tutaj - Spotkania z Zabytkami

W dniu 19 grudnia 2016 r. w siedzibie Uniwersytetu Kardynała Stefana
Wyszyńskiego w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Zastosowanie skaningu
laserowego oraz teledetekcji w ochronie, badaniu i inwentaryzacji dziedzictwa
kulturowego. Opracowanie nieinwazyjnych, cyfrowych metod dokumentacji i
rozpoznawania
zasobów
dziedzictwa
architektonicznego
i
archeologicznego”
prezentująca wyniki projektu naukowego o tym samym tytule, realizowanego przez
Wydział Nauk Historycznych i Społecznych UKSW (więcej informacji na stronie
www.teledetekcja.nprh.uksw.edu.pl).
Konferencja została zorganizowana przez Uniwersytet Kardynała Stefana
Wyszyńskiego w Warszawie, w ramach ww. projektu naukowego realizowanego w
latach 2012-2016, związanego z Programem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”. Wydarzenie pod patronatem
honorowym Jego Magnificencji Rektora UKSW ks. prof. dra hab. Stanisława
Dziekońskiego otworzyła Prorektor UKSW – prof. UKSW dr hab. Anna Fidelus.
Konferencja zyskała patronat naukowy Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady
Ochrony Zabytków przy Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków –
prof. dra hab. Jakuba Lewickiego, Przewodniczącego Komitetu Nauk Pra- i
Protohistorycznych PAN – prof. dra hab. Bogusława Gedigi, a także Instytutu
Badawczego Leśnictwa oraz Fundacji Hereditas. W sesji otwierającej głos zabrali
również przedstawiciele organizatora oraz członkowie komitetu naukowego, w tym
Prodziekan Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej – prof. PW dr
hab. Dorota Zawieska, Przewodnicząca Zespołu zadaniowego Metod i Teorii Badań
Archeologicznych Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN – prof. dr hab.
Danuta Minta-Tworzowska z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz
Prodziekan Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych UKSW – dr Anna Czyż.
Wydarzenie, w charakterze partnera merytorycznego, wsparły Zakład Fotogrametrii,
Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej, Wydziału Geodezji i Kartografii,
Politechniki Warszawskiej oraz firma Laser-3D Jacek Krawiec z Krakowa.
Wydarzenie
zostało
objęte
patronatem
medialnym
przez
czasopismo
„Spotkania z Zabytkami”, „GEOFORUM” portal internetowy magazynu „GEODETA”
oraz portal internetowy „zabytek.co”. Wsparcia organizacyjnego, w charakterze
sponsora, udzieliła firma Laser-3D Jacek Krawiec z Krakowa, zajmująca się
dystrybucją
i
wdrażaniem
systemów
do
skaningu
laserowego
wraz
z oprogramowaniem, produkowanych przez czołowe firmy na rynku światowym, takie
jak: Zoller+Fröhlich, RIEGL czy Kubit.
Podczas konferencji, w ramach trzech sesji plenarnych, zaprezentowano
wyniki interdyscyplinarnych badań, jakie były prowadzone przez zespół specjalistów
w latach 2012-2016, ze szczególnym uwzględnieniem terenów położonych
w okolicach miasta Iłża (w południowej części województwa mazowieckiego,
a częściowo na pograniczu z województwem świętokrzyskim), w tym terenów
zalesionych podległych przede wszystkim Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych
w Radomiu (Nadleśnictwa Marcule, Nadleśnictwo Starachowice oraz Skarżysko). W
poszczególnych prezentacjach przybliżono m.in. zabytki regionu, w tym ruinę zamku
Biskupów Krakowskich w Iłży. Wątkiem przewodnim wszystkich wystąpień,
a zarazem ogniwem łączącym ochronę zabytków z nowymi technologiami, były
(wykorzystane podczas projektu) różnorodne narzędzia geoinformatyczne, dane
teledetekcyjne oraz techniki nieinwazyjne, takie jak naziemne i lotnicze skanowanie
laserowe. Konferencję podzielono na trzy zasadnicze bloki tematyczne: (1)
„Zastosowanie skaningu laserowego oraz teledetekcji w ochronie, badaniu
i inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego – pułap naziemny”, (2) „Zastosowanie
skaningu laserowego oraz teledetekcji w ochronie, badaniu i inwentaryzacji
dziedzictwa kulturowego – pułap lotniczy i satelitarny” oraz (3) „Dziedzictwo
kulturowe z perspektywy teledetekcji – ochrona, badanie i inwentaryzacja
przykładowych zasobów z okolic Iłży w woj. mazowieckim”.
Sesje oraz poszczególne prezentacje pozwoliły słuchaczom zapoznać się
z kompleksowym programem zastosowania metod teledetekcyjnych w ochronie,
analizie
i
badaniu
dziedzictwa
kulturowego
(zwłaszcza
archeologicznego
i architektonicznego), realizowanym przez wielodyscyplinarny zespół specjalistów.
Referaty ukazały m.in. zrealizowane podczas prac cele, w tym: opracowanie metody
inwentaryzacji i rozpoznawania zasobów dziedzictwa kulturowego oraz stanu
zachowania w oparciu o metody teledetekcji (wysokorozdzielcze i wielospektralne
zobrazowania satelitarne, lotnicze i pomiary naziemne); poszukiwanie nowych
kierunków inwentaryzacji w sektorze ochrony i badania zabytków; analizę procesów
destrukcyjnych substancji zabytkowej; konfrontację potrzeb związanych z ochroną
dziedzictwa kulturowego z możliwościami nowoczesnych technologii; selekcję
rozwiązań
technicznych,
a
także
sprawdzenie
możliwości
kompleksowego
zastosowania technologii teledetekcyjnych w ochronie dziedzictwa kulturowego.
Uzyskane rezultaty z wieloletnich prac to m.in. poszerzenie bazy źródłowej –
zwłaszcza w odniesieniu do dziedzictwa archeologicznego; utworzenie nowych
zasobów cyfrowych dóbr kultury, opracowanie metodyki badawczej w zakresie
zastosowania nieinwazyjnych metod w ochronie i badaniu dziedzictwa kulturowego
(archeologicznego i architektonicznego).
Do ważniejszych osiągnięć projektu, prezentowanych również podczas
konferencji,
należy
zaliczyć
m.in.:
(1) pionierskie
zastosowanie
w Polsce
wysokorozdzielczych zobrazowań satelitarnych na potrzeby badania i inwentaryzacji
zabytków archeologicznych, (2) rozpoznanie licznych, nieznanych dotąd obiektów
archeologicznych
(weryfikowanych
częściowo
w
terenie,
w
ramach
badań
powierzchniowych) na terenach leśnych RDLP w Radomiu, dzięki zastosowaniu
danych lotniczego skanowania laserowego – rozpoznanie dzięki dedykowanym
nalotom fotogrametrycznym ALS, które wykonała firma MGGP Aero oraz danym
ISOK pozyskanym w 2016 r., (3) pomiary i inwentaryzację ruiny zamku w Iłży, wraz z
diagnostyką opartą na innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych, w tym na
skanowaniu laserowym czy procedurach Blue Workflow, które pozwoliły m.in.
zlokalizować i określić uszkodzenia oraz procesy destrukcyjne przy ww. obiekcie, (4)
zastosowanie archiwalnych zdjęć lotniczych, pozyskanych z archiwum w Stanach
Zjednoczonych, umożliwiających detekcję i rozpoznawanie nieistniejących lub
zniszczonych zabytków archeologicznych dla np. terenów leśnych; (5) budowę
systemu informacji przestrzennej bazującego na wieloźródłowych, różnoczasowych
danych teledetekcyjnych dla zabytkowej architektury – ruiny zamku w Iłży; (6)
wypracowanie
metodyki
i
zastosowanie
kompleksowego,
różnoczasowego
pozyskiwania danych teledetekcyjnych o zabytkach in situ – (A) począwszy od
systemu mikroskopii cyfrowej 3D, przez skanowanie światłem strukturalnym,
fotogrametrię bliskiego zasięgu, termografię i skanowanie laserowe, (B) przez
lotnicze
skanowanie
laserowe
czy
zastosowanie
bezzałogowych
jednostek
latających, (C) a skończywszy na pozyskiwaniu wysokorozdzielczych danych
satelitarnych.
Konferencja pozwoliła zapoznać się przekrojowo z pierwszym w Polsce
kompleksowym badaniem i rozpoznaniem dziedzictwa kulturowego, które łączyło
w sobie różnorodne techniki teledetekcyjne związane z pozyskiwaniem danych,
będąc
jednocześnie
podstawą
tworzenia
systemu
informacji
przestrzennej
o zasobach kulturowych dla przykładowego regionu czy zabytku. Przygotowane
prezentacje oraz prace w projekcie wykonane były przede wszystkim przy
współpracy z zespołem specjalistów z Politechniki Warszawskiej – Wydział Geodezji,
Zakład Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej. Autorami
i współautorami prezentacji byli również przedstawiciele współpracujących przy
realizacji projektu firm Leica Geosystems oraz Laser-3D Jacek Krawiec.
Obrady zamknęło podsumowanie oraz dyskusja, ukierunkowana m.in.
w stronę
poprawy
sytuacji
i
działań
na
rzecz
zwiększenia
zastosowania
nowoczesnych rozwiązań teledetekcyjnych w badaniach i ochronie zabytków. Wyniki
badań oraz podsumowanie wieloletnich działań zostaną opublikowane. Wyniki
upublicznione będą również w formie elektronicznej (nieodpłatnie – on-line), co
poprzedzić ma spotkanie promujące wydawnictwo. Część rezultatów badań ukazała
się już w formie bieżących publikacji projektowych na łamach różnorodnych
czasopism i wydawnictw.
Konferencja zgromadziła przedstawicieli różnych ośrodków w Polsce,
reprezentujących takie dyscypliny i dziedziny nauki, jak archeologia, architektura
zabytkowa, nauki leśne, geodezja, fotogrametria czy teledetekcja; w sumie
kilkudziesięciu słuchaczy. Konferencji towarzyszyły dwie wystawy fotograficzne:
„RUINowAnie – Zamek Biskupów Krakowskich w Iłży” oraz „Ochrona dóbr kultury i
środowiska.
Interdyscyplinarne
wyzwania,
unikatowe
kształcenie”.
Kolejnym
wydarzeniem towarzyszącym była prezentacja multimedialna zorganizowana przez
firmę Laser-3D Jacek Krawiec, związana z innowacyjnymi pracami pomiarowodiagnostycznymi przy zabytku architektury – zamku Biskupów Krakowskich w Iłży.
Konferencję wsparło Koło Naukowe Ochrony Dóbr Kultury i Środowiska „Hereditas”
UKSW.