docTEORIA WYBORU PUBLICZNEGO
download 
Reklamacja Transkrypt
TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO
TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO Wykład 9 Ekonomiczna teoria władzy Katarzyna Metelska-Szaniawska 20/04/2009 PLAN ZAJĘĆ I Zasada podziału władz II Władza ustawodawcza III Władza sądownicza I Zasada podziału władz koncepcja podziału władz nieco historii różne warianty: tradycyjny trójpodział, 5 władz… wzajemne hamowanie się i równoważenie władz w rzeczywistości systemy bardziej skomplikowane I Zasada podziału władz SCHEMAT STRUKTURY WŁADZY W POLSCE EGZEKUTYWA Rada Ministrów Premier Ministrowie SĄDOWNICTWO Prezydent Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, sądy powszechne, sądy administracyjne, sądy wojskowe Krajowa Rada Sądownictwa Prezes Trybunału Parlament LEGISLATYWA Trybunał Konstytucyjny Sejm Senat Sędziowie Trybunał Stanu Najwyższa Izba Kontroli WYBORY PODPORZĄDKOWANIE ODPOWIEDZIALNOŚĆ WETO Prezes Banku Rada Polityki Pieniężnej Narodowy Bank Polski MIANOWANIE KONTRASYGNATA OBYWATELE RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ Rzecznik Praw Obywatelskich Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Źródło: Metelska-Szaniawska (2008, rys. 9). I Zasada podziału władz ekonomiczna teoria podziału władz podział władz a specjalizacja I Zasada podziału władz ekonomiczna teoria podziału władz podział władz jako destabilizacja politycznego kartelu władza jako monopol – podział horyzontalny czy wertykalny? I Zasada podziału władz ekonomiczna teoria podziału władz podział władz a sposób sprawowania władzy I Zasada podziału władz MODEL PRZETARGOWY PODZIAŁU WŁADZ I zbiór przetargowy zbiór dyskusyjny 0 E E0 zbiór Pareto L L0 I Zasada podziału władz MODEL PRZETARGOWY PODZIAŁU WŁADZ II zbiór przetargowy zbiór dyskusyjny 0 LW E LW E0 0 zbiór Pareto LN LN0 I Zasada podziału władz DEMOKRACJA PRZETARGOWA I NAKAZOWA demokracja przetargowa zalety wady potencjalnie efektywna potencjalnie niestabilna rozstrzygająca niewrażliwa, potencjalnie dyktatorska demokracja nakazowa Źródło: Cooter (2000; Tab. 15.6). I Zasada podziału władz ekonomiczna teoria podziału władz analiza popytowo-podażowa I Zasada podziału władz MODEL POPYTOWO-PODAŻOWY Cena legislacji p1 S1 S0 E1 E0 p0 D x1 x0 Ilość legislacji II Władza ustawodawcza podstawowa funkcja: tworzenie prawa ekonomiczna analiza: jak rozwiązania organizacyjne wpływają na realizację zadań władzy ustawodawczej podstawowe założenie: członkowie legislatywy działają w celu pozostania przy władzy II Władza ustawodawcza optymalna wielkość legislatywy Koszty KT+KB KT KB W* Wielkość legislatywy KT + KB Æ min II Władza ustawodawcza znaczenie zasad prawa wyborczego dla funkcjonowania legislatywy ordynacja proporcjonalna vs. większościowa gerrymandering II Władza ustawodawcza dwuizbowość III Władza sądownicza podstawowe funkcje: orzecznictwo w sprawach z różnych dziedzin prawa kontrola zgodności działań organów państwa z prawem kontrola zgodności aktów prawnych z konstytucją tworzenie prawa ekonomiczna analiza motywacja sędziów miejsce sądownictwa w podziale władz sądownictwo publiczne czy prywatne? optymalna organizacja sądownictwa teoria sądownictwa konstytucyjnego III Władza sądownicza motywacja sędziów hipoteza Posnera (1973): homo oeconomicus narzucający swoje preferencje społeczeństwu model Kimenyia, Shugarta i Tollisona (1985) III Władza sądownicza PREFERENCJE SĘDZIEGO III Władza sądownicza MODEL EMPIRYCZNY LCADISP = a0 + a1LSAL + a2LCJE + a3LTERM + a4ELECT + a5LPCAPED + + a6LNJ + a7LNJOC + a8DUIAC + a9DUP + ut LCADISP – liczba spraw ostatecznie zakończonych na szczeblu sądu stanowego LSAL – płace sędziów w sądach stanowych … 47 stanów USA, 1980 LSAL: współczynnik 1,06-1,13 Æ maksymalizacja dochodu pieniężnego III Władza sądownicza niezależność sądownictwa gwarancje niezawisłości sędziów Landes i Posner (1975): przy interpretacji ustaw niezależna władza sądownicza działa zgodnie z intencją tworzącej te akty prawne legislatywy, a ta ostatnia wyraża zgodę na taką praktykę, gdyż jest zainteresowana jak najdłuższym obowiązywaniem ustaw niejednoznaczne wyniki empiryczne III Władza sądownicza niezależność sądownictwa analiza w oparciu o ekonomiczną teorię delegacji odpowiedzialność za niepopularne decyzje w sprawach publicznych zmniejszanie niepewności związanej z procesem kolektywnego podejmowania decyzji redukowanie problemów związanych z agregacją preferencji w wyborze społecznym III Władza sądownicza niezależność sądownictwa niezależność sądownictwa sprzyja: skutecznemu funkcjonowaniu rządu „interesów i władzy” (Landes i Posner, 1975) skutecznej realizacji interesu publicznego (wg koncepcji opartej na ekonomicznej teorii delegacji) III Władza sądownicza niezależność sądownictwa niezależność sądownictwa a wzrost gospodarczy niezależne sądownictwo jako ostatni etap w zamienianiu obietnic składanych przez władzę w wiarygodne zobowiązania badania empiryczne: Feld i Voigt (2003): pozytywny wpływ niezależności sądownictwa de facto na wzrost gospodarczy w 60 państwach Metelska-Szaniawska (2006): niezależność sądownictwa istotna szczególnie w państwach postsocjalistycznych Metelska-Szaniawska (2008): niezależność sądownictwa istotna także dla realizacji postsocjalistycznych reform gospodarczych III Władza sądownicza niezależność sądownictwa swoboda działalności władzy sądowniczej III Władza sądownicza niezależność sądownictwa swoboda działalności władzy sądowniczej III Władza sądownicza niezależność sądownictwa swoboda działalności władzy sądowniczej swoboda działalności interpretacyjnej władzy sądowniczej odpowiada zestawowi aktów prawnych, które są efektywne w sensie Pareto wobec preferencji organów je wydających we współpracy ze sobą POLECANA LITERATURA Wilkin (2005), rozdziały 6, 7 i pozycje tam powołane R. Cooter (2000), The Strategic Constitution, Princeton: Princeton University Press. K. Metelska-Szaniawska (2006), „Niezależność sądownictwa a wzrost gospodarczy”, Ekonomista, nr 1.
