załącznik 10_opinia_PMK_do_ustawy

Kraków, dnia
OC-01.5520.03.2014
Pan
Bartłomiej Sienkiewicz
Minister Spraw Wewnętrznych
ul. Stefana Batorego 5
02-591 Warszawa
W odpowiedzi na pismo nr DP-I-0231-156/13/MM z dnia 24 grudnia 2013r., dotyczące
wstępnych założeń opracowanych do ustawy o monitoringu wizyjnym, proponuję zwrócić uwagę
na następujące zagadnienia zawarte w projekcie:
1. W proponowanym słowniku pojęć, kamera zdefiniowana została jako urządzenie
stacjonarne lub obrotowe poruszające się po zaprogramowanych torach, służące do
konwersji optycznego obrazu otoczenia znajdującego się w polu widzenia tego urządzenia
na postać sygnału analogowego lub cyfrowego przekazywanego do prowadzenia bieżącej
obserwacji lub rejestracji na nośnikach informacji. Należy jednak zauważyć, iż
w nowoczesnych systemach monitoringu, istotną cechą kamer jest możliwość ich
„przejęcia” przez operatora i ręcznego sterowania. Rodzi się zatem wątpliwość, czy takie
urządzenie nie będzie już kamerą w myśl wspomnianej definicji i nie będzie objęte
proponowaną regulacją.
2. W związku z wprowadzeniem definicji administratora systemu monitoringu wizyjnego
konieczne jest sprecyzowanie w treści ustawy jego obowiązków w zakresie wybierania
celów monitoringu jak i organizacji systemu np. współdziałania z innymi administratorami
podobnych systemów. Niezrozumiałe jest wprowadzone pojęcie środków funkcjonowania
systemu, wymaga ono szczegółowego zdefiniowania.
3. Wskazanym wydaje się również wprowadzenie pojęcia operatora systemu – jako podmiotu
zajmującego się obsługą systemu. W wielu przypadkach operatorem systemu będą inne
podmioty, niebędące jednocześnie jego administratorem. Pomimo, iż założenia do ustawy
uwzględniają możliwość przekazania w drodze umowy części obowiązków administratora,
to zasadnym wydaje się wprowadzenie regulacji dotyczącej obowiązków i uprawnień
operatora systemu.
4. Propozycja włączenia społeczności lokalnej w proces podejmowania decyzji
o budowie lub rozbudowie systemu monitoringu wizyjnego jest jak najbardziej zasadna.
Należy jednak uwzględnić możliwość lub wręcz konieczność współfinansowania takich
działań m.in. przez spółdzielnie mieszkaniowe lub wspólnoty mieszkaniowe w przypadku
budowy systemu na administrowanym przez te podmioty terenie.
5. W kwestii oznaczania miejsc usytuowania kamer istotnym wydaje się wprowadzenie
odrębnej regulacji w formie rozporządzenia określającego warunki techniczne umieszczania
stosownego oznakowania. Oznakowanie wyłącznie miejsca zamontowania kamer nie
spełnia w każdym aspekcie roli informacyjnej, ponieważ nowoczesne systemy monitoringu
mają zasięg kilkuset metrów, zatem osoba przebywająca w odległości kilkuset metrów od
kamery, nie posiada wiedzy o przebywaniu w obszarze objętym monitoringiem. Należy
zatem rozważyć możliwość wprowadzenia innego, może dodatkowego, oznakowania
wspólnego dla wszystkich administratorów, np. na trasach wjazdowych do miejscowości
informujących wyłącznie o funkcjonującym na danym obszarze monitoringu. Konieczne jest
również uregulowanie kwestii oznakowania i ponoszenia ewentualnych konsekwencji
karnych za brak oznakowania monitoringu otwartej przestrzeni publicznej w miejscach,
których właścicielem lub zarządcą nie jest administrator systemu. Powstaje zatem
wątpliwość dotycząca zasadności wyłącznej odpowiedzialności karnej administratora
systemu za nieoznakowanie umieszczenia kamer, na które nie wyraził zgody właściciel
terenu np. spółdzielnia mieszkaniowa, zarządca drogi.
6. Nałożenie na administratora sytemu obowiązku posiadania procedur natychmiastowego
informowania Policji w przypadku stwierdzenia zaistnienia zdarzeń dotyczących naruszeń
bezpieczeństwa i porządku publicznego powinno zostać uszczegółowione. Zgodnie
z planowaną regulacją straż gminna (miejska), która może być administratorem systemu,
(w chwili obecnej wiele straży już prowadzi monitorig miejsc publicznych, zgodnie
z ustawą o strażach gminnych), zobligowana będzie do każdorazowego przekazywania
Policji informacji w przypadku zaistnienia zdarzeń dotyczących naruszenia bezpieczeństwa
i porządku publicznego. Z wprowadzenia takiego rozwiązania wynika, iż straże gminne nie
będą mogły samodzielnie podjąć działań w ramach posiadanych kompetencji. Analizując
dalej wspomniany zapis Policja, będąca administratorem systemu, jest również
zobowiązywana do posiadania procedury natychmiastowego informowania „Policji”.
Zasadnym wydaje się wyłączenie podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo
i porządek publiczny, np. Policji czy straży gminnych z obowiązku posiadania takiej
procedury, a wprowadzenie zapisu umożliwiającego podejmowanie działań, zgodnie
z posiadanymi kompetencjami, przez służby administratora systemu.
7. Regulacja kwestii niszczenia nagrań przewiduje w pierwszej kolejności niszczenie nośnika.
Nowoczesne systemy monitoringu opierają się na cyfrowym zapisie na dyskach twardych,
a zatem niszczenie następuje automatycznie poprzez nadpisanie. Zatem ten sposób winien
być podstawowym sposobem niszczenia. W przypadku innych nośników powinno się to
odbywać protokolarnie poprzez jego zniszczenie.
8. Należy także wprowadzić przepisy przejściowe określające czas konieczny na dostosowanie
funkcjonujących w chwili obecnej systemów monitoringu do nowych wymogów. Długość
okresu obowiązywania przepisów przejściowych powinna uwzględniać wymogi zawarte
w przewidywanym do wprowadzenia rozporządzeniu określającym środki techniczne
i organizacyjne zapewniające ochronę obrazu. Rozporządzenie takie powinno zostać
skonsultowane z organami prowadzącymi monitoring wizyjny, takimi jak straże
gminne/miejskie, Policją oraz ekspertami z dziedziny monitoringu wizyjnego.
Rozporządzenie to powinno określać precyzyjnie minimalne wymogi jak również podmioty
zobowiązane do ich spełnienia, tym bardziej, iż przepisy karne przewidują
odpowiedzialność karną za naruszenie obowiązku stosowania środków technicznych
i organizacyjnych zapewniających ochronę obrazu. Analiza propozycji zapisów sankcji
karnych wydaje się być merytorycznie uzasadniona, jednak przedstawione w projekcie
zapisy nie precyzują wystarczająco przewidywanych sankcji karnych dla osób łamiących
prawo monitoringu wizyjnego na terenach prywatnych.
9. Wydaje się zasadne doprecyzowanie terminu słownika ustawowego, m.in. w zakresie takich
pojęć jak: otwarta przestrzeń publiczna, zamknięta przestrzeń przeznaczona do użytku
publicznego, przestrzeń prywatna – w celu wyeliminowania ewentualnych późniejszych
wątpliwości interpretacyjnych w przypadku rozstrzygnięć w zakresie, co było otwartą
przestrzenią publiczną (plac, płyta Rynku Głównego a np. wydzielony ogródek piwny
prywatnego lokalu gastronomicznego mieszczącego się na płycie rynku i objętego miejskim
monitoringiem wizyjnym). Należy również doprecyzować wyłączenia spod ustawy, m.in.
w kwestii monitoringu dróg publicznych.
10. W projekcie ustawy zawarta została informacja o okresowym ocenianiu systemu
monitoringu wizyjnego w otwartej przestrzeni publicznej, poprzez sporządzenie raportu
uwzględniającego coroczną statystykę zdarzeń, natomiast z zapisów projektu nie wynika,
jakie podmioty i w oparciu o jakie dane będą dokonywać tych ocen (sporządzenie rocznego
raportu).
11. W projekcie brak jest precyzyjnej informacji na temat uregulowań w zakresie monitoringu
wizyjnego w miejscach prywatnych typu zamknięte osiedla mieszkaniowe – zapisy odnoszą
się do monitoringu wizyjnego prowadzonego w otwartej przestrzeni publicznej lub
w zamkniętej przestrzeni przeznaczonej do użytku publicznego. Brak tego typu uregulowań
może stanowić w przyszłości poważny problem zwłaszcza w dużych aglomeracjach
miejskich jak Kraków, gdzie powszechne staje się oznaczenie obszaru jako „teren
prywatny” , a ma do niego dostęp nieograniczona liczba osób i mogą na tym terenie mieć
miejsce zdarzenia rejestrowane przez monitoring.
Biorąc pod uwagę duży stopień ogólności przedstawionego projektu zaznaczam, że
poczynione uwagi dotyczą wyłącznie założeń do projektu ustawy, a po przedstawieniu projektu
ustawy opinia zostanie uszczegółowiona.