Niewolnicy czekolady Ca³e narody nie mog¹ korzystać z bogactw

Ca³e narody nie mog¹
korzystaæ z bogactw
w³asnego kraju
ani z owoców
swej pracy
Jan Pawe³ II
¯ycie milionów ludzi w krajach ubogich zale¿y od
produkcji takich produktów, jak kawa, herbata, kakao
czy banany. Kupuj¹c te i wiele innych produktów
z ubogich krajów Po³udnia, a tak¿e wyroby przemys³owe wykonane z surowców z tych krajów, nieœwiadomie uczestniczymy w œwiatowym systemie wyzysku. Ubogie kraje Po³udnia z powodu narzuconych im
niesprawiedliwych warunków handlu miêdzynarodowego trac¹ 2 miliardy dolarów dziennie. Wystarczy³oby to na rozwi¹zanie problemu nêdzy i g³odu na œwiecie.
Oznacza to olbrzymie zyski dla wielkich korporacji ponadnarodowych, a dla ubogich - nadmiernie d³ugie godziny morderczej pracy w skwarze czy w niebezpiecznych warunkach, która nie umo¿liwia im wyjœcia
z ubóstwa. Nie staæ ich na leczenie i pos³anie dzieci do
szko³y, które musz¹ pracowaæ. Czasem zap³ata nie starcza nawet na wy¿ywienie. Do pracy u¿ywa siê coraz
wiêcej niewolników - na œwiecie jest ich ok. 27 mln.
Niewolnicy czekolady
Kawa zamiast koki
Moumini Sylla zosta³ porwany w r. 1996, gdy mia³
11 lat. Przez nastêpne 4 i pó³ roku by³ zmuszany do
pracy na plantacjach kawy i kakao w Wybrze¿u Koœci S³oniowej. „Jeœli znajdziesz siê na farmie, nie pozwol¹ ci ju¿ odejœæ” - opowiada Sylla. - „Jeœli próbujesz
uciekaæ, ³api¹ ciê i bij¹. Nigdy nie zapomnê cz³owieka, który mnie tam zaprowadzi³.”
Podobne historie by³y na porz¹dku dziennym. Po
nie koñcz¹cych siê oskar¿eniach i rozprawach s¹dowych, rz¹d i kompanie czekoladowe zmuszone by³y
przyznaæ, ¿e ignorowa³y raporty o niewolnictwie dzieci na plantacjach kakao. Najwiêksi gracze na rynku
czekolady - wielkie koncerny miêdzynarodowe - odmówili komentarzy.
Pierwszy raport wyszed³ w r. 1998 w gazecie abid¿añskiej. Spraw¹ zainteresowa³ siê UNICEF, Departament Stanu USA, organizacja Save the Children
oraz wiele innych organizacji i dziennikarzy. Obliczono, ¿e ok. 15 tys. dzieci - g³ównie z Mali - jest zmuszanych do pracy na Wybrze¿u Koœci S³oniowej.
Praca w warunkach niewolniczych (pod przymusem, nadmiernie d³ugi dzieñ pracy, regularne bicie,
brak wolnoœci osobistej i niemo¿noœæ zmiany miejsca
pobytu) nadal istnieje na 90% plantacji kakao Wybrze¿a Koœci S³oniowej, sk¹d pochodzi ok. 50% kakao sprzedawanego na rynkach œwiatowych. W rezultacie znaczna czêœæ codziennie spo¿ywanego przez
nas kakao i czekolady to produkt pracy niewolniczej
- zawdziêczamy j¹ cierpieniu doros³ych i dzieci.
Jedzenie czekolady ma wp³yw nie tylko na nasz¹
liniê. Wspiera te¿ system niewolniczy. Wiktor, m³ody
zbieg³y niewolnik z plantacji kakao, na pytanie, co by
chcia³ powiedzieæ
nabywcom czekolady, odpar³: „Kupuj¹ coœ, co by³o
przyczyn¹ mego
cierpienia. Oni jedz¹ moje cia³o.”
Kawa – najpopularniejszy napój œwiata i towar
o najwiêkszych obrotach po ropie naftowej – jest dziœ
powodem alarmuj¹cych doniesieñ. Œwiatowe ceny
kawy spad³y ostatnio poni¿ej kosztów produkcji. Miliony drobnych rolników straci³o ziemiê, a zbieracze
kawy - pracê. Z trudem walcz¹ o przetrwanie.
Stale spadaj¹ nie tylko ceny kawy, ale te¿ udzia³
producentów w zyskach. Pod koniec lat 80. kraje eksportuj¹ce kawê dostawa³y ok. 10 z 30 mld dolarów
wp³ywów na rynku detalicznym kawy. Dziœ te wp³ywy s¹ niemal dwukrotnie wiêksze, ale eksporterzy dostaj¹ nieca³e 6 mld, choæ eksportuj¹ wiêcej kawy.
Wydaje siê, ¿e dla rolników najprostszym rozwi¹zaniem jest zmieniæ produkcjê na bardziej op³acaln¹.
Ale dla wiêkszoœci ma³ych gospodarstw zakup drzewek pomarañczowych czy awokado daleko wykracza
poza ich mo¿liwoœci finansowe. Przyk³ad poprzedników, którzy sparzyli siê na uprawie orzeszków ziemnych i ziarna sezamowego, te¿ nie jest zachêcaj¹cy
- w konkurencji z hojnie dotowanymi farmerami amerykañskimi wielu z nich zbankrutowa³o. Brak legalnej,
rentownej alternatywy sprawia, ¿e wielu drobnych rolników przesz³o na uprawy narkotykowe - koki lub maku. Daj¹ one dochody o wiele wy¿sze i pewniejsze.
Nietrudno zrozumieæ tê pokusê. Nikt nie chcia³by
patrzeæ, jak jego rodzina g³oduje. Fernando Osorio, dyrektor oddzia³u Krajowej Federacji Plantatorów Kawy
w prowincji Tolima (tu produkuje siê 12% kolumbijskiej kawy, ale te¿ roœnie produkcja maku), podkreœla, ¿e mak jest czterokrotnie bardziej dochodowy, ni¿
kawa: "Hodowcy kawy nie chc¹ uczestniczyæ w nielegalnym handlu, który niesie ze sob¹ wielkie ryzyko,
ale je podejmuj¹, gdy¿ nic innego im nie pozostaje."
Dziœ powstaj¹ projekty Sprawiedliwego Handlu,
które umo¿liwiaj¹ rolnikom uprawê kawy ekologicznej
zamiast narkotyków. Zapewniaj¹ doradztwo w zakresie uprawy i sprzeda¿ kawy za godziw¹ cenê. Brak
jednak dostatecznych mo¿liwoœci zbytu, a w porównaniu z zyskami w biznesie narkotykowymi dochody
z kawy s¹ bardzo skromne. St¹d bardzo wa¿ne jest pozyskanie d³ugoterminowych partnerów handlowych.
Kto ile zarabia?
Olbrzymi wyzysk dotyka dziœ pracowników najemnych i drobnych producentów. Oto jak wygl¹da
podzia³ pieniêdzy, które p³acimy za banany:
1. Supermarket - 40%
2. Importer, dojrzewalnia - 22%
(w tym c³a UE - 5%)
3. Eksporter, armator - 26%
4. W³aœciciel plantacji - 10,5%
5. Robotnicy rolni - 1,5%
Nie mo¿emy byæ szczêœliwi
inaczej, jak tylko wszyscy
razem, nigdy zaœ jedni
kosztem drugich
SPRAWIEDLIWY
®
HANDEL
Jan Pawe³ II
Wybór na
rzecz ubogich
Trzeciego Œwiata
•ród³o: Banana Link, 2004
Szansa dla ubogich
Wyzyskowi najbiedniejszych przeciwdzia³aj¹ organizacje Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade), które uznaj¹, ¿e ludzie s¹ wa¿niejsi od zysku. Do ich podstawowych praktyk handlowych nale¿¹:
l dokonywanie zakupów bezpoœrednio u drobnych
producentów w Trzecim Œwiecie, z pominiêciem
paso¿ytniczych poœredników;
l p³acenie producentom godziwej ceny, zgodnej ze
standardami Sprawiedliwego Handlu;
l p³acenie dodatkowej premii, by umo¿liwiæ rozwój
spo³ecznoœci lokalnej;
l umowy d³ugoterminowe, umo¿liwiaj¹ce producentom planowanie;
l wykluczenie pracy dzieci i niewolników, zapewnienie bezpiecznych i godnych warunków pracy;
l poszanowanie œrodowiska naturalnego i promocja produkcji ¿ywnoœci metodami biologicznymi;
l u¿ywanie specjalnych znaków handlowych, przyznawanych przez niezale¿ne organizacje kontrolne,
które gwarantuj¹, i¿ oznakowany produkt spe³nia
miêdzynarodowe kryteria Sprawiedliwego Handlu;
l kszta³towanie wœród konsumentów poczucia odpowiedzialnoœci za decyzje podejmowane w momencie nabywania produktów z krajów Po³udnia.
Kupuj¹c towary ze znakiem Sprawiedliwego Handlu pomagasz zwalczaæ niewolnictwo, nêdzê Trzeciego
Œwiata oraz wspierasz rozwój najubo¿szych spo³ecznoœci Po³udnia.
www.sklep.sprawiedliwyhandel.pl
Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu
„Trzeci Œwiat i My”
ul. ks. Józefa Zator Przytockiego 3
(stara plebania parafii
Najœw. Serca Jezusowego)
80-245 Gdañsk-Wrzeszcz
tel. : 0-508/376-866
tel./faks: 0-58/341-01-41 w. 40
e-mail: [email protected]
www.sprawiedliwyhandel.pl
WESPRZYJ NASZ¥ DZIA£ALNOŒÆ
Konto: Lukas Bank
nr 52 1940 1076 3009 1096 0001 0000
ZAPRASZAMY DO WSPÓ£PRACY WOLONTARIUSZY
NA
W RES
PO ZC
LS IE
CE