Edudu.pl - "Ferdydurke" Gombrowicza

Ściąga eksperta
"Ferdydurke" Gombrowicza - w świecie formy
Witold Gombrowicz (1904–1969) - urodził się w rodzinie ziemiańskiej; w dwudziestoleciu międzywojennym wydał tom opowiadań pt.
Pamiętnik z okresu dojrzewania, powieść Ferdydurke oraz sztukę teatralną pt. Iwona księżniczka Burgunda; kiedy wybuchła II wojna
światowa pisarz wyemigrował do Argentyny; tam powstał najbardziej ceniony dramat Gombrowicza pt. Ślub; od 1963 roku mieszkał we
Francji, pisał swój Dziennik, w którym przedstawiał własne poglądy na temat sztuki, filozofii, narodowych mitów i społecznych konwencji,
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/11
Ściąga eksperta
krępujących człowieka
konwencja powieści realistycznej (jednorodna narracja, wyrazisty bohater lub bohaterowie, logiczny układ zdarzeń,
przejrzysta kompozycja); Gombrowicz stosuje karykaturę, groteskę (wyolbrzymienie, karykaturalne kontrasty, łączenie elementów
niespójnych), nie stosuje w sensie ścisłym psychologizmu postaci, fabuła powieści nie ma również tradycyjnego przebiegu; język narracji
(specyficzny, indywidualny) powołuje do istnienia niezwykły obraz świata, którym rządzi właśnie groteskowa deformacja
zagadnienie Formy jest fundamentem filozofii Gombrowicza; czytając Ferdydurke, spotkasz się z trzema jej przejawami, które pisarz
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/11
Ściąga eksperta
nazwał w charakterystyczny dla siebie, oryginalny sposób: pupa, łydka, gęba; te trzy przejawy gombrowiczowskiej formy odpowiadają
trzem przedstawionym w powieści środowiskom: szkole, inteligencji (nowoczesna rodzina) i ziemiaństwo (dwór szlachecki); np.
Syzyfowe prace S. Żeromskiego, Granicę Z. Nałkowskiej, Pana Tadeusza A. Mickiewicza; niektórzy krytycy uważają, że powieść
Gombrowicza jest satyrą na te środowiska i parodią tradycyjnych konwencji i gatunków literackich prezentujących rzeczywistość
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 3/11
Ściąga eksperta
szkoły, rodziny i dworu szlacheckiego; sam pisarz twierdził, że forma jest społecznym kostiumem człowieka; dzięki niej ludzie mogą
uzewnętrznić się wobec innych; na formę składają się: postawy, sposób bycia, słowa, gesty i czyny; z jednej strony forma
umożliwia społeczny kontakt, z drugiej jest dla człowieka ograniczeniem, gorsetem; człowiek czuje się nieprawdziwy w swoich
zachowaniach, jest aktorem, któremu przyszło grać przed sobą i innymi pewną społeczną i kulturową rolę; problem ten dotyczy
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 4/11
Ściąga eksperta
oczywiście wszystkich środowisk, w których żyją ludzie
losy powieściowego bohatera, Józia (zwróć uwagę na pewne podobieństwo z bohaterem Procesu F. Kafki – Józefem K)
wyznaczają przebieg fabuły Ferdydurke; Józio ma trzydzieści lat, ale wciąż czuje się niedojrzały; zgodnie z regułami groteski pojawia
się w jego domu nauczyciel – Pimko i za jego sprawą bohater ponownie zostaje uczniem szkoły; tak rozpoczyna się jego wędrówka w
poszukiwaniu autentyczności i próby zmierzenia się z formą; w szkole bierze udział w lekcji języka polskiego dotyczącej
twórczości J. Słowackiego; nauczyciel wpaja uczniom gotowe prawdy i formuły, powtarza wielokrotnie, że Słowacki wielkim poetą
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 5/11
Ściąga eksperta
był; nie tłumaczy, na czym tak naprawdę polegała wielkość narodowego wieszcza; wtrąca tym samym uczniów w gotowe schematy
społeczne, nie uczy ich samodzielnego myślenia; w ten sposób utrzymuje w nich stan niedojrzałości; szkolna forma nazywana
jest przez Gombrowicza pupą; termin ten nasuwa skojarzenia z okresem niemowlęctwa, nieporadności, potrzeby stałej opieki; drugą ważną sceną jest pojedynek na miny między dwoma uczniami, Syfonem (wzorowy uczeń, akceptujący bez zastrzeżeń
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 6/11
Ściąga eksperta
szkolne wymagania) i Miętusem (buntownik, nonkonformista, walczący o prawdziwą dojrzałość); pojedynek ten ma charakter
groteskowy, bohaterowie walczą ze sobą formując miny, które mają pokonać przeciwnika; Syfon czyni to dostojnie i wzniośle,
Miętus formuje miny obrzydliwe i wstrętne; rywalizacja uczniów kończy się wielką szamotaniną i bójką; nikt ostatecznie nie
zwycięża w tym pojedynku; okazuje się, że zarówno postawa buntu jak zgody i pokory jest narzucona uczniom z zewnątrz
Józio trafia na stancję do rodziny Młodziaków, jest to nowoczesna rodzina o poglądach liberalnych; córka Młodziaków, Zuta
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 7/11
Ściąga eksperta
została wychowana w sposób nowoczesny, rodzice tolerują jej poglądy i zachowanie; symbolem tej nowoczesnej formy jest w
powieści łydka, kojarzy się ze sportem, seksualnością; bohater szybko dostrzega sztuczność i nieautentyczność
nowoczesnych poglądów panujących w rodzinie Młodziaków; postanawia zrobić pewien eksperyment; potajemnie zaprasza w imieniu
Zuty do jej pokoju na nocną Randkę szkolnego kolegę Kopyrdę i nauczyciela Pimkę; ci przybywają o oznaczonej porze i kiedy
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 8/11
Ściąga eksperta
rodzice Zuty odkrywają nieproszonych gości w pokoju córki, wpadają w szał; ojciec, który grał rolę nowoczesnego rodzica, okazuje
się być tradycyjnym ojcem, dlatego cała sytuacja kończy się potworną awanturą; łydka, podobnie jak pupa okazała się tylko
przejawem działania tej samej formy, która każe przyjąć człowiekowi określony repertuar zachowań; ostatnia część fabuły
powieściowej rozgrywa się w Bolimowie, w majątku Hurleckich; trafiają tam Józio i Miętus, który pragnie odnaleźć prawdziwego
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 9/11
Ściąga eksperta
człowieka, nieskażonego kulturowo i cywilizacyjnie; ktoś wolny od działania formy; Miętus chce widzieć kogoś takiego w osobie
parobka Walka, chce się z nim zbratać, każe mu wymierzyć sobie policzek; ten groteskowy zabieg posłużył Gombrowiczowi do
obalenia kolejnego przejawu formy – tzw. gęby; po raz kolejny okazuje się, że od formy nie ma ucieczki; czyn parobka (obraza
gościa dworu szlacheckiego) został zinterpretowany jako zamach na odwiecznie panujące zasady feudalne; chłopi
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 10/11
Ściąga eksperta
wszczynają rewolucję w dworze; bohaterowie ratują się ucieczką i być może będzie to również ucieczka od formy; razem z
bohaterem, Józiem ucieka także Zosia; bohater popada w formalne uzależnienie, skoro porywa z dworu pannę na wydaniu,
musi być jej nieszczęśliwym kochankiem; Ferdydurke W. Gombrowicza to powieść, która uświadamia nam, że żyjemy w świecie kultury,
skonwencjonalizowanych form, przed którym nie ma ucieczki, jak tylko w inną formę – jak pisał Gombrowicz
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 11/11