Zagrożenie wyrzutami gazów i skał

CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
CENTRALNA STACJA
RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel.: 032 282 25 25
www.csrg.bytom.pl e-mail: [email protected]
ZAGROŻENIE
WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ
GÓRNICZEGO
S.A.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA G
ÓRNICZEGO S.A.
Prawo Geologiczne i Górnicze
z dnia 4.02.1994 r. art. 73
(znowelizowane 27.07.2001 r.)
1. Przedsiębiorca jest zobowiązany w szczególności: rozpoznawać zagrożenia
związane z ruchem zakładu górniczego i podejmować środki zmierzające do
zapobiegania i usuwania tych zagrożeń, w tym oceniać i dokumentować ryzyko
zawodowe występujące w ruchu zakładu górniczego oraz stosować niezbędne
środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko.
2. Posiadać odpowiednie środki materialne i techniczne oraz właściwie
zorganizowane służby ruchu do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników i ruchu
zakładu górniczego.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
Artykuł 73a
1.
Występujące w zakładach górniczych zagrożenia naturalne:
tąpaniami, metanowe, wyrzutami gazów i skał, wybuchem pyłu
węglowego, wodne, erupcyjne, siarkowodorowe, radiacyjne
naturalnymi substancjami promieniotwórczymi, a także działaniem
pyłów szkodliwych dla zdrowia, podlegają zaliczeniu do
poszczególnych stopni (kategorii, klas) zagrożeń.
2.
Zaliczeń, o których mowa w ust. l, dokonuje właściwy organ
nadzoru górniczego w drodze decyzji, jeżeli przepis szczególny
nie stanowi inaczej.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
§ 16. 1
Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami metanu
i skał w podziemnych zakładach górniczych
wydobywających węgiel kamienny:
1) skłonne do występowania wyrzutów metanu i skał,
2) zagrożone wyrzutami metanu i skał.
2. Do kategorii skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał zalicza się
pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których:
1) metanonośność wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję
węglową, a zwięzłość węgla jest mniejsza niż 0,3 lub
2) metanonośność wynosi powyżej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję
węglową, a zwięzłość węgla wynosi co najmniej 0,3 ale intensywność desorpcji
metanu jest większa niż 1,2 kPa.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
3. Do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza się pokłady węgla
kamiennego lub ich części, w których:
1) wystąpił wyrzut metanu i skał lub
2) wystąpił nagły wypływ metanu, lub
3) stwierdzono występowanie innych, wymienionych w § 2 pkt 15, objawów
wskazujących na wzrost zagrożenia wyrzutami metanu i skał.
4. Do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał zalicza się również pokłady
węgla kamiennego lub ich części, skłonne do występowania wyrzutów metanu
i skał, w których stwierdzono intensywność desorpcji metanu większą niż
1,2 kPa, oraz wystąpiły objawy, o których mowa w § 2 pkt 15.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
§ 17.
1. W decyzji o zaliczeniu pokładu węgla kamiennego lub jego części:
1) do kategorii skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał ustala się także
granice pokładów lub ich części skłonnych do występowania wyrzutów metanu
i skał,
2) do kategorii zagrożonych wyrzutami metanu i skał ustala się także granice pól
zagrożonych tymi wyrzutami.
2. Granice pokładów węgla kamiennego lub ich części skłonnych do występowania
wyrzutów metanu i skał oraz granice pól zagrożonych wyrzutami metanu i skał
powinny być ustalone w taki sposób, aby obejmowały wszystkie wyrobiska,
w których skutki wyrzutu metanu i skał lub nagłego wypływu metanu mogą
stworzyć zagrożenie zjawiskiem, o którym mowa w § 2 pkt 12 i 13, w tym również
wyrobiska, którymi odprowadzany jest metan oraz w których skutki wyrzutu lub
wypływu metanu mogą spowodować zaburzenia przewietrzania.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
§ 18.
Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami gazów i skał w podziemnych
zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny.
Do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się pokłady lub
ich części, w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał.
Do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się:
1) pokłady lub ich części, w których wystąpiły wyrzuty gazów i skał,
2) pokłady lub ich części, w których nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał, ale istnieją
objawy określone w § 2 pkt 15.
Pokładów lub ich części można nie zaliczać do zagrożonych wyrzutami gazów i skał
albo wyłączyć z zaliczenia, jeżeli zostanie stwierdzone przez rzeczoznawcę, że:
1) całkowita gazonośność jest mniejsza od 6 m3/Mg czystej substancji węglowej,
2) całkowita gazonośność zawiera się w granicach od 6 do 16 m3/Mg czystej
substancji węglowej, przy zwięzłości węgla większej od 0,8,
3) wyniki prognozy nie wskazują na możliwość wystąpienia zagrożenia wyrzutami
gazów i skał.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
§ 23.
1. Wniosek o zaliczenie złoża (pokładu) lub jego części do kategorii zagrożenia
wyrzutami gazów i skał, o których mowa w § 16, 18 i 22, powinien zawierać:
1) opis budowy geologicznej złoża (pokładu) lub jego części,
2) opis czynników charakteryzujących zagrożenie wyrzutami gazów i skał,
3) propozycję zaliczenia złoża (pokładu) lub jego części do odpowiedniej kategorii
zagrożenia wyrzutami gazów i skał, wraz z uzasadnieniem.
2. Do wniosku dołącza się:
1) charakterystyczne przekroje geologiczne,
2) mapy złoża (pokładu) lub jego części, w skali nie mniejszej niż 1:5 000,
z oznaczeniem proponowanych granic kategorii zagrożenia wyrzutami gazów
i skał.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
Prognozowanie zagrożenia wyrzutem metanu i skał
w podziemnych zakładach górniczych
Dla rozpoznania i kontroli stanu zagrożenia w pokładach węgla zaliczonych do
skłonnych lub zagrożonych wyrzutami metanu i skał wierci się otwory badawcze
wiertłem o średnicy 42 mm oraz dokonuje się pomiarów intensywności desorpcji
metanu, zwięzłości węgla lub ilości zwiercin.
Prognoza stanu zagrożenia powinna być wykonywana zgodnie z technologią
uwzględniającą:
1) sposób kontroli stężeń metanu,
2) sposób zabezpieczenia załogi przed skutkami wyrzutu,
3) lokalizację, kierunki, średnice oraz długości otworów,
4) sposoby bezpiecznego usuwania awarii, w szczególności zaklinowania wiertła
w otworze,
5) sposób wykonywania pomiarów parametrów zagrożenia wyrzutem oraz
dokumentowania ich wyników,
6) tryb zapoznawania się osób kierownictwa i dozoru zakładu górniczego z
wynikami tych pomiarów.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
Przy opracowywaniu prognozy zagrożenia wyrzutem dla określonego przodka
uwzględnia się występujące objawy makroskopowe, w szczególności:
1) zmianę zwięzłości i struktury węgla oraz zalegania warstw,
2) zwiększoną ilość zwiercin,
3) wydmuchy zwiercin i gazu podczas wiercenia otworów,
4) zwiększoną ilość gazu i urobku w przodku po robotach strzałowych,
5) odpryskiwanie węgla z ociosów i trzaski w głębi calizny.
Określenia wskaźnika zwięzłości węgla dokonuje się metodą kruszenia próbek
pobranych z najmniej zwięzłej warstwy w przodku.
W wyrobiskach korytarzowych, wykonywanych w pokładach węgla zaliczonych do
kategorii skłonnych lub zagrożonych wyrzutami metanu i skał, wykonuje się co
najmniej dwa otwory badawcze wiertłem o średnicy 42 mm i długości nie mniejszej
niż 3 m, usytuowane jeden w osi, a drugi w narożu przodka.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
W wyrobiskach eksploatacyjnych prowadzonych w pokładach węgla zaliczonych do
skłonnych lub zagrożonych wyrzutami metanu i skał, niemających wyprzedzenia
chodnikami przyścianowymi co najmniej o 30 m, wykonuje się 6-metrowe otwory
badawcze w odstępach nie większych niż 25 m wzdłuż frontu ścianowego.
W przodkach wyrobisk korytarzowych, prowadzonych z użyciem kombajnów,
wykonuje się w węglu co najmniej dwa otwory badawcze o długości 6 m.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
Osoba dozoru ruchu przed rozpoczęciem prac na swojej zmianie sprawdza:
1) rozmieszczenie tablic ostrzegających załogę przed zagrożeniem,
2) sprawność środków łączności i alarmowania,
3) wyposażenie załogi w tlenowe aparaty ucieczkowe,
4) stan wentylacji oraz stężenie metanu w wyrobisku,
5) stan obudowy wyrobiska,
6) stan techniczny urządzeń w przodku.
Podczas wykonywania wierceń otworów badawczych dokumentuje się przebieg
wiercenia każdego otworu z podaniem w szczególności ilości zwiercin, długości
strumienia wydmuchu.
Wiercenie otworu badawczego natychmiast przerywa się oraz wstrzymuje
pogłębianie i rozwiercanie, jeżeli podczas wiercenia nastąpi gwałtowne wydzielanie
się metanu i zwiercin.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
W PRZYPADKU WYRZUTÓW GAZÓW I SKAŁ:
• stanu przewietrzania w rejonie wyrzutu,
• miejsca wyrzutu, rozmiarów pustek powyrzutowych, ilości i masy
powyrzutowej,
• stanu zagazowania wyrobisk,
• rozmiarów zniszczeń w wyrobiskach rejonu wyrzutu,
• możliwości szybkiego przewietrzenia rejonu wyrzutu,
• możliwości usunięcia masy powyrzutowej, naprawy obudowy,
usunięcia uszkodzeń w urządzeniach i wyposażenia wyrobisk oraz
potrzebne do tego środki,
• miejsca urządzenia bazy ratowniczej;
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.