Arkusz „Wyniki”-- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW
Transkrypt
Arkusz „Wyniki”-- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW
Studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych aplikujących o dofinansowanie ze środków Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 Szkolenie dla Beneficjentów Działania 1.1A MRPO Monika Kisiel DOKUMENTY Podstawowy dokument, regulujący sposób przygotowania studium wykonalności : Wytyczne do studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 (MRPO), Kraków, styczeń 2008 r. (zwane dalej Wytycznymi do SW) Pozostałe dokumenty pomocne przy opracowywaniu studium wykonalności: 1. Dokumenty programowe (MRPO/Uszczegółowienie MRPO) 2. Podręcznik kwalifikowania wydatków objętych dofinansowaniem w ramach MRPO na lata 2007 2013 http://www.wrotamalopolski.pl/root_FEM/Wazne+dokumenty/MRPO/default.htm 3. Dokumentacja konkursowa, w szczególności instrukcja wypełniania wniosku aplikacyjnego i załączników 4. Wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód 5. Wytyczne branŜowe Idea i ogólne zasady dotyczące przygotowania studium wykonalności Studium ma na celu pokazanie szerokiego kontekstu realizacji inwestycji – ma dać jasną odpowiedź na pytania: • Komu i do czego jest potrzebna inwestycja? (powód/problem/cel) • Co trzeba zrobić i jak moŜna to zrobić ? (warianty realizacji) • Co, gdzie, kiedy i w jaki sposób zostanie wykonane? (zakres rzeczowy) • Dlaczego inwestycja będzie realizowana w ten a nie w inny sposób? (uzasadnienie wyboru) • Kto będzie realizował oraz zarządzał inwestycją? (wnioskodawca/partner/ /podmiot zarządzający) • Ile to będzie kosztować? (budŜet) • Skąd zostaną pozyskane środki na realizację i utrzymanie inwestycji? (źródła finansowania) •Czy i w jakim stopniu inwestycja spełni potrzeby? (stopień realizacji celów) Idea i ogólne zasady dotyczące przygotowania studium wykonalności NIE JEST WAśNA OBJĘTOŚĆ OPRACOWANIA - WAśNA JEST KLAROWNOŚĆ PRZEKAZU (TOK ROZUMOWANIA) Struktura dowolna, ale pozwalająca łatwo zlokalizować wymagane informacje (zwłaszcza istotne w przypadku elementów podlegających ocenie). Przygotowując studium wykonalności, w pierwszej kolejności opieramy się na zapisach dokumentu podstawowego tj. zapisach Wytycznych do SW, a w przypadku braku uregulowań w danym zakresie na pozostałych dokumentach. UWAGA: Wytyczne do studium wykonalności mają - z uwagi na bardzo szeroki zakres zastosowania (tj. m.in. od projektów dotyczących społeczeństwa informacyjnego, poprzez projekty z zakresu zagospodarowania terenu , po infrastrukturę drogową, czy wodno-kanalizacyjną) - charakter ogólny. Z tej teŜ przyczyny, moŜe się zdarzyć, ze dany projekt, ze względu na swoją specyfikę, nię będzie mógł spełnić wszystkich wymogów opisanych w wytycznych (Np. tworzenie stałych miejsc pracy w ramach projektów drogowych). Wówczas, naleŜy taki wymóg opatrzyć komentarzem (w opracowaniu nie dokonano/pominięto analizę…. , poniewaŜ ………; albo: w opracowaniu oparto się na zapisach dokumentu X……., poniewaŜ ….. ). Generalnie wszelkie odstępstwa od wytycznych powinny być opatrzone komentarzem. Wymagane elementy studium 1. Wstęp 2. Podstawowe informacje na temat projektu 3. Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego 4. Zidentyfikowane problemy 5. Logika interwencji 6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu 7. Analiza odbiorców projektu/analiza popytu 8. Analiza techniczna i technologiczna inwestycji 9. Analiza oddziaływania na środowisko 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora 11. Analiza finansowa 12. Analiza ekonomiczno-społeczna 13. Analiza wraŜliwości i ryzyka 14. Wpływ na polityki horyzontalne Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności UNIA EUROPEJSKA 1. WSTĘP Krótkie streszczenie tematu wskazujące: cele i przedmiot projektu, ramy czasowe, budŜet projektu, w tym określenie kosztów kwalifikowalnych i niekwalifikowalnych, wyniki i wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej, wnioskowany poziom dofinansowania. 2. PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT PROJEKTU Tytuł projektu, miejsce realizacji, zakres rzeczowy, etapy realizacji, inwestor (Beneficjent), podmiot zarządzający produktami projektu. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 3. ANALIZA OTOCZENIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO WRAZ Z UWZGLĘDNIENIEM KONTEKSTU DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH. • Sytuacja na danym terenie i/lub w danym sektorze (poparta statystyką). W przypadku projektów edukacyjnych istotne będą dane demograficzne oraz dane nt. ilości funkcjonujących na danym terenie placówek edukacyjnych oraz ich oddziałów. • Zgodność projektu z kierunkami rozwoju wyznaczonymi w strategiach: lokalnej, regionalnej, branŜowej Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 4. ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY Wnioski z przedstawionej analizy otoczenia społeczno-gospodarczego oraz strategicznych załoŜeń rozwoju, wskazujące problemy/potrzeby wymagające rozwiązania/spełnienia. Określenie, które z problemów/potrzeb projekt ma rozwiązać/spełnić lub przyczynić się do ich rozwiązania/spełnienia. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 5. LOGIKA INTERWENCJI Mając zdiagnozowane problemy/potrzeby danego terenu, wnioskodawca winien opisać, jaki stan docelowy otoczenia byłby poŜądany/wymagany. Określenie stanu docelowego wyznacza tym samym cele, które wnioskodawca chciałby osiągnąć w perspektywie czasu (cel(e) ogólne). Z reguły osiągniecie celów ogólnych, to długofalowy skutek wielorakich działań róŜnych podmiotów i czynników. W przypadku realizowanego projektu naleŜy wskazać jego długofalowe konsekwencje. Cel główny /bezpośredni – przypisany danemu projektowi Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 5. LOGIKA INTERWENCJI c.d. Produkty projektu – opis co powstanie i w jakiej ilości. Szerszy, ale spójny z wnioskiem opis. Rezultaty projektu – natychmiastowe efekty realizacji projektu, opis rodzaju i ilości efektów. Opis szerszy, ale spójny z wnioskiem. Komplementarność z innymi działaniami – opisanie innych realizowanych lub przesądzonych do realizacji zadań/inwestycji przyczyniających się do osiągnięcia postawionych celów ogólnych (pokazanie efektu synergii). Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 6. ANALIZA INSTYTUCJONALNA, TRWAŁOŚĆ PROJEKTU Analiza instytucjonalna – opis: • statusu prawnego Beneficjenta: forma prawna, podstawa prawna funkcjonowania i in. • partnerów zaangaŜowanych w realizację projektu • statusu podmiotu zarządzającego (jeŜeli zarządzającym jest inny podmiot niŜ Beneficjent), w tym powiązania z Beneficjentem. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 6. ANALIZA INSTYTUCJONALNA, TRWAŁOŚĆ PROJEKTU c.d. Analiza trwałości projektu – opis: • posiadanych/tworzonych/planowanych struktur organizacyjnych (zasobów ludzkich, rzeczowych) dające gwarancje sprawnej realizacji inwestycji i jej utrzymania (trwałość organizacyjna). Na etapie realizacji np. obsługa prawna, inŜynier kontraktu itd., • w przypadku projektów z zakresu edukacji naleŜy wykazać czy Beneficjent dysponuje programem wykorzystania obiektu/urządzenia, czy zaplanował sposób i zakres eksploatacji produktów projektu (trwałość programowa). • zdolności do pokrycia kosztów inwestycji (trwałość finansowa), • wykonalności formalno-prawnej projektu (zestawienie wszelkich potrzebnych do wykonania i uŜytkowania inwestycji decyzji/pozwoleń/uzgodnień/dokumentów), • promocja projektu. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 7. ANALIZA ODBIORCÓW PROJEKTU/ANALIZA POPYTU Wskazanie, jakie grupy odbiorców i w jakiej liczbie korzystać będą z produktów i rezultatów projektu, czyli opisanie zapotrzebowania/popytu na inwestycję wraz z podaniem źródła pozyskania takich informacji. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 8. ANALIZA TECHNICZNA I TECHNOLOGICZNA INWESTYCJI Opis zastosowanych rozwiązań architektonicznych, technicznych/technologicznych wraz z ich uzasadnieniem (odnoszącym się m.in. do najlepszych praktyk, optymalnej jakości do ceny, innowacyjności). Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 8. ANALIZA TECHNICZNA I TECHNOLOGICZNA INWESTYCJI c.d. Analiza wariantowa NaleŜy wskazać, jakie istnieją alternatywne warianty rozwiązania danej sytuacji problemowej i dokonać ich analizy. Z analizy winno jasno wynikać, Ŝe wybrany przez wnioskodawcę wariant jest najlepszym (tj. najbardziej efektywnym, najmniej szkodliwym itd.) sposobem realizacji postawionych celów. W przypadku braku alternatywnych rozwiązań, naleŜy dokonać analizy skutków „wariantu 0”, czyli pozostawienia sytuacji bez zmian. W przypadku projektów edukacyjnych warianty alternatywne mogą dotyczyć np. nowy budynek lub adaptacja juŜ istniejącego budynku. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 9. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO NaleŜy streścić: - raport z oceny oddziaływania na środowisko ( o ile był sporządzany) - wynik oceny oddziaływania na środowisko, W przypadku, gdy - zgodnie z prawem - ww. dokumenty nie są wymagane, opisać, czy przyjęte rozwiązania są przyjazne środowisku. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 10. ANALIZY SPECYFICZNE DLA DANEGO RODZAJU PROJEKTU/SEKTORA W tym punkcie naleŜy zamieścić informacje istotne z punktu widzenia danej branŜy lub sektora, w który wpisuje się projekt. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA Podstawowe zadania analizy to ustalenie : Ile potrzeba środków na zrealizowanie i utrzymanie inwestycji? Kiedy i w jakiej wysokości będą nam potrzebne te środki? Skąd je pozyskać (montaŜ finansowy)? Jaka jest efektywność finansowa inwestycji ? Dodatkowe zadania nałoŜone na analizę finansową, związane z aplikowaniem o dofinansowanie w ramach MRPO to: - Określenie poziomu dochodu netto w przypadku projektów generujących przychody i nie podlegających zasadom pomocy publicznej. Weryfikacja trwałości (płynności) finansowej projektu – tj. sprawdzenie, czy wnioskodawca zabezpieczył finansowanie inwestycji w wystarczającym zakresie. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Zakres analizy ustalony w ramach Wytycznych do SW, uzaleŜniony jest od: wielkości projektu oraz faktu generowania lub nie przychodów przez projekt. Zasadniczo, większą część analizy finansowej przeprowadzamy w załączonych do Wytycznych do SW arkuszach Excel (załącznik 1 lub 2) Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności PROJEKT Do 20 mln PLN Generujący przychód Informacje na temat: − planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych − przychodów i kosztów operacyjnych − zapotrzebowania na kapitał obrotowy − źródeł finansowania, w tym zdysk. doch netto − wskaźników efektywności finansowej − trwałości finansowej projektu Projekcje sprawozdań finansowych: − rachunek przepływów pienięŜnych Analiza wraŜliwości: − trwałości finansowej i wskaźników efektywności Nie generujący przychodu Informacje na temat: − planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych − kosztów operacyjnych − źródeł finansowania, w tym poziom dofinansowania − trwałości finansowej projektu Projekcje sprawozdań finansowych: − rachunek przepływów pienięŜnych Analiza wraŜliwości: - trwałości finansowej Pow. 20 mln PLN Informacje na temat: − planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych − przychodów i kosztów operacyjnych − zapotrzebowania na kapitał obrotowy − źródeł finansowania, w tym zdysk. doch. netto − wskaźników efektywności finansowej − trwałości finansowej projektu Projekcje sprawozdań finansowych: −rachunek przepływów pienięŜnych −bilans oraz rachunek zysków i strat Analiza wraŜliwości: − trwałości finansowej i wskaźników efektywności Informacje na temat: − planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych − kosztów operacyjnych − źródeł finansowania, w tym poziom dofinansowania − trwałości finansowej projektu Projekcje sprawozdań finansowych: − rachunek przepływów pienięŜnych −bilans oraz rachunek zysków i strat Analiza wraŜliwości: trwałości finansowej Macierz obrazująca wymagania zakresie analizy finansowej Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności A N A LIZA FIN A N SO W A 1 . O k r e ś le n ie z a ło Ŝ e ń d la s p o r z ą d z e n ia a n a liz y fin a n s o w e j i z e s t a w ie n ie p r z e p ły w ó w p ie n ię Ŝ n y c h p ro je k tu - n a k ła d y in w e s ty c y jn e p r z y c h o d y g e n e r o w a n e p rz e z p r o je k t k o s z ty o p e ra c y jn e p r o je k tu w a rto ś ć r e z y d u a ln a z a p o trz e b o w a n ie n a k a p ita ł o b ro to w y 2 . U s t a le n ie w a r t o ś c i w s k a ź n ik a d o fin a n s o w a n ia - u s ta le n ie w a r to ś c i d o fin a n s o w a n ia z fu n d u s z y U E 3 . U s t a le n ie w a r t o ś c i w s k a ź n ik ó w e fe k t y w n o ś c i fin a n s o w e j p r o j e k t u - fin a n s o w a w e w n ę trz n a s to p a z w ro tu z in w e s ty c ji ( F R R / C ) i z k a p ita łu (FR R /K ) fin a n s o w a z a k tu a liz o w a n a w a r to ś ć n e tto in w e s ty c ji ( F N P V / C ) i k a p ita łu (FN PV /K ) w s k a ź n ik k o rz y ś c i/ k o s z t y z in w e s ty c ji ( B / C - C ) i z k a p ita łu ( D /C - K ) - - 4 . W e r y f ik a c ja f in a n s o w e j t r w a ło ś c i p r o je k t u - w s k a z a n ie , Ŝ e z a s o b y fin a n s o w e w y s ta r c z ą n a s fin a n s o w a n ie o g ó łu k o s z t ó w p ro je k tu w c a ły m h o r y z o n c ie c z a s o w y m , w k a Ŝ d y m z a n a liz o w a n y c h la t Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Analiza finansowa winna być przeprowadzona w oparciu o metodologię zdyskontowanego przepływu środków pienięŜnych – metoda DCF (ang. Discounted Cash Flow) Wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej (nakłady inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd.) dotyczące projektu (określające przepływy pienięŜne projektu), ujmowane są z punktu widzenia Beneficjenta/Beneficjentów. Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy w realizację projektu zaangaŜowanych jest więcej niŜ jeden podmiot (np. projekt realizowany przez związek międzygminny itp.). W tym przypadku naleŜy przeprowadzić analizę finansową jedynie dla projektu. Metoda DCF uwzględnia wyłącznie przepływ środków pienięŜnych, tj. rzeczywistą kwotę pienięŜną wypłacaną lub otrzymywaną w ramach danego projektu. W rezultacie, nie mogą być przedmiotem analizy DCF niepienięŜne pozycje rachunkowe takie jak: amortyzacja. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. ZAŁOśENIA do analizy finansowej: Stopa dyskontowa 5%, dyskontujemy od pierwszego roku (którym jest rok poniesienia pierwszych wydatków na rzecz projektu) Rok obrotowy Rok obrotowy = rok kalendarzowy Jednostka pienięŜna PLN, (wartości zaokrąglane do pełnych złotych) Ceny Stałe VAT Ceny netto (gdy VAT jest kwalifikowany, wówczas ceny brutto, ale podawane w rozbiciu: ceny netto, stawka i kwota VAT, ceny brutto) Okres odniesienia Okres odniesienia = faza realizacji + określona wytycznymi faza eksploatacji określona wytycznymi faza faza eksploatacji: Edukacja – 20 lat. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Projekcja przepływów pienięŜnych 2 metody ustalenia przepływów: - Metoda standardowa (zał. Nr 1 do wytycznych do SW) - Metoda róŜnicowa (zał. Nr 2 do wytycznych do SW) Przepływy pienięŜne ustalane w wyniku zestawienia następujących pozycji : całkowite nakłady inwestycyjne (-) koszty operacyjne (-) przychody operacyjne (+) wartość rezydualna (końcowa) (+) Projekcja przepływów w arkuszu „Wyniki”-- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Nakłady inwestycyjne i nakłady odtworzeniowe Nakłady inwestycyjne (ponoszone w okresie realizacji projektu) : - w ramach nakładów inwestycyjnych pokazujemy: koszty przygotowawcze (koszty fazy przedrealizacyjnej), wszelkie koszty związane z obsługa projektu (np. wynagrodzenia inŜyniera kontraktu), wydatki inwestycyjne. - nakłady inwestycyjne pokazujemy w ujęciu kwartalnym, - dzielimy je na kwalifikowane i niekwalifikowane - wskazujemy źródło szacunków (kosztorys, oferty itp.) Arkusz „Obliczenia własne” – zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Nakłady odtworzeniowe (ponoszone w okresie eksploatacji projektu): - plan nakładów odtworzeniowych ponoszonych w okresie eksploatacji - nakłady odtworzeniowe pokazujemy w ujęciu rocznym ! Nakłady odtworzeniowe powodują wzrost wartości księgowej środków trwałych (wpływają na wzrost odpisów amortyzacyjnych). ! Nie naleŜy ich mylić z kosztami bieŜących napraw/remontów/konserwacji zaliczanych do kosztów operacyjnych. Arkusz „Obliczenia własne” – zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Przychody operacyjne Przychody – oczekiwane, naleŜne jednostce kwoty za sprzedane produkty, towary, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych (np. zbędne maszyny, urządzenia, środki transportu, nieruchomości itp.). Projekty generujące dochód (przychód) w myśl art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006: są to wszelkie operacje obejmujące inwestycję w infrastrukturę, korzystanie z której podlega opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie operacje pociągające za sobą sprzedaŜ gruntu lub budynków lub dzierŜawę gruntu lub najem budynków, lub wszelkie inne odpłatne świadczenie usług. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Przychody operacyjne c.d. Wymagane elementy prognozy przychodów: -ustalenie programu (prognozy) sprzedaŜy na bazie przeprowadzonej we wcześniejszej części studium analizy popytu - ustalenie opłat/cen/taryf za usługi/towary/produkty z zachowaniem przepisów prawa - prognoza przychodów w podziale na grupy produktów/usług/towarów oraz na grupy odbiorców (np. odbiorcy indywidualni/przedsiębiorcy) Obliczony poziom przychodów ze sprzedaŜy musi wynikać wprost z planowanej ilości sprzedaŜy oraz przyjętych opłat (cen) za produkty/usługi/towary. Arkusze „ZałoŜenia” oraz „Obliczenia własne” – zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Prognoza kosztów operacyjnych Koszty operacyjne – całość kosztów poniesiona w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji. Prognoza kosztów operacyjnych: 1. opis załoŜeń przyjętych do prognozy kosztów Arkusz „ZałoŜenia” 2. projekcja kosztów operacyjnych wg układu rodzajowego tj.: Arkusz „Obliczenia własne” zuŜycie materiałów i energii amortyzacja Zał.1 lub 2 Wytycznych do SW usługi obce wynagrodzenia ubezp. społ. i inne świadczenia podatki i opłaty pozostałe koszty rodzajowe Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Prognoza kosztów operacyjnych c.d ZuŜycie materiałów i energii koszty zuŜytych materiałów podstawowych (materiałów bezpośrednich), koszty materiałów o charakterze pomocniczym, koszt zuŜytej energii elektrycznej, opałowej, wody, gazu, paliwa samochodowego oraz wartość środków obrotowych zaliczanych bezpośrednio w koszty (np. materiały biurowe, opakowania itp.). Usługi obce koszty usług obcych to np. wydatki na: najmem obiektów, prace remontowe, serwis i konserwacje środków trwałych, łącznością (usługi pocztowe, telekomunikacyjne), transport towarów i osób, dozór mienia przez obce jednostki, sprzątanie obiektów, inne świadczenia zaliczone do usług (np. usługi informatyczne, wydawnicze, szkoleniowe, pralnicze, komunalne itp.). Wynagrodzenia koszty wynagrodzeń naleŜy prognozować na podstawie planowanego zatrudnienia oraz przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia brutto wynikającego z wewnętrznych uwarunkowań jednostki. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Amortyzacja majątku trwałego: 1. amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych - oszacowana na podstawie poniesionych nakładów inwestycyjnych oraz ekonomicznego okresu Ŝycia tego składnika, 2. amortyzacja od nakładów odtworzeniowych. Okres amortyzacji dla kaŜdej grupy aktywów trwałych powinien odzwierciedlać jego minimalny okres amortyzacji wynikający z przepisów podatkowych: „Ustawy o rachunkowości”, „Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych”. Wysokość amortyzacji naleŜy określić dla poszczególnych grup środków trwałych i wartości niematerialnych (dotyczy to równieŜ nakładów odtworzeniowych). Amortyzacja, nie jest uwzględniana w przepływach finansowych, ale potrzebna jest do: ustalenia wartości rezydualnej inwestycji*, oraz sprawozdań finansowych. *Wartość rezydualna – to wartość netto majątku (tj. wartość poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych na zakup/wytworzenie aktywów trwałych, pomniejszona o amortyzację majątku trwałego z całego okresu jego uŜytkowania) w ostatnim roku okresu objętego analizą. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Koszty wynagrodzeń naleŜy obciąŜyć narzutami na płace (składki ZUS, składka na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, FP, FGŚP i inne) w wysokości, która wynika z obowiązujących przepisów prawa i danych finansowo-księgowych podmiotu. Podatki i opłaty Do podatków i opłat o charakterze kosztowym zalicza się przede wszystkim: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, opłata za wieczyste uŜytkowanie gruntów, opłaty skarbowe i notarialne, opłaty środowiskowe. Pozostałe koszty rodzajowe koszty, które nie zostały uwzględnione powyŜej. NaleŜą do nich m.in.: składki ubezpieczeń majątkowych i osobowych, koszty podróŜy słuŜbowych, koszty reprezentacji i reklamy itp. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Prognoza zapotrzebowania na kapitał obrotowy Kapitał obrotowy netto – to róŜnica między bieŜącymi aktywami a bieŜącymi pasywami. Pozwala ustalić na koniec okresu rozliczeniowego jaki jest stan bieŜących rozliczeń operacyjnych (z dostawcami materiałów/usług/towarów oraz odbiorcami naszych usług/produktów/towarów), w celu zabezpieczenia płynności prowadzonej działalności. Projekcja zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto wynika z załoŜonego cyklu rotacji naleŜności, zapasów i zobowiązań (bieŜących). UWAGA: W przypadku inwestycji, w których poziom kapitału obrotowego jest niewielki bądź nie występuje, ten element analizy finansowej moŜna pominąć. Arkusze „ZałoŜenia” oraz „Obliczenia własne” - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Poziom dofinansowania projektów ze środków MRPO PROJEKT PODLEGA ZASADOM POMOCY PUBLICZNEJ NIE TAK Poziom dofinansowania wg zasad i limitów danego programu pomocy publicznej PROJEKT GENERUJE PRZYCHODY NIE TAK PROJEKT GENERUJE DOCHÓD NETTO TAK Poziom dofinansowania w oparciu o metodę luki w finansowaniu NIE Poziom dofinansowania wg Uszczegółowienia MRPO/regulamin konkursu Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Poziom dofinansowania ze środków MRPO c.d. Projekty generujące przychody KaŜdy projekt generujący przychody (w rozumieniu art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006) winien na potrzeby ustalenia właściwego poziomu dofinansowania obliczyć poziom dochodu netto. Dochód netto: jest to wartość bieŜąca przepływów pienięŜnych netto (róŜnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztami operacyjnymi bez amortyzacji oraz nakładami odtowrzeniowymi, a w ostatnim roku horyzontu czasowego skorygowana o wartość rezydualną). Gdy projekt generuje dochód netto (obliczony poziom dochodu netto > 0), naleŜy obliczyć poziom dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. „Luka w finansowaniu” - to ta część zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu, generowanym w okresie referencyjnym. Arkusz „Luka w finansowaniu” - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. UWAGA! Nastąpiła zmiana sposobu ujmowania nakładów odtworzeniowych w luce w finansowaniu w stosunku do zapisów Wytycznych do SW (ze stycznia 2008 r.). Obecnie nakłady odtworzeniowe winny być uwzględniane przy obliczaniu dochodu netto, po stronie kosztów operacyjnych. Szczegóły komunikatu w tej sprawie na stronie: http://www.wrotamalopolski.pl/root_FEM/Wazne+dokumenty/MRPO/default.htm Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Ustalenie poziomu dochodu netto Arkusz „Luka w finansowaniu” zał.1 lub 2 Wytycznych do SW S p o rzą d ze n ie p ro jek cji p rzy ch o d ó w U w zg lę d n ie n ie w a rto ś ci re z y du a ln e j w o s ta tn im rok u h o ry zo n tu cza s o w e g o S p o rząd zen ie pro je kcji ko sztó w o pe racyjn ych (bez a m o rtyza cji) U w zg lęd n ien ie n ak ła d ó w o d tw o rzen io w ych U s ta len ie w a rto ś ci p rzy ch o d ó w (d o ch od ó w ) n e tto p ro je k tu Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Obliczenie poziomu dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. 1. Ustalenie wielkości wskaźnika luki w finansowaniu L F = NI ZD − NI DN ZD × 100 % ZD gdzie: NIZD – suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych wraz z uwzględnieniem zmiany w zapotrzebowaniu na kapitał obrotowy netto, DNZD – suma zdyskontowanych dochodów netto Arkusz „Luka w finansowaniu” - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Obliczenie poziomu dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. 2. Określenie wskaźnika rzeczywistego poziomu dofinansowania WrzF = LF x MaxWF Gdzie: WrzF - wskaźnik rzeczywistego poziomu dofinansowania ze środków UE LF - wskaźnik luki w finansowaniu MaxWF - maksymalna stopa współfinansowania ustalona w Uszczegółowieniu MRPO 3. Określenie rzeczywistej kwoty dofinansowania („kwoty decyzji”). KD = Kkw × WrzF Gdzie Kkw – wysokość kosztów kwalifikowanych projektu Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji Podstawą obliczenia wskaźników rentowności są przepływy pienięŜne projektu ustalone jako róŜnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w kolejnych latach projekcji finansowej. UWAGA: projekty nie generujące przychodów nie mają obowiązku liczenia wskaźników efektywności finansowej. Obliczenia dotyczą dwóch grup następujących wskaźników finansowych,: 1. wskaźniki efektywności finansowej inwestycji t.j.: • • • finansowa bieŜąca wartość netto (FNPV/C), finansowej stopy zwrotu (FRR/C), wskaźnika Korzyści/Koszty z inwestycji (B/C-C), 2. wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) tj.: • finansowa bieŜąca wartość netto kapitału własnego (FNPV/K), • • finansowej stopy zwrotu kapitału własnego (FRR/K), wskaźnika Korzyści/Koszty kapitału własnego (B/C-K). Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. 1. Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji Obliczane są na podstawie prognozy przepływów pienięŜnych odpowiadającej przyjętemu horyzontowi czasowemu projektu obejmującej: • nakłady inwestycyjne i odtworzeniowe, • koszty działalności operacyjnej (bez amortyzacji), • przychody generowane przez projekt, • wartość rezydualną aktywów na koniec okresu referencyjnego, • zmiana kapitału obrotowego netto (jeŜeli występuje) 2. Wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) Do wyliczenia wskaźników efektywności finansowej z kapitału stosuje się następujące kategorie strumieni pienięŜnych: • po stronie wpływów - przychody operacyjne, wartość rezydualna; • po stronie wydatków: koszty operacyjne (bez amortyzacji), koszty finansowe, spłata kredytów i poŜyczek, kapitał własny prywatny (wolne środki Beneficjenta), krajowy wkład publiczny (na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym) inne wydatki. Arkusz „Wyniki”-- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Weryfikacja finansowej trwałości projektu Weryfikacja trwałości finansowej projektu polega na zbadaniu salda niezdyskontowanych (nominalnych) skumulowanych przepływów pienięŜnych generowanych przez projekt. Projekt uznaje się za trwały finansowo, jeŜeli saldo to jest większe bądź równe zeru we wszystkich latach objętych analizą. PRZYCHODY ŹRÓDŁA FINANSOWANIA NAKŁADY INWESTYCYJNE KOSZTY OPERACYJNE (bez amortyzacji) I NAKŁADY ODTWORZENIOWE INNE PRZEPŁYWY (M.IN.KOSZTY FINANSOWE, SPŁATA KREDYTÓW/POśYCZEK) PRZEPŁYWY PIENIĘśNE NETTO SKUMULOWANE PRZEPŁYWY PIENIĘśNE NETTO Arkusz „Wyniki”-- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Pro forma sprawozdania finansowe NiezaleŜnie od formy organizacyjnej podmiotu eksploatującego projekt (zakład budŜetowy, spółka prawa handlowego), prognoza finansowa dla wszystkich podmiotów musi być przygotowana w ujednoliconej formie, zgodnej z obowiązującym prawem dla podmiotów gospodarczych. Oznacza to, Ŝe dla wszystkich podmiotów sporządzić naleŜy sprawozdania finansowe zgodne z wymogami Ustawy o rachunkowości. Arkusz „Wyniki”-- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 11. ANALIZA FINANSOWA c.d. Pro forma sprawozdania finansowe c.d. Dla projektów: 1. o wartości całkowitej powyŜej 20 mln zł naleŜy przygotować pro forma sprawozdania finansowe: - bilans, - rachunek zysków i strat, - sprawozdanie z przepływów pienięŜnych 2. o wartości poniŜej 20 mln zł naleŜy opracować jedynie sprawozdania z przepływów pienięŜnych. UWAGA: JeŜeli beneficjent i operator to dwa roŜne podmioty, to naleŜy sporządzić sprawozdania dla projektu. Arkusz „Wyniki”-- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA Analiza ekonomiczna: jest kolejnym etapem analizy projektu, konieczność jej stosowania jest uzasadniona moŜliwością oszacowania kosztów i korzyści projektu z punktu widzenia całej społeczności. Przygotowanie tej analizy ma na celu ocenę wpływu projektu na obszar społeczno-gospodarczy, na który będzie oddziaływać w okresie realizacji oraz po jej zakończeniu; zatem za pomocą analizy ekonomicznej naleŜy sprawdzić, czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia, jeŜeli nawet z finansowego punktu widzenia (wyniki analizy finansowej) pociąga za sobą koszt netto. Rodzaje analiz ekonomicznych projektów realizowanych w ramach MRPO: • dla projektów, których nakłady inwestycyjne nie przekraczają łącznie 20 mln zł naleŜy dokonać analizy przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, • dla projektów, których nakłady inwestycyjne przekraczają łącznie 20 mln zł naleŜy przygotować pełną analizę ekonomiczną czyli analizę kosztów i korzyści CBA (CostBenefit-Analysis), Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. I.Metoda wielokryterialna – dla projektów o wartości poniŜej 20 mln zł Analiza ta ma na celu jakościową i ilościową ocenę ekonomicznych i społecznych korzyści, jakie generuje projekt dla otoczenia. Beneficjent powinien wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i społeczne skutki projektu i – jeśli to moŜliwe – ująć je ilościowo (np. liczba nowozatrudnionych, poprawa ochrony zdrowia itp.) Prawidłowe zastosowanie metody wielokryterialnej w ramach analizy ekonomicznej wymaga: • prezentacji korzyści i kosztów społecznych (rezultaty i oddziaływania), • przypisania im (w miarę moŜliwości) określonych wartości, niekoniecznie wyraŜonych w pieniądzu. MoŜe zostać zastosowana dowolna jednostka wartościująca zjawisko. • uzasadnienia przedstawionych korzyści i metodologii szacunków. Wykazanie związków przyczynowo-skutkowych osiągnięcia poszczególnych rezultatów i oddziaływań. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. II. Analiza kosztów i korzyści - dla projektów o wartości powyŜej 20 mln zł 1. ZAŁOśENIA: a. Punktem wyjścia analizy kosztów i korzyści są przepływy pienięŜne określone w analizie finansowej projektu. Oznacza to, Ŝe uwzględniamy jedynie pozycje, które powodują wpływy i wydatki u inwestora spowodowane projektem (w sytuacji gdy w ramach analizy finansowej stosowano metodę róŜnicową do określenia wielkości przepływów, dla potrzeb ekonomicznej analizy kosztów i korzyści stosujemy wielkości róŜnicowe). b. Do oszacowania kosztów i korzyści ekonomicznych stosowana jest podobnie jak w analizie finansowej metodologia DCF. c. W analizie ekonomicznej w wycenie kosztów i korzyści społecznych naleŜy zastosować ceny stałe (tzn. bez uwzględnienia wpływu inflacji). d. Rachunek korzyści i kosztów społecznych winien być przygotowany w jednostce pienięŜnej - w PLN. e. Okres referencyjny - taki sam jak w analizie finansowej. Arkusz „ZałoŜenia”- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. f. Wartość ekonomicznej stopy dyskontowej, która zostanie zastosowana do wyliczenia wskaźników ekonomicznej efektywności, powinna wynosić 5%. g. Wycena kosztów i korzyści społecznych odbywa się w cenach netto (tzn. bez uwzględniania podatku VAT). h. W celu dokonania oceny ekonomicznej projektu naleŜy posłuŜyć się następującymi ekonomicznymi wskaźnikami efektywności: • ekonomiczną wartością bieŜącą netto (ENPV); • ekonomiczną stopą zwrotu (ERR); • relacją korzyści do kosztów (B/C). i. Zaleca się, aby te czynniki społeczno-gospodarcze, których nie da się wyrazić w wartościach pienięŜnych, zostały opisane ilościowo i jakościowo z uwzględnieniem wszystkich istotnych społecznych, ekonomicznych i środowiskowych skutków realizacji projektu. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNOSPOŁECZNA c.d. 2. ETAPY PRZYGOTOWANIA ANALIZY ANALIZA EKONOMICZNA 1. Korekta o efekty fiskalne - wyeliminowanie z przepływów pienięŜnych określonych w ramach analizy finansowej tych strumieni, które nie mają odpowiednika w realnych zasobach (m.in. podatki pośrednie, cła, inne transfery) 2. Rachunek kosztów i korzyści ekonomicznych - identyfikacja i wycena efektów nie uwzględnionych w analizie finansowej 3. Ustalenie wskaźników efektywności ekonomicznej projektu - ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (EIRR) ekonomiczna zaktualizowana wartość netto inwestycji (ENPV) wskaźnik korzyści do kosztów (B/C) - Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. Korekty fiskalne – polegają na eliminacji podatków pośrednich oraz subwencji i dotacji, z jednej strony pokazanych po stronie inwestora (jako wpływ lub wydatek) z drugiej strony dotyczących Państwa (wpływ bądź wydatek). Korektę o efekty fiskalne stosuje się w celu wyeliminowania płatności transferowych z przepływów pienięŜnych wyliczonych w trakcie analizy finansowej. Płatności transferowe to przepływy pienięŜne, które nie stanowią kosztów ani korzyści ekonomicznych, poniewaŜ wiąŜą się tylko z przekazaniem kontroli nad pewnymi zasobami pomiędzy grupami społecznymi. Ten etap analizy polega na skorygowaniu przepływów pienięŜnych sporządzonych w analizie finansowej o następujące pozycje: • odliczeniu podatków pośrednich od cen nakładów, produktów, usług itp. (np. podatku VAT, który w analizie finansowej jest uwzględniany w cenach, pod warunkiem, Ŝe nie podlega zwrotowi); • korekta o cła importowe na np. na wyposaŜenie, surowce itp., w przypadku, gdy dostawcą jest podmiot spoza UE; • płatności na ubezpieczenia społeczne będące kosztem dla pracodawcy, Arkusze „ZałoŜenia” oraz „Wyniki”- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. Rachunek kosztów i korzyści ekonomicznych – polega na identyfikacji i wycenie efektów społeczno-ekonomicznych powstałych w wyniku realizacji projektu; jego zadaniem jest ustalenie wartości pozytywnych i negatywnych skutków projektu, w tym celu naleŜy: 1. Zidentyfikować i opisać pozytywne jak i negatywne oddziaływanie zewnętrzne z uwzględnieniem związków przyczynowo-skutkowych. 2. Przedstawione powyŜej pozytywne i negatywne zjawiska określić ilościowo. 3. Przyjąć jednostkowe wartości dla potrzeb wyceny. 4. Wartościowo przedstawić koszty i korzyści społeczne na podstawie określonej ilości i przyjętej jednostki wyceny. Z uwagi na fakt, iŜ brak jest jednej uniwersalnej metodologii dla wyceny wszystkich efektów jak równieŜ standardowych wartości jednostkowych, naleŜy podać i uzasadnić przyjęcie danego wskaźnika wyceny. Arkusze „ZałoŜenia” oraz „Wyniki”- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. Korzyści społeczne projektu z zakresu infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa wyŜszego mogą obejmować następujące elementy: Wzrost efektywnej stopy rekrutacji w porównaniu do wskaźników naboru potencjalnego, Osiągnięcie uprzednio przyjętych, mierzalnych standardów dydaktycznych, Podniesienie jakości materiałów dydaktycznych, Wzrost wyposaŜenia i wskaźnika jego wykorzystania, Przyrost liczby badań, Ilość nowych osób poddanych programowi edukacyjnemu dzięki realizacji inwestycji, Wzrost kapitału ludzkiego określany jako skrócenie czasu na poszukiwanie pracy po uzyskaniu wykształcenia, Wzrost wynagrodzenia po uzyskaniu wykształcenia, Wzrost dochodów dzięki innym pobudzonym przez inwestycję formom działalności, tam gdzie moŜna ich oczekiwać, Inne. Arkusze „ZałoŜenia” oraz „Wyniki”- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. Wskaźniki efektywności ekonomicznej projektu – przeprowadzone korekty przepływów pienięŜnych z analizy finansowej: o efekty fiskalne oraz rachunek kosztów i korzyści zewnętrznych prowadzą do ustalenia ekonomicznych przepływów pienięŜnych, które są podstawą obliczenia wskaźników ekonomicznej efektywności projektu. NaleŜą do nich: • Ekonomiczna Zaktualizowana Wartość Netto (ENPV) – obliczana poprzez zdyskontowanie wszystkich przepływów ekonomicznych netto związanych z projektem i zsumowanie tych strumieni. Wartość ENPV informuje, o ile wartość spodziewanych korzyści społecznych netto projektu (wyraŜona w jednostkach pienięŜnych) przekracza wartość nakładów i przyszłych kosztów operacyjnych projektu. Arkusz „Wyniki”- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. • Ekonomiczna Wewnętrzna Stopa Zwrotu (ERR) - jest to stopa dyskontowa, przy której zrównuje się wartość teraźniejsza prognozowanych korzyści i wydatków projektu, inaczej mówiąc, przy której ekonomiczna zdyskontowana wartość korzyści netto (ENPV) jest równa zero. Projekt naleŜy uznać za efektywny, gdy wartość ERR jest wyŜsza od przyjętej do obliczeń ENPV stopy dyskontowej tj. powyŜej 5%. • Ekonomiczny Wskaźnik Korzyści/Koszty [B/C] - Swoją konstrukcją jest on podobny do Zaktualizowanej Wartości Netto (NPV). Wskaźnik B/C jest miarą zwrotu nakładów projektu, pozwala określić, jaki zysk (stratę) wygeneruje projekt z jednostki dodatkowego nakładu. Projekt naleŜy uznać za rentowny z ekonomicznego punktu widzenia, jeŜeli wskaźnik Korzyści/Koszty przyjmie wartość większą od jedności, co oznacza, Ŝe zdyskontowane korzyści projektu są większe od zdyskontowanych wydatków. Arkusz „Wyniki”- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA Analiza wraŜliwości i ryzyka ma na celu identyfikację kluczowych czynników, jakościowych i ilościowych, mogących mieć wpływ na zakres, harmonogram, efektywność finansowo-ekonomiczną przedsięwzięcia oraz płynność finansową. Podstawowym zadaniem tej analizy jest wykazanie, czy określone czynniki ryzyka nie spowodują utraty trwałości finansowej projektu. Analiza wraŜliwości i ryzyka obejmuje badanie wpływu poszczególnych czynników na: stan środków pienięŜnych, wskaźniki efektywności finansowej oraz ekonomicznej (o ile są obliczane) projektu tj. wskaźniki NPV i IRR. Składa się z: 1. analizy wraŜliwości, której celem jest wskazanie krytycznych zmiennych, które w istotny sposób wpływają na zmianę badanych wielkości (trwałość finansowa, IRR i NPV). Następnie naleŜy przedstawić wyniki analizy przy czynnikach, które mogą ulec zmianie/zmienionych w pewnym zakresie (np. od -20% do +20%) w stosunku do wielkości załoŜonej. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. 2. jakościowej analizy ryzyka gdzie ocenić naleŜy prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) i omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji. UWAGA! Ze względu na niepewność, która zawsze występuje w projektach inwestycyjnych, naleŜy przygotować analizę wraŜliwości i ryzyka dla wszystkich projektów (bez względu na ich wielkość). Ad. 1) Przeprowadzając analizę wraŜliwości naleŜy: 1. zidentyfikować wszystkie zmienne słuŜące do kalkulacji wyników i nakładów w analizie zi finansowej i ekonomicznej i zebrać je w jednorodne kategorie, Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. 2. zidentyfikować zmienne w pełni zaleŜne, które mogą zniekształcić wyniki analizy i być przyczyną wielokrotnego uwzględnienia tych samych czynników; 3. dokonać analizy oddziaływania poszczególnych czynników, co pozwoli wybrać te, które wykazują niewielką lub marginalną elastyczność. Późniejszą analizę moŜna ograniczyć do najbardziej znaczących zmiennych; 4. do ostatecznej analizy wraŜliwości naleŜy przyjąć maksymalnie pięć do siedmiu zmiennych. Jako kryterium dodatkowe naleŜy przyjąć załoŜenie, Ŝe w pierwszej kolejności uwzględnione zostaną czynniki wpływające na zmianę w poziomie nakładów inwestycyjnych i w dalszej kolejności kosztów operacyjnych projektu. UWAGA! Szczegółowej analizie naleŜy poddać zmienne krytyczne wpływające na poziom nakładów inwestycyjnych projektu, np. wzrost cen stali Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. W sytuacji, gdy dla projektu trudna będzie do przeprowadzenia identyfikacja zmiennych krytycznych, wówczas naleŜy analizę wraŜliwości i ryzyka przeprowadzić dla następujących zmiennych: • nakładów inwestycyjnych, • kosztów mediów, materiałów i surowców, • kosztów zatrudnienia, • przychodów operacyjnych, • innych istotnych w zaleŜności od typu projektu i sektora, w którym będzie realizowany. Analizę wraŜliwości przeprowadzić naleŜy przy uwzględnieniu następujących załoŜeń: • zmianie poddawana być powinna jedna ze zmiennych, przy załoŜeniu niezmienności pozostałych załoŜeń i parametrów, • zakłada się zmianę czynnika w całym horyzoncie czasowym analizy. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Prezentacje wyników analizy wraŜliwości warto wykonać w formie tabelarycznej, graficznej (wykres) oraz opisowej w odniesieniu do: • • analizy trwałości finansowej – która powinna wykazać, Ŝe określone czynniki ryzyka nie spowodują utraty płynności finansowej, analizę tę naleŜy przeprowadzić dla scenariusza pesymistycznego i porównać go do wariantu wyjściowego-scenariusz podstawowy, dobór parametrów i poziom ich zmian zaleŜy indywidualnie od typu i charakteru projektu, zmiany wartości tych czynników powinny wynikać ze znajomości sektora i lokalnych warunków rynkowych, efektywności projektu – mierzonej wskaźnikami NPV i IRR (finansowej i ekonomicznej). NaleŜy wykazać, jak wyliczone wartości wskaźników (IRR i NPV) zmieniają się wraz ze wzrostem (spadkiem) parametrów słuŜących do ustalania kosztów i korzyści projektu. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Analiza wraŜliwości trwałości finansowej Zmienna krytyczna np. 10% wzrost inwestycyjnych: a)1-wszy rok realizacji b)2-gi rok realizacji c)… 20% wydłuŜenie okresu projektu: a)1-wszy rok realizacji b)2-gi rok realizacji c)… Scenariusz podstawowy Scenariusz pesymistyczny nakładów realizacji 15% wzrost największego eksploatacyjnego a)1-wszy rok eksploatacji b)2-gi rok eksploatacji c)3-ci rok eksploatacji d)4-ty rok eksploatacji e)5-ty rok eksploatacji kosztu Zmiana innych istotnych czynników (Wypełniając tabele naleŜy podać dla określonej zmiany parametrów krytycznych wartość skumulowanych przepływów pienięŜnych (dla obu scenariuszy) dla kolejnych lat realizacji i 5-ciu lat eksploatacji projektu) Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (NPV) Zmienna krytyczna FNPV/C [-20%] Np. nakłady inwestycyjne wielkość popytu Inne istotne czynniki… [+20%] FNPV/K [-20%] [+20%] ENPV [-20%] [+20%] Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (IRR) Zmienna krytyczna FRR/C [-20%] [+20%] FRR/K [-20%] [+20%] EIRR [-20%] [+20%] Np. nakłady inwestycyjne wielkość popytu Inne istotne czynniki… UWAGA! W przypadku projektów, do których stosowana jest uproszczona analiza finansowa naleŜy przeprowadzić analizę wraŜliwości jedynie w zakresie weryfikacji trwałości finansowej. Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Analiza ryzyka powinna mieć charakter jakościowy, gdzie ocenia się prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) w odniesieniu do analizy trwałości finansowej projektu. NaleŜy w tym miejscu równieŜ omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji, dla zmiennych ustalonych na etapie analizy wraŜliwości. Zaleca się wykorzystanie do tego celu poniŜszej tabeli. Jakościowa analiza ryzyka trwałości finansowej Ryzyko/Zmiana parametru np. 10% wzrost nakładów inwestycyjnych 20% wydłuŜenie projektu okresu 15% wzrost największego eksploatacyjnego realizacji kosztu Zmiana innych istotnych czynników…. Prawdopodobieństwo Niskie Średnie Wysokie Komentarz Omówienie poszczególnych elementów studium wykonalności 14. WPŁYW NA POLITYKI HORYZONTALNE Beneficjent winien dowieść iŜ realizowana przez niego inwestycja, będzie zgodna z politykami horyzontalnymi. W punkcie tym naleŜy wykazać, co najmniej neutralny wpływ projektu w zakresie: • równości szans kobiet i męŜczyzn, równości osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych, równości obszarów miejskich i wiejskich • zrównowaŜonego rozwoju Neutralny wpływ oznacza, Ŝe projekt spełnia wyznaczone w danym zakresie minimum (np. limit zanieczyszczeń) lub teŜ, Ŝe brak jest bezpośredniego, logicznego powiązania pomiędzy realizowanym projektem a daną polityką. Wszelkie zaś działania podejmowane przez Beneficjenta wykraczające poza niezbędne minimum, będą traktowane jako pozytywny wpływ (np. stosowanie technologii szczególnie przyjaznych środowisku). Dziękuję za uwagę!