szczegóły

Sztuka wolności – grafika „Solidarności” 1980–1989 – spotkanie
z Jerzym Brukwickim
Spotkanie z Jerzym Brukwickim – jednym ze współtwórców ruchu kultury niezależnej
w latach 80. XX wieku będzie okazją do rozmowy o fenomenie sztuki niepokornej,
a zwłaszcza o grafice (grafice warsztatowej, plakatach, pocztówkach, znaczkach, grafice
wydawniczej i prasowej) – dziedzinie sztuki, która w porównaniu z malarstwem wciąż
pozostaje mało znana. Spotkanie towarzyszy wystawie Poza oficjalnym obiegiem. Niezależna
sztuka polska lat 80.
Grafika „Solidarności” 1980–1989
Od pierwszych dni strajku wystawałem pod bramą Stoczni Gdańskiej – wspomina Jerzy
Janiszewski, autor słynnego logotypu „Solidarności”. Czułem, że powinienem
uczestniczyć w tym, co się tam działo: bunt wobec niesprawiedliwości, pragnienie
wolności. To było ogromne przeżycie. Pierwszy raz w życiu byłem świadkiem takich
wydarzeń. Widziałem, jak zawiązywała się między ludźmi solidarność, jak się z niej
rodził ruch społeczny. Pierwsza myśl, jaka mi zaświtała, to zrobić jakiś plakat.
Chciałem w prostej formie graficznej zawrzeć wszystko to, co widziałem. Szukałem
znaku, który połączyłby wszystkich. Ten znak – przywodzący na myśl robotnicze
manifestacje z lat 1956, 1970 i 1976, maszerujących i wspierających się nawzajem
ludzi – rozpoczął nowy rozdział w dziejach polskiego plakatu społeczno-politycznego
i liternictwa.
Wkrótce pojawiło się wiele nowych znaków i symboli określających nasze dążenia do
wolności, sprawiedliwości i demokracji. Nawiązywały do odręcznych, emocjonalnych
napisów na murach i płotach strajkujących zakładów pracy, instytucji, uczelni, do
malowanych na ścianach domów haseł. Większość z nich czerpała z istniejącej
ikonografii patriotycznej i religijnej.
Graficzne komentarze wydarzeń z lat 1980–1989 artystów związanych, wspierających
„Solidarność” okazały się niezwykle interesujące, stały się fascynującymi
dokumentami czasu. Upowszechniały idee i cele nowo powstałego niezależnego
związku zawodowego „Solidarność”, a po wprowadzeniu stanu wojennego wyrażały
sprzeciw wobec represji i przemocy znienawidzonych władz. Doszło do niebywałego
scalenia słowa z jego graficzną formą, wizją.
Powstało wiele nowych znaków, symboli polskiego losu, nadziei i oczekiwań, ale
i smutku, rozczarowań. Obok znaku krzyża pojawiły się obrazy poszarpanej,
rozstrzelanej flagi biało-czerwonej, krat, kromek chleba, palących się świec, dwa
palce ułożone w zwycięskie V oraz wojskowe i milicyjne pojazdy i sprzęty, czarne
okulary, gniewne, ironiczne gesty – określające generałów z Wojskowej Rady
Ocalenia Narodowego, partyjnych działaczy, esbeków i milicjantów. Mówiły
o człowieku, jego życiu, codzienności. Wyróżniały się prostotą, lapidarnością,
ogromnym ładunkiem emocjonalnym, wielością znaczeń.
Z „Solidarnością” – jawną i podziemną – współpracowało wielu twórców różnych
pokoleń, różnych poglądów i przekonań. Traktowali swoją pracę jako posłannictwo
na rzecz wolności. Byli wśród nich: Jerzy Bąk, Andrzej Bielawski, Czesław Bielecki,
Andrzej Bieńkowski, Jan Bokiewicz, Andrzej Budek, Maciej Buszewicz,
Andrzej Czeczot, Jacek Ćwikła, Henryk Fajlhauer, Jacek Fedorowicz, Wiesław Gołuch,
Jerzy Growiński, Monika Handke, Hubert Hilscher, Krystyna Janiszewska,
Jerzy Janiszewski, Michał Jędrczak, Roman Kalarus, Wojciech Kołyszko,
Juliusz Kowalski,
Andrzej
Krauze,
Tomasz
Kuczborski,
Jan
Kukuła,
Gerard M. Lewandowski, Jacek Lilpop, Monika Łobodzińska, Jerzy Medyński,
Anna Mizeracka, Jan Młodożeniec, Piotr Młodożeniec, Marcin Mroszczak,
Wojciech Müller, Andrzej Piątek, Krzysztof Racinowski, Krystiana Robb-Narbutt,
Antoni Rodowicz, Wiesław Rosocha, Marek Sapetto, Eugeniusz Skorwider,
Jacek Staniszewski, Eugeniusz Get Stankiewicz, Teresa Starzec, Stanisław Szczuka,
Paweł Udorowiecki, Teresa Wieczorkowska, Mariusz Wieczorkowski, Marek Zalejski,
Jacek K. Zieliński i wielu, wielu innych – znanych i do dziś jeszcze nie „rozpoznanych”.
Grafika „Solidarności” z lat 1980–1989 to obszar sztuki mówiącej z pasją, z rozwagą
o człowieku i jego życiu, dążeniu do niezależności i wolności, prawdy i dobra.
Jerzy Brukwicki
Data: 18 lutego 2016 (czwartek), godz. 18.00
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, gmach przy ul. W. Korfantego 34, Sala ks.
Gorczyckiego
Prowadzący: Agnieszka Bartków
Wstęp wolny