitatissimum f. leucanthum Maly
Lithospermum arvense L.
Loasa tricolor Ker-Gawl.
Lobelia erinus L.
d,u,w
u,t
66
d
d,u
u,t
d
d,u
d
u
u,p
d
d,u
d
d
r
r
t,r
r
d,t,r
d,u,t,r
d
r
r
d,t,r
p
r
d
d,u
d,t,r
r
o
d
r
u,t
d,r
t
r
6
t
t,p
u
w
w
5
w
w
d,t,r
d
4
t,r
3
o
t
u,r
2
d,r
r
d,t,r
d
r
d,r
d
d
d
d
t
d,u,t,p,r
u
d,u
d
d,r
p
r
u
u,t
t,p,r
w
7
r
t
8
d,u
r
r
p
w
9
Ar
Ep
Ar
Eg
Eg
Ap
Eg
Eg
HAp
Eg
Eg
Eg?
Ep
Ap
HAp
Eg?
Ap
HAp
HAp
Ag
Eg
Eg
Ar
Eg
Eg
10
HAp
Eg
Eg
Ap
Ap
Ap
Ar
[ek]
[ek]
se-europ.
medit.
hort?
medit-iran-tur.
nw-p∏damer. (Chile)
s-afryk.
[ek]
pontyj.
europ.
w-europ.
iran.
hort.
[ek]
hort.
pontyj-pannoƒ.
p∏namer.
iran-tur.
n-afryk.
nowozelandzki
anthropog.
11
[ek]
w-p∏namer. (Kalifornia)
se,s-europ.
H
T,H
T,H
T
H
H
H
H
N
G
H
H
G
G,H
H
H
T
H
H
H
T
T
T
T
T
12
H
T
T
A
A
H
H
Halina Galera
1
Lobelia siphilitica L.
Lobularia maritima (L.) Desv.
Lolium perenne L.
Lolium remotum Schrank
Lopezia racemosa Cav.
Lotus corniculatus L.
Lotus uliginosus Schkuhr
Lunaria annua L.
Lunaria rediviva L.
Lupinus luteus L.
Lupinus cfr. pilosus Murr.
Lupinus polyphyllus Lindl.
Luzula campestris (L.) DC.
Lychnis chalcedonica L.
Lychnis coronaria (L.) Desv.
Lychnis flos-cuculi L.
Lycopersicon esculentum Mill.
Lycopus europaeus L.
Lysimachia nummularia L.
Lysimachia nummularia L. ‘Aurea’
Lysimachia punctata L.
Lysimachia vulgaris L.
Lythrum salicaria L.
Macleaya cordata (Willd.) R.Br.
Macleaya microcarpa (Maxim.) Fedde
Mahonia sp.
Malus domestica Borkh.
Malva alcea L.
Malva moschata L.
Malva neglecta Wallr.
Malva sylvestris L.
Matricaria maritima subsp. inodora (L.) Dostál
Matthiola longipetala subsp. bicornis
(Sibth. et Sm.) P.W.Ball
67
d,u,t,r
r
u,t,r
d,u,t,r
d
r
d,u,p,r
t
r
u,r
w
d,t,p,w
d
w
w
d,p,r,w
u
u,p
t,p
p
p,o
d
d,u,t,r
d,t
d
d
w
t
r
w
d,t,p,r,w
d,t
t
u
t
t
d,u
d,u
d
d,t
d,u,r
d,t,p,r,w
d
u,t,r
4
3
2
d,u,r
d,u,r
r
w
r,w
u
w
u,w
t,r
t
t
o
d,u,t,r
5
d,u
r
r
d,t,r
r
d,u
t
t
d,r
d,t,r
t
u,t
d,r
6
d,u,r
d,p
8
u
d,u
d,r
t
u,r
d,u
u,p,r
9
r
r
r
t
u,t,r
d,u,t,r
u,t,r
d,u,r
r
d
d,u,r
r,w
u,t,p,w d,u,t,p,r d,t,p,w
d
w
t,w
w
d,t,r
w
u
d
d,t,w
d,u,r
u
d,u,r
r
u,t
t
u
u,t,p,r
r
7
Eg
10
Eg
Eg
Ap
Ar
Eg
Ap
Ap
Eg
Ap?
Eg
Eg
Ag
Ap
Eg
Eg
Ap
Ep
Ap
Ap
Eg
Ag
Ap
Ap
Eg
Eg
Eg
Eg
Ar
Ep
Ar
Ar
Ar
medit.
hort.
s-europ.
w-europ.
iran-tur.
medit.
resist.
c,e-azjat.
azjat. (c-Chiny)
hort.
se-europ.
e-europ,s-syber.
se-europ,medit.
[ef]
p∏damer.
medit.
[ek]
medit.
e-medit.
w-p∏namer.
anthropog.
s-p∏namer.
11
e-p∏namer.
medit.
T
12
H
H,T
H
T
T
H
H
T
H
T
T
H
H
H
H
H
T
H,A
C
C
H
H
H
H
H
N
M
H
H
T,H
H
T
1
Meconopsis cambrica (L.) Vig.
Medicago falcata L.
Medicago lupulina L.
Medicago sativa L.
Medicago × varia Martyn
Melandrium album (Mill.) Garcke
Melandrium rubrum (Weigel) Garcke
Melica altissima L.
Melilotus alba Medik
Melilotus officinalis (L.) Pall.
Melissa officinalis L.
Mentha arvensis L.
Mentha × citrata Ehrh.
Mentha longifolia (L.) L.
Mentha rotundifolia (L.) Huds.
Mentha × verticillata L.
Mercurialis annua L.
Mesembryanthemum crystallinum L.
Mimulus cfr. luteus L.
Minuartia hybrida (Vill.) Schischk.
Mirabilis nyctaginea (Michx.) Mac Mill.
Miscanthus sacchariflorus (Maxim.) Hack.
Misopates orontium (L.) Raf.
Moehringia trinervia (L.) Clairv.
Montia perfoliata (Donn ex Willd.) Howell
Muscari azureum Fenzl
Muscari botryoides (L.) Mill.
Muscari neglectum Guss. ex Ten.
Mycelis muralis (L.) Dumort.
Myosotis arvensis (L.) Hill
Myosotis sparsiflora Pohl
Myosotis stricta Link. ex Roem. et Schult.
Myosotis sylvatica Ehrh. ex Hoffm.
68
d,t,p,r
u
t
o
u,r
u,p
r
d,u,p,r
d
p
r
u,t
p
u,p
t
u
u,p
d
t
d,u,t,r
d
d,u,t,r
t
d,u,t,r
3
2
d,t
d,p
u,t,p
p
r
t
r
d,r
d,u,t,r
d
d,u,t,r
t
4
6
7
d,t
p
p
w
u
d,u,r
d,u,t,r
u,t
d,t,p,r
t,r
t
d
d,u
r
d,t,p,r
u
r
u
t,p
d,t,r
u,p,r
u
w
w
t,r
r
d
d,r
d,u,t,p,r
d,p
d,u,t,r d,u,t,p,r d,u,t,r
t,r
t,r
r
5
d
d,u,p,r
d
u
d,u,p,r
u
u,t,r
r
d
d,p,r
d
u,p
r
8
u,p,r
u
r
u
p
r
d,u
d,u,r
u
u,r
r
9
d
10
Eg
Ap
Ap
Ag
Ag
Ar
Ap
Eg
Ap
Ap
Eg
Ap
Eg
Ap
Eg
Ap
Ag
Eg
Eg
Ef
Ep
Eg
Ar
Ap
Eg
Eg
Eg
Eg
Ap
Ar
Ap
Ap
Ap
[ek]
medit-c-azjat.
w-p∏namer.
sw-azjat.
s-europ,s,w-azjat.
submedit.
sw-europ.
s-afryk.
nw-p∏damer. (Chile)
s-europ.
c-p∏namer.
e-azjat.
medit.
s-europ.
hort.
w,s-medit.
se-europ.
s-azjat.
anthropog.
poch?
11
w-europ.
12
H
H
T,H
H
H
H
H
H
H,T
H
H
G,H
H
H
H
H
T
T
H
T
H?
G
T
H,T
T
G
G
G
H
T,H
T
T
H
Halina Galera
1
Myosotis sylvatica var. culta Voss-Vilmorin
Myosoton aquaticum (L.) Moench
Myosurus minimus L.
Myrrhis odorata (L.) Scop.
Narcissus – Double div.
Narcissus – Large cupped div.
Narcissus – Poeticus div.
Narcissus – Trumpet Daffodils div.
Narcissus bulbocodium L.
Nepeta cataria L.
Nepeta cataria var. citriodora (Becker) Balb.
Nepeta mussinii Spreng. ex Henckel
Nicandra physalodes (L.) Gaertn.
Nicotiana rustica L.
Nicotiana × sanderae Sander
Nigella damascena L.
Nonea lutea (Desv.) Rchb.
Nonea rosea (M.Bieb.) Link
Odontites serotina (Lam.) Rchb.
Oenanthe aquatica (L.) Poir.
Oenothera biennis L.
Oenothera biennis L. × Oenothera rubricaulis Kleb.
Oenothera cfr. × fallax Renner em. Rostaƒski
Oenothera × hoelscheri Renner ex Rostaƒski
Oenothera cfr. parviflora L.
Oenothera tetragona Roth
Onobrychis viciifolia Scop.
Ononis spinosa L.
Onopordum acanthium L.
Origanum vulgare L.
Ornithogalum nutans L.
Ornithogalum umbellatum L.
Ornithopus sativus Brot.
69
d,t
d,u
t,r
t,o
u
d,r
u
d,u,t,r
d,t
u
u
t
2
d,u,t,p
u
r
d,u,r
u
r
d,u
d,u,r
p
p
3
u,t,p,r
w
t
d,u
r
d
t
r
d,u,r
d,u,t,p,r,o
t,r
r
d
u,r
u,t,p,r
u,t,p
t
u,t,p,r,w
d
4
d
d,t
r
d,r
r
d
u,t,r
5
d,u,t,r
t
u,t
t,r
d,u,r
r
6
u,r
r
r
u,r
t,r
d
w
d,u,t,p,r
u,r
u
r
d,u,r
r
u,r
u,p,r
u
7
r
u,t,p,r
u,p
r
u
u
8
d,u
d,u,t,p
u,r
r
r
u
u
p
u
r
9
10
Eg
Ap
Ap
Ag
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Ar
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Ap
Ap
Ap
Ep
Ep
Ep
Ep
Eg
Ag
Ap
Ar
Ap
Eg
HAp
Eg
anthropog.
anthropog.
anthropog.
es-p∏namer.
es-p∏namer.
s,se-europ.
[ek?]
medit-iran-tur.
[ek]
s,e-europ-medit.
[ek]
medit.
m. c-europ. (Alpy)
hort.
hort.
hort.
hort.
sw-europ, nw-afryk.
medit-iran-tur.
hort.
sw-azjat.
w-p∏damer.
p∏damer?
hort.
medit.
se-europ.
kauk.
11
hort.
12
H
G,H
T
H
G
G
G
G
G
H
H,C
H,C
T
T
T
T
T
T
T
A,H
H
H
H
HT
H
H
H
H,N
H
H,C
G
G
T
1
Orobanche lucorum A.Br.
Oxalis corniculata L.
Oxalis corniculata var. repens (Thunb.) Zucc
Oxalis corniculata var. repens f. purpurea Parl.
Oxalis deppei Lodd ex Sweet
Oxalis dillenii Jacq.
Oxalis fontana Bunge
Oxalis stricta L.
Oxalis stricta f. cymosa Wiegand
Oxyria digyna (L.) Hill
Padus avium Mill.
Padus serotina (Ehrh.) Borkh.
Padus virginiana Mill.
Paeonia × cultorum hort.
Panicum capillare L.
Panicum cladenstinum L.
Panicum miliaceum L.
Papaver argemone L.
Papaver bracteatum Lindl.
Papaver dubium L.
Papaver orientale L.
Papaver rhoeas L.
Papaver somniferum L.
Parietaria officinalis L.
Parietaria pennsylvanica Muhl. ex Willd.
Parthenocissus inserta (A.Kern.) Fritsch
Pastinaca sativa L.
Pelargonium graveolens L’Her. ex Aiton
Pennisetum sp.
Perilla frutescens (L.) Britton ‘Atropurpurea’
Petasites hybridus (L.) Gaertn., B.Mey. et Scherb.
Petasites spurius (Retz.) Rchb.
Petrorhagia saxifraga (L.) Link
70
d,t
u
d,u,r
t
r
u,t,r
r
u,r
r
d
2
p,w
p
p
d,u,p,r,w
d,p,r
u,t
d,u
d,r
p
d,u
u,p
u
u
u
3
r
u
r
t
u,t,r
o
r
d,r
d,u,p
t,p
u
r
4
d,p,r
p,r
t
u,p
r
d
u
t
r
p,r
u
5
r
d,t,r
u,r
r
u,t
d,p,r
t,r
r
d
d,u
u
d,p,r
r
r
d,u
6
d,u
u
d,p,r
d,r
r
u,t,r
u,r
d
p
p
u,p,r
p,r
u
d,u
u
7
d
p
u,p,r
r
r
r
d,u,r
p
d,u,p,r
r
d
8
p
d
d
r
r
d,u
u,r
r
r
d,u
u
d,u
d,u,t
u
d,u,r
u
p
9
10
Eg?
Ep
Ep
Ep
Eg
Ep
Ep
Ep
Ep
HAp
Ap
Ag
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
Ar
Eg
Ar
Eg
Ar
Eg
Ar
Ep
Ag
Ap
Eg
Eg
Eg
Ap
Ap
Ag
hort.
[ek]
[ek]
s,se-europ.
s-afryk.
e-p∏namer,n-p∏damer.
p∏namer.
hort.
p∏namer.
e-p∏namer.
azjat.
medit-iran-tur.
sw-azjat.
medit-iran-tur.
sw-azjat.
medit-iran-tur.
azjat.
medit.
p∏namer.
e-p∏namer.
11
m. c.europ. (Alpy)
s-europ.
s-europ?
s-europ?
s-p∏namer.
e-p∏namer.
p∏namer.
e-p∏namer.
e-p∏namer.
[ek]
T
G,H
G
C
12
G
H
H,T
H,T
G
H,T
G,T
T
T
H
M,N
M,N
M,N
G
T
H
T
T
G
T
T
T
T
H
T
N
H
t (pkrz)
Halina Galera
1
Petroselinum crispum (Mill.) A.W.Hill.
subsp. crispum
Petroselinum crispum subsp. tuberosum
var. breve Alef.
Petunia × hybrida hort.
Peucedanum oreoselinum (L.) Moench
Peucedanum cfr. verticillare (L.) K.Koch ex DC.
Phacelia tanacetifolia Benth.
Phalaris arundinacea L.
Phalaris arundinacea L. ‘Picta’
Philadelphus coronarius L.
Phleum pratense L.
Phlox paniculata L.
Phlox subulata L.
Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.
Physalis alkekengi L.
Physalis ixocarpa Brot. ex Hornem.
Phytolacca cfr. acinosa Roxb.
Picea glauca Voss
Picris hieracioides L.
Pimpinella saxifraga L.
Pinellia tuberifera Ten.
Pinus mugo Turra
Pinus sylvestris L.
Pisum sativum subsp. arvense
(L.) Asch. et Graebn.
Pisum sativum L. subsp. sativum
Plantago afra L.
Plantago arenaria Waldst. et Kit.
Plantago coronopus L.
Plantago lanceolata L.
Plantago major L.
Plantago major L. ‘Purpurea’
Plantago maritima L.
71
d,u,t,r
d,u,t,r
u
u
d
u
u
r
d,r
r
2
d,u,t,p,r,w
d,u,t,p,r,w
d
r
t
d,u,p
r,w
u
u
d,t,p,r
d,u,t,p,r
d
d,t,p
t
t,w
u,r
d
d,t,r
d,u,t,r
d
r
u,r
d,r,w
t,r
d
t
t,r,w
r
r
r
d
d
5
4
3
d
d,t,r
d,u,t,r
t
t
d,u,p,r
u,p,r
w
u
6
8
r
d,u
d,r
9
d,t,p
d,t
d,u,t,p,r
d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,u,t,p,r,w
d
d,u,r
d
u
r
r
u
d,u,r
u,t,p,r
u
d,r
r
u,r
d
r
p
r
d,r
7
Eg
Eg
Eg
Ap
HAp
Ap
Ap
Eg
HAp
Eg
Eg
Ap
Eg
Eg
Ap
Eg
Eg
Ap
Eg
Eg
Ap
Ag
Eg
Eg
Ag
Ap
Ap
Eg
HAp
Ap
Eg
10
hort.
[ek]
hort.
hort.
medit.
[ek]
[ek]
c,e-azjat.
[ek]
[ek]
se-europ,sw-azjat.
s-p∏namer.
c,e-azjat.
n-p∏namer.
w-p∏namer.
p∏namer.
s-europ.
s-p∏namer.
[ef]
hort.
s,e-europ.
hort.
hort.
hort.
11
T
T
T
T
T,H
H
H
H
H
T,H
T
H
H
T
G,H
G,H
N
H
H
H
G,A
T
T
H
M
H
H
G
N
M
T,H
12
1
Plantago media L.
Plantago sempervirens Crantz
Poa angustifolia L.
Poa annua L.
Poa bulbosa f. vivipara Koeler
Poa compressa L.
Poa nemoralis L.
Poa palustris L.
Poa trivialis L.
Polemonium coeruleum L.
Polygonatum multiflorum (L.) All.
Polygonatum odoratum (Mill.) Druce
Polygonatum verticillatum (L.) All.
Polygonum amphibium L.
Polygonum amplexicaule D.Don
Polygonum aviculare L.
Polygonum hydropiper L.
Polygonum lapathifolium subsp. brittingeri
(Opiz) Rech.f.
Polygonum lapathifolium L.
subsp. lapathifolium
Polygonum lapathifolium subsp. pallidum
(With.) Fr.
Polygonum minus Huds.
Polygonum mite Schrank
Polygonum persicaria L.
Populus alba L.
Populus balsamifera L.
Populus × euramericana Guinier
Populus nigra L.
Populus tremula L.
Portulaca grandiflora Hook.
Portulaca oleracea L. subsp. oleracea
Portulaca oleracea subsp. sativa (Haw.) Celak.
u
p
d
72
u
d,u
t
d
d
d,u,p,r
d,u
d,u,t
d,p,r
u,t,r
d
d,u,r
u,t
r
u
d,u,t,r
u,p,r
d,p,r
p,r
w
d,u
d,t,p,r,w
r
u,p
3
2
d
d
d,u,r
d,u,r
r
d,u,t,r
r
r
d,u,r
d,p
d
d,r
p,r
u,r
d,p
r
w
r
d
d,u,r
6
d,t,p
d
t,p
5
d,p,r
d,u
d,u,r
u
u,t,r
d,p
r
d,u,r
u,r
u
d,u,r
r
7
u,t,r
d,u,r
d,u
u,p
r
d,p,r
r
8
d,u,r
d,u,r,o
d,u,r
d
r
d,p,w
u,r
d
r
r
9
Ap
Ap
Ap
Ap
Ap
Eg
Eg
Ap
Ap
Eg
Ep
Eg
Ap
Ap
10
Ap
d
d
Eg
u,p,r
Ap
d,u,t,r
d,u,t,r
d,u,r d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,u,t,p,r,w Ap
d
d
Ap
d,u,r
d,u,r
d,u,p d,u,t,p,r
d
r
Ap
p,r
t,p,r
d,p,r
p
Ap
r
u,r
r,w
Ap
t
d,u,r
p
Ap
r
d,u
HAp
p
p
Ap
t
t,p
Ap
p
Ap?
d,t
d,t,r,w
d,u,t
w
Ap
Eg
d,u,t,p,r,w d,u,t,r d,u,t,p,r d,u,t,r
d,p,r
d,u,r
Ap
u
Ap
4
d,t
d
p∏damer.
s-azjat,n-afryk.
hort.
p∏namer.
anthropog.
m. c-azjat.(Himalaje)
[ek]
[ek]
[ek]
[ek]
s-europ.
11
T
T
T
T
M
M
M
M
M
T
T
T
T
T
12
H
C
H
T,H
H
H
H
H
H,C
H
G
G
G
A,G
H
T
T
Halina Galera
1
Potentilla alba L.
Potentilla anserina L.
Potentilla arenaria Borkh.
Potentilla argentea L. s.l.
Potentilla bifurca L.
Potentilla collina Wibel
Potentilla fruticosa L.
Potentilla cfr. inclinata Vill.
Potentilla intermedia L. non Wahlenb.
Potentilla recta L.
Potentilla reptans L.
Potentilla supina L.
Potentilla cfr. thuringiaca Bernh. ex Link
Primula elatior (L.) Hill
Primula × media Peterm.
Primula × polyantha hort.
Primula veris L.
Primula veris var. cfr. purpurascens
Diard ex Harrison
Primula vulgaris Huds.
Primula vulgaris Huds. × Primula sp.
Prunella × dissecta Wender.
Prunella grandiflora (L.) Scholler
Prunella grandiflora (L.) Scholler ‘Alba’
Prunella laciniata (L.) L.
Prunella vulgaris L.
Prunella vulgaris f. leucantha Schur
Prunus cerasifera Ehrh.
Prunus spinosa L.
Pseudotsuga taxifolia Britton
Ptelea trifoliata L.
Pteridium aquilinum (L.) Kuhn
Pterocarya fraxinifolia Spach
73
t
t
t
t
t
t
r
d,u
d
d
u
d,t,p
t,r
d,p
d
p
d
u,t,p
d
3
u
u
2
t
d,t,p,r
t
d,p
t
t
t
p
t
u,p
d,u
d,u,p,w
u
t,r,w
t,p
w
p,r,o
p,r
p
d
t
t
d,t,r
t
d,t
5
4
d,t
d
d,t
t
d
d,t
d
t
u
d,t
6
u,p
t,p
d
t,p
p
d
d,t
u,p
p
t
t,p,r
7
p
d
d
t,p,r
p
u,p
r
d
u
u
d
8
r
t,p
d,u
u,t,r
u,r
d,u,r
9
HAp
Ap
Eg
HAp
Ap
Ap
Ag
Ap
Eg
Eg
Ap
Ag
Eg
HAp
10
Ap
Ap
Ap
Ap
Eg
Ap
Eg
Ap
Ep
HAp
Ap
Ap
Ap
Ap
HAp
Eg
Ap
w-p∏namer.
p∏namer.
[ef]
kauk.
se-europ,sw,c-azjat.
[ek]
hort.
[ek]
hort.
[ek]
hort.
[ek]
[ek]
[ek]
m. azjat.
[ef]
ne-europ,n-azjat.
[ek]
se-europ.
11
[ek]
H
H
H
H
H,C
H,C
H
H
H
N
N
M
N,M
G
M
12
H
H
H
H
H
H
N
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
1
Pulmonaria obscura Dumort.
Pulmonaria officinalis L. s.str.
Puschkinia scilloides Adams
Pyrus communis L.
Quercus robur L.
Quercus rubra L.
Ranunculus acris L.
Ranunculus bulbosus L.
Ranunculus cassubicus L.
Ranunculus repens L.
Ranunculus sceleratus L.
Raphanus raphanistrum L.
Raphanus sativus L.
Raphanus sativus L. var. sativus
Raphanus sativus var. vitrens Alef.
Reseda alba L.
Reseda lutea L.
Reseda luteola L.
Reseda phyteuma L.
Reynoutria japonica Houtt.
Reynoutria sachalinensis (F.Schmidt) Nakai
Rhamnus catharticus L.
Rhus typhina L.
Ribes rubrum L.
Ribes sp. – cfr. sect. Ribesia Berl. emend. Jancz.
Ribes uva-crispa L.
Ricinus communis L.
Robinia pseudacacia L.
Rorippa × armoracioides (Tausch) Fuss
Rorippa palustris (L.) Besser
Rorippa sylvestris (L.) Besser
Rosa multiflora Thunb.
Rosa rugosa Thunb.
74
u
d
d
d,u,t,r
u,t
d
p,r
d,u,w
u
p
p,r
r
d
t
u
d,p,r,w
r
t
d,t,p,r
t
d,p
d,r
d,u,t,p
r
r
r
u,t
r
p
d,u,p,w
p
d,t,p,w
t
p
4
r
t
3
u,p
t,p,r
u,p
d,u,t,p,r,w
2
p,r
p
r
r
u,r
d,u,r
d,w
p
t
7
r
d,u,r
d,p,r
u,r
d
r
d,p
r
d,u,p,r
d,p,r
t
u,p
8
p,o
t,p,r
p,r
w
9
p
d
u,p
r
d,u,p,r
d,u,t,r
p,r
u,t,p,r
d,p
r
d,u,r
d,u,r
r
u,r
t
d,u,r
d
r
p,w
u,t
d,r
u,t,p,r d,u,t,p,r u,t,p,r
d,u,w
u
r,w
d,u,t,r
r
u,t
p
d,u,t,p,r u,t,p,r
p,r
d,u,p,r
d,u,t
u,t,r
t
p
u
6
d,u,t,p,r d,t,p,r
d
u,t,r
r
d,t
r
p
u,p,r
t,r
5
Ap
Eg
Ag
Ap
Ap
Ap
Ag
Ag
10
Ap
HAp
Eg
Ap
Ap
Ag
Ap
Ap
Ap
Ap
Ap
Ar
Eg
Eg
Eg
Ef
HAp
Ar
HAp
Ag
Ag
Ap
Eg
Eg
e-azjat.
e-azjat.
[ek]
poch?
e-p∏namer.
e-p∏namer.
w-europ.
medit.
w,c-azjat.
hort.
hort.
s-europ.
[ek]
medit-iran-tur.
[ek]
e-azjat.
e-azjat.
[ef]
p∏namer.
11
[ek]
[ek]
sw-azjat.
[ek]
12
H
H
G
M
M
M
H
G,H
H
H
T
T
T
T
T
T,H
H
H
T,H
G
G
N
N
N
N
N
T,C
M
H
T,H
G,H
N
N
Halina Galera
1
Rosa sp.
Rubus caesius L.
Rubus idaeus L.
Rubus sp. – sect. Dioscorodes P.J.Müll.
Rubus sp. – sect. Suberecti P.J.Müll.
Rudbeckia hirta var. pulcherrima Farw.
Rudbeckia laciniata var. hortensis L.H.Bailey
Rudbeckia laciniata L. var. laciniata
Rumex acetosa L.
Rumex acetosella L.
Rumex confertus Willd.
Rumex crispus L.
Rumex maritimus L.
Rumex obtusifolius L.
Rumex scutatus L.
Rumex triangulivalvis (Danser) Rech.f.
Ruta graveolens L.
Sagina procumbens L.
Salix acutifolia Willd.
Salix alba L.
Salix aurita L.
Salix caprea L.
Salix caprea L. × Salix sp.
Salix cinerea L.
Salix cinerea L. × Salix sp.
Salix fragilis L.
Salix purpurea L.
Salix purpurea L. × Salix sp.
Salix triandra L. subsp. triandra
Salix viminalis L.
Salix viminalis L. × Salix sp.
Salvia glutinosa L.
Salvia jurisicii Kosanin
75
u
d
t
t
d,u,t
d,u,t
2
d
p
d,u
d
t,p,r,w
d
t
t,w
d
d,t,p
u,t
t,p
p
t
4
t,r
d,t
r
3
t
r
w
w
w
p,r,w
r
p,r
p
r
p
d
d,u,t,r
r,w
d,t,r
u,r
d,r
d,u,r,w
d
d,r,w
p
t
p,r
d,t,r,o
5
w
r
u
d
t,p,r
u,t,r
r
d,t,r
t,p,r
6
d,t,p
r
p,r
8
p
p
r
9
d,r
r
r
r
r
p,r
u
p
d,u
r
r
u,p,r
r
u,t,r
d
d,u,t,p,r
d,u,t,p,r
d,r
d,t,p
t,p
p,r
r
u,t,p,r
d,r
r
u,t,r
r
u,r
d,u,p,r
p,r
d
d,u,r
d
d,r
d,u,t
d,u,t
d,u,r
p
u,r,o
u,p,r
7
d
Ap
Ap
Ap?
Ap?
Eg
Ag
Ag
Ap
Ap
Ag
Ap
Ap
Ap
HAp
Ef
Eg
Ap
Ag
Ap
Ap
Ap
Ap?
Ap
Ap?
Ap
Ap
Ap?
HAp
Ap
Ap?
HAp
Eg
10
[ek]
ba∏k.
[ef]
[ef]
e-europ,w-azjat.
[ek]
p∏namer.
s-europ.
ne-europ.
e,c-p∏namer.
hort.
e-p∏namer.
[ek]
11
N,C
N
N
N
H,T
H
H
H
G,H
H
H
T
H
H
H
C
C,H
N,M
M
N
N,M
N,M
N
N?
M
N,M
N?
N
N
N?
H
T,C
12
1
Salvia nemorosa L.
Salvia officinalis L.
Salvia verticillata L.
Salvia viridis L.
Sambucus nigra L.
Sanguisorba minor Scop.
Sanguisorba officinalis L.
Saponaria officinalis L.
Saponaria officinalis L. ‘Rosea Plena’
Sarothamnus scoparius (L.) Wimm.
Satureja hortensis L.
Saurotamum venosum (Aiton) Kunth
Saxifraga cymbalaria L.
Saxifraga granulata L.
Scabiosa ochroleuca L.
Scandix pecten-veneris L.
Scilla amoena L.
Scilla bifolia L.
Scilla sibirica Haw.
Scirpus sylvaticus L.
Scleranthus annuus L.
Scrophularia nodosa L.
Scrophularia scopolii Hoppe
Scutellaria altissima L.
Scutellaria galericulata L.
Secale cereale L.
Sedum acre L.
Sedum album L.
Sedum dasyphyllum L.
Sedum cfr. ewersii Ledeb.
Sedum hispanicum L.
Sedum maximum (L.) Hoffm.
Sedum reflexum L.
u,r
d,u,t
76
p,r
u
w
r
t
d,u,r
d,u,r
d
p
d
d,u,r
d
d
d,u,t,r,o
t,r
d
t,o
u,r
d,u
p,r
t
r
u
3
2
d,u,t
d,u,p
r
u,t
d,r
d
u,t,p
t
u,t
t,p,r
d,u,t
4
d,t
d,u,t
u,r
d,u,t,r
d,r
w
w
d,u
r
t
d
r
p,r
t
r
t
r
t
5
r
d,u,t
d,t
d
d
d,u
d,u,r
d,u
r
p
d,t,p
d,u,r
u
u
t,r
t
6
d,u
d,t,p,r
p
r
d,t,r
d,u,t,r
d,u,t
w
u
p,r
p,r
u,p,r
d
7
u
9
d,u
p,r
r
u
d
d,r
p
d,u,p,r
d,u,r
d,r
r
d,t,p
d,u
r
u,p
w
p
r
d
r
d,u,p,r d,p,r,w
8
10
Ap?
Eg
HAp
Eg
Ap
HAp
Ap
Ap
Eg
Ap
Eg
Eg
Eg
Ap
Ap
Ar
Eg
HAp
Eg
Ap
Ar
Ap
HAp
Ag
Ap
Eg
Ap
Ag
Eg
Eg
Eg
Ap
Ap
[ek]
sw-europ,w-azjat, n-afryk.
c-europ-medit.
c-azjat.
e-medit.
[ef]
s,se-europ.
[ef]
s,w-azjat.
medit.
medit-iran-tur.
poch?
[ek]
se-europ,sw-azjat.
hort.
[ek]
e-medit.
m. c-azjat.(Himalaje), e-indyjski
m. europ.(Karpaty), sw-azjat.
[ef]
[ek]
[ek]
s-europ.
medit.
11
12
H
C
H
T,H
N
H
H
H
H
N
T
T,G
T
H
H
T
G
G
G
G
T
H
H
H
H
T
C
C
C
H
H,T
H
C
Halina Galera
1
Sedum sarmentosum Bunge
Sedum sexangulare L.
Sedum spectabile Boreau
Sedum spurium M.Bieb.
Senecio jacobaea L.
Senecio sylvaticus L.
Senecio vernalis Waldst. et Kit.
Senecio × viscidulus Scheele
Senecio viscosus L.
Senecio vulgaris L.
Seseli sp.
Setaria italica (L.) P.Beauv.
Setaria pumila (Poir.) Roem. et Schult.
Setaria verticillata (L.) P.Beauv.
Setaria viridis (L.) P.Beauv.
Sigesbeckia cordifolia H.B.K.
Silaum silaus (L.) Schinz et Thell.
Silene armeria L.
Silene × dubia (Hampe) Natho
Silene gallica L.
Silene nutans L.
Silene vulgaris (Moench) Garcke
Silphium perfoliatum L.
Silybum marianum (L.) Gaertn.
Sinapis alba L.
Sinapis arvensis L.
Sinapis arvensis var. orientalis (L.) Koch et Ziz
Sisymbrium altissimum L.
Sisymbrium loeselii L.
Sisymbrium officinale (L.) Scop.
Sisymbrium strictissimum L.
Sisyrinchium idahoense E.P.Bicknell
Sisyrinchium cfr. littorale Greene
77
u
r
d
d,u,r
t
d
t
d,t,r
d
r
d,p,r
r
u,t,r
t,p
u
d,r
d,u,p,r
w
d
d,u,w
d,u,t,p,r
d,u,t,r
r
r
u
u
d,t,r
u,r
d
d
t,r
u
d,u,t,r
u
u,t
d,u,t,r
d,u,t,r
d
t
d,u
d,u,r
d,u,r
4
3
t
u
d,t
t
2
u
d,u,t,r
d,t
u,r
d,u,r
d,u,t,r
t
r
5
r
d,u
7
r
r
t
t,p,r
d,u,t,r
d,u,r
u
d,u
u
r
r
d
t,r
r
t,p
d,u
d,u,t,r
u
d,u,t,r
u,r
d
d,u,r
d,u,t,p,r d,u,t,p,r
d,u
d
t,p,r
d,t
6
u,r
d
r
d,u,r
8
d,u
d,u
r
d,u,r
d
p
d,r
r
r
u,r
r
d,u,r
r
u,r
u,r
u,r
r,w
p,r
d,u,r,w
p
9
d,r
Ar
Ar
Ar
Ar
Ef
HAp?
Eg
Ap
Ar
Ap
Ap
Eg
Eg
Ep
Ar
Eg
Ep
Ep
Ar
HAp
Eg
Eg
10
Eg
Ap
Eg
Ep
Ap
Ap
Ag
Ap
Ap
Ar
e-p∏namer.
medit.
s-europ.
medit-atlant.
medit.
se-europ,c-azjat.
se-europ,c-azjat.
medit.
[ef]
w-p∏namer.
nw-p∏namer.
medit.
[ef]
submedit-subatlant.
s-europ,azjat.
se-azjat.
se-azjat.
medit-c-azjat.
p∏damer.
medit-atlant.
se-europ,w-azjat.
azjat. (Chiny)
kauk.
11
azjat. (Chiny, Japonia)
T
T
T
T
T
H
T
H
T
H
H,C
H
H
T
T
T
T,H
H,T
T
H
G
G
12
C
C
G
C
H
T
T,H
T
T
T,H
1
Smyrnium perfoliatum L.
Solanum dulcamara L.
Solanum luteum Mill.
Solanum nigrum L. em. Mill.
Solanum sisymbriifolium Lam.
Soleirolia soleirolii (Req.) Dandy
Solidago canadensis L.
Solidago gigantea Aiton
Solidago virgaurea L.
Sonchus arvensis L.
Sonchus asper (L.) Hill
Sonchus oleraceus L.
Sorbaria sorbifolia (L.) A.Braun
Sorbus aucuparia L. em. Hedl.
Spergula arvensis L.
Spergularia rubra (L.) J.Presl et C.Presl
Spinacia oleracea L.
Spiraea cfr. chamaedryfolia L. em. Jacq.
Spiraea japonica L.f.
Spiraea japonica L.f. cfr. ‘Little Princess’
Spiraea × pseudosalicifolia Silverside
Spirodela polyrrhiza (L.) Schleid.
Stachys arvensis (L.) L.
Stachys byzatina C.Koch
Stachys palustris L.
Stellaria graminea L.
Stellaria holostea L.
Stellaria media (L.) Vill.
Symphoricarpos albus (L.) S.F.Blake
Symphytum asperum Lepech.
Symphytum cordatum Waldst. et Kit. ex Willd.
Symphytum officinale L.
Symphytum tuberosum subsp. nodosum (Schur) Soó
78
r
t
d,u,p,r
u
u,p,w
p
u,t
d,u,r
t
p,r
u,r
u,t,p,r
r
p
p
u,t,o
r
u
u,r
d,r
u,r
p,r
u
u
p
3
p
r
2
t,w
p
d,u,t,r,w
t,r
t
d
d
t,p,r,w
d,u,w
u
t,p,w
d,u,t,w
d,u,p,r
p
p
t,p
r
r
r
u
r
d,u,t,r
u,r
d,r
d
6
d,t
t,r
d,u,t,p,r d,u,t,p,r
r
p
r
p,r
u,w
w
d,u,r
r
u,p
d,u,p,r
p
d,p,r,w
u
r
5
4
u,p,r
w
r
u,t,r
d,t
t,r
o
u,t,p,r
t,p,r
r
u
t,r
r
p,r
u,t,p,r
d,u,t
r
r
u
r,w
7
r
r
9
p,r
t,p
d,u,p,r
d
w
d,u,t,p,r
d
d
d
p
r
u,t,p
d,u,p,r d,u,r
u,p
d,u,p,r
d
p
d,p,r
r
d,p,r
d,u,r
u
8
10
Eg
Ap
Ar
Ar
Eg
Eg
Ag
Ag
Ap
Ap
Ar
Ar
Ag
Ap
Ar
Ap
Eg
Ag
Eg
Eg
Ep
Ap
Ar
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap
Ag
Eg
HAp
Ap
Ap
[ek]
w-p∏namer.
sw-azjat.
[ek]
[ek]
medit-atlant.
s-europ-w-azjat.
c-azjat.
ne-azjat?
e-azjat.
hort.
hort.
medit.
medit.
medit-atlant.
ne-azjat.
medit.
poch?
p∏damer.
wyspy medit.
p∏namer.
n-p∏namer.
11
n,e-medit.
12
H
N
T
T
T
t (byl)
H,G
H,G
H
G,H
T
T,H
N
M
T
T,H
T
N
N
N
N
A
T
H
G
H
C
T
N
H
G
H,G
G
Halina Galera
1
Symphytum cfr. × upplandicum Nyman
Syringa vulgaris L.
Tagetes patula L.
Tanacetum corymbosum (L.) Sch.Bip.
Tanacetum parthenium (L.) Sch.Bip.
Tanacetum vulgare L.
Taraxacum officinale F.H.Wigg.
Taxus sp.
Telekia speciosa (Schreb.) Baumg.
Tetragonia tetragonioides (Pall.) Kuntze
Tetragonolobus maritimus (L.) Roth.
Thalictrum aquilegiifolium L.
Thalictrum minus L.
Thladiantha dubia Bunge
Thlaspi arvense L.
Thuja cfr. occidentalis L.
Thymus kosteleckyanus Opiz
Thymus marschallianus Willd.
Thymus pulegioides L.
Thymus serpyllum L. em. Fr.
Tilia cordata Mill.
Tilia platyphyllos Scop.
Tilia tomentosa Moench.
Tolpis barbata (L.) Gaertn.
Torilis japonica (Houtt.) DC.
Tradescantia × andersoniana W.Ludw. et Rohweder
Tradescantia cerinthoides Kunth
Tradescantia erecta Cav.
Tradescantia fluminensis Vell. em. G.Brückn.
Tragopogon dubius Scop. subsp. major
(Jacq.) Vollm.
Tragopogon orientalis L.
Tragopogon pratensis L.
79
d
d,t,w
d,u,t,p,r
p
p
u,p,r
r
d,u,t,p,r,w
u,p,r
d,t,p,r,w
d,t
r
d
t
u,r
t
p,w
p
u,t,r
r
u
r
p
d,u,t,r
d
t
d,r
d
u
4
3
r
u
d,u,t,r
d
t
u
d,u,t
2
6
t,p
t
u
7
8
t
d
t
d,u,t,r
t,r
u
p
d,u,t
d
d,u,t,r
d,t
u
d,u,t,p,r
u,t,r
p
u
d
p
u
u,p
d,u,p
d,u
d
d,u
d,t,r
d
d,u,t,p,r
p,r
d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,u,t,p,r
d
u,p
d,t,p,r
d,u,p,r d,u,p,o d,p,r,o
u
5
p
r
u
d,p
p
d
d
r
u,p,r
d
r,w
d,u,p,r
u,p
d
p
9
Ap?
Ap
Ap
HAp
Eg
HAp
Ap
Ap
Ag
Ar
Eg
HAp
HAp
Ap
Ap
Ap
HAp
Eg
Eg
Ap
Eg
Eg
Ef
Eg
10
Eg
Ag
Eg
HAp
Ep
Ap
Ap
hort.
s-p∏damer.
p∏damer.
se-p∏damer.
[ek]
se-europ,sw-azjat.
s-europ,medit.
[ek]
nowozelandzki
[ek]
[ek]
[ek]
e-azjat.
iran-tur.
e-p∏namer.
[ek]
[ek]
11
hort?
se-europ.
s-p∏namer.
[ek]
se-europ,sw-azjat.
H
H
H
12
H
N
T
H
H
H
H
M
H
T
H
H
H
H
T
M,N
C
C
C
C
M
M
M
T
T,H
G
t (byl)
T
t (byl)
1
Trifolium alpestre L.
Trifolium arvense L.
Trifolium campestre Schreb.
Trifolium dubium Sibth.
Trifolium hybridum L.
Trifolium medium L.
Trifolium cfr. montanum L.
Trifolium pratense L.
Trifolium repens L.
Trifolium repens L. ‘Purpurascens’
Triticum aestivum L.
Triticum spelta L.
Tropaeolum majus L.
Tulipa – Darvin Hybrid
Tulipa tarda Stapf
Tussilago farfara L.
Typha latifolia L.
Ulmus × hollandica Mill.
Ulmus laevis Pall.
Ulmus minor Mill.
Urtica cannabina L.
Urtica dioica L.
Urtica urens L.
Vaccinium myrtillus L.
Valeriana officinalis L.
Valerianella locusta Laterr. em. Betcke
Verbascum blattaria L.
Verbascum chaixii Vill.
Verbascum lanatum Schrad.
Verbascum lychnitis L.
Verbascum nigrum L.
Verbascum phlomoides L.
Verbascum phoeniceum L.
80
d,u,r
r
d,u,t,p,r,w
d,u,p,r
u
d,u,t,r
d,u,t,r
d,u,r
u,r
u,r,o
u,p
d,u,t,r
u,t,p,r,w
3
u,r
d
d,u,t
d,t,r
u,t
d
t
d,t
2
d,t
d,u,t,p,r
w
d,u,t,r
d,u,t,r
d,u,r
r
5
u,t,w
u
t
d,u
r
d,u,t,p,r,w d,u,t,p,r,w
d,u,r
u,r
d,w
d,t,p
r
u,t,r
d
t
t,w
u,t,p
u
d,t
t
t,w
4
7
r
d,u,t,r
u,t,r
u,r
u,t,r
t
8
9
10
Ap
d,t,r
p
Ap
t
Ap
r
Ap
r
Ap
Ap
d
Ap
t,r
t,r
d,p
u,t,p,r,w Ap
d,u,t,p,r d,u,t,p,r
d,r
u,t,p,r
Ap
d
Eg
u,r
r
Eg
Ar
r
r
p,r
Eg
t
r
u,p
u,t,p,r
Eg
u
Eg
d,t,p,r d,p,r
d
d
Ap
w
Ap
Ap
p
Ap
d,u,r
d,u,p,r
p
Ap
r
Eg
d,u,t,p,r d,u,t,p,r d,u,p,r d,u,t,p,r,w Ap
d,u,t,p,r u,t,r
d,u,r
p,r
Ar
Ap
d
u,t,r
u
Ap
u
Ar
u
HAp
r
HAp
t
Ef?
d
Ap
d,u,p
Ap
d,t,r
p
u,r
Ap
u
Ap
6
[ef]
medit.
[ef]
[ek]
medit?
[ef]
[ek]
ba∏k,m. europ. (Karpaty)
[ef]
[ek?]
c,s-azjat.
hort.
s,w-azjat.
poch?
nw-p∏damer.
hort.
m. c-azjat. (Tienszan)
11
12
H
T
T
T
H
H
H
H
C,H
C,H
T
T
T
G
G
G
A,H
H
M
M
H
H
T
C
H
T
H
H
H
H
H
H
H
Halina Galera
1
Verbena bonariensis L.
Verbena canadensis (L.) Britton
Verbena hastata L.
Verbena × hybrida Voss
Verbena officinalis L.
Verbesina encelioides
(Cav.) Benth. et Hook.f. ex A.Gray
Veronica arvensis L.
Veronica austriaca L.
Veronica chamaedrys L.
Veronica filiformis Sm.
Veronica gentianoides Vahl
Veronica hederifolia L.
Veronica longifolia L.
Veronica officinalis L.
Veronica opaca Fr.
Veronica peregrina L.
Veronica persica Poir.
Veronica polita Fr.
Veronica serpyllifolia L.
Veronica spicata subsp. incana
(L.) Walters ‘Candissima’
Veronica spicata L. subsp. spicata
Veronica teucrium L.
Veronica triphyllos L.
Veronica urticifolia Jacq.
Veronica verna L.
Viburnum lantana L.
Vicia angustifolia L.
Vicia cracca L.
Vicia dumetorum L.
Vicia hirsuta (L.) Gray
Vicia sativa L.
d,u,t
r
d,u,t,r
81
d,u,t
t
r
r
r,w
t
u,r
t
t
t
d,r
u,t
r
t
w
d,u,t,r
w
d,t,r
d,u,t
u,t
u,p,r
d
u
d,u
d,r
d,u,r
d,u,p
d,t,p
d,u
d,u,r
d
d
u
d,u
d
d
d,u,t,p,w
t,p
d
u,t,p,r
u,r
5
4
d
d,u,t
u,r
u,t,r
t
u,t,r
u,t,p
d,u,t,p
d,u,r
d,r
u,t
3
u
2
r
p,r
t
t,r
t,r
d
d
r
u
d,r
d,t
d,u,p,r
r,w
d,p
d,u,p,r
d,u,r
6
d,u,t,r
d
u,t,r
d,u,t,r
u
u,t,r
u,p
u,r
d,u,t,r
t
u,t,r
t,r
u,t,p,r
d,u,t,p,r
d,u,r
7
r
p
p
r
d,u,r
p,r
d,p,r
u
d,u,r
d,u,r
8
r
u,t,w
d,u
u
u
d,u,p
p
p
u,t,p
d,u,p
r
u
9
Eg
Ap
HAp
Ap
HAp
Ap
Eg
Ap?
Ap
Ap
Ar
Ar
Eg
Ar
Ap
Ap
Ag
Ag
Ap
Ap
Ap
Ar
Ag?
Ep
Ar
Ap
10
Eg
Eg
Eg
Eg
Ar
[ef]
medit-atlant.
anthropog.
s,e-europ,sw-azjat
[ef]
[ek]
hort.
anthropog.
p∏namer.
kauk.
medit-iran-tur.
kauk.
sw-azjat.
p∏namer.
medit-c-europ.
11
e,se-p∏damer.
c,es-p∏namer.
p∏namer.
hort.
medit-iran-tur.
H
H,C
C
T
C
T
N
T
H
H
T
T
T
T
C
C
C
H
T
H
C
T
T
T
T
H
12
T,H
T,H
T,H
T
H,T
1
Vicia sepium L.
Vicia tetrasperma (L.) Schreb.
Vicia villosa Roth
Vinca minor L.
Vincetoxicum hirundinaria Medik.
Viola arvensis Murray
Viola canina L.
Viola labradorica Schrank.
Viola odorata L.
Viola palmata L.
Viola reichenbachiana Jord. ex Boreau
Viola cfr. stagnina Kit.
Viola riviniana Rchb.
Viola tricolor L.
Viola × wittrockiana hort.
Viscaria vulgaris Roehl.
Viscum album L.
Vitis cfr. vinifera L.
Xanthium albinum subsp. riparium
(Celak.) Widder et Wagenitz
Xanthium strumarium L.
Xeranthemum annuum L.
Zea mays L.
Zebrina purpusii G.Brückn.
Zinnia angustifolia Humb., Bonpl. et Kunth.
Zinnia elegans Jacq.
82
d
r
d,u,t,r
d,u
u,t
r
d,u,p
d,u
d,u
d,t
t,p
u,t
d,u,t
u,p
u,p
u,t,r
d,u,t,p,r
4
w
d,t
r
d
t
t
u
d,u
u
3
d,u,t,r
d,u,t
2
r
r
r
p
p,r
d,u,t,r
t,p
d,u,t,r
r,w
5
r
p
d,r
r
d
d
d,u,p,r
p,r
d
d,u,t,p,r
6
p
t
d
d
d
r
r
p
p
d,u,t,p,r
d
t,p
u,t,p,r
7
u,p,r
u,t,r
p
d,u,t,p
u,p,r
8
p
d
r
u,t,p
d,t
d
u,t,p
d,u
p,r
9
p
u,t
Ag
Ep?
Eg
Eg
Eg
Eg
Eg
10
Ap
Ar
Ar
Ap
Ap
Ar
Ap
Eg
Ap
Eg
Ap
Ap
Ap
Ap
Eg
Ap
Ap
Eg
s-p∏namer.
e,c,s-europ,w-azjat.
se-europ.
s-p∏namer.
s-p∏namer.
s-p∏namer.
s-p∏namer.
medit-pannoƒ.
hort.
[ef]
e-p∏namer.
[ef]
[ef]
medit.
medit.
[ek]
[ek]
poch?
[ef]
n-p∏namer.
11
T
T
T
T
t (byl)
T
T
12
H
T
T,H
C
H
T
H
H
H
H
H
H
H
T
T
C,H
N
N
Halina Galera

PRZEGLŃD LISTY FLORYSTYCZNEJ The spontaneous flora of

Transkrypt

Podobne dokumenty

Prof. dr hab. Jerzy Puchalski, ur. w Warszawie, jest absolwentem

seminarium - on 3 - Instytut Fizyki PAN

I\iebieski sprzeciw

ZGŁOSZENIE UCZESTNICTWA W SEMINARIUM

ZET – HAP ZET – HAP

Przyrodnicy pritzel

instrukcja dla autorów

Nauka słownictwa. Muzyka – muzycy i instrumenty muzyczne. guitar