ściągnij - Wydział Zarządzania AGH

Instrumenty zarządzania ryzykiem
powodziowym - przykłady
Roman Konieczny, Paweł Madej, Małgorzata Siudak
Zakład Gospodarki Wodnej i Systemów
Wodnogospodarczych
IMGW-PIB
Działania i instrumenty
Działania to bezpośrednie interwencje dające efekty w postaci redukcji ryzyka.
Instrumenty to interwencje pośrednie, wymuszające, skłaniające lub
zachęcające do wdrożenia działań
Większość działań wymaga zaprojektowania i wdrożenia
kilku różnych instrumentów.
Ograniczanie zabudowy na terenach
zagrożonych powodzią
Zakaz zabudowy
Instrument został
wprowadzony do prawa
wodnego kilka lat po powodzi
w 1997 roku, a jego celem
zdawało się być
uniemożliwienie budowy
obiektów na terenach
zagrożonych powodzią.
Wdrożenia tego instrumentu
nie poprzedziła żadna
analiza skali problemu,
spodziewanych korzyści, ale
i skutków, jakie to może mieć
dla rozwoju lokalnych
społeczności. Być może
dlatego, że instrument ten
został wprowadzony w innym
celu: eliminacji utrudnień w
przepływie wód.
Skuteczność zakazu zabudowy
Ankieta sporządzona w
ramach Programu dla regionu
Wisły Środkowej
Na ankietę odpowiedziały 642
gminy
Prawie połowa gmin (49,1%
spośród 263) odpowiedziała,
że w miejscowych planach
zagospodarowania
przestrzennego leżących w
strefie wody 1% część
obszaru jest przeznaczona
pod zabudowę. Większość
tych obszarów (ponad 70%)
jest przeznaczona pod
zabudowę jednorodzinną lub
zagrodową.
Zgoda na odstępstwa od zakazu zabudowy
Region rzeki Warty – Poznań
Decyzje podjęte dla wniosków o
zwolnienie z zakazu w 2012 roku.
Do RZGW w Poznaniu wpłynęło
240 wniosków o zwolnienie z zakazu.
Decyzję zwalniającą otrzymało ok.
80% wniosków. Spośród 193 decyzji
zwalniających 33 (17%) dotyczyły
obiektów budowlanych, w tym
26 (13,5%) budynków mieszkalnych,
a 7 (3,6%) budynków gospodarczych
i garaży.
Reszta wniosków dotyczyła głownie
infrastruktury drogowej i komunalnej.
Decyzje odmowne dotyczyły obiektów
mogących znacząco oddziaływać na
środowisko (biogazownie, gromadzenie odpadów itd.)..
Region Górnej Wisły – Kraków
Liczba wniosków o zwolnienie w
latach 2007 – 2013 (styczeń - luty)
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
0
50
100
150
200
250
300
Ograniczanie zabudowy na terenach zagrożonych
powodzią (niezbędne instrumenty)
Program Ubezpieczeń Powodziowych
skłania do przygotowania się do powodzi
Federalna Agencja Zarządzania Kryzysowego w zakresie powodzi skłania
zagrożone społeczności do przygotowania się do przyszłych powodzi.
Do podstawowych narzędzi należy Program Ubezpieczeń Powodziowych
i związany z nim System Oceny Miejscowości (Community Rating System).
Program Ubezpieczeń
Liczba gmin w NFIP
20000
15000
10000
5000
1995
1992
1989
1986
1983
1980
1977
1974
1971
0
1968
Cel: uaktywnienie gmin w zakresie
przygotowania do powodzi
Narzędzia: ubezpieczenia oferowane
właścicielom obiektów
Warunki ubezpieczenia
przynależność gminy, w której się mieszka
do programu NFIP
Warunki uczestnictwa gmin
opracowanie map zalewów powodziowych
i wprowadzenie ograniczeń zabudowy.
Wpływ dostępności kredytów bankowych na
aktywność gmin w zakresie przystąpienia do NFIP
Skuteczność
ubezpieczonych obiektów – 25 - 30%
gmin w programie NFIP - 90%
System oceny gmin
(Community Rating System) - CRS
Zadaniem CRS jest skłanianie gmin
do większej aktywności niż
podstawowe wymagania NFIP
System punktuje aktywność w zakresie
przygotowania się do powodzi w zakresie:
- informacji i edukacji,
- map i regulacji zagospodarowania,
- ograniczania strat powodziowych
- przygotowania do reagowania na powódź.
Na podstawie punktacji każda miejscowość
jest zakwalifikowana do jednej z 10 klas.
Przynależność do każdej klasy jest związana
z obniżeniem składki powodziowej dla
mieszkańców.
Korzyści (obniżenie stawek
ubezpieczeń) wynikające
z udziału w CRS
Liczba punktów
Klasa
CRS
Obniżenie
składki
4,500+
1
45%
4,000–4,499
2
40%
3,500–3,999
3
35%
3,000–3,499
4
30%
2,500–2,999
5
25%
2,000–2,499
6
20%
1,500–1,999
7
15%
1,000–1,499
8
10%
500–999
9
5%
0–499
10
0
ZGWiSW, IMGW-PIB Kraków
Kategorie aktywności i punkty w CRS
Informowanie
Punkty- max
Punkty - średnia
Aktywność
Wprowadzenie certyfikatów
na poziom mieszkalny
116
46
100%
Upublicznienie map ryzyka
(strefy ubezpieczeń)
90
63
93%
Projekty informacyjne
350
63
90%
Informacja o zagrożeniu przy sprzedaży
80
14
68%
Biblioteka lub strona o zagrożeniu i
metodach
125
33
92%
Doradztwo w zakresie zabezpieczania
domów
110
49
41%
Propagowanie ubezpieczeń powodz.
110
0
0
981
268
Kategorie aktywności i punkty w CRS
Mapowanie i przepisy
Punkty- max
Punkty - średnia
Aktywność
Mapy o lepszym standardzie,
dodatkowe informacje
802
65
50%
Ochrona otwartej przestrzeni
2020
474
68%
Wyższe standardy (ochrona retencji,
przepisy o ochronie infrastruktury
krytycznej)
2042
214
98%
Gromadzenie danych powodziowych
i o obiektach
222
54
87%
Zarządzanie wodami burzowymi
755
119
83%
5841
926
Kategorie aktywności i punkty w CRS
Punkty- max
Punkty - średnia
Aktywność
Plany zarządzania terenami
zalewowymi
622
123
43%
Wykupy, relokacje
1900
136
23%
Floodproofing, nasypy
1600
52
11%
Zarządzanie odwodnieniami
570
214
78%
4692
525
Lokalne systemy ostrzegania
395
144
37%
Bezpieczeństwo obwałowań
235
0
0%
Bezpieczeństwo zapór
160
0
0%
788
144
Ograniczenie skutków powodzi
Ostrzeganie i reagowanie
Efekty i modyfikacje CRS
Od 1990 roku, kiedy wprowadzono System Oceny wpisało się do niego
1229 miejscowości (rok 2013), co stanowi kilka procent wszystkich.
Co roku w CRS średnio przybywa około 35 nowych uczestników.
80 miejscowości osiągnęło klasę zaawansowaną.
Klasa punktacji CRS
Klasy 1 – 4 (zaawansowane)
Procent gmin uczestniczących
w CRS
0.9
Klasy 5 – 7 (średnie)
43,26
Klasy 8 – 9 (podstawowe)
55,83
Zmiany w systemie dotyczą (2013, CRS Coordinator’s Manual):
a) zmniejszenia obciążenia dla NFIP, b) poprawy odporności społeczności lokalnych,
c) zintegrowania różnych sposobów podejścia do reagowania,
d) promocji naturalnych funkcji terenów zalewowych, e) poprawy percepcji ryzyka,
f) wzmocnienia wdrożenia norm lub rekomendacji budowlanych.
Skuteczność programu NFIP
Na 22 tysiące zalewanych przez powodzie miejscowości w czasie trwania programu
przystąpiło do niego ok. 20 tys. miejscowości. Liczba wykupionych polis dla budynków
wynosi obecnie około 5,6 miliona.
Liczba polis wykupywanych w latach
1969 - 2005
Wyniki finansowe NFIP
Różnice między wpłatami do NFIP i wypłatam
dla poszkodowanych (1978 – 2011)
Kwota pożyczona
Kwota oddana
Kumulacja
19
81
19
82
19
83
19
84
b
19
85
19
94
c
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
05
d
20
06
20 20
08 07
-2
00
9
ze
d
19
8
1a
20000000000
18000000000
16000000000
14000000000
12000000000
10000000000
8000000000
6000000000
4000000000
2000000000
0
Pr
US $
Pozyczki NFIP z MInisterstwa Finansów USA
Wnioski
♪ Instrumenty wdrażania działań ograniczających ryzyko
powodzi mają, wobec ograniczonej palety działań
ograniczających ryzyko powodziowe stosowanych
dotychczas w Polsce , kluczowe znaczenie dla
osiągnięcia sukcesu w redukcji ryzyka powodziowego.
♪ Przygotowanie, wdrażanie i monitoring skuteczności
instrumentów wymaga współpracy specjalistów z wielu
dziedzin: ekonomistów, prawników, socjologów,
inżynierów, przyrodników itd.
♪ Niezbędne jest wsparcie nauki w badaniu,
monitorowaniu i ocenie proponowanych lub wdrażanych
instrumentów.