docKronika Janka z Czarnkowa przetómaczona wedug tekstu
download 
Reklamacja Transkrypt
Kronika Janka z Czarnkowa przetómaczona wedug tekstu
nj ID" ^^"^^ w .% \^ *^\v .^:>- ^^:, , W- 'yr- KRONIKA ]FinKR z CZRRnKOlWn PRZETÓMACZONA WEDUG TEKSTU WYDANEGO pRzez AUGUSTA BIELOWSKIEGO W DRUGIM TOMIE: MONUMENTA POLONIAE przez B. M. HISTORICA" ]. O^J^M LWÓW. z I. ZWIZKOWE] DRUKARDI WG LWOWIE, LinDCGO 1907. 4. vA \vv^> hK 3ti1 Kronik Janka z Czarnkowa przetómaczyem webug wydanego przez Aug. Bielowskiego w »Monumenta tekstu Poloniae Historica« by wiy Z wierny, i nie a Tom nawet wszdzie II., óosowny, poprawny aciskiego opuciem tekstu si starajc o ile o to, aby przekaó na to pozwala redniowiecznej styl za- aciny. bwa ustpy, odnoszce tylko si bo dwóch dostojników kocielnych, gdy nie uwaaem za dziaalnoci, które stosowne rozgasza szczegóy z ich ycia zgodnie z prawd, ale kronikarz przedstawi ;moe wiernie i i w kadym z prywatnego zwizku S razie bardzo niepochlebnie. ycia tych biskupów, z tokiem spraw publicznych nie i z to zreszt szczegóy stojce w adnym w kraju, wypadkami które autor opisuje. B. Lwów w grudniu 1907 r. M.y. 1. mier WaÓysawa okietka, króla polskiego. R. P. 1333 dnia 12-go marca umar przesawny pan, Watame w kociele katedralnym dysaw, na zamku krakowskim krakowskim w lewej czci chóru, naprzeciw otarza wielkiego; ley pochowany. Mia za syna jedynaka, imieniem Kazimierza, zacnoci poO którego dziwnych czynach, wspaniaomylnoci niej pisa zamierzam tego pozostawi dziedzicem królestwa swoim nastpc. Ten Kazimierz jeszcze za ycia ojca swego i i i i Wadysawa, który to by uoy, poj moci za dla on dobra i spokoju Ann, córk królestwa dostojnego polskiego ksicia Jego- Giedymina, wielkiego ksicia litewskiego. Kiedy za posta- eby razem z nim bya koronowana, matka jego dostojna pani, córka Bolesawa, ksicia kaliskiego, syna Wadysawa Odona, owiadczya, to wedug prawa sta si nie moe dlatego, poniewa ona sama, jako królowa ukoronowana yje, przeto za ycia jej druga w tem samem królestwie nie moe by koronowan. Wreszcie ulegajc askawie probom syna, którego bardzo czule miowaa, udaa si do klasztoru w. Klary w Starym Sczu, a zoywszy tam luby wedug reguy w. Franciszka, w sukni zakonnej, z siostrami tam yjcemi, do koca ycia Panu po- nowi, e a bonie i z wielk ulegoci suya. 2. Koronacya króla Kazimierza. R. P. 1333 dnia 24- go kwietnia zosta Kazimierz wspaniale ukoronowany na króla polskiego, przez czcigodnych w Chrystusie Ichmociów: Jarosawa, arcybiskupa gnienieskiego, Jana pozna- skiego, Jana biskupa krakowskiego, lubuskiego — w panów, baronów Michaa kujawskiego i Kronika Janka. szlachty polskiej. i Stefana w obecnoci wielu ksit, Król ten po koronacyi swojej kociele krakowskim, 1 we wszystkich sprawach by bardzo szczliwy — zwaszcza co rozszerzenia królestwa polskiego. Albowiem do powikszenia ziemi kujawsk, któr za czasów dostojnego ksicia Wadysawa, niegdy króla polskiego, ojca jego, opanowali byli brodaci zakonnicy w. Maryi Jerozolimskiej, zakonu niemieckiego, noszcy czarny krzy na biaym paszczu — bez wojny miecza od nich odzyska. Niedugo potem po mierci dostojnego ksicia Kazimierza, przezwanego Jerzym, wadcy caego królestwa Rusi, syna Trojdena ksicia mazowieckiego, który to Kazimierz po swym wuju przez Rusinów otruty zgin, wymieniony na tron ruski nastpi król polski Kazimierz z wielk potg narodu swego do królestwa ruskiego wkroczy, chcc pomci mier krewniaka swego. Ksii i i ta ruscy, majc siy, bojarowie zimierzowi siebie woci i panowie reszta szlachty, nie jego, dobrowolnie królowi Kai swoje mienie poddali, przyjmujc za pana swego konaniu (barones), aby si oprze potdze i tego, kiedy król stwierdzajc go z uczci- wierno przysig. Po Kazimierz szczliwie do swego do- królest'.va w kraju polskim bawi, pewien bardzo niegodziwy bonazwiskiem Datko, dziercy gród Przemyl, z niejakim Dajar, nielem z Ostrowa, potajemnie, bez wiedzy caej szlachty ruskiej powróci i e król polski Kazimierz chanowi tatarskiemu stanowczo donieli, Ru najecha opanowa zabroni oddawa haracz, jaki Rusini Tatarom zwykli byli paci. Wskutek tego doniesienia chan ogromne wojsko ku Rusi wyprawi z rozkazem, aby razem z Rusinami na Polsk po nieprzyjacielsku napado srodze j spustoszyo. Kiedy za zbliah si do Wisy, król Kazimierz z wojskiem drog im zabieawszy, dzielny im stawi opór i nie pozwoli przej przez i i i rzek wymienion. Straci przy cerza, nazwiskiem Czeley'a, tern wojewod szyty grotem tatarskim tam jednego bardzo dzielnego ry- sandomierskiego, który prze- zgin. Tatarzy za w powrocie za- wtedy jeszcze z drzewa by zbudowany, zdoby usiowali. Zaoga zamkowa jednak bronic si wedle monoci od zdobycia grodu ich powstrzymaa, mek Lublin, który 3. Jak rzbzi królestwem i narobem. Ozdobiony królewsk koron, pastwem narodem od Boga powierzonym po msku poytecznie rzdzi. Albowiem wedle sów proroka miowa pokój, prawd sprawiedliwo. By i sobie i i bowiem najtroskliwszym opiekunem obroc dobrych sprawiedliwych zych za, rozbójników, gwatowników potwarców bardzo srogim przeladowc. Ktokolwiek bowiem dopuszcza si rabunku albo kradziey, choby to by szlachcic, tego kaza ci, utopi, albo zamorzy godem, z brami jego jedzc, pijc, a nawet spi. Majc Boga obroc swym, nie obawia si ludzi. Potwarców za, których znalaz, kaza rozpalonem elazem na obliczu pitnowa. Za czasów jego aden mony pan, czy te szlachcic, nie odway si biednemu wyrzdzi krzywdy, lecz wszystko wedle wagi sprawiedliwoci byo sprawowane. A poniewa w królestwie odbyway si sdy na podstawie dawnych zwyczajów, a raczej przez przekupstwo, przy których wyroki róni rozmaicie i i i ; zmieniajc, liczne oszustwa krzywdy wyrzdzali, przeto król zdjty arliwoci sprawiedliwoci, zwoawszy z caego królestwa praatów szlachetnych baronów, odrzuciwszy wszelkie zwyczaje niezgodne z prawem rozumem za wspóln zgod tyche praatów baronów kaza spisa sdy z prawem rozumem zgadzajce si, dla przestrzegania po wszystkie czasy, na podstawie których sprawiedliwo kademu miaa by równo i i i , i i A wedug sów psalmisty: „Ozdob domu Paskiego umiowa". Albowiem chór kocioa krakowskiego po- wymierzana. ca moc kry oowiem, przyozdobi, a sklepienie W tyme samego chóru zocistemi gwiazdami kociele wybudowa przyozdobi kaplic i Wniebowzicia N. Maryi Panny, a drug u Braci Kaznodziejskiej. Wiele take kocioów wystawi jako to: w Sandomierzu w Wilicy, w. Michaa w. Jerzego na zamku krakowskim, midzy i Kakowem micach, a Kazimierzem szpital na Skace, w w kocioy Niepoo- Korczynie, Kargowie, Szydowie, Stopnicy, Solcu, Opo- take klasztor w czycy wybudowa murami zamknitymi, ozdobnemi rzebami, malowidami cznie, Piotrkowie, i opatrzy i osobliw- szemi budowlami. Bardzo wiele z wymienionych kocioów upokosztownymi ornatami, zotymi kielichami licznemi ksigami. A chocia sam przez si by namitny, jako zacnie say i m. urodzony przymiotami od natury uposaony, jednak duchownych, o których wiedzia, zachowuj czysto nienaganni w obcowaniu, nadzwyczaj miowa, powierza im praactwa, prebendy i; probostwa w swych kocioach^ z jakiegokolwiek stanu pochodzili, pomijajc szlacht sug swoich praatów za kanoników i e i s i i' ; wszystkich kocioów napomina,. aby przy swych i kocioach state : ponad wszystkich ksit polskich rzerzdzi, albowiem jak drugi Salomon dziea cz pospolit dzielnie swoje uwietni, budujc miasta, zamki domy. Przedewszystkiem zamek krakowski ozdobi przedziwnymi budynkami, wieami, rze bami, malowidami dachami cudnie ozdobnymi. Naprzeciw za przebywali. Ten za król i i Wis, okoo zamku krakowskiego, za kocioa, który si nazywa Skaka, miasto mut-em otoczy, które od swego imienia Kazimierzem nazwa. Wiele take innych miast wybudowa lub obwaro- wa Skawin, Lanckoron, zamek Olkusz, zamek Czorsztyn, zamek w Niepoomi* ziemi sandomierskiej cach, zamek Ojców, zamek Krzepice. Wilic, Szydów, Radom, samo miasto Sandomierz, zamek zamek Sieciechów, Opoczno, Wwolnic miasto Lublin, miasto w Nowem Miecie, zwanem Kor* Solec, zamki w Zawichocie jako to Wieliczk, : Bendzin, Lelów, miasto i W i i ; i czyn. W Wielkopolsce za miasta Pyzdry, Kalisz, : Stawiszyn, zamek Konin, zamki w Nakle, Wieluniu, Midz3'rzeczu> miasto ziemi Ostrzeszowie, samo miasto Wielu, zamek Bolesawiec. i W Kruszwic, Zotoryj, Przedecz, Bydgoszcz, w ziemi miasto zamek Brzenic; sieradzkiej silny zamek Piotrków, .W ziemi czyckiej miasto zamek czyc, w Ino\A-odzu miasto zamek. Na Mazowszu miasto Pock, a zamek, który przedtem ziemi by jednym murem obwiedziony, teraz drugim opasa. kujawskiej za i i i W Lamburg, ruskiej miasto inaczej Lwów i dwa zamki, zamek Prze- Lubaczów, zamki myl, zamek miasto Sanok, miasto Krosno Trembowl, Halicz, Tusta. Te wszystkie miasta zamki bardzo basztami opatrzy, na ozdob silnymi murami, gbokiemi fosami i i i i bezpieczestwo królestwa polskiego Zapanowania tego króla w lasach, gajach, zarolach krzakach tyle ich tyle prawie wszystkich przedtem nie byo.wsi miast powstao, Królestwa swego dzielnie broni. Krzyacy bowiem poznawszy jego .potg zapobiegliwo, ziemi kujawsk dobrzysk, które za panowania jego ojca byli zajli, teraz zwrócili, pokój z nim zawierajc. A gdy Zaganu (de Zagan) pewien obwód z mia Stern, zwanem Wschowa od dawnych czasów dziery, król Ka^ zimierz, w r. 1343 zebrawszy zastpy zbrojnych, wymienione miasto zagarn wiele jeców tame pojma, a zamieniajc ziemi owego ksicia w popió perzyn, zamek murowana' zwany Cieniawa, opanowa. Wreszcie ubagany probami owego ksicia obietnicami, w których wspomi listownie zapewnia, narodu a schronienie i i e i i i ksi ' i i ksi e ' '' chcia sobie przywaszczy, z ziemi' Potem kiedy w r. 1339 wspomniona królowa umara, a nastpnego roku Bolesaw, syn Trojdena, ksicia mazowieckiego, którego Rusini sobie zgodnie za ksicia zgin,^ który to prawai pana byli przyjli, od trucizny wiar zmieni usiowa, Lubart, syn Giedymina, ksicia litewskiego, ksistwo Rusi dziery. Na to ksistwo Kazimierz r. 1349 z silnem wojskiem najechawszy, zaj je na nowo ze wszystkiemi zamkami, zostawiajc Lubartowi tylko miasto uck miastami z obwodem, z dobrej swej woli. Skoto za do Krakowa w trylud zosta wspaniale przyumfie wjecha, przez duchowiestwo Wreszcie za poduszczeniem dyaba niejaki Marcin, zwany jty. nianego obwodu nigdy wasnego jego do nie kraju powróci. ksi i i i — Baryczka, wikary, królem lewscy przed Wile (z kocioa krakowskiego, zosta nastpnej nocy oskaryli, rozkazu królewskiego) którego zausznicy utopiony — niewinnie i kró- w rzece bez po- opucio króla, który pierwej wobec nieprzyjació tryumfowa. Wnet bowiem ksita litewscy na ksistwo ruskie najedajc, miasta Wodzimierz Lwów, mia- wodu. Niestety ! cae szczcie teraz i zamieniajc wszystko w popió perzyn, a silniejsze grody jako to Wodzimierz, Bez, Brze inne pomniejsze cakowicie opanowali, ziemi za ukowsk, sandomiersteczka i wsi pustoszyli, i i : sk i radomsk w znacznej czci spustoszywszy, niezliczony lud, niewol uprowadzili. — Po bardzo wielu klskach spustoszeniach, król Kazimierz widzc, nie moe sprosta Litwinom, poniewa nigdy z nim nie chcieli stoczy otwartej bitwy, lecz jako wilcy drapieni, ziemi jego po zbójecku niszczc, z porsi tak, e odwan zdobycz uciekali, z tymi Litwinami dawszy im miasto ziemi wodzimiersk, dla siebie lwowsk ze wszystkimi zamkami, miastami wsiami z prawem panujcego chrzecijaski w e i uoy i i zostawi. Wreszcie król obwiniony o tak zbrodni, wielce bolejc aujc, posów do kuryi rzymskiej wyprawi, a uzyskawszy rozz pokor odprawi. A poniewa midzy wszystkimi królami by uwaany za wspaniaomylnego, chcc okaza zacno swego królestwa w r. 1343 okazae gody w Krakowie wyprawi, na których by Karol, cesarz rzymski i grzeszenie i naznaczon pokut król czeski ze swymi ksitami, król wgierski ze swymi nami, król cypryjski, król duski, wszyscy polscy pai ry- rónych krajów. Jaka bya uciecha, wspaniao, chwaa obfito na tych godach nie da si wypowiedzie^ chyba- tylko cerstwo z i ksita - 6 dawano wszystkim wicej, ni chcieli. Ci tedy królowie ksita, zapewniwszy utwierdziwszy midzy sob wzajemn przyja, od króla Kazimierza królewskimi wielce kosztownymi 1346 król r. dary opatrzeni, do swych dziedzin powrócili. wielk potg, Rusi z do zastpy wojska, zebrawszy Kazimierz, a pod wadz jego Jerzy, ksi bezki zaraz si wkroczy zdradliwie — jak si to póniej jawnie okazao. Król podda za ziemi wodzimiersk, któr Lubart dziery, ze wszystkimi grodami tej ziemi zagarnwszy, ksiciu Aleksandrowi, synowcowi Kiejstuta, najwierniejszemu ksiciu w caoci odda -^. Olgierda oprócz grodu Chema, który da ksiciu Jerzemu. Ten za ksito, ze i i i —W • — — i Aleksander suc. te W ziemie a mierci do ksi 1368 Kiejstut r. zupi Pótusk, zamek tame nie zdoa, spali, a innych 4. mier z w i wiernie wielk liczb ludzi, mu Litwinami których pojma wieczyst niewol uprowadzi. króla Kazimierza. N. Maryi Panny, najdostojniejszy czko trzyma, ju by to dzie Narodzenia wielokro wspominany król w Przedborzu, które to miaste- 1370 dnia 8-go wrzenia, a R. P. Kazimierz króla litewski z irmymi bawi w swym dworze dwór nowego z budowa. Kiedy polowanie na zaoy król, jak jelenie, i to gdy i bardzo piknie i kosztownie wy- by jego zwyczaj, chcia si uda na ju wóz królewski by przygotowany, a on sam chcia do niego wsiada, niektórzy z jego powierników Przyradzili mu, aby tego dnia jecha na polowanie zaniecha. stajc na ich rad, chocia mia zamiar pozosta, jednak, jak po- wiadaj za podszeptem jakiego niegodziwca, nie baczc na rad ludzi roztropnych, wsiadszy na wóz do lasu na polowanie pospieszy. Tam dnia nastpnego jelenia goni, a kiedy ko pod nim si potkn, król spad zrobi sobie znaczn ran na lewym goleniu. Z powodu tego wstrznienia wnet go febra ogarna, która go jednak rycho opucia. Lecz poniewa nie chcia unika nadi miernego i akomego uywania rozmaitego jada, a szczególnie orzechów tak woskich jako r innych smarzów wbrew zakazowi lekarzy — przedewszystkiem za ani, która mu bya wieych i mistrza Henryka z Kolonii, jego nadwornego nadzwyczaj sumiennego, przeto tego samego dnia, wyszed, dosta bardzo silnej febry, tak jak to przez zabroniona przez medyka, ma kiedy z, ani wspomnianego mistrza Henryka zapowiedziane byo. A kiedy rano po tem zdarzeniu, jadc do Krakowa ju Sandomierz na jedn mil min, gorczk bardzo rozgrzany, napi si zimnej wody, a po napiciu bardziej jeszcze rozpalony, dokuczliw gorczk by takim stanie zawieziony do posiadoci rycerza Grota drczony. (Grothonis) kasztelana lubelskiego, który króla, pana swego wraz z dworem zaprosi, tam odpocz, a w tym czasie bardzo cika dwofebra do tego stopnia go trapia, e tak lekarz, jako te rzanie o jego yciu cakiem zwtpili. Nazajutrz za, skoro febra za porad lekarsk swe dolegliwoci zagodzia, dworzanie jego najwierniejsi, wspóczujcy bardzo z jego chorob, króla na wózku, który sami cignli pieszo jak konie, do klasztoru koprzywnickiego tym klasztole lec przez Braci Cystersów delikatnie zawieli. om cigych dni odpoczywa, gdzie te Panu Bogu w. Zyma zamiar ruiny wityni pockiej, gmuntowi lub uczyni, W i W i e s w której relikwie w. Zygmunta, króla mczennika zacnie przechowywane, z gruzów podwign, a wikarym kwart w doi cze chwa WszechmoZygmunta wypaca. Uczyniwszy ten lub, skoro go rano, mnie przywoawszy, w mojej obecnoci innym oznajmi, zaraz poczu, e febra nieco pofolgowaa poeci mi, abym do miasta Pocka posa, eby ruiny kocioa obejwolnym czasie po wieczne czasy na cnego, N. Maryi Panny i i w. i i mu podano co te wnet jak byo wykonaem, przeznaczywszy co rycho do tej sprawy szlachetnego Jegomoci Jana ze Skrzynna (de Skrzin), kapelana rzano liczb wikarych i , , przykazane, dworu królewskiego. królewskich, zwanych Wreszcie^ Osiek, kiedy pewien go zawieziono do dóbr lekarz królewski magister Mateusz wbrew zakazowi woli mistrza Henryka nas wszystkich, pozwoli królowi napi si miodu, od czego jeszcze wicej rozgrzany, na nowo w chorob popad. Potem jednak kiedy przyby do Nowego Miasta, tam we wasnym królewskim dworcu, i i dali mu lewatywy, potem nie nawet bez pomocy do powozu wsiadszy, w Opatowcu wysiad. Tam kilka dni zabawiwszy, znacznie podzdrowia. Lecz na naleganie wspomnianego lekarza, magistra Mateusza, wybra si w drog do Krakowa, a w tej podróy w nocy febra go ogarna, jak si zdao z ruchu, a nie bya ona jak przedtem pojedyncza, lecz potrójna. Albowiem mia febr codziennie, co trzeci dzie co czwarty, a te wszystkie febry wspaniale zbudowanym, tylko si znacznie lekarze nabra, lecz a i wydaway si dosy lekkie. dnia si poczyy, wtedy go Lecz kiedy wszystkie trzy jednego nadzwyczaj drczyy, a z tego z dnia na dzie, dopóki go do Krakowa nie zawieziono, dolegliwoci nie tylko si nie zmniejszay, lecz powikszajc si bardzo go mczyy. Ostatniego tedy dnia miesica padziernika do zamku krakowskiego go zawieziono tu pierwszego listopada poleci mi zapyta si lekarzy, stojcych przy jego ou, czy ju znajduje si w Krakowie. A kiedy ich zapytaem, czy król Jegomo jest w Krakowie, magister Mateusz rzek „Majaczy, czy rozum strai ; —e ju si pyta, czy ci? wprawdzie, jest jest w Rzekem mu: ^Wie Krakowie", e Tu nastpuje przerwa w opowiadaniu Zdaje si, e brakuje caego zdania, we wszystkich dochowanych rko. . . pisach. lekkie lekarstwa przepisujcego, których rk pod mie nie moglicie. dnego starania na dotknity, rzek, wraz to nie e wedle oycie. Na Oni podróy e si, a- magister Mateusz, jakby eby mu zauwayli, móg starania zapyta, tych czy przez to rozporzdzi zbawieniem domem swoim. wszyscy zwyczajem lekarzy zapowiadali mu dugie jeszcze oznajmili, za to Wnet kaza mi jakich oznak mierci na nim nie Boga mu monoci dooy wikszego towarzyszami swymi. z bdc w Teraz jednak zdaje aby i te przepowiadali albo ju przepowiedzieli. On jednak sam zwtpiwszy o odzyskaniu zdrowia, dnia trzeciego, miesica rzeczonego, rano koo wschodu soca testament sporzdzi, w którym tak kocioom, jako te ubogim sugom liczne dobra zapi- ycie, czy i sa. Niektórym z tych jako to: Zbigniewowi, Przedborowi szowi braciom, zwane zwanym Wodzisaw „Zbigniewicze" (diciis i Pako- Sbigneoviczi) miasto przylegociami zapisa. ze wszystkiemi Ró- wnie synom naturalnym Nemerze Boguczicze, Cutaw, Punicz, Drugr (Drugram) inne wsi zapisa. Paszkonowi: Slodzen, Netlan, i i Mets'dam, Janowi chosta wójtostwo : zamek Midzygórze i (Zerawsky), Podgaje, i wielu innym duo póniej przez Ludwika króla wgierskiego tego Elbiet, siostr zostay. Kazimierza króla Równie synowi umiowanej sawa, ksicia szczeciskiego rzowi, przynalene do Sobot przeznaczy. Jakowi i (Jaskoni) zapisa. i Te darowizny polskiego w rodzicielk i czci uniewanione córki Elbiety, kaszubskiego, Zawi- erawki ony imieniem Bole- Kazimie- wnukowi swemu zapisa ziemi dobrzysk, kujawsk. czyck Kruszwic, Bydgoszcz, WielaWaczem. Take krz^^ zoty bardzo kosztowny, wartatowem jcy wicej ni 10.000 florenów przeznaczy kocioowi krakowskiemu, rami w. Komy w zacnem cyboryum pozacanem kocioowi poznaskiemu, a monstrancy z relikwiami ozdobn bibli kocioowi gnienieskiemu. Równie dwiem córkom swym darowa pokrycia kosztownie spowszelkie przybory do oa, zasony drogich rzdzone z cienkiego pótna, purpury, klejnotów, pere kamieni take czary zrobione z czystego zota, wiele tysicy wszystkich nacz3' srebrnych klejgrzywien srebra wartajce drug za poow onie notów wszelakiego rodzaju poow, swej Elbiecie, córce Henryka ksicia gogowskiego przeznaczy. innemi sprawami osobicie, godziwie Rozporzdziwszy tem prawnie, trzeciego dnia, a by to pity dzie miesica listopada, rano koo wschodu soca, w obecnoci wielu zacnych duchownych szczliwie do Chrystusa przeniós si. — By za Wadysaw Opolski, zroobecny w owym czasie dostojny dzony z córki króla Kazimierza, który przez wymienionego króla wgierskiego zosta przysany dla asystowania przy chorobie królewskiej. Po mierci, gdy uroczycie pogrzeb odprawiono w pitek a by to siódmy dzie W3'mienionego miesica, po prawej stronie chóru kocioa krakowskiego przez wiernych zosta pochowany, w obecnoci Jarosawa arcybiskupa w. gnienieskiego kocioa, Floryana biskupa krakowskiego Piotra lubuskiego. Jaki sieradzk i z grodami : i i i i — i i — i i mów i ksi — i za krzyk i pacz, jakie narzekanie przedniejszych panów i szlachty, ludu przy skadaniu do grobu popraatów, kanoników, ksiy wstao, jzyk ludzki nie acno wj^powiedzie zdoa. i 5. Przybycie bo Krakowa Lubwika i w króla wgierskiego jego przyjcie. dniu zapowiedzianym, kiedy Ludwik roku, miesicu wgierski do Krakowa jecha, przedniejsi z kraju starsi krójeszcze przed nim drog mu zabiegli, lestwa polskiego w Sczu a przyjwszy go uroczycie, zawiedli do Krakowa. Kiedy za zblii król i i a krakowscy wyszli naprzeciw poza miasto do góry Lasoty z purpurowemi chorgwiami postanowione bowiem byo, eby konsulowie razem nieli sztandar, na si do Krakowa, mieszczanie ; ^ 10 klucze byy wyobraone, a kady cech którym herb miasta kluczami oznaczone te swoje chorgwie wasnymi znakami w prowszystkie królowi wrczali a potem go z wielk czci cesyi, któr duchowiestwo poprzedzao, do wikszego kocioa i i i i zamkowego 6. zawiedli. Dlaczego Lubwik, król wgierski, a nie polski na tron ksi jaki zosta wyniesiony. Za czasów Karola, ojca Ludwika wymienionego króla, Kazimierz, najdostojniejszy król polski, pragnc królestwo swe polskie, które za czasów jego dziadów, jako te po wygnaniu ojca Wadysawa, zostao czciowo opanowane przez Krzyaków innych z rodu teutoskiego, przez margrabiów brandeburskich ssiednich ksit, przywróci do dawnej caoci, eby to yczenie móg dzielniej prdzej doprowadzi do skutku bez zbytniego nanaraenia na straty, zamyli zatenia swych poddanych pomocy wymienionego Karola, który mia jego siostr proszc tego Karola przez uroza on. Skoro to uczyni czyste poselstwo o zastp zbrojnych, król Karol z pochodzenia i i i da , Francuz, bardzo mdry, bratanek króla sycylijskiego Roberta, za- nim obieca mu przysa zbrojn pomoc, zapyta si, jakiego daru albo nagrody ma si za to spodziewa. Król Kazimierz powodujcy si rad swych wiernych, jak uwaa, ofiarowa Karolowi, na wypadek, gdyby nie mia' syna, królowi wgierskiemu, a mia ju dwie córki z ony Litwinki, to jego synowi pierworodnemu Ludwikowi, jako swemu najmilszemu siostrzecowi, królestwo polskie przekae. Mia za król Karol wtedy trzech synów: e Ludwika, Andrzeja sce, Andrzeja w i zamyli sobie, e Ludwika w PolStefana we Wgrzech na królestwach Stefana, a Sycylii a To byo ju prawie dokonane, ale wyniku nie osignito pomylnego. Albowiem wedug ukadu oeni syna Andrzeja z córk króla sycylijskiego Roberta Joann, która bya z nim w trzecim stopniu pokrewiestwa. Tego Andrzeja ona Joanna kazaa haa stao niebnie zabi polecia z onicy przez *okno wyrzuci si to roku 1345. Stefan za pojwszy w maestwo jedyn córk córki Ludwika, ksicia bawarskiego, cesarza rzymskiego, przeniós si do Chrystusa, iak sam tylko Ludwik przy yciu osadzi. — i i pozosta. Karol tedy postradawszy nadziej obiecanej nagrody. 11 najwyszym dostojnikom króla Kazimierza, mianowicie Zbyszkowi Spytkowi kasztelanowi krakowskiemu, których rad wojewodzie od modzieczego wieku kierowa si, wiele jeszcze Kazimierz i posiadociami obdarzy corocznie darów ofiarowa, zamkami pewn pac wyznaczy, aby tylko królowi Kazimierzowi doradzali, eby od zacztej sprawy nie odstpowa, lecz Ludwika syna jego nastpc w swem królestwie naznaczy. eby za do wykonania syn jego tego acniej go mogli nakoni, przyobiecywa Karol, i i e nalece przez Ludwik wszystkie do królestwa polskiego kogokolwiek zabrane opanowane a szczególnie Pomorze od Krzyaków odzyska wywalczy wasnym nakadem kosztem. Król Kazimierz tedy nakaniajc ductia do rad swoich konsyliarzy, jako te swej siostry, naznaczy Ludwika do obietnic wymienionego króla zabezpieczywszy si przez dziedzicem, swym nastpc ustanowi pewne ukady stwierdzone przysig pismem, w których to ukadach ziemie, i i i i i i szczególnie trzy warunki midzy innymi Naprzód umieszczono. tedy przyobieca Ludwik wszystkie kresy czyli granice królestwa utrzyma a przedewszystkiem zobowiza si odzyska Pomorze sam ze swym narodem z naraeniem si na wasn szkod wasny koszt. Równie gdyby król polski Kazimierz mia zej ze wiata bez potomstwa mskiego a Ludwik król wgierski mia po nim nastpi, to w tern królestwie adnego obcokrajowca do sprawowania urzdu wielkorzdcy nie ustanowi, tylko poborów nie jakiego Polaka. Take adnych innych podatków ma nakada, prawa, przywileje wolnoci obywatelstwa królestwa ma nienaruszone zachowywa, a niesprawiedliwie postradane tak duchownym jako wieckim obowizuje si zwróci nie okazujc adnego sprzeciwiania si. Jemu za wzajemnie panowie szlachta jego synom, o ileby ich mia, przyrzekli wierno, o ile im znowu przez tego króla dane przyrzeczenia dotrzymane zostan. polskiego i i i i i 7. Co si przytrafio przeb koronacy króla Jegomoci wgierskiego. Kiedy wic dostojny król wgierski w osiad, na drugi dzie po jego przybyciu do m krakowskim Krakowa czcigodny grodzie Janusz, zwany Suchywilk, dziekan kanclerz krakowski, prawny wykonawca testamentu sporzdzonego przez w. pamici króla Kazimierza, i wszystkie przywileje i darowizny przez króla 12 w testamencie uczynione, a z polecenia doWadysawa ksicia Opolskiego zatrzymane, wobec Jegomoci Kazimierza stojnego pana si go, czy ma to stosownie do rozporzdzenia jego wuja wykona. Ten odrzek askawie, po- tego króla przedstawi, pytajc e winien wykona, to i poleci wszystkie wykona. uczynione przez króla Kazimierza namow rozporzdzenia Wkrótce jednak za zapisy niektórych zazdrosnych, podstpnie to Ichmo i królowi odradza- jcych, kaza te nieskiemu Floryanowi, biskupowi krakowskiemu, tudzie przed- i przywileje panom arcybiskupowi niejszym z królestwa, którzy byli obecni, poruczajc wszystko ich wyrokowi i gnie- odda do rozpatrzenia, Kiedymy za przed zdaniu. nimi z tymi przywilejami stanli, oni wszystko potwierdzajc, ka- wykona, oprócz przywilejów dla dostojnego Kazimierza wnuka Jegomoci króla Kazimierza, odnoszcych si do ksistwa zali sieradzkiego, do zamkowi wsi Kruszwicy, Bydgoszczy merze) i Jana, i ziemi w. synów naturalnych do niektórych wsi i czyckiej dobrzyskiej, do i Wacza, tudzie darowizn dla Niemiry (Ne- pamici króla Kazimierza, co zamków tyme przekazanych i wyznaczonych, które to przywileje na peniejszem zgromadzeniu do rozwagi ka- zano przedstawi. Wreszcie kiedy si zeszli w domu Imci Jarosawa, arcybiskupa gnienieskiego, aby darowizny dla wspomnianych synów naturalnych uniewani, podkomo- polecili przywileje rzym: Mscijonowi sandomierskiemu Janowi krakowskiemu przedrze, i które jednak tak zostay rozdarte, e s zachowane. Nazajutrz za dostojestwami zacniejsza razem si zeszli. Jegomo król Ludwik, za porad niektórych, zazdroszczcych drugiemu szczcia, posa do nich dostojnego ksicia Wadysawa Opolskiego z zapytaniem, aby mu odpowiedzieli, czy zmary król Jegomo przy mierci swej, wymienionym rano, kiedy arcybiskup, biskupi krewnym i czy i jakie ziemie, zamki, wsi by do tego w szlachta i inne rzeczy A chocia prawie. móg arcybiskup i zapisywa biskupi na adnej odpowiedzi, a midzy innymi spór powsta, czy móg, czy nie móg, chocia niektórzy twierdzili to susznie, testament ze mierci testatora staje si prawomocnym, a ostatnia wola z samego obowizku powinna by- wykonana, jednak niektórzy przezorni, chcc si tego pozby, orzekli, e sdziowie powinni t spraw rozstrzygn wedug prawa. Wreszcie Peka Zambr sdzia sandomierski, Wilczko z Naborowa podsdek krato nie dali i e i kowski, raczej dla przypodobania si, ni wedug prawa polskiego 13 e mierci na niekorzy swych krewnych nic nie powinien zapisywa. Posyszawszy' to orzeczenie nie moe król Jegomo z ust rzeczonego ksicia, chocia je wymia, jednak uwaajc je za wane, posa tego ksicia do arcybiskupa orzekli, nikt przy i da, aby mu dano pisemne do wymienionych ze szlachty aby to pieczciami arcyowiadczenie co do owego orzeczenia obecnej szlachty zostao potwierdzone. Usybiskupa, biskupów inni panowie, nieco zakopotani zaczli szawszy to arcybiskup naradza si, a po przeprowadzeniu rozprawy owiadczyli, to orzeczenie w rozpatrywaniu sprawy Kazimierza ksicia szczecipowiedzieli, wydali orzeczenie co do skiego wypadao wyda krajowców, a nie co do ksit, poniewa prawa ksice tyme nieznane. w owym wzgldzie przysugujce zupenie im Tedy w tej samej sprawie znaleli si sami o zgrozo wszystkie darow sprzecznoci albowiem naprzód orzekli, wizny uczynione przez króla Jegomoci wane, a nazajutrz, jak wspomniaem, pragnc si przypodoba, owiadczyli, zapisy Tego rodzaju owiadczenie nie te nie maj adnego znaczenia. przeszkadzao, eby wszystkie darowizny, oprócz uczynionych na rzecz S}'nóvv naturalnych nie zostay udaremnione eby nie za przeczono ksiciu Kazimierzowi ziemi sieradzkiej czyckiej, ksistwo za dobrzyskie, Bydgoszcz, miasta zamki Wielatowo i i i i i e e i — — — s e ; s e — i i i i Wacz król Jegomo wyznaczy mu jako lenno (dominium). Albowiem niektórzy magnaci niejako przedniejsi w radzie króla zmarego, sprz3^jajc3^ wielce partyi wgierskiej, sdzili, e Kazimierz posiadajc ziemi sieradzk czyck zamki wymiehione, przy pomocy Karola, szwagra swego, cesarza rzymskiego Bogusawa, ojca swego ksicia szczeciskiego jako dziedzic prawy nastpca króla Kazimierza Jegomoci moe dosta si na tron królewski w Polsce, a obawiajc si tego radzili królowi Ludwikowi, aby tego Kazimierza na aden sposób nie pozostawia dziedzicem w ziemiach sieradzkiej czyckiej, przy których go niegdy chcia utrzyma król Kazimierz do tego jeszcze wicej doda przyobieca. — Ofiarowa mu za za porad wj^mienionych doradców, w miejsce ksistwa sieradzkiego czyckiego, zanim te ziemie dla siebie zatrzyma, — ksistwo gniewkowskie, które jednak Kazimierz za porad swych zaufanych wzbrania si przyj. A to dla dwojakiej przyczyny — naprzód dlatego, król Jegomo obieca go przy tych ziemiach utrzyma, jak to i ksi i i i i i i i ksi e 14 e ksiwyej powiedziano, i jeszcze wicej doda, powtóre dlatego, stwo gniewkowskie miao swego, yjcego, naturalnego pana, a mianowicie ksicia Wadysawa Biaego, syna Kazimierza, mnicia reguy w, Benedykta, a tego ksistwa nawet w, pamici król Kazimierz nie chcia mu odbiera. Wreszcie jednak, poniewa król Ludwik królem Polski mia by koronowany, przeto chcia aby wspomniany mody Kazimierz zadowoli si ksistwem dobrzyskiem, Bydgoszcz, Wielatowem Waczem, przyobiecujc ze swej strony, Rozwaywszy tedy go w przyszoci czem innem opatrzy. musia si zgodzi przy inaczej zrobi nie mona, Kazimierz, koronacyi króla Jegomoci ksistwo dobrzyskie z grodami wyod korony królestwa mienionymi w lenno od króla Jegomoci i — e e i i polskiego odebra. 8. Zamek Santok zóraó wydany. Kiedy wie o mierci najdostojniejszego króla Kazimierza rozesza si po ssiednich krajach, niejaki rycerz Hasso z Huchtenhaynu, syn Hassona z Wedelu, wojewoda czy te rzecznik <advocatus) Ottona, margrabiego brandeburskiego, syna Ludwika, cesarza rz3'mskiego, skoro tylko dowiedzia si o mierci króla, obietnicami przekupi w Santoku trzech Sasów, aby pienidzmi przy ich pomocy gród Santok móg zagarn. Ci Sasi zauwaywzaodze zamkowej zaczyna brakowa j/wnoci spostrzegszy, i szy, e e stawi i ilo ludzi jest za maa, eby moga nieprzyjacielowi opór e dowódzca zamku Sdziwoj z Wirhu, kasztelan bniski jest nieobecny, postarali si da zna o tem przez jednego ze swoich Hassonowi, wspomnianemu rycerzowi. Tene Hasson niezwocznie obieg zamek z niewielk si ludzi. Opieraa mu si zaoga zamkowa wedle monoci, a szczególnie mody Sdziwoj ze leszyna, wyjwszy owych trzech, którzy przy obronie adnej pomocy nie zdawali si dawa. — A chocia Jegomo pan Przecaw z Guchowa, wojewoda kaliski, a równoczenie starosta wielkopolski, na obron owego zamku wypraw zpowiedza caa ziemia wielkopolska ju naprzód wyruszya, lecz poniewa powoli posuwali si, wic zanim tani przybyli, zamek dosta si ju w moc i i Hassona. Mia za^ starpsta; wielkopolski pisrpp. Hsspna od niektórych ze szlachty brandeburskiego mrgrabtwa, a wzajemnie i Hasso, posiacla Jigt ;£d, starost^.- i; od.inychj.g^jzlachty wielkopol- 15 w skiej, których to pismach pokój z jednej i drugiej strony by trwa przez Hassona odnonie — Tak wic Polacy Sasom zamanie do zamku zosta zgwacony. pokoju wyrzucali, Sasi za zamek dzieryli, wymiewajc si z ich napomnie. zapewniony, a kiedy ten jeszcze Strata grobu wobzimierskiego na Rusi. 9. w tym samym czasie Kiejstut, ksi litewski na Trokach, przemony ciemiyciel chrzecijastwa, przyrodni brat Olgierda w. ksicia litewskiego, skoro si dowiedzia e Kazimierz, król umar, z Lubartem ksiciem na ucku najzacniejszy gród wodzimierski otoczywszy, obieg. Ten zamek za wybudowa król Kazimierz, pozostawiwszy stary zamek drewniany na swojem miejscu, a postawi go na górze drugiego zamku królewskiego, na której by fundowany koció katedralny na cze N. Maryi Panny z cegie palonych — zbudowa go za przed sw mierci z muru bardzo silnego, lecz zaskoczony mierci niedokoczony polski e ludzie w nim pozostapozostawi. By za ju tak umocniony, jcy, nieprzyjacioom zdobywajcym dobrze mogli si broni. Lecz kiedy Aleksander, syn Michaa, inaczej Koryata, bratanek Olgierda wymienionych ksit litewskich, który grody ziemi wodzimiersk od króla Kazimierza by otrzyma, w Krakowie bawi, niejaki Pietrasz Turski, czycanin, dowódzca wymienionego zamku, przeraony, nie doznawszy adnej klski, ani te nie trazamek wymienionym piony adnym dotkliwym niedostatkiem ksi i i , ksitom litewskim haniebnie wyda. Ksita za litewscy, za- dawalajc si starym chocia drewnianym zamkiem, zamek murowany wieo zbudowany, podkopawszy mury, z ziemi zrównali, nie zostawiajc ani kamienia na Przy kamieniu. za tego zamku pracowao po 300 ludzi dziennie woów koni zwocych wapno, kamienie, cegy i i i budowie wiele jarzm drzewo, a pra- dwa lata. Na wybudowanie tego zamku wypacono wicej ni 3.000 grzywien ze skarbca królewskiego, a jeszcze na cztery dni przed sw mierci poleci król Wa- cowali bez przerwy prawie przez cawowi z Tenczyna, presbyterowi, który sta na czele budowy, tam 600 grzywien; lecz król ju ycie zakoczy, zanim ten z Krakowa z pienidzmi wyjecha. Te pienidze do skarbca krakowskiego napowrót zoono. nawie 6 '1 10. Koronacya Lubwika, króla wgierskiego w Jegomo Ludwik, król by chcc i czcigodnego wgierski, zjechawszy do koronowanym na w króla Polski, Krakowa domaga si tego od Jarosawa arcybiskupa gnieniePolski koronowa. A chocia Jego- Chrystusie ojca aby go ten na króla skiego, mo Krakowie. arcybiskup Jarosaw niektórzy panowie wielkopolscy, nie- i jako rzecznicy wspólnoci Wielkopolski twierdzili, e król Jegomo w Krakowie lecz w kociele gnienieskim powinien by koronowany, proszc, aby na szkod Wielkopolski nie pozwoli si gdzieindziej koronowa, tylko w kociele gnienieskim, jednak król, eby przez zwok jakie trudnoci si nie przytrafiy, prosi, aby mu w kociele krakowskim koron królewsk woono, przynie obiecujc, e si pokae sygniami królewskiemi i w kociele gnienieskim ozdobiony e tam te insygnia jako to : in- koron, bero, inne rzeczy do tego nalece w tyme kociele zostawi. jabko Tego jednak póniej po przybyciu do Gniezna, poniewa mu to Krakowianie odradzili, zupenie nie dotrzyma, lecz prdko std ziemi sieradzk do Kraoddaliwszy si przez Pozna, kowa pody, a tu tylko noc przepdziwszy do Wgier pospieszy, podczas gdy matka jego, Jejmo Elbieta królowa wgierska, w Krakowie pozostaa. Pierwszej tedy niedzieli po w. Marcinie, a by to dzie dziesity miesica listopada, zosta król Ludwik królem polskim z przynalen okazaoci ukoronowany przez czcigodnych! ojców Jarosawa arcybiskupa gnienieskiego, i czyc Piotra biskupa krakowskiego dwóci tylko obecnoci niewielu panów Floryana w i Wadysawa Opolskiego skiego, z których koronacyi biskupa i i w i ksit, lubuskiego mianowicie: Kazimierza szczeciskiego kady pewne lenno otrzyma. ksistwa, czyli — Wadysaw Wielu, Bolesawice, Brzenic, Krzepice, i dominia dobrzy- w Olsztyn, czasie dosta mianowicie Bobolice — zamki bardzo warowne, oddane mu w tym czasie przez zamki króla Ludwika wraz z przylegociami, te za miasta z wielkim przez w. pamici króla Kazimierza byy zaoone nakadem zbudowane Kazimierz za otrzyma ksistwa dobrzy- miasta i i i ; skie z dania grodami w : Bydgoszcz, Wielatowem Waczem. Te za nainnyci ksit polskich byy zupenie nie- lenno dla 17 zwyke, gdy wszyscy ksita polscy przywykli byli do zupenej równoci jeden od drugiego adnego lenna nie odbiera, ale kady swoj posiadoci si cieszy. A to z tego powodu, poniewa z jednego rodu pochodzili, std te jednem prawem radowa si zadawala chcieli. — Wreszcie przez Jana, syna Henryka, hrai i biego z Luksemburga, póniejszego cesarza rzymskiego, który tak przez nadanie cesarza, ojca swego, jako Wacawa II osign by królestwo lzcy wicej podarkami, faszywemi te przez czeskiego wolne ksistwa lzkie i wasne nako- obietnicami i anieli pokonani wojennymi najazdami, od nieni, ksita niektórzy czeskie, radami on jedynaczk tego Jana, króla do dominia, które ni- kogo pod adnym wzgldem nie naleay, lecz które sami nie bdc od nikogo zalenymi w wolnoci dzieryli przyjli jako lenno korony czeskiej poddajc siebie swoje dziedziny na wstyd królestwa polskiego. To za oderwanie si wieczn sromot tych — hab i ksit okryo do czeskiej, aden tego stopnia, z nich, gdyby e tron odkd polski s by i lennikami korony opróniony, nie zo- wybrany zaraz wymienieni ksita ici nastpcy na wieczn nagrod jako poddani pastwa czeskiego od nastpstwa stanie i i na tron polski zupenie 11. O zostali usunici w. egzekwiach obprawionych za spokój buszy pamici króla Kazimierza. dzie po odbyciu koronacyi Ludwika, króla wodprawiono po wszystkich kocioach krakowskich egzekwie za spokój duszy w. pamici króla Kazimierza, w obe- Na trzeci gierskiego, Ludwika, biskupów, ksit wielkiej rzeszy szlachty. czasie tych egzekwiach tak zarzdzono naprzód szy cztery wozy, przy kadym cztery konie paradne, przyodziane a wonice jako te konie, wszystko byo pokryte czarnem suknem. Za tymi postpowao 40 zbrojnych na koniaci szkaratnym suknem pokrytych, dziercych 11 chorgwi jedenastu ksistw dwunast królestwa polskiego, które przyozdobione byy tarczami ze znakami, czyli herbami pojedynczych ksistw. Za nimi kroczy zbrojny rycerz, odziany w zociste suknie królewskie, na rumaku królewskim najprzedniejszym pokrytym purpur, a ten rycerz przedstawia osob samego króla nieboszczyka. Za tymi gorejcych, pa szli mowie ze wiecami, nioscy sze wiec cnoci króla Jegomoci i W , i i Krcnika Janka. 2 e 18 w — uroczystym pochodzie a wiece te byy ulane po kamienia wosku. Nakoniec szh mnisi dwie z jednego wszyscy ksia yjcy w miecie po przedmieciach, poprzedzajc ze piewem aobnym miertelne nosze, zacielone zocistemi jedwa- dwóch ; i i i rónemi kosztownociami, które miay by rozdzielone po innych miejscach witych. Wreszcie postpowa kocioach król Ludwik Jegomo, arcybiskup, biskupi, ksita, baronowie a dalej cae mnóstwo narodu obojga pci. — Midzy tymi a noszami szli dworzanie króla zmarego w liczbie wikszej ni 400, wszyscy w czarnych szatach, podnoszc ogromny pacz narzebnem! i i i A do któregokolwiek kocioa weszli, jako to: do Braci Mniejszej, do N. Maryi Panny, do Braci Kaznodziejskiej, tam skadali w ofierze dwie sztuki jedwabiu zocistego, dwie sztuki pótna kanie. szesnastookciowe, rónorakiej pienidzach bardzo znaczne mnogo wiec. Jepoprzedzajc nosze, rozdziela ubogim wszystkim, któnajprzedniejszego brukselskiego w barwy, dary za den i i rzy bra chcieli, bardzo szczodre grosze, aby pozyska wolniejsz drog dla postpujcych, a take, aby za dusz w. pamici króla pobonie si modlili do Boga. Nieli bowiem niektórzy ludzie wory groszami napenione którymi misy srebrne, trzymane przez dwóch zacnych do tego wyznaczonych deputatów, zaraz po wyprónieniu napeniano, a z tych w takim porzdku w byli, O kady bra móg, procesyi którym czcigodny prawi msz, 12. i w ojciec ofiarach w ich Floryan, byo, W ten sposób, katedralnego biskup za pamici przy- krakowski od- tak, e króla. przy wszystkich otarzach, jakie kociele katedralnym krakowskim prawiania mszy wiek chcia. ile kocioa skabanych poc)czas egzekwii za busze Rozporzdzono s do czasie której niej opisane ofiary skadano. w. tylko a w. stali ksia upowanieni; a tak skadajcy zoywszy ofiar naprzód ofiary, ilukol- otarzu, prz}' do od- przy któ- rym biskup celebrowa, obowizani byli przy wszystkich otarzach ofiary skada. A poniewa z powodu nadzwyczajnego natoku gorc pobonoci w egzekwiach królewskich aruczestniczy nie mona byo otarzy swobodnie obchodzi, ludu, który z liwie przeto jeden z naszych, któremu to wtedy poruczono, mis srebrn pienidzmi, otoczony przed sob i za napeniwszy sob dworza- 19 nami królewskimi, podczas gdy niektórzy z nich drog mu torowali, po dwakro obchodzc, kademu kapanowi odprawiajcemu msz skada w Równie ofierze tyle groszy, ile ich garci móg zagarn. przy wielkim otarzu naprzód dwie kosztowne sztuki dwabiu, a nastpnie dwa postawy sukna zoy, przedniego je- a po- dobnie to czyni w innych kocioach, jak to wyej wspomniano. Nastpnie dworzanie króla nieboszczyka, kady wedle urzdu swego, sprawowali, do otarza w ofierze znonaczynia, z któremi podskarbi z miednisili. Naprzód tedy podkomorzy witosaw obrusami do otarza przystpili. cami srebrnemi, z rcznikami sub i i 'Potem Przedbor stolnik z podstolim cztery czary wielkie swym zastpc srebrne, dzbany beczki srebrne zoyli. Take podkomorzy, czyli marszaek zacniejszego rumaka powodowego samego króla Jegomoci przywiód, a koniuszy rycerza uzbrojonego odzianego w szat królewsk, na rumaku królewskim, królowi Jegomoci ulubionym zacnym, chorowie za nioscy sztandary, kroczyli przed rycerzem, przedstawiajcym osob królewsk przed otarzem sztandary zoyli. Po zoeniu ofiar, kiedy amano sztandary wedle zwyczaju w takich wypadkach zachowywanego, powsta taki krzyk z paczem, taki jk narzekanie wszystkich ludzi obojga pci w krakowskim koniszej kondycyi, ciele znajdujcych si, osoby powane modzi ledwie od paczu narzekania uspokoi si zdostarz}^ a podczaszy ze (subpincerna) i i i i e i ay. I i i nic dziwnego, poniewa lkali si, e ta bogo pokoju, mionika pokoju przez zostaa zniweczona. Owego take miego przemawiania pociechy ucinionych, któr zwykli byli od niego sysze nie spodziewali si dowiadczy od kogo innego. Obawiano si take, nastpi nieunikniony upadek królestwa, jak si to przytrafio po mierci przesawnego Przemysawa, króla polskiego, dziada do którego byli przywykli za ycia króla mier tego i e potomstwa mskiego zeszed ze wiata. A ponad wszystko reorganizacya pastwa przez tego dokonana, wielka przystpno, jak ludziom okazywa, wszystkich poddanych do nadzwyczajnego paczu pobudzay. Albowiem midzy innemi gor- jego, który bez i szemi nastpstwami obawiali si tego, z rodu królewskiego polskiego król w miec na tron wyniesiony, który bdzie e zanim Polsce nastanie, pragn utrzyma swojej narodowoci, Polaków do zmiany obyczajów bdzie nakania, e ask za bdzie usiowa swoich tu i Bo cudzozie- obyczaje zw3^czajów nieznanych pod- 20 e bdzie danych nad krajowców wynosi wolnoci Polaków ukróci, z czego nienawi , i si i i przeciw sobie wznieci. Z tych stwa bez wtpienia moe ask odwróci zdoa. 13. innych i rozwaa zagada wynikn, któr Pobró Luówika króla prawa stara kótnie poddanych tylko wgierskiego króle- sam Bóg i sw polskiego 5o Wielkopolski. pan, Tedy po uroczystem odprawieniu egzekwii, najdostojniejszy teraz ju król Polski, Wgier, Dalmacyi etc. do Wielkopolski pospieszy. — Naprzeciw niego wyszo niezliczone mnós^-wo ludu przyjo go z zaszczytami, okazujc winne posuszestwo jako swemu królowi. Z tem otoczeniem przybywszy do Gniezna dwa dnie tylko tam zabawi. A chocia w kociele gnienieskim by przygotowany tron królewski przyozdodo Kalisza i dalej jeszcze i biony zocistemi materyami, szaty zasiad, w sposobionem, jak to namow aby na nim odziany królewskiemi berem do uytku królewskiego przyprzed koronacy w Krakowie umówione byo, koronie i z Krakowian zaniecha to uczyni, utrzymujc, eby to si stao na jego miech. I tak nie ustaliwszy'' królestwa polskiego w adnym wzgldzie, do swej ojcowizny, jak Wgrzyni to wyej powiedziano, odjecha. Dziao si za to, z nim idcy po wsiach do domów mieszkaców gwatem si wdzierali, a zabierajc przemoc dobytek tyche, ze sob uwoadnemu za pokrzywdzonemu przystp do króla nie by zili jednak za niektórych e ; wolny, gdy Wgrzyni zabraniali. Kiedy za w czasie jego nie- obecnoci miociwa matka, królowa Elbieta rzdy sprawowana, gorzej si dziao ni przedtem, poniewa bezpieczestwo stao w królestwie nie miao adnego znaczenia dotd go niema. Albowiem gdy si odwoywano- do matki, odsyaa wszystkich do syna, a syn nawzajem znowu do matki, tak w adnej sprawie nie mogo si nie mona doj do koca, chyba tylko w tem, co si jej podobao. Taki bowiem pocztek niestaoci pokazaa, wszystkich poprzednich radców, za których zdaniem w. pamici król nieboszczyk wszystkie sprawy królestwa zaatwia, zbawiennie si niem kierujc, od siebie statecznie spiesznie usuwaa, innych za, którzy u brata adnego znaczenia nie mieli, do rady uywaa, przybierajc ich za swych konsyliarzy. Ci za radzili jej i i i i e i 21 poytek pastwa wymaga, «ie tak, jak ogóln^^ dza ich zwykli -ci zalepienie, a rady b3'li dawniejszych najuczciwiej udziela udzielali, i lecz jak doradców, chciaa których przez niecne pod- — nieobecnoci bezwstydnie odrzucali. Za t^ch przewrotnych ludzi, tak urzdnicy dworu królewskiego, szepty rad w i czasie ich jako te starostowie prowincyi najczciej obywatelstwa nieraz si zmieniali. za bardzo wielk krzywd Poózia skarbu królewskiego. 14. Skoro z Ludwik, król wgierski i polski, jak to wyej po- Jejmo pani, Eleby skarb po w. wiedziano, do Wielkopolski pojecha, dostojna bieta, rodzicielka jego pozwolia pamici królu Kazimierzu, bracie królu nieboszczyku rzdzenia i tylko co do córki teje i i chciaa naczy 36 rogów zotem drogie, i butelki srebrnych zosta na trzy i i i i za Ten czci skarb podzielony, pó grzywien srebra cikiej zrobionych z czystego zota i srebrem cudnie ozdobionych. jaspisowe krysztaowe, Byy take piercienie i fla- kamienie take purpurowe opony, na których ory inne herby króperami, zotem drogimi kamieniami w dzi kosztowny sposób byy wyhaftowane, równie podarki i lewskie klejnotami wny i woli króla zosta rozdzielony. ostatniej wypado na kad z nich po 333 wagi, oprócz omiu czasz cikich i midzy Jadwig wdow po Jadwig wedug rozpo- jej, Ann a szeczki , i i fraszki rozmaitego rodzaju, które nie zostay rozdzielone, lecz dwóch córek królewskich zostay zachowane. Ten wic skarb dwóch córek królewskich, który wszystkim wydawa si by nieocenionym, Jejmo Elbieta, królowa z obydwiema córkami królewskiemi do Wgier wywioza, zostawiwszy wdowie po swym bracie tylko dzia W3^ej wymieniony 1.000 grzywien groszy szerokich, wypaconych tytuem posagu. Ta za póniej wysza za dla i m za Roberta, syna 15. byego ksicia lignickiego. Usunicie Przecawa starosty wielkopolskiego. namow doradców wyej wymienionych królowa Jejmo Jegomoci pana Przecawa z Gouchowa, rycerza, wojewod kaliskiego. Za czasów tego moneta kwartaryjna (uartariorum) bardzo dobra, któr król Kazimierz Za usuna ze starostwa Wielkopolski : 22 w czasie e niona, swycn rzdów bi rozkaza, zostaa w cztery kwadranty, z których tylko dwa byo dawa na jeden grosz czeski, potem trzeba ski. Z mia tej duo zmiany ten sposób zmie- pierwej szy za jeden grosz cze- szkody niektórzy ponieli, albowiem kto mia przedtem 10 groszy, potem ich tylko 5. Niektórzy take kupujc, wielki zysk kwadranty czyste srebro std odcigajc. Na miejsce tego Przecawa, usunitego koo wielkiego postu r. 1371 postanowia starost Wielkopolski szlachetnego Ottona z Pilcztery czworaki (kwadranty) za jeden grosz przetapiajc mieli, te i ma czy, rycerza znamienitego, bardzo szczodrego i monego. Tego, niektórzy panowie z Wielkopolski wtedy w Krakowie przy królowej Jejmoci przebywajcy, dugo wzbraniali si uzna, utrzymujc, on jako nie bdcy krajowcem, przeciwko przywilejom nad e nimi ustanowionym by nie powinien. Ten za niektórym z nich grody królewskie, znajdujce si w jego starostwie, przyobieca odda w zarzd, co te uczyni. Albowiem aczkolwiek ogó Poi laków wzbrania si tego Ottona przyj za swego starost, jednak kiedy go uzna czcigodny ojciec Jan, biskup poznaski jego stryjniektórzy inni, póniej powszechnie go starost cowie Doliwici czasach za tego Ottona liczni zbiegowie uznano. róni inni czste grabiee upiestwa w królestwie popeniali. podnieli si i i W i i i Ten za Otto, rzeczony obywatelstwa skromi wóczgów i zodziei zdoa, a obywatele nie e rozwaywszy, starosta, na w grabieach to, i bez pomocy rabunkach po- aby otrzykowie zostali pomocy da nie chcieli, sam zrzek si starostwa. Po nim nastpi na starostwo wielkopolskie rycerz Sdziwoj z Szuposkromieni, bina 16. to i O dziery. piorunie, który R. P. 1371, — w wpab bo kocioa poznaskiego. niedziel, kiedy si piewa w kociele Panu krzya na prawej wiey kocioa poznakoczyna wga tej wiey zostaa rozupana. Piorun robic sobie przejcie swym rozpdem „Judica me" szczyt skiego zosta piorunem raony, a górna przez króla górne sklepienie Przemysawa i Tego samego roku stwa bez adnej przeszkody szczone. ugodzi w cianach namalowane nastpnego liczne grabiee kaplicy królowej i w królewskiej, na Polsce popeniano. portrety i umie- i upie- 23 17. O morowem w Tak dwóch tych sroya si w powietrzu, barbzo srogiem te w morowa latach, jako Polsce bardzo wielka w Polsce. czasie mierci zaraza, lecz króla bezpo- rednio nastpnego roku zaraza na ludzi w Polsce zacza by niewiasty, na mczyzn wiksza, a szczególnie na modzieców trwaa przez cay rok do miesica wrzenia dziewice a w cigu tego czasu wiele tysicy ludu umaro. i 18. O — a i i lepocie Jarosawa arcybiskupa gnienieskiego. przed Narodzeniem Paskiem ja Znoymie (Zneyna), rano za w soTomasza apostoa udaem si do Gniezna dla bot, w wili odebrania 40 grzywien groszy, poyczonych mi przez czcigodnego ojca Jarosawa, arcybiskupa kocioa gnienieskiego, który wtedy 1372, dnia szóstego R. P. i inni w w. gralimy warcaby jeszcze jasno widzia, — w Kiedy dalej do Poznania posaem za- i atwiwszy niektóre sprawy w wili wilii, w godzinach niadania przybyem gdy tam od niektórych usyszaem, e tene ojciec olep, nie wierzyem, a tego dnia z innymi Ichmociami do niego na obiad przyszedem. Ów poznawszy moje przybycie innych zawoa: „Archidyakonie! oto nic nie widz". Nad t jego tak nag lepot, dla niego samego, a wicej jeszcze dla kocioa dla nas samych bolelimy. Skoro za z powodu bardzo podeszej staroci zaniewidzia, kiedy mu ju prawie zabrako ciepoty naturalnej, Mikoaj z Koszutowa, krewniak jego, przez niektórych przyjació nakoni arcybiskupa Jegomoci, aby mu tene tronu arcybiskupiego ustpi. Ten zgadzajc si wrczy mu akt zrzei i i odpowiednie listy wierzytelne. Ów za nie majc na to zezwolenia ani króla Jegomoci, ani kapituy gnienieskiej, zdajc si na los szczliwy wybra si w drog do kuryi rzymskiej. Dowiedziawszy si o tern Janusz Paszkon (Pasconis) kantor gnieczenia i nieski, zwoa kilku Ichmo praatów i kanoników gnienie- skich na kapitu, dnia trzeciego po niedzieli „Laetare", a nara- uoy dziwszy si z nimii, list od kapituy w celu przeszkodzenia promocyi wymienionego prepozyta w kuryi rzymskiej, z którym w om dni póniej do kuryi rzymskiej pojecha tam po witach Wielkanocnych przybywszy, promocyi wymienionego prepozyta i 24 zupenie przeszkodzi. zostali, w r. 1373 jaki czas mo Tam take cay obaj prawie przez rok po- powróci, kantor wspomniana' sierpniu z przyczyny morowej zarazy, która wtedy kuryi sroya si, do Ctirystusa przeniós si. Jego- lecz kiedy prepozyt do kraju w w w arcybiskup Jarosaw za, kiedy wymienionym roku po- i przednim od niektór^^ch Mazowszan, a szczególnie od Pietrasza, syna Krystyna wojewody pockiego, rzekomo za zezwoleniem Ziemowita ksicia mazowieckiego, wiele prz3'kroci grabiey upiestw wycierpia samego ksicia nie móg do tego probami nakoni, i i — a ksi aby swych poddanych, od krzywd tego rodzaju powstrzyma, ziemi mazowieck generalnym interdyktem oboy, obywatele tem wielce przeraeni niektóre wsi jako odszkodowanie za wyrzdzone krzywdy na wieczyste posiadanie kocioowi wyznaczyli dostatecznio to przywilejami stwierdzili. Potem tego sa- ca i i mego roku wspomniony stwa ustpi, postanowi ma ojciec, zrzec pragnc koniecznie z arcybiskupsi tego na rzecz czcigodnego Janusza, doktora dekretów, dziekana krakowskiego i kano- nika gnienieskiego. Dziekan wymieniony, otrzymawszy od arcy- biskupa akt zrzeczenia, i wyprawi Jegomoci Domarata, Jaranda, kanonika gnienieskiego z penomocnictwemi rycerza i listem promocyjnym od króla wgierskiego* polskiego do Grzegorza XI, papiea Jegomoci, którzy tam przybywszy nic nie sprawili a to zmieniwszy postanodlatego, poniewa król Jegomo Ludwik sprawie tej wienie list odmienny papieowi Jegomoci posa jeszcze o zgodzie przeszkodzi, a take dlatego e nie wiedzia i , i kapituy gnienieskiej. Kiedy ci z niczem powrócili, wspomnian\od dziekan Jegomo, otrzymawszy powtórnie pismo od króla króla czeskiego cesarza rzymskiego królowej, od Karola, od kapituy gnienieskiej, okoo Trzech Króli do kuryi rzymskiej we wasnej osobie pojecha. Tego tedy papie Jegomo Grzegorz i i i t spraw popar kardyna Gwilhelm, brat stryjeczny pakaza go w niedziel „Misericordia Domini" konsekrowa. Tene po swej konsekracyi zaraz do domu dc, z kuryi wyjecha, a to z powodu zaraz^', która wtedy w miecie Awinionie wielka bya przyby do Gniezna kiedy piea, arcybiskupstwem opatrzy i i dnia 3 go lipca i nazajutrz w niedziel msz w. odprawi. Na wiele szlachty. mszy by czcigodny ojciec, biskup poznaski Tego dnia poprzednich a do dnia czwartego pada deszcz ustawicznie. Jarosaw za Jegomo, byy arcybiskup, wsz3'Stkie dotej i i O •chody z Pomorza, zamek obwodu ciny z serwac}' chodami. i w kaliskiego i stolica apostolska potwierdzia, Tene póniej przeniós si tym klasztorze nie swymi towarzyszami lata Opatów z przylegemi wsiami dziesi zatrzyma na swe utrzymanie, a l re- i do zaopatrujc go tymi doklasztoru landeskiego przywdziawszy sukni nie pozosta. zakonnej skadajc lubów prawie wraz ze dwa przez . 19. Ksi Wabysaw Biay. Take w r. 1373 w sam dzie Narodzenia N. Maryi Pann}^, Wad\'saw Biay, ksi gniewkowski do Gniezna potajemnie przybywszy, w domu prokonsula Hankona niepoznany w gocinie zabawi, a po niadaniu, kiedy go gospodarz pozna jastrzbiem obdarzy, zaraz si oddali. Przybywszy nastpnego dnia samoczwart do Wadysawowa, wszed bez adnej przeszkody do zamku, a zwoawszy obywateli, odebra od nich przysig na wierno, zostawiwszy w zamku zaog, wnet do Gniewkowa pospieszy. Zajwszy w podobny sposób ten gród, pojecha dalej do pewnej Msi Romlikona, tego Romlikowa rzdc zamku Zotoryi pojma, nalegajc na niego, aby mu zamek Zotoryj wyda. A gdy do i i i zamku Zotoryi przyby, zaoga zamkowa, która tam bya, widzc rozwaywszy, e dowódzc ich, gd3''by mu zamku nie wydano, zamierza ci, zamek mu natychmiast wydaa. Tak wic tego samego dnia ksi rzeczony Wadysawów, Gniewków Zotoryj bez dobycia ora opanowa, nazajutrz za rano, a by to dzie sobotni, zebrawszy ludzi z Wadysawowa Gniewkowa pod zamek Szarlej, trudny do zdobycia spiesznie podstpi. Zaoga zamkowa opieraa mu si nieco tego dnia, skoro za nasta ranek w niedziel, zamek mu wydaa. Tak wic dnia szóstego w sobot nastpnie w niedziel miasta zamki Wadysawów, Gniewków, Zotoryj Szarlej zaj bez adnej straty swoich ludzi, oprócz jednego nazwiskiem Twoch, który wyprzedziwszy ksicia, chcia wej do zamku Szarleja, a tego zaoga zamkowa tam ubia. Sk:>ro si dowiedzia o tern Sdziwoj z Szubina, starosta Wielkopolski owych grodów, zabolao go to mocno, a zatrwoony wielce haniebn strat tak zacnych zamków, wezwawszy na narad swoich rozesa goców, zebra dosy znaczne wojsko miasto Wadysawów naprzód obieg. Nakazane za byo przez Ludwika, króla Jegomoci wgierskiego i polskiego caej szlachcie wielkopolskiej. ksicia i i i i i i i i 26 jako kujawskiej i i mieszkacom innych ziem, aby Sdziwojów! przy zdobywaniu wymienionych grodów dostarczyli odpowiednich Z tego powodu Kujaposików pod utrat czci i majtnoci. — wianie w znaczej liczbie, którzy do ksicia byli przystali, teraz wyroku od niego si odczyli. w stanie oprze si potdze królewskiej, a przez niektórych do tego •troch nakoniony, zamierzy podda si na ask króla, co te uczyni. Albowiem gdy mieszkacy Wadysawowa przez wojska króla Jegomoci byli bardzo uciskani, a adnej pomocy od ksicia nie spodziewali si otrzyma, zdali si na ask królewsk, skadajc na rce Sdziwoja przysig wiernoci. Potem wymieniony ksi Wadysaw przez nieZotoryi mia których namówiony, chocia w zamkach Szarleju suchajc królewskiego rozkazu Ksi za widzc, e i bdzie nie i i ludzi i i zapasy dostateczne, si opiera przeciwnikom, przez przecie cay rok, a nwet duej móg wymienione zamki, prawie nie do zdobycia, Sdziwojów!, zdajc si na ask króla, z wszelkimi zapasami wyda. Gdy potem od króla adnej aski nie otrzyma, wielkiem ubóstwem gnbiony, prawie przez cay rok w zamku Drdzeniu przesiedzia. R. P. 1375 na drugi dzie po wicie N. Panny Maryi zamek Zotoryj przez pewnych szpiegów zaj, w którym ci szpiegowie zacnego ma, rycerza Krystyna ze Skrzypowa, ksiciu Wadypojmali dowódzc tego zamku, picego na ou sawowi deszym wydali. Ksi wieku, na zo za owego Krystyna, i rycerza ju w po- Sdziwojów! Jegomoci, którego siostr on, do wizienia wtrci, trzymajc go zamsi wykupi od ksicia za knitego w bardzo ciasnym lochu, 560 grzywien. A chocia ten rycerz Krystyn by dziewierzem Sdziwoja ze Szubina, nie chcia go jednak Sdziwoj wykupi, poniewa, gdy ju koo w. Jakóba apostoa chodzia wie po Wieljeden ze zamków kujawskich, a przedewszystkiem kopolsce, ten rycerz mia za a e ma by podstpnie dla ksicia Biaego zdobyty, rzeczony Sdziwoj domaga si od Krystyna, aby mu zamek Zotoryj wyda, bojc si, aby tene nie zosta stracony przez jego niedbalstwo, jak si te rzeczywicie stao. Sam za Krystyn odpowiedzia, eby to by dla niego wielki Wstyd, gdyby si mia zrzec zamku w tym czasie, kiedy si wie rozchodzi o moliwej jego Zotoryja e tak troskliwie ubezpieczajc Sdziwoja, zapewniajc adnej obawy. niema o strat tego zamku strzedz bdzie Lecz szpiegowie ksicy ugodzili kilku rybaków, którzy kilka stracie, i , e 27 dzbanów winem napenionych Krystynowi niby w darze przynieli z nim w zamku siedzc, zapijali. Gdy za dzbany wypróniono, znowu do Torunia po inne wino posali, którem Krystyn dobrze i sobie podpiwszy, tej a szpiegowie nocy twardziej spa, dostawszy si po drabinach przez mury zamkowe, jego samego zamek, jak to powiedziano, zagarnli. Tak wic ksi Wadysaw zosta posiadaczem zamku, mianowicie Zotoryi. Do niego zbiego si wiele i przybdów biedaków, dzielnych jednak i dugo potem, jak i tgich na ciele. zamek przez tego ksicia zosta zajty, take Nie- niejaki nazwiskiem Ulryk de Osten, syn Bodcze z Drdzena, z garSasów temu ksiciu na pomoc przybiea. Ci pewnego dnia rycerz, ci pod zamek biskupi Raci (Raczans) podstpili a dostawszy si na wie kocieln przez Zbyluta Jegomoci, biskupa wadysawskiego, przy wejciu do zamku zbudowan, zaczli zamek z wielk si zdobywa, jedn-ik zaoga zamkowa dzielnie si bronic, zmusia ich bez nadziei opanowania zamku Racia, do wasnego zamku powróci. Lecz po kilku dniach wymieniony Ulryk ze swymi towarzyszami do Gniewkowa wpadszy, zamek tamtejszy zdobywa. Chocia Gerward ze Somowa ze swymi ludmi dzielnie im si broni, jednak kiedy mieszczanie gniewkowscy pomoc Ulrykowi dali, zamek gniewkowski zosta podpalony. Gerward za z 25 ludmi, midzy którymi mia brata dwóch synów, z komi, broni inn\'mi zasobami, które w zamku mia, dosta si w niewol Ulryka. Ten Gerward z synami innymi towarzyszami broni przez Sdziwoja od ksicia Biaego za wielkie pienidze zosta wykupiony. Tego dokonawsz}' Ulryk potem, na wezwanie swych braci Dobrogosta Arnolda, do domu w tr\'umfie powróci. , i i i i 20. Starcie mibzy ksiciem Biaym a ludmi królewskimi. w tym Jegomo Jako czasie, kiedy Kmita, rycerz dzielny Nowego Wadysawowa na pomoc Sdziwojowi spieszy, a wóz z jego skarbczykiem za nim postpowa onierze ksicia Biaego skarbczyk i wszelakiej cnoty peen, starosta sieradzki, do , ludmi na drodze zagarnli wydali ksiciu, który sta na drugiej stronie Wisy, koo Gniewkowa. nazajutrz zebrawszy swych ludzi kmieci z ziemi gniewkowskiej, podstpi pod Nowy Wadysawów, spodziewajc si, e go bdzie móg zdoby. Lecz z i Ksi i , ^8 kiedy Jegomo Jako Kmita z z WyzemGniewkowem drog mu Jegomocia Bartoszem burga, rycerzem, starost brzeskim pod zabieeli, bitwa yi powstaa a ludzie ksicy wnet Biay za po rozmaitych bezdroach pod- midzy Ksi z pola uciekli. nimi , ku Naszlawii albo Neszlawii (Nieszawa) spiesznie, a rozpu- ciwszy konnych, samoczwart wsiad na statek na drug stron Wisy przeprawi si z wielk strat swych ludzi. Jego za ludzie i cigani a do przewozu pod Toruniem, jedni zostali zabici a inni Mimo to jednak nie przesta najeda na Kujawy, lecz przedmiecia Nowego Wadysawowa kracowe bramy miasta pojmani. i Kujawach spali wielk zdobycz pojmanych ludzi do Zotoryi uprowadzajc. Dla odparcia tego zameczek Jarosawa ze Suewa przez Sdziwoja Jegomoci zosta umocniony, i wiele wsi na a tu i w i innych miejscach zbrojni zostali rozmieszczeni którzy , si z ludmi ksicia Biaego. Dziery za Biay zamek Zotoryj od wspomnionego czasu do Zielonych wit dopuszczajc si przez swych ludzi mnogich poarów, nawet nocn por, grabiey uprowadzania w niewol ustawicznie cierali ksi a i tak w Wielkopolsce, jak na i Kujawach. Wreszcie w 1376 r. Sdziwoj z Szubina, Bartosz z Wyzemburga Bartosz z Sokoowa, starosta kujawski, z Wielkopolanami Kujawianami wymieniony zamek obiegli, a kiedy im przyby na pomoc Kazimierz, ksi dobrzyski szczeciski, zamek rzeczony przy pomocy machin innych przyrzdów ca si zdobywali. za Biay mia w zamku duo ludzi, opiera si dzielnie przeciwnikom, a walczy z nimi nawet na statkach na Wile. Midzy innymi byo dwóch w zamku, jeden, który si zwa Hanko, my» narz z Brzecia, wielce biegy w sztuce budowniczej drugi, ktor}' przez swe szpiegostwo zamek Zotor\'j opanowa ksiciu wyda. Z tych pierwszy, kiedy za pierwsz3'm razem ksi zamki ksistwa gniewkowskiego by opanowa, zosta pojmany a potem na dobr wiar wolno puszczony. Tego wic ksi Jegomo wezwa listownie, aby wedle przyrzeczenia do niewoli si stawi. Kiedy za on ten list pokaza Bartoszowi, starocie brzeskiemu, pytajc si, co dzielni rycerze i : i i Ksi i i i ma pocz, i e Bartosz mu e mu nic poradzi nie moe ma postpi. Wreszcie jednej odpowiedzia, sam powinien wiedzie , jak nocy zbrojni ksicy z wozem przybywszy, zabrali go z myna pod Brzeciem ze sob do Zotoryi uwieli w tym celu, aby tam machiny inne przyrzd}^ dla zamku potrzebne sporzdzi. i i 29 21. Zabicie Fryberyka z Webelu w zamku Zotoryi. Kiedy tak szlachta oblegaa zamek Zotoryj, Hanko, mynarz Biay nie bdzie móg oprze Brzecia rozwaywszy, obawiajc si, moe fiieodzyska si potdze królewskiej w zamku przebywajc budowa machiny inne myna, dlatego przyrzdy dla stawiania oporu wojsku królewskiemu przy obleganiu zamku rozoonemu, zwierzy si Sdziwojowi Jegomoci, e ksi z e i e i starocie wielkopolskiemu potajemnie, mia e mu wyda klucze, które od pewnej furty zamkowej, przez któr z ludmi wszedszy Ksi za, poniewa mia to podejrzenie, kaza go uwizi, a kiedy go przywizanego do stou kaza przypala gorejcemi wiecami, przyzna si sam do zdrady, któr zatedy wyprawi zicia owego Hankona, myla wykona. kaza umówi si z nim tego samego nazwiska, do Sdziwoja wrczy klucze od owej furty. Sdziwoj w ten godzin o czas rnoe zamek opanowa. Ksi i i i sposób nabrawszy otuchy, nie chcia wyjawi tej sprawy Bartosam jeden tryumf za opanoszowi Jegomoci w tern zaufaniu, dzielnych tgich, którzy wanie zamku osignie i wybra z nim mieli wej do zamku. A kiedy do tej furty przybyli, ci, e mów którzy naprzód szli, i A weszli do rodka. skoro ich ju 26 weszo, wnet stranicy zamkowi przez ksicia do tego przeznaczeni, krat, dwa kaw tym celu nad furt zawiesili, do której mienie kaza przywiza, aby tern prdzej spada, na dó spucili, a ta spadajc zgniota szlachetnego Fryderyka z Wedelu, pana na zacnego. Ci za, którzy do rodka weszli, silUjciu, dzielnego nie kamieniami byli raeni, dopóki si jako jecy ksicia nie ffodpowróci, dali. Tak Sdziwoj ze wstydem na stanowisko swoje wielce strapiony z powodu straty swych ludzi. Skoro za nasta ranek, cae wojsko wyruszyo z gwatownoci na zamek udeprzez cay dzie nie przestao go zdobywa. Wreszcie rzyo kiedy zabito niewielu z obu stron a wicej zraniono, na stanoKazimierz zosta silnie wiska swe powrócili. Midzy innymi od tego obraenia, jak jest ogólne mniekamieniem ugodzony za Biay mynarza Hankona wraz manie, ycie zakoczy. któr ksi i i ; i ksi i Ksi ziciem kaza tego dnia przed zamkiem spali, udzielajc take równ nagrod tym, którzy mu zamek za czasów Krystyna wydali. Po tem zajciu rozwaywszy, wojsko przy oblez ksi niu e zamku zamierza wytrwa, poniewa mu zaczo brakowa za- 30 wyda Bartoszowi zamek, pasów, zawar ugod ze starostami, zdajc si cakowicie na ask królewsk. A gdy z zamku wymu chce z kopi na placu chodzi, owiadczy Bartoszowi albowiem z kopi przeciw Baruczyni stan, co te i e , — i ksi w cwa rozpuciwszy konie dosta dosy Biay do Ludwika, króla wgierran w rami. Wreszcie Bartosz z bratem swym drugim BartoTemu pody. skiego szem, dostatecznych rodków na drog dostarczy. Skoro za wród a Bartosz toszowi, na siebie natarli. przeciw Lecz ksiciu ksi, od cik Bartosza ksi i rónych sporów z królem Jegomocia swoj ziemi gniewkowsk królowi Jegomoci za 10.000 zotych sprzeda, otrzyma od niego pewne opactwo reguy w. Benedykta w Panonii tam do tego i czasu yje. Po jego ustpieniu wielu ze szlachty i na Kujawach, którzy do niego byli przystali, z tego mani wygnani i zostali przez starostów, teraz wojskowych powodu poj- za w cigem zasiku od rzeubóstwie 3'j, nie otrzymawszy adnej pomocy „Nie ufajcie czonego ksicia. I susznie wedug sów proroka i : ksitom, w O 22. których niema zbawienia". pochobzeniu ksicia Ksi Wadysaw Biay by Waóysawa Biaego. synem Kazimierza, syna Zie- Dobrzyniu. Kujawach, czycy, Sieradzu momysa, Przemysynów: mia trzech gniewkowski Ten Ziemomys, Kazimierza, a kiedy ci ksistwo gniewkowskie sawa, Leszka po mierci ojca midzy siebie dzielili, Przemysawowi przypada Bydgoszcz, Leszkowi Nowy Wadysawów, Kazimierzowi Gniew- ksicia na i ksi i ków kasztelani z Soskiem. Przemysaw wiata bez potomstwa, Kazimierzowi, chocia i Leszek zeszli ze mia wicej synów Wadysaw, wymieniony Jejmo Elbiet, królow"" w- pozosta jednak tylko jeden syn córek, ksi, i i jedna córka, która przez giersk, stryjeczn siostr, za pewnego ksicia boniackiego wygniewkowski, zalubi dana zostaa. Ten tedy Wadysaw, która bez potomStrzelcach, na córk jedynaczk Alberta, ksicia ksi stwa przeniosa si do Chrystusa. Zanim za ona jego umara, Kazimierz, król polski, dostojny syn Wadysawa, który to Wadysaw by przyrodnim bratem Ziemomysa, da ksiciu Wady- sawowi Biaemu w lenno Nowy Wadysawów. Lecz kiedy Stanisaw Kiwaa, sdzia kujawski, ksiciu Biaemu o granice pewnych 31 ksi posiadoci wytoczy proces przed królem Kazimierzem, a przemoc pojmany, eby sdziemu oskarycielowi musia by odpowiada, sam pozwany zrzek si wymienionej posiadoci, któr byby chcia z ochot odzyska, ale za ycia króla nie móg jej odebra. Po mierci za ony, któr bardzo miowa, straciwszy ochot do eniaczki, drugiej poj zaniecha, lecz oddawszy swe ksistwo w rce króla Jegomoci, dosta od niego 1000 florenów, a przybrawszy sobie kilku ze szlachty, do grobu Chrystusowego niezwocznie pojecha, stamtd za wróciwszy w Pradze na dwow innych krajach przebywa. A potem rze cesarza Jegomoci z wojR. P. 1366 przejechawszy przez Kujawy do Prus przyby powróciwszy wyruszy, a przeciw Litwinom krzyackiem skiem w pocie przez Kujawy, do adnego ze swych zamków nie wstpiwszy do Czech pospieszy, a po witach Wielkanocnych przyby do miasta Awinionu, gdzie wtedy papie Jegomo Urban VI z dworem swym przebywa. Tu bez wiedzy nas Polaków, którzymy wzajemnie widywali si w jego w naszych gospodach, duej, z dworu oddaliwszy si, uda si przez 14 dni a moe do klasztoru Cystersów, gdzie mnichem zosta, zoywszy luby zakonne. Tam jaki czas zabawiwszy, poniewa mu si niektóre rzeczy nie podobay, przeniós si do klasztoru w. Remigiusza w Diwinionie, reguy w. Benedykta, habit szarych mnichów na tam do r. 1372 pozosta. Jemu król polczarnych przemieni modsza królowa wgierska, córka jego siostry, ski Jegomo troch pienidzy posyali. Wreszcie kiedy mu niektórzy Polacj^ uda donieli o mierci króla polskiego, zaraz stamtd wyjecha si na dwór rzymski, dawszy zna niektórym ze szlachty polskiej, w miecie Argenaby go w Bazylei oczekiwali. Skoro ich tam tinie znalaz, a szczególnie rycerza Przedpekona ze Staniszewa, a i i i i i a i i i Stefana z którzy na koszt do niektórych innych, Trlangu, Wyschot z Kurnika wasny koszt wyruszyli na poszukiwanie go, z nimi na ich Wgier do króla Jegomoci pojecha. Na dworze jego, i chocia nie bardzo askawie przyjty, pozosta, towarzyszów swych do domu odesawszy. Std król Jegomo na natarczywe proby swej ony, siostrzenicy rzeczonego ksicia, Jegomoci eby papie raczy go zwolni gorza XI, papiea z kilku wyprawi go do Grzeposami z prob, innym.i ze lubów, aby móg oeni si ksistwo swoje obj. Kiedy za papie Jegomo wzbrania si go zwolni, poniewa nie byo przyczyny do uwolnienia od lubów. i 32 on wielce znkany swem pooeniem przybywszy do Polski, swoje to wyej opowiedziano, opanowa, ksistwo gniewkowskie, jak Pobór pobatku, zwanego porablne, przez Lubwika. 23. Tego samego roku, kiedy król Ludwik Imci domaga si od poddanych królestwa polskiego, tak duchownych, jako szlachty, pewnego podatku, który nazywa si poradlne, chcc go pobra^ i arcybiskup, biskupi, mu czyli duchowiestwo pacenia, twierdzc, e i od caa szlachta polska zaprze- wszelkich takich poborów ukadów z nim zawartych s zwolnieni. Ów jednak mimo to na znak wadzy domaga si jakiego podatku. Poniewa za na mocy ukadów z nim zawartych tak bii podatków na mocy skupi jakote i szlachta utrzymywali, wierno e tylko królowi Ludwikowi majc syeby take jego córkom, które mia, to samo przyrzeczenie wierno zoyli, przeto nie mogc od nich inaczej swego listu odei jego synom, gdyby ich mia, przyrzekli, a on nie nów, chcia, bra, przez nowe pismo wszystkich mieszkaców królestwa od wszelakich podatków uwolni, a zatrzyma tylko dla siebie dla swych nastpców pacenie do skarbca po dwa grosze z anu corocznie. Tak wic po uniewanieniu poprzedniego ukadu, nowy zosta przyjty, w którym Polacy, skadajc przyrzeczenie dla córek królewskich dosy to wielki wstyd zgodzili si na to, eby nad nimi niewiasty panoway, zezwalajc, eby ich km.iecie podatek dwóch groszy z kadego anu po wieczne czasy pacili. Jednak arcybiskup, sufragani i duchowiestwo innych kocioów, odmówili pacenia tego, nie chcc odstpi od przywilejów, woldóbr kocielnych zawierajcych dlatego te chocia byli wzywani do pacenia tego podatku na rzecz króla Jegomoci, jednak zupenie nie pozwolili, eby ten podatek przez ich kmieci by pacony, oprócz ubogich ksiy, których wieniacy zostali znagleni do pacenia nie dwóch groszy, ale 24 w przecigu jednego roku do skarbca królewskiego, tym jednak biskupi przez; odmaprowincyonalne, które ten podatek potpiy odmawiali i — — no , i wiaj pomocy. 24. mier Mikoaja, prepozyta gnienieskiego. Tego samego roku, w dzie chwalebnej dziewicy Cecylii, Mikoaj z Koszutowa (de Coszuth), bratanek Jarosawa, byego 33 cik arcybiskupa gnienieskiego, prepozyt przez kilka tygodni febr trapiony, we wsi Goszdowa do kapituy gnienieskiej T na- lecej, ycie zakoczy. prepozytur Jegomo Jan, arcybiskup, opatrzy Przeylda, proboszcza ze Zneyny, krewniaka swego, baczc raczej na wzgld pokrewiestwa, ni na sd foumu, pominwszy nierozwanie wszystkich praatów i kanoników z których i w niejeden subie jego kocioa wiel*nie brohi. T jego poprzednika poytecznie prepozytur Grzegorz, papie jegoi mo, 26-go stycznia roku nastpnego gowi, kantorowi w apostolskiej poznaskiemu, podówczas królestwie polskiem, latorskie dla stolicy 25. Statuta nada Mikoajowi Strosber- kolektorowi zachowujc stolicy niejako prawa ko- apostolskiej. Jana arcybiskupa gnienieskiego z kapitu uchwalone. Wreszcie R. 1375 dnia 10-go lutego czcigodny ojciec Je^ P. kocioa gnienieskiego odby ze sw kapitu przy kociele gnienieskim generaln narad. Na tej kapitule po kilkakrotnej uroczystej rozprawie ze swymi brami od- gomo Jan, arcybiskup eby dochody ze wszystgnienieskiej nalecych, przypaday na kanoników, majcych sta siedzib wspólny uytek praatów wszyscy praaci kanonicy przy kociele. Równie postanowi, otarzu, jeliby który wielkim a odprawia msze przy kolejno maj nie odprawi, to odprawiajcemu za niego kanonikowi ma zapaprawszyscy kanonicy ci grzywn. Równie postanowiono, aci dwa razy do roku, mianowicie w dzie w. Wojciecha w dzie bytej, postanowi i poleci przeprowadzi, kapituy do kich wsi i e i e i i przeniesienia tego maj si w Gnienie zgroradza cigych raln kapitu odprawia, w przeciwnym nie stawi, trzy grzywny, kanonik Powysze obowizany zapaci. zawarte, arcybiskup 26. Koo gierskiego i za razie przez i dni przy kociele katedralnym przebywajc, maj praat, om gene- który si dwie grzywny obecnym jest inne w aktach ponadto statuta i kapitua pieczciami i przysig stwierdzili. Ustanowienie biskupstw na Riii. w- roku 1375 albo 1376 za staraniem Ludwika króla polskiego papie Jegomo Grzegorz XI ustanowi i Kronika Janka. 3 34 i trzy biskupstwa na Rusi mianowicie: przennyskie, chem^ arwodzimierskie (Wladimiriensem alias Ladimiriensem) stworzy skie, i cybiskupstwo 27. halickie. mier Jana, biskupa poznaskiego. Tego samego roku, dnia 14-go lutego czcigodny kocioa poznaskiego, biskup rodu Doliwitów, z ojciec Jan, pobony bar- i dzo szczodrobliwy, wszystkich uciemionych najaskawszy obroca, na Mazowszu, w posiadoci nalecej do jego kocioa, zwanej Stbikowo, nawiedzony wodn puchlin, do Chrystusa przeniós si. Tene w czasie swego urzdowania fundowa miasto Dolsko wiele i w obwodach Krobie, Buk gdzieindziej pooonych, przynawsi lecych 'do kocioa poznaskiego zaoy, a dobra kocielne tak przez zakadanie, jako te zakupno wsi obficie pomnoy, nie zaniedbujc kocioa swego w adn3'ch powinnociach. Przywieziony do Poznania, w dzie w. Piotra, w katedrze przed otarzem N. Panny Maryi z naleyt czci zosta pochowany. Dusza jego tezawsze bogo w Panu niech odpoczywa. raz i i 28. Wybór biskupa poznaskiego Mikoaja. w dzie pogrzebu tego czcigodnego biskupa Mikoaj z Kurnika, prepozyt kocioa N. Maryi Panny w Krakowie kanonik poznaski, doktor dekretów, chocia Dithco dziekan poznaski by nieobecny, nie zwracajc zupenie uwagi na Trojana prepozyta praatów kanoników, poleci notaryuszowi swemu w toi innych warzystwie jednego kapana obchodzi wszystkich, którzy przy kociele byli, zapowiadajc, aby kady stawi si nazajutrz w celu wyboru przyszego biskupa. Ju bowiem na trzy dni przed pogrzebem zmarego biskupa, nie odwoujc si do prepozyta innych praatów kanoników, przy kociele znajdujcych si, admii i i i nistratorów wedle swej woli kapitua, wybraa to ; przynajmniej od owego wic przeprowadzi, cz, w której aby, pokada jeli nie caa nadziej, jego czasu administratorów po swej stronie mia. Przytrafio si tedy, gdy po wezwaniu aski Ducha w. do wyboru przystpili, prawie caa kapitua zgodzia si na Trojana, prepozyta tego Mikoaja postanowiono przystpi do wyboru jednego z nich na podstawie kompromisu. Co si te stao. e i ; 35 albowiem z siedmiu sdziów kompromisarsl<ich wybranych, którzy na stron ustpili, czterech oddao gosy swe na tego Mikoa wic na Mikoaja, jako wybranego aja a trzech na Trojana przez wikszo trzej inni si zgodzili. Tego wyboru Jegomo Jan, arcybiskup z powodu pewnych nieporozumie, jakie midzy nimi byy, potwierdzi nie chcia. Ów za nie pytajc si króla polskiego wgierskiego, pojecha do kuryi rzymskiej, a chocia tam przez listy króla i innych przeszkody przeciw jego promocyi zachodziy, jednak przez Jegomoci papiea Grzegorza w Awinionie zosta biskupstwem poznaskiem obdarzony. Po otrzymaniu konsekracyi do swego kocioa okoo w. Marcina szczliwie po- — i i wróci. mier 29. Przecawa, biskupa wrocawskiego. w roku wyej wymienionym, okoo poowy Wielkiegopostu, Przecaw, biskup wrocawski, zwany Pow staroci, pónej gorzaa, peen dobrych uczynków, dnia n. dug naturze spaci. Ten Przecaw zosta przez kapitu biskupem -czcigodny ojciec Jegomo . . R. P. 1341 — 5 go maja, po mierci Nanwrocawskiego, niecnie zgadzonego przez trucizn, przy wspódziaaniu Jana, lepego króla czeskiego. Ten Nankerus, poprzednio biskup krakowski, przez papiea Jana XXII zosta przeniesiony z krakowskiego do wrocawskiego kocioa, a Jan Grot (Grothonis) na studyach w Bononii przebywajcy zosta na biskupstwo krakowskie wyniesiony. Biskup Przecaw kupi miasto i zamek Grotków z obwodem dla kocioa wrocawskiego od Bolesawa, ksicia na Lignicy Brzegu, wybudowa kilka zamków bardzo silnymi murami umocni, koció take wrocawski doi koczy licznymi przyborami, naczyniem zotem srebrnem opatrzy. Po jego bogosawionym zgonie, kanonicy wrocawscy, pominwszy Polaków, wybrali niejakiego Teodoryka, Czecha, dziekana wrocawskiego, który to dziekan, jak grzesznie sobie postpi przy objciu dekanatu, tak w sprawie wyboru nie by lepszym. Albowiem po mierci magistra Stankona, dziekana wrocawskiego w r. 1350, Jan zwany Starzyk, archidyakon gogowski, pochodzcy z Opola, szlachcic dowiadczony, ufny w ask Jegomoci Klemensa VI, papiea, obj dekanat wrocawski, jakby •jemu nalecy si przez egzekutorów kaza sobie tene odda. wrocawskim obrany kera, biskupa i i i i i i m i 36 Ten dekanat jednak Jegomo papie Klemens w tym samym roku, jakoby zachowujc dla siebie prawa kolatorskie^ nada miociwie Albertowi, proboszczowi bocheskiemu, kanclerzowi dobrzyskiemu, podówczas nuncyuszowi króla Kazimierza Jegomoci przy stolicy apostolskiej, Jan Starzyk sze procesowa si duej ni skiej za wezwany lat do kuryi rzym- wspomnianym o to ze magistrem Albertem, wreszcie pokonany uleg, lecz nie zwaajc do mierci na dekanaw swej staroci na wyrok exkomuniki, a cie za umar zosta pochowany poza cmentarzymski król czeski Karol wymienionego cesarz pozosta. Kiedy rzem, Jegomo i i Czecha, pisarza (notarium) swej kuchni, przecie' magistrowi Alber- e wrocawski wprowadzi. Stao si to dlatego, biskupstwo wrocawskie podgdy cesarz chcia ksit lskich towi na dekanat i da wadz pod królestwa czeskiego pokazujc jakie pismo owiadczy, e ów dokument Kazimierza, i arcybiskupstwa pragskiego^ króla polskiego, ten Albert sfaszowany wobec papiea kardynaów danie to udaremni, a z tego powodu tak cesarz^ Czesi dla rzeczonego magistra wrogo byli usposobienia jako te jest i i i Tak wic w Krakowie r. 1360 w sierpniu zakoczy ostatni dzie miertelnoci, podczas gdy wprowadzony przemoc Czech dekanat A poniewa dwóch ubiegao si o benificyum, a raczej wcinicie si przemoc do tego, przeto nie móg si dosta na biskupstwo z wyboru kanonicznego. Kiedy bowiem cesarz stawia przeszkody, papie Jegomo Grzegorz ze swym dworem w Awinionie rezydujcy, nadanie biskupstwa owemu wybranemu Jegodziery. o moci na póniej odoy, poleciwszy, aby do domu wraca, gdy rozporzdza biskupstwem wrocawskiem, dopóki do Rzymu nie wróci, posa Jegomoci Mikoaja, biskupa mayorieskiego z zakonu Braci Kaznodziejskiej, aby si zaj zarzdem aby si domaga spucizny po zmarbiskupstwa wrocawskiego ym Jegomoci Przecawie biskupie na rzecz kamery apostolskiej. Ten przybywszy z listem apostolskim do Wrocawia, kiedy na mocy tego chcia przeprowadzi egzekucy, kapitua wrocawska, jako mowie przezorni roztropni nie chcieli si zgodzi, aby zarzdza biskupstwem wrocawskiem, obawiajc si, ebj' nie przyszo do utraty zamków zagady dóbr kocioa wrocawskiego. nie chce i i i i Zrobili dzie i corocznie, dopóki koció nie bpaci bd dla kamery apostolskiej po 8000 zapac za spucizn po biskupie 30.000 zotych. jednak z nim ukad, mia florenów, pasterza, e 37 2000 zotych naoonych przez tego biskupa za dwuletnie prokuco si 1000 zotych na odwiezienie tych pienidzy ratorstwo razem wic Wrocawianie Zapacili stao, rzeczywicie te kamery apostolskiej. Wreszcie i raz tylko 33.000 florenów dla Wrocawczyk wybrany przez kapitu wrocawsk do Rzymu roku nastpnego niezwocznie zosta wyprawiony, któremu jednak nadanie biskupstwa papie Grzegorz na póniej odoy. Kiedy za papie Grzegorz w r. 1378 w niedziel „Laetare" ze wiata zeszed, kardynaowie zebrani, jak to jest zwyczaj na „conclave", gdy tak z obawy przed Rzymianami, którzy dali, — i — aby wybrano Rzymianina, jako te z powodu niezgody, jaka bya midzy nimi, nikogo ze swego grona wybra nie mogli, wybrali papieem czcigodnego ojca Mikoaja, biskupa bareskiego, zarzdza kancelary w imieniu Jegomoci Piotra, kardynaa pampeloskiego, wicekanclerza stolicy apostolskiej. Lecz poniewa lud rzymski od najmniejszego do najwikszego razem zebrany, wdzierajc si z broni w rku do paacu papieskiego woa, eby wybrano papieem Jegomoci Franciszka, kardynaa od w. Piotra, inaczej za tak kardynaowie, jako te dworzanie zaraz kiedy to pewien senator kardynaom musieli zgin doniós, e lud nie da si uspokoi, jeli Rzymianin nie zostanie obrany papieem, kardynaowie sdzc, e si znajduj w niebezzgodnie który wtedy i bd i pieczestwie ycia, nie wiedzieli jak maj unikn mierci. Lecz Jegomo Robeit, tytuu w. N. kardyna gebeski, chwyciwszy opocz domownika swego, wystawiajc si na mier, wyszed z konklawe zacz woa: „Niech yje! niech yje Jegomo papie Franciszek, kardyna od w. Piotra", — co syszc lud, pochwyciwszy rzeczonego kardynaa Franciszka, w mniema. . . i ! e zosta papieem obrany, zawiód go uroczycie do otarza w. Piotra wreszcie na tronie papieskim posadzi. Po takiem uspokojeniu ludu, Jegomo Franciszek, aczkolwiek wiedzia, nie on zosta wybrany, jednak eby tylko umierzy tumult todo dnia nastpnego uwaczcego si ludu, zgodzi si, eby go ano za papiea. Skoro za rozruch zosta umierzony, kardynaowie ogosili wyniesienie na stolic apostolsk biskupa bareskiego, w dzie Zmartwychwstania Paskiego, jak to jest zwyczaj, koronowali go na papiea z nim do w. Jana Lateraskiego konno niu, i e a i i pojechali, podczas gdy Rzymianie z cesyi ich poprzedzali, a powróciwszy wielk uroczystoci w prostamtd po upywie godziny 38 w. do paacu papieskiego go wprowadzili. Kiedy zas tak obrany gani chciwo kardynaów Urban, papie postanowi ograniczy nadmiern liczb beneficyów, które oni i do Piotra, Jegomo posiadali, kiedy przeciw nim i wygosi rzymskiego kazanie i w przeciw duchowiestwu dworu niedziel „Quasimodo geniti", naj- za o symonii mamonie, oni przeklinajc takie obwinianie, okoo w. Trójcy, jeden po drugim do miasta Fundi wyjechali, a przecigajc na sw stron komendanta zamku w. Anioa, podwicej i komorzego i innych urzdników papiea Jegomoci, z caemi dzinami przenieli si ro- kardynaów, mianowicie: meci florencki przy papieu pozostao. Ale dyolaski, de Ursinis kiedy dla niezgody midzy papiekardynaowie, zaegnania trzej em a kardynaami do miasta Fundi pojechali, namówieni przez tamtych do papiea Jegomoci nie wrócili, lecz wszyscy tam pokardynaowie inzostali. Papie Jegomo za przeczuwajc, i trzech tylko i i e nego chc wybra, wyprawi minajc i wzywajc, aby nie do nich uroczyste poselstwo, przystpowali do drugiego napo- wyboru, eby zwoano sobór powszechny, a gdyby zebranie wszstkich on zosta niebiskupów biorcych udzia w soborze orzeko, prawnie wybrany, wtedy przyobiecywa zrzec si godnoci na rzecz jego uchwalonej, aby oni do wyboru jakiego innego przystpi mogli. Kardynaowie jednak wzbraniali si to uczyni, utrzygo obrali tylko pozornie, aby tumy Rzymian rozprószy mujc, chcieli, aby papie Jegomo Urban zupenie z papiestwa ustpi. A gdy on tego uczyni nie chcia, oni przystpiwszy do nowego wyboru, obrali papieem Roberta, kardynaa genueskiego nazwali go Klemensem VII. Potem w Rzymie (Gebenensen) lecz e e i i i koo Rzymu w. ski, zego si dziao. Albowiem dowódzca zamku wiele Anioa, ustawiwszy machiny w tym zamku, tak paac papiebez ustanku nka do tego stopnia, jako te Rzym silnie Maryi na Zatybrze e i papie Urban, wyszedszy i ze w. swego paacu, przeniós si do tam prawie przez rok te, oblegajc zamek do okoa, nikomu ani mieszka. Rzymianie wej wyj ani nie za zastp Bretoczyków (Brithonum) wezwany na pomoc Klemensowi, który by obrany papieem, przeszed przez jeden most przeamawszy zapory, mimo oporu stray pospieszy ku miastu Fundi. Skoro si o tem dowiedzieli Rzymianie, pozwalali. Pewien i wyruszyli do walki przeciw nim, a Rzymian. Rzymski za lud od tej w tej chwili walce miao zgin 500 nadzwj^czajnie podbu- 39 rzony chcia pozabija wszystkich cuzów. Przeto Francuzi dworzanie kajc w domu uchodzili, podczas i urzdy inni gdy Rzymianie mimo od elaza dworzanie senatorów, zabraniajcy, — !" Wreszcie eby si nikt zabija kogo z to Fran- piastujcy, ucieczce ocalenia, wszyscy potajemnie, jak kto gin i dworzan, a szczególnie woali szu- móg, do : „Niech wyszed edykt papiea nie odway pod kar 1.000 florenów dworzan, z wyjtkiem mierci tylko Francuzów, którym adnego bezpieczestwa nie przyznawano. Do tego to Klemensa pojecha wybrany Wrocawczyk, od niego biskupstwo wrocawskie otrzyma ten Klemens kaza go si o tern biskupa wrocawskiego konsekrowa. Dowiedziawszy na papie Urban dekanat wrocawski nada ksiciu lignickiemu, inne za beneficya innym, pozbawiajc jego niektórych kardynaów beneficyów we Wgrzech, w Polsce w Czechach. Czech za zostanie przyjty przez kapitu wrocawsk spodziewajc si, za biskupa, otrzymawszy od tego Klemensa list uposaenia (proinny, w którym yisionis), list nadajcy wadz (ordinationis) rzeczony papie nadawa mu wadz pozbawiania beneficyów i i i i e i wszystkich tych, którzyby tego Klemensa nie chcieli uzna pa- nadawania tych beneficyów innym, kiedy potajemnie do pewnej posiadoci w Austryi, nalecej do kapituy wrocawskiej, przyby, wysa naprzód ze swym listem niejakiego Mikoaja z Woowii (de Wolowia), kanonika poznaskiego. Ten potajemnie do duchowiestwo Wrocawia wszedszy, skoro si dowiedzia, pieem, i e Urbana stoi, nie mia si pokaza czem do swego biskupa wrocawskiego Jegomoci, ma si i lud silnie po stronie mie w i z ni- rozu- jego mniemaniu, powróci. Wymieniony za Klemens Urbanowi i nie mogc przemocy Rzymian, kiedy u cesarza rzymskiego, jako te przez papieowi swych posów tak sprosta u króla wgierskiego i ksit nie- chocia go Johanna królowa Apulii hrabia fundeski zapraszali, jednak w r. 1379 ze swymi kardyami do Awinionu pojecha mieszkajc tam, poniewa królowie francuski nawarski, hrabia Sabaudyi caa Prowancya po jego stronie staa, za papiea uniwersalnego si uwaa. Papie Urban za jego jego kardynaów, hrabiego fundeskiego wszystkich popleczników stronników jako schyzmatyków heretyków wykl poleci ogosi ich publicznie jako wykltych schyzmatyków mieckich nic nie dokaza, i i i i i i i i i 40 heretyków w królestwach Wgier, Czech, Niemiec, po cyach krajach, pozbawiajc ich godnoci, zaszczytów prowin^ i i kich urzdów 30. tak mier duchownych jako te i wszel- wickic)i. i Jegomoci Jarosawa arcybiskupa gnieniesl<iego. R. P. 1376 Mikoaj, biskup mayorieski przybywszy do Wrocawia, jak to wyej wspomniano, domaga si od duchowiestwa prowincyi gnienieskiej dwuletniej daniny (procurationem), któr dla kamery apostolskiej naleao skada biskupom wizytujcym, wedug postanowienia papiea Benedykta, które si nazywa: ,,Vas electionis". Z powodu cybiskup gnienieski za naoenia tej opaty Jegomo Jan, arzwoa biskupów swej prowincyi do miasta Na to zebranie Ichmocie Zbylut, biskup wadysawDobiesaw pocki, Andrzej cereteski (Cerethensis) osobicie si stawili, krakowski za, lubuski, poznaski kapitua wrocaw- Uniejowa. : wski, i ska godnych posów wysali Panny zgromadziwszy si odprawiwszy, nazajutrz o narad midzy sob postanowiono, e i tej i tam w wili Narodzenia N. Maryi tego dnia uroczyste naboestwo sprawie rónych innych naleyt i przeprowadzili. wszyscy biskupi Na tej maj naradzie pilnie midzy innemi przestrzega statu- tów prcwincyonalnych, szczególnie przeciw upiecom najedadobra kocielne kady z nich ma wspomnianego mayorieskiego Jegomoci stosownie do zasobów swego kleru zaagodzi. Z tym w imieniu duchowiestwa dyecezyi gnienieskiej Jan archidyakon gnienieski w miecie Wrocawiu, w przecigu oktawy Narodzenia N. Maryi Panny zrobi ukad na 620 florenów, a za kler dyecezyi wrocawskiej 120 florenów a na spat tych pienidzy duchowiestwo miao paci po 2 grosze od kadej tym sagrzywny, wedug taksy dziesicin swego benificyum. mym czasie, mianowicie w dzie w. Lamberta, a by to dzie i jcym i e — W 17 miesica wrzenia, czcigodny ojciec Jarosaw, byy arcybiskup gnienieski, w dworze arcybiskupim w Kaliszu, peen dobrych dzie, dopeniwszy 100 lat ycia do ostatniego dnia, szczliwie przeniós si do Chrystusa. By on zawsze bardzo szczliwy we barwszystkich sprawach pomylnie dziaajcy, wielki do rady dzo szczodrobliwy. On to, bdc swego czasu na studyach w Bononii, kiedy pewien student z Anglii zosta city z rozkazu oby- a i i 41 bonoskich, z powo4u cudzooztwa, które popeni z pewn jako obywatelk, nawet za zgod jej ma, a to dla pienidzy rektor uniwersytetu studyum prawa kanonicznego z Bononii do nie pozwoli odnowi, na rozkaz painnego miasta przeniós piea Jana XXII sawetni obywatel za spokój duszy straconego naleycie j uposayli inne odpor Anglika kaplic ufundowali Wiednie zadosyuczynienie studentom dali. Potem skoro zosta wybrany arcybiskupem gnienieskim w r. 1341 dnia 14. stycznia tego samego roku przez Klemensa VI papiea Jegomoci w mie^ konsekrowany cie Avinionie na arcybiskupstwie zatwierdzony koció gnienieski powróciwszy, od fundamenzaraz do domu tów zacz budowa, lecz zaskoczony mierci niedokoczony powateli — a i i i i — i Równie zamek w owiczu, Uniejów, Opatów Kamie nowego bardzo silnymi murami, jak to dzi wida umocni. zostawi. z i Take w kocioy w Kaliszu zbudowa w Krakowie, Wieluniu, Uniejowie, Kurzelowie, Opatowie N. Maryi Panny, w czycy i za, w Gnienie dwory domy bardzo mocno murowane, inne aparaty bardzo mnowymienionych kocioów ksigi gie sprawi. Równie miasto Karnie, na kresach Pomorza z nowego zaoy zbudowa. Take miasto Zneyn ufundowa liczne wsiach swej dyecezyi wybudodwory mieszkania po miastach wa. Ten w obwodzie owickim tylko jedn grzywn dochodów ogólnych znalaz, kiedy na archiepiskopat zosta wyniesiony, zaoywludne wsi powikszy dochód szy za w tym obwodzie liczne za na arcyz nich do 80 grzywien, oprócz daniny w zbou. biskupstwie 34 lat a po ustpieniu z arcybiskupstwa 2 lata. Nigdy nie chcia bez praatów kanoników swych kocioów w swym dworze przebywa, lecz ich askawie zapraszajc przy sobie trzyma, zaspokajajc dostatnio ich potrzeby bez ich rady zgody adnych spraw kocioa nie zaatwia. Jego to królowie, ksita, czeskiego królestwa jak ojca magnaci polskiego, wgierskiego najdobrotliwszego czcili, otaczajc go uczuciem synów Kaliszu i i a dla i i i i i y i i i i i ma i skiem. Ubogich za w zosta nej i ucinionych jego cnotach zbytecznem i w bardzo silnym obroc ; o innych byoby opowiada. Pochowany za katedrze gnienieskiej, uposaonej, gelisty. by sam dzie w kaplicy przez niego fundowaw. Mateusza apostoa ewani 42 pustosz ziemi sandomiersk. 31. Litwini Tego samego roku Elbieta, matka Ludwika, wgier- króla polskiem synowi swemu, królowi rzdy w królestwie wgierskiemu bya oddaa, a to w niem dziay ustawicznie, ponie- skiego z powodu zaburze, wa radzili królow i przez si które rzdzili poprzedniego roku polskiego, która i niektórzy swe niecne kaniali, a to dla zysku, rad^^ jaki z domagaa si od syna swego, lestwo polskie znowu powierzy, szlachty ze tego — mieli niegodnych nateraz z króla wgierskiego, mao sobie z królestwa polskiego. Jegomo ociga si, eby zaraz woli wahaa si synowi swemu bi pewne gwatowne wym.ówki. Tak wic zagniewana nie który stara jej A poniewa jej usilnoci aby kró- jej cenic dochody wie- lotysiczne z królestwa Dalmacyi, przeznaczone wobec dochodów którzy krakowskiej, do wielu rzeczy zado syna, przez Ludwik król uczyni, srodze najdostojniejszemu król, ro- bardzo roztropny, si rodzicom swym cze wedug przykazania Bonaleytem okazywa, matce swej królestwo skiego z uczuciem nowo powierzy. Ta z wielkimi orszakiem Wgrów, nadta, chocia ju bya w omdziesiciu leciech, jadc do Krakowa, do szlachty krakowskiej sandomierskiej listy przez polskie na dum i goców wysaa z poleceniem, aby wyjechali na spotkanie jej onami do Scza jeszcze dalej, e maj j z honorami weselem przyj — co te uczynili. Skoro za przybya do Bochni, niektórzy Sandomierzanie nadjedajcy, donieli jej, e si przez z i i i i pogoski dowiedzieli, i Litwini licznie si zbieraj zamierzaj najecha ziemi sandomiersk. Ona za, nie wierzc temu, lecz ufajc w potg swego syna, rzeka, jej syn ma bardzo siln dug rk, wic Litwini lkajc si dzielnoci jego potgi, nic przeciw niemu nie przedsiwzili nie przedsiwezm. Tak Sandomierzanie tak nadziej oszukani adnych nawet stray nie rozstawili. tu Kiejstut, trocki, z bratem Lubartem ksiciem uckim Jerzym ksiciem bezkim bratankiem, potajemnie przeprawiwszy si przez San naprzeciw Zawichosta dnia n bardzo wiele wsi wzdu Wisy do miasta Tarnowa niespodziewanie spustoszyli, nie oszczdzajc ani wieku, ani pci, lecz tych, których uprowadzi nie mogli statecznie zabijali. Tak wic niezliczona mnogo ludu obojej pci na wieczn niewol aonie zostaa uprowadzona. Pozabijano take bardzo wielu kapanów, spai e i i A ksi i . a . . , 4S w liwszy kocioy, innych uprowadzono i si spenio lechicki, chwytajca niewol. Pacze tedy ród na nim przeklestwo proroka: Kiedy dla siebie panuje". ster królestwa, ,, Niewiasta, wie o tej dostaa si do uszu królowej, ta chocia w sercu bya bardzo przeraona, nie chciaa jednak eby utrapienie jej ducha dostao si na widok publiczny, lecz z weso twarz pojej syn, król Jegomo cieszaa zasmuconych, musi zemci si na ksitach litewskich, jeeli nie postaraj si gorliwie odda uwiezione uprowadzone z wynagrodzeniem za to, co zostao straty, Jest za na brzegu Wisy pewna wie, zwana Baranów, wasno Pietrasza, syna Cztana, brata Janusza, arcybiskupa gnienieskiego, do której gdy horda Litwinów wtargna, wymieniony rycerz, wsiadszy -na konia synka jeszcze niechrzczonego na tego konia wsadziwszy, przez pewne jezioro przez Wis przepyn. Litwini gonic go rzucajc pociski, nie odwayli si strasznej rzezi e i , i i on i i przepyn jeziora wymienionego ni ow twini i rzeki. rycerza, uciekszy z pani, wesza do ju pojma Pewna za jeziora, ale. Wdowa za mieli. niewiasta, towarzyszka rk ony pragnc dogotam utona, kiedy j LiLitwinów, Michale z Tarnowa, po ka- wielk okazaoci do Krakowa jechaa w celu przedstawienia si królowej. Kiedy za dworzanie konie jej o napadzie Litwinów si dowiedzieli, porzuciwszy wozy ledwie ze sw pani do przewozu na Wile si dostali rk Litwinów uszli. sztelanie wilickim tego dnia z i i 32. Zabicie Wgrów, mier ]aka Tego samego czasu, tace plsy odprawia rozkazaa, i i i dzie niedzielny, nazajutrz po w. Jejmo na zamku krakowskim rezydoinne uciechy ludzkoci w swej obecnoci Mikoaju, kiedy królowa waa, w Kmity. suba Wgrzyni wozy z sianem, które dla Jegomoci Przedbora ze wsi Brzezie do domu przy bramie Bocheskiej prowadzono, gwatem zagarnwszy, do swych gospod cigna. Co zobaczywszy czelad Przedbora Jegomoci Wgrzynów zacza odpiera, odpdzajc ich od siana. Kiedy tak krzyk z obu stron powsta, Wgrzyni Wgrom a Polacy Polakom na pomoc bieeli, a wie o tym rozruchu do królowej si dostaa, a ta kazaa szlachetnie urodzonemu mowi Jegomoci Kmicie, starocie zamkowemu innym ze szlachty rycho szlachetnie urodzonego , jego i 44 na dó pospieszy, aby zamieszanie ze sporu powstae umierzyli. Kiedy ci na miejsce zwady przybyli, chcc uspokoi kóccych si, jaki Wgrzyn, jak mówi, kto to jednak by, niewiadomo, wypuciwszy strza, a czy naumylnie, czy te nie, tego si nie wie. Jegomoci Jakowi Kmicie, rycerzowi znamienitemu, starocie, szyj t strza przeszy. Ten wnet, z konia spadszy, ducha wyzion. Widzc to Polacy, którzy przy tem byli, e tak znakomity m, wieloma cnotami ozdobiony, tak niecnie zosta zabity, zbyWgiom uniesieni, uderzywszy na nich, tych i kogokolwiek z Wgrów uchwyci mogli, pci stanu nie tniem oburzeniem przeciw i oszczdzajc sromotnie pozabijali. Midzy tymi Wgrami, szlachcic pewien z pochodzenia Sowianin rycerz, imieniem Micha, zwany stamtd wyciPogan, znaleziony w spiarni w swej gospodzie gnity na ulicy aonie zosta zabity. Dwaj za modzieniaszkowie i i wielce zaufani gomoci mili królowej i dla ocalenia ycia Jejmoci, do uciekli, tych domu Przedbora za Przedbor w Je- jednej zamkn, nakazujc subie, aby nikomu odwayli si ich wyda. Kiedy za Jegomo Przedbor na zamek poszed, oznajmi królowej Jejmoci ocalenie tych modzieniaszków, za co mu te królowa Jejmo wielce dzikowaa. Lecz suba Przedbora Jegomoci, kiedy on sam w zamku nocowa, rozbiwszy zamki, owych modzieniaszków okrutnie zamordowaa, obdartych z odziey pasów srebrnych przez okna poza mury wyrzucia. Przyjaciele za w. pamici Jaka tak zapalczywoci komnacie kaza ukry i nie i i byli i opanowani, panny na nich strza^'- W kiedy Wgrzyni po spuciy, do zamku z okien i drabinach, które im panie w ucieczce si chronili, oni pociski miotali. i tej nocy zabito wicej ni 160 Królowa Jejmo za, bolejc nad strat swych Wgrów, zapomniawszy o plsach, powstawszy wród strasznych okrzyków z tronu, jczca smutna usiada w popiele, rozkazawszy strzedz bram zamku, wie murów z obawy, eby take reszta Wgrów nie zostaa zgadzona. Zabawiwszy jeszcze kilka dni w Krakowie, powrócia do Wgier synowi swemu królowi Jegomoci rzdy królestwa polskiego powtórnie oddaa. Tak wic duma ducha uywanie rozkoszy byy przepowiedni zwiastowaniem przyszej aoci wedle sów mdrca: miech bdzie si miesza z boleci ten sposób tego dnia i Wgrów. i i i i i ,, a rado najwysz ogarnie smutek". Chcc za królowa Jejmo da zadosyuczynienie krewnym 45 mier tak zacnego ma, syna jego, starost w ziemi czyckiej zrobia. aczkolwiek modzieniaszka, za Zmiana niektórych starostów 33. w królestwie polskiem. Tego samego roku take, zanim królowa Jejmo z Krakowa do Wgier wyjechaa, oddaa ziemi kujawsk, jako to Kowale, Brze, Radziejów, Kruszwic, Przedecz Przypust z przylegociami Jegomoci Pietraszowi, zwanemu Malocha z Malochowa, rycerzowi, : i pochodzenia Sandomierzaninowi, za roczn opat 2000 grzywien do skarbca królewskiego. Na tej ziemi dzielni rycerze, prawbezpie= dziwi, zacni obrocy kraju, mionicy pokoju czestwa, nieustraszeni przeladowcy rozbójników zodziei, Bari mni i i Bartosz z Weysemborga, stryj tosz z Sokoowa opacajc tylko 800 grzywien do skarbca królewskiego i lata i bratanek, przez trzy Wymienieni Bartoszowie szczliwie gospodarowali. zrzekli pocztku postu roku biecego na si wic zarzdu tej rzecz wymienionego Pietrasza. Jegomoci Sdziwoja z Szubina, polski starost Wielkopolski Ludwik król Jegomo wgierski ziemi ha i z rzeczonego starostwa usun kowskiej, przeznaczywszy dochody z mynów i mianowa i mu na go starost ziemi kra- wydatki 100 grzywien, niektóre wsi z ich przynalenociami Jegomoci Do- marata z Pierzchn przeznaczj^ na starost Wielkopolski na miejsce wymienionego Jegomoci Sdziwoja, tak jak tego chciaa yczya Domarat Jegomo w owym sobie królowa Jejmo, a to dlatego, przy królowej Jejczasie, kiedy w Krakowie Wgrów zabijano moci przebywajc, stara si o to, aby Wgrów od mierci uchroni. Ten wic Domarat powróciwszy do Polski od króla, przywióz pismo do Jegomoci arcybiskupa gnienieskiego dc Ichmo biskupów: krakowskiego, poznaskiego, wadysawskiego, lubuskiego i e , i do ich kapitu, w którem król donosi, e zamierza przeciw nie- e ca odsw potg wyruszy dlatego, wiernym Litwinom z prosi ich, eby mu troch ludzi wayli si najecha jego ziemie zbrojnych na pomoc przysali. Kapituy przyobiecay za nie zbrojnych, których biskupi kapituy mao mieli, lecz pienidze od kmieci kocielnych, mianowicie pobierajc po om groszy, a gdyby i i tych omiu kltwy i groszy odmówili, to interdyktu na nich nie owiadczyli, nao, e z tego utrzymujc, e powodu król Je- 4e gorno mo obieca dze zebrali, a w ich arcybiskup Jegomo naoywszy arcybiskup ze Ich- na kmieci podatek, pieni- sw kapitu królowi w gro- przebywajcemu, kiedy ku ziemiom ruskim dzie sandomierskim cign, wzgldzie oszczdza.. Tak wic tyra biskupi i 200 grzywien wrczy. Zóobycie grobu Beza. 34. Tego samego roku najdostojniejszy król Ludwik z Wgrami osaczy gród Bez, Krakowianie za, Sandom ierzanie Sieradzanie zamek Chem równie obiegli. Po zdobyciu zajciu tego do króla Jegomoci do Beza wyruszyli, a kiedy tam zaoga, chocia zamek by bardzo silny prawie nie do zdobycia, nadziej obrony stracia, za porednictwem Kiejstuta, ksicia trocko litewskiego, ksi bezki Jerzy, zdajc si na ask króla Jegomoci, zamek bezki temu Królowi Jegomoci wyda, od którego jednak inny zamek Lubaczów 100 grzywien dochodu z upy bocheskiej i i i i z aski królewskiej szczodrze otrzyma. 35. mier ksicia Kazkona, wcielenie grobów 5o- i miniów jego bo korony królestwa polskiego. ksi, 1377 Kazimierz, zwany Kazko, dostojny R. P. pan wadca na Dobrzyniu, Bydgoszczy, Kaszubi Szczecinie, syn Bogusawa ksicia szczeciskiego kaszubskiego, zrodzony z do- i i i stojnej Jejmo pani Elbiety, córki Kazimierza, czy, nie króla polskiego, zamku swym w Bydgoszczy ycie zakozostawiwszy adnego potomstwa z córk Ziemowita. Po w dnia 2-go stycznia, jego mierci ksistwo dobrzyskie grody Bydgoszcz do korony królestwa polskiego zostay wcielone. Ciao jego sztorze i i byszowskim zakonu Cystersów Kazimierz by szy niebacznie bazdzo szczodry, a i to zoone Wacz w kla- odpoczywa. Ten rozdaw- do tego stopnia, e ksicego nalece mia sam skd co na utrzy- rozdzieliwszy wsi do stou midzy swych dworzan i innych, nie manie ksice pobiera, dopóki po rnierci ksicia Bogusawa ojca swego ziem po nim nie obj. Jemu siostra przyrodnia Elbieta, cesarzowa rzymska królowa czeska wiele darów w naczyi niach srebrnych jego zapobiegaa, i w te gotowych pienidzach jednak dary niedugo u posyajc, ubóstwu siebie trzyma, lecz 47 wnet je zmarnowa, szczodrze rozdzielajc mimo zakazu sióstr}'. Ten naprzód mia za zon córk Kiejstuta, ksicia litewskiego, a ostatecznie po mierci tej córk Ziemowita, ksicia mazowieckiego. Wyctiowywa si za od pacholctwa na dworze króla Jegomoci polskiego Kazimierza, dziada swego, a take na dworze Karola, cesarza rzymskiego, dziewiarza swego Ludwika, króla i wgierskiego, wuja swego, kilka lat Saby by ciaem, dosy by odwany do bawi. gwatowny, jednak a chocia niestay wszelakich spraw atwo dawa si pocign. i i ruskiej Jegomoci Ludwikowi, królowi polskiemu przez Wadysawa zwanego Naberspan, ksicia Opolskiego uczyniony. Zwrot ziemi 36. wgierskiemu w i wyej wymienionym dostojny ksi WadyBolesawa Opolskiego, ksi caej Rusi, wadca saw, syn stranik pokoju tego niezmordowany obroca, widzc e niestae panowanie nad Rusi nie da si utrzyma w spokoju z powodu najazdów Litwinów, odda Ru Jegomoci Ludwikowi królowi wgierskiemu polskiemu, w zamian za inne ziemie ksistwa a mianowicie dobrzyskie, gniewkowskie bydgoskie w tym samym czasie, mianowicie w dzie Narodzenia Paskiego, ksistwo gniewkowskie w posiadanie obj; albowiem ksistwo dobrzyskie byo roku i i i i i : zastawione i z tego za m, u wdowy ksistwa a ksiciu po ta pani ustpi nastpnie dopóki jej i Kazkonie za 8000 grzywien nie chciaa, dopóki nie wyjdzie 8000 grzywien nie bdzie zapa- conych. 37. Naoenie dwuletniej dziesiciny czci dochodów na rzecz kamery i Wreszcie w r. 1378 czcigodny ojciec danina siódmej apostolskiej. Jegomo Mikoaj, bi- skup poznaski Mikoaj Strosberg z upowanienia Jego witobliwoci, ojca w Chrystusie, papiea, Grzegorza XI, naoyli na duchowiestwo prowincyi poznaskiej podatek na rzecz kocioa rzymskiego: siódm z dochodów dwuletni dziesicin. Od i cz i naoenia Jegomo Jan, arcybiskup gnienieski, biskup wadysawski Zbylut, Dobiesaw pocki, Floryan krakowski, Wacaw tego 4S lubuski kler i gomo za tyche wnieli do dziesiciny tegorocznej W niedziel, kiedy gonio stolicy apostolskiej biskup poznaski na naoy si piewa Grzegorz, rezydujcy i apelacy, J( duchowiestwo Swoje oddani W pobra. I roku wymienionynr w kocioach „Laetare", papie Je w swym dworze u w. Piotra, du| Po jego mierci wielkie rozdwojenie w kocielt powstao, jak to powyej w traktacie o wybranym Wro cawczyku powiedziano. Wybrany za zosta Bartomiej (?) arcy biskup bareski, a poniewa ten zaraz po swej elekcyi i korona cyi okaza si surowym dla kardynaów kleru dworu rzymskiego przeto kardynaowie odstpiwszy od niego, wybrali innego, a z te elekcyi wielkie zgorszenie w kociele chrzecijaskim powstao Tego s&megó foku take Urban naprzód papieem obrany, uzna naturze spaci. Boym i jc wane za co polecenia do daniny dziesiciny dwuletniej i przedtem przez poprzednika jego ogoszone, przekazane biskupowi irh terfiz i poruczon( poznaskiemu prepozytowi gnienieskiemu, poleci t danin rzeczone dziesiciny cign. eby temi i i przeszkodzi czcigodny ojciec Jan, arcybiskup gnienieski .biskupów swej prowincyi, z których jedni jako to Zbylut sawski i Wacaw lubuski osobicie, biskupi a inni przez zwoa wady swycl wysanników w Kaliszu w drugie wito Zielonych wit z arcy biskupem Jegomocia si porozurniewali. Na tym zjedzie posta nowiono, e trzeba posów wyprawi do kuryi rzymskiej. 38. Jak ksi Wadysaw, rzbów w Poniewa opolski 5o sprawowania królestwie polskiem zosta przeznaczony. Jejmo królowa wgier Krakowie pope hiónej, zjecha do królestwa polskiego ie chciaa rzdy kró lestwa polskiego synowi swemu Ludwikowi, królowi wgierskiemi polskiemu ju po raz trzeci oddaa, sam za król równie oci ga si z przybyciem do ziemi polskiej, utrzymujc, nie moi znie powietrza polskiego, przeto powierzy rzdy królestwa pol skiego tego roku czsto ju wymienianemu ksiciu Wadysawów z czego ogó ubogich niepomiernie si radowa. Tego jedna panowie wielkopolscy odbywszy zebranie W niedziel „Lae rare" w Gnienie przyj wzbraniali si Wyprawili dó króh ska i polska (?) dostojna z powodu rzezi Elbieta na starsza, Wgrach w i i e i Jegomoci i dc starszej królowej dwóch rycerzy, z prob, abj 49 adnego ksicia wielkorzdc mianowa. nie Z wspomniany tego ksi dosy by niezadowolony. Przyobieca wic król Jegomo pismem swem potwierdzi, e adnego ksicia Polakom na wielkorzdc nie narzuci — jako te uczyni nie robic im przy- i i ; w kroci tym wzgldzie. 39. Pobór poóatku z bóbr kocielnych. Tego samego roku Ludwik, wgierski, polski dalmatyprzez swych starostów przypomina z pewn stanowczoci swoje pismo do Jegomoci arcybiskupa gnienieskiego biskupów, domaga si równie im polecajc da nie sprzeciwiali si eby urzaby nie przeszkadzali dnicy poborcy podatków królewskich pewien podatek, który nazywa si poradlne z dóbr kocielnych, po sze groszy z kadego anu, po mierzycy owsa po trzy miarki pszenicy mogli do spichrzów królewskich zgromadzi, dodajc groby, gdyby poborowi temu nie chcieli dobrowolnie si podda, to wbrew ich woli duchowiestwa wikszy jeszcze podatek przez starostów ich urzdników cignity zostanie. Czcigodny za ojciec JegoJan, zwany Suchywilk, w. gnienieskiego kocioa arcybiskup, odbywszy narad ze sw szanown kapitu z wysannikami niektórych biskupów, wysa Jana, archidyakona gnienieskiego Dzierzk z Giwna,. podstolego kaliskiego do dostojnego Jegomoci Wadysawa, dobrzyskiego, gniewkowskiego, wieluskiego opolskiego ksicia, syna Bolesawa, byego ksicia opolskiego, bagajc go, aby raczy starostów powstrzyma, iby od i król ski - i i i , , i cign i e i i i mo i i i kmieci kocielnych naoonego podatku nie cigali, albo te przez powodu odmawiania podatku ich nie gnbili, dopóki Jegomo arcybiskup biskupi prowincyi cae duchowiestwo do króla Jegomoci do Wgier nie wyprawi posów z prob, aby kocioy przy ich prawach przywilejach utrzyma raczy. Na to wspomniany ksi Jegomo, którego wymienieni posowie znaleli w zamku krzepickim, sze dni przed niedziel Palmow, askawie przysta, nakazujc starostom przez swe stanowcze pismo, aby nie odwayli si dóbr osób duchownych nagrabienie zastawów z i , i jeda, lub w jakiejkolwiek rzeczy im przeszkadza, a do dnia w. Jakóba apostoa roku wymienionego. Tego samego dnia take, tam w zamku w Krzepicach, szlachetny rycerz Jegomo Bartosz, Kronika JanJca. 4 •50 syn Peregryna z Cholela, dziercy zamek Odolanów w obwodzie kaliskim z aski Ludwika, króla wgierskiego polskiego, wspomi ksi Wadysaw przeprowadzi askawie, i mu ten si o pokój z ksiciem Jegozamek zosta nadany, teraz mocia, z którym poróni si by tego roku, najeciawszy ziemi zabra stamtd ksicia Jegomoci koo Oleszna w celu grabiey si za w obecnoci wymienionych posów ogromne upy, a za porednictwem niektórych rycerzy. Zawarty za zosta pokój do dnia midzy ksiciem a Bartoszem ich sprzymierzecami w dniu Zielonych wit maj zda sd co do w. Trójcy tak, wszelakich nieporozumie na wyznawszystkich krzywd szkód czonych sdziów rozjemczych, którzy maj by przez obydwie niany za to uoy i uoy a i e i strony wybrani — co te i Powodem za uczynili. zebrania bi- skupów odbytego w Kaliszu, o którem wyej mówiono, byo nie tylko wysanie poselstwa do kuryi rzymskiej, co si wydawao rzecz, lecz take wysanie delegatów do Wgier do mniej króla Ludwika, aby nie kaza wbrew woli duchowiestwa ciga wan podatków z Do tego z eby koció dóbr kocielnych, lecz raczej przywilejach przez siebie poród i polski przy przez poprzedników danych, utrzyma. tego zgromadzenia czcigodny ojciec Floryan, bi- krakowski z dziekanem krakowskim Dobrogostem zostali wybrani. Król wspaniaomylny, widzc przebagany probami kleru prowincyi gnienieich obecno skiej zaniecha cigania podatków. Nie uwolni jednak zupenie skup przez ogó duchowiestwa i kocielnych od pacenia tyche, uoyli co do pewnej kwoty, która lecz ludzi z kadego anu do skarbca 40. w roku Poar ma by pacona w Wacza sobot , w Waczu piek chleb, cae owo wybuchn pewien piekarz aby si z nim corocznie królewskiego. miasta wymienionym da, w z (Welcz). wili Wielkanocn, kiedy domu jego ogie niespo- municypium z blankami koció zupenie zniszcz3^, z wyjtkiem tylko samego zamku, który w caoci nietknity pozosta. ^Tak zuboeni obywatele tej miejscowoci z powodu napadów, które urzdzali na miasto niektórzy ze szlachty pomorskiej, którzy si zowi Borkowie, czste najazdy na nich robic, nie odwaajc si tu odbudowywa swych domów, do rozmaitych miejsc si przenieli. Domarat za Jegomo, dziewanie i i 51 starosta wielkopolski, ce najedajc wiele poarów zebrawszy wojsko, do wymienionych ze szlachty, warownych i tam dokona, spustosze i to ziemie nale- wsi i miejsc za kilkakrotnym na- wrotem. 41. w Wreszcie Szczecinie, liczny Zbobywanie miasta Czopy. ksi roku wymienionym Switobor, Starogrodzianami ze zastp tgich ludzi i z innemi i komi i miastami, na Starym zebrawszy wozami pod municypium e podstpiwszy, zdobywa je silnie pocz tak, godzin}' tercyi do nieszporów je zdobj^wajc, naciera czopeskie a od nie przesta. Poniewa byy fosy miasta rzeczonego suche, przeto bez adnego oporu dosta si mnogi tum zbrojnych such nog do samych blanków miasta, usiujc siekierami innymi przyrzdami bale przecina rozrywa. Lecz mieszczanie, którzy byli wewntrz, chocia w maej liczbie, opierali si mnie, co si starczyo, podczas gdy ich dziedzic Jan z Czarnkowa, sdzia poznarazili nieprzyski Sdziwoj zachcali ich do walki oporu, i a i i — i i jació tak potnie kamieniami do ustpienia z i strzaami, niepomiern strat i e i zostali ci zmuszeni poranieniem swoich. Wtedy wspomniany ksi, zauwaywszy cikie rany swoich ludzi, postara si o zawieszenie broni a do rana, za porednictwem Sulisza w Wedelu. Skoro za nasta ranek gdy zawieszenie broni si skoczyo, podzieliwszy swe wojsko na dwie czci, wsi pooone w obwodzie czopeskim kaza spali ustpi nad strat i i swoich bolejc e ski, aonie. Przyczyna za tego najazdu bya taka, urodzony Sdziwoj z Wyru, kasztelan bniniegdy Kazimierzowi, ksiciu szczeciskiemu, bratu rodzo- niejaki szlachetnie nemu wspomnianego witobora, posików przeciw Ottonowi, margrabi brandeburskiemu, przez tego Kazimierza wezwany. Temu Sdziwojowi ksi Kazimierz, zaskoczony nag mierci, szkód doznanych odu nie zapaci, a z zapaceniem tego take ksi Switobor, brat Kazimierza ociga si, z tego powodu Jegomo Jan, sdzia, tern dotknity, niby w sprawie swego str3'ja, udzieli i i a szczególnie dlatego, pewn, zwan e ludzie ksicia Baloserbie napadli, witobora upiec j z innymi wie cakov^'icie, przeciw rzeczonemu ksiciu Switoborowi najazdy urzdza, ziemie jego ustawicznem dokuczaniem nkajc. Ten zaufany w ksi sw 52 potg wierzc, jak to w niego wmówiono, e municypium czopeskie mona bdzie zdoby, do zdobywaniategoprzystpi. A wolaby by nie próbowa, gdy znaczne szkody w koniach, jecacii a jeszcze wicej w zabitych poniós. Potem jednak, po zawarciu pokoju wymienionym rycerzom tak to, co by winien, jako te za szkody i wszelakie zado mier 42. uczyni. niezwycionego ksicia króla czeskiego. i Tego samego roku w w. wili Andrzeja Karola, cesarza przesawny cesarz Karol, apostoa, o trzeciej i godzinie król w czeski, nocy, na zamku swym pragskim, peen dobrych uczynków, bogo zasn w Panu. Ten Karol mia cztery ony, jedn po drugiej. Pierwsza bya córk króla francuskiego, a z t spodzi jedyn córk, któr wyda za Ludwika, ówczesnego króla wgierskiego, a ta bezpotomnie posza do Chrystusa. Nastpnie poj córk jedynaczk ksicia bawarskiego, za któr oprócz pienidzy wzi grody ziegranicy Czech, która si nazywa Las czeski, mie od Bawaryi i i zaczwszy od a od Sulzbachu a czc ziemie z królestwem czeskiem. grody te i a si Bernów zowie, miasta, które do Sulzbachu, do do Luph, blizko Norymbergi wcznie, Z t mia - córk, wyda za syna ksicia rakuskiego. Po mierci teje znowu trzeci w maestwo poj, mianowicie córk Henryka, ksicia na widnicy, która po mierci tego ksicia przez Jejmo Elbiet,, któr starsz królow , bya wychowywana i przez ni m i przez stryja dzie- wydana. Z ni wicy Bolesawa ksicia widnickiego zostaa za mia syna, imieniem Wacawa, obecnie cesarza rzymskiego króla córk któr modszemu ksicm rakuskiemu w maczeskiego estwo da. Ta trzecia ona, spacajc dug naturze, przeniosa i i , si do ojców. Wreszcie oeni si z czwart imieniem Elbiet, córk Bogusawa, ksicia pomorskiego, kaszubskiego szczeciksicia Rugii, zrodzon z Elbiety, córki Kazimierza, najskiego dostojniejszego króla polskiego która przez tego zostaa za spodzi z ni trzech synów jedn lat 17 wydana, a z t córk. J take w Akwisgranie na królow niem.ieck, nastpnie w Med3^olanie a wreszcie w Rzymie na cesarzow przez w. pamici papiea Urbana V r. 1373 poleci koronowa. A poniewa o tym cesarzu zaczo si pisa naleaoby zobaczy. , i m i y , i i , te rodu pewna kraina blizko miasta nazywa si Luczelborg <Luxemburg) a jest to hrabstwo. Pan tej krainy Henryk, kiedy tron rzymski b3' wolny po mierci Alberta byego ksicia rakucesarza rzymskiego przez elektorów pastwa z powodu skiego delikatnoci obyczajów, na godno cesarsk zosta dzielnoci wyniesiony. Ten Henryk królestwo czeskie co zreszt ley we wadzy cesarskiej odda synowi swemu Janowi ju pierwej oenionemu z córk Wacawa II., zrodzon z córki Przemysawa, króla polskiego tak na mocy prawa jemu przysugujcego jako te ze wzgldu na kaza go na króla czeskiego koronowa. Odtd za, po mierci cesarza Henryka, ojca jego, który przez mnicha, braciszka Zakonu Kaznodziejskiego przy obleniu Florencyi trucizn podan w kielichu zosta zgadzony w miecie Pizie ley pochowany, wiele zego w królestwie czeskiem dziao sic. Albowiem wymienion}' król modociany, nie tak odwany, jak raczej podstpny, przenosi Niemców nadreskich i Szwabów nad Czechów, a z tego powodu dla innych uciliz jakiego on Metzu, miasto za i pochodzi. Jest w zamek tej krainie , , i , i , , , , , on i i , i woci Czesi Widzc to przeciw królowi królowa czeska , sobie do pom.ocy szlachcica aby wsparta jego berg), i oburzeni z królestwa go wdowa , modsz królow czesk aby do niego do duszy Rosemberga niejakiego wj^gnali. przybraa (de Rosem- II, moga krzywdy swej córki odpiera. Król za Jan zmusi swoj ramieniem obywateli królestwa dzielniej on Wacawie po na podstawie wyroków papieskich, , A Luxemburga przybya. chocia Czesi przez znoszc ogoszenie kltwy interdyktu, nie pozwolili pani, nakoniec jej oddali si z królestwa, jako dziedziczce jednak nakonieni przez namowy duchowiestwa, pozwolili królowej uda si do ma, nie bez przykroci paczu. Kiedy przybya do ta w orszaku Niemców rozpocza podró do Pilzna Czesi ogarnieni niezwyk aoci z powodu odjazdu swej pani, pucili si w pogo za Niemcami, a dopadszy ich odegnawszy Niemców z pani sw za Pilznem blizko Tachowa, czas i i i ma i , i weselem powrócili wolc znosi wszelakie wyroki kltwy dochodzenia broni, ni da si pozbawi dziedziczki. Wreszcie po dugim czasie król Jan pod pewnymi warunkami, po zoeniu przysigi potwierdzonej zapewnieniem pisemnem oddaliwszy od siebie Niemców, a przyjwszy Czechów do swych usug zjednawszy ich sobie schlebianiem, królestwo czeskie na- do Pragi z , i , i 54 — obj powrót nie zaniedba jednak zdradliwych knowa przekaza na pewnej bardzo po-, ciw Czechom. Powiadaj bowiem, ce wabnej dowa e dosy wysokim murem kohste miejsce otoczy i zbu- dwie wysokie wiee przy bramach naprzeciw siebie stoponad mur wzniesione zapowiedzia, ze w rodku obejcia jce i tego muru i szlachta królestwa czeskiego bdzie odbywaa zabawy te wiee przeznaczy dla zamierza tam umieci daleko wiksz liczb od biorcych udzia w igrzyskach a to w tym celu e gdy zacniejsi z królestwa do obejcia muru wejd, eby Niemcy zaraz z wie wypadszy, wszystkich mieczem pozabijali, co jednak modsza królowa ona jego przewidziawszy, Czechom oznajmi pospieszya. Przedniejsi tedy z Czechów, zdumieni tak niegodziwoci, odbywszy narad, wspomniane mury wiee z zie- rycerskie dla wiczenia Niemców zbrojnych uciechy. Lecz i i , , i mi odmówili któr te habeam ut principem, cur tu me non habeas ut senatorem". Tak wic król wymieniony ustpi powtórnie z królestwa czeskiego do Luxemburga, haniebnie wygnany. zrównali przyrzekli, Ów nowicie i królowi dotrzymania idc za sowami poety: mia trzech synów, z których pierworodnemu, miaKarolowi, wyznaczy jako dzia margrabstwo morawskie, , S3mom odda szczodry, przez lecz kamstwa brata swego, trzeciemu ju po mierci ojca, w posiaBy za król Jan bardzo waleczny cesarz Karol, danie margrabstwo morawskie. i otrzyma ksistwo a ten teraz Brabancyi, z opatrzenia cesarza Karola, jego miser ,>Cur król drugiemu hrabstwo luxemburskie i wiernoci, faszywy posugujcy si kamstwem. On to zdrad pienidze naby naprzód miasto Kodzko, i , i lzka Czech od gupiego ksicia lzkiego, brata Bernarda, ksicia widnickiego, skd wiele utraupieztw ksitom lzkim w ich ziemiach wypie, grabiey rzdza nie przesta cigle wyrzdza przez swych ludzi do tego obietnicami Boleprzekupiwszy nawet pienidzmi stopnia, sawa, syna Henryka byego ksicia wrocawskiego, nakoni go, eby bratu swemu Henrykowi jak najwicej wstrtów, krzywd przykroci wyrzdza. Ten Henryk nie mogc wytrzyma napaci, jakie od brata czstymi nawrotami znosi, zrzek si ksistwa wrocawskiego na rzecz Wadysawa dostojnego króla polLecz Wadysaw chocia by przyj Wrocaw, jednak skiego. posuchawszy rady przewrotnej swych doradców, napowrót go bardzo obronne na granicy i i i e i i , 55 Henrykowi odda. Ten Henryk wic przerzuciwszy si na stron króla czeskiego, jemu ksistwo wrocawskie z tytuem wieczystego posiadania odda, ciocia mia dwóch rodzonych braci, Bolesawa ksicia lignickiego Wadysawa i d}-akona, jednak braci tych jako- niewdzicznych pomin. Tak wic Wrocaw jest pod Czechów. Inne za sprawy tego króla posiadaniu rzdami w Jana dostatecznie powyej na miejscu waciwem zostay opisane. niegodnych i i Spustoszenie wsi biskupstwa kamieskiego. 43. Tego samego roku w , witobora rónych porach ziemie margrabiego , wedleskiego, baronów Szczygli(:ów (Szczygliconum), hrabiów na Nowogrodzie biskupstwa kamiepomorskich innych ksit kaszubskich i szlachta popadszy w szalestwo naskiego poniewa ksita brandeburskjego, ksicia szczeciskiego i i i i , wzajem si zostay i upili s spustoszone, jeszcze starszych ludzi sysza, nie byo nastpio, ziemi warownych, ani jedna wie i niszczyli, do tego stopnia pamita nikt nie eby kiedy podobne tak dalece, e z i od naj- spustoszenie wyjtkiem zamków nie zostaa, któraby nie Spustoszenie ziemi 44. poary przez mnogie i bya witobora, ksicia i miast spalona, szcze- ciskiego. Tego samego roku take, koo jazdy Janusza z Wedelu , w. Mikoaja, pewien oddzia miasto którego pieczy Czopa, przez Wmcentego byo powierzone, sdziego poznaskiego Czopy, najechali ziezebrawszy pieszych z obwodów Tuczna mi witobora ksicia szczeciskiego koo Pyrzycza pustoszyli j przez dwa dnie dwie nocy. A kiedy dnia trzeciego ze zdo braci Jana, i i i , i ksi Switobor z ludmi upami do domu wracali, swego Warcisawa, ksicia nowoszczeciskiego, otrzymawszy od innych goni za nimi. Czopomoc od obywateli Starogrodu Tucznianie, chocia mogli uciec porzuciwszy zdopianie za posiadania upów, sprabycz, jednak uniesieni zbytni wiwszy szyki, odwanie natarcia ksicia witobora oczekiwali. bycz i stryja i i Lecz bitw ksi z dz otoczony wojskiem bitniejszem nimi stoczy, wicej ni 350 pokona za za okoo zgino. , 100 w pewnem lepiej i i uzbrojonem rozgromi, z tych stawie niedaleko od miejsca walki 56 45. Wypata pienibzy ksiciu Wabysawowi Biaemu za ziemi gniewkowsk. Tego samego roku okoo Wszystkich witych Jegomo Ludwik, wgierski polski król ksiciu Wadysawowi Biaemu przez rycerza Pietrasza, starost kujawskiego Szymona podkanclerzego w miecie Gdasku, dnia 2 I-go padziernika, reszt pienidzy, które mu by winien za ziemi gniewkowsk, cakowicie wypaci. Te pienidze za zostay cignite z dóbr kocielnych, jak to wyej powiedziano. Jegomo za Biay, otrzymawszy pienidze, pokwitowania aktu zrzeczenia si odmówi. Wziwszy tedy pienidze z nielicznym dworem uda si do Lubeki, które to miasto po sow^iasku nazywa si Bukowiec a tam przebj'wajc co zamyla, niewiadomo. , , i , i ksi i , , mier 46. Elbiety starszej, królowej Polski Wgier. i w roku 1381 , w dzie \^'. Tomasza, arcybiskupa cantua- by to dzie 25-ty miesica grudnia. Jejmo Elbieta, córka Wadysawa, a siostra Kazimierza, byych królów polskich, starsza królowa wgierska polska, w zamku swym w Budzie przeniosa si do Chrystusa. Za czasów jej rzdów wiele najazdów ryeskiego, a i upiestw grabiey w królestwie polskiem dokonano. Albowiem praatom kocioów, przebywajcym w swych dworach, w porze i nocnej zabierano zbójecki, w w kupców Polsce gwatem i konie, ksigi negocyanlów ograbiano. Bydo z inne rzeczy i rónych szlachty z sposób na , kupczcych pastwisk, szczególnie stron byo sprowadzane przez rozbójników, midzy innemi za take trzody nalece do kocioa gnienieskiego, razem z bydem zapisaem w testamencie przez Wielkopolsce na sposób zodziejski byego króla Polski, zostay skradzione przez zodziei nasanych przez braci DobruL^osta, Arnolda Ulryka z Drdzenia uprowadzone do marchii a potem tam rozdrapane. Z tego powodu an, arcybiskup gnienieski owych braci wykl kaza ogosi kltw kocieln w Rogonie w Drdzeniu, lecz potem nie otrzymawszy adnego zadosyuczynienia aby nie dozna wikszych szkód w dobrach kocielnych, wymienionych braci od kltwy uwolni, znoszc ogoszony interdykt. Nikt take nie móg Kazimierza, i i i i , 57 doczeka si od królowej Jejmoci zwrotu dziedzictwa niesprate rozmowy w sprawach wanych. Albowiem ona, aby tylko co odwlec, do swego syna króla Jegomoci odsyaa, a król Jegomo na odwrót wszystkich do matki wiedliwie zagrabionego, ani wic odprawia, tak upomina si polecajc swoje sprawy asce Boga. Do oskarycieli swe ucho atwo nakaniaa, zaprzestawali doniesie tajemnych bdc a wym i skor do wierzenia ich radom, wielu ludziom sprawiedli- synowi swemu midzy szlacht polskiego królestwa Boa wyrzdzaa, a std nienawi niezgoda czsto szkody najmilszemu powstawaa, co tylko aska i moe na lepsze za Po mierci dostojny tej dostojnej król wgierski szlachcie królestwa polskiego i królowej polski i przemieni. w 47. Zjazb szlachty królestwa polskiego Ludwik, odkadanie, obmierziwszy sobie takie ludzie Buc^zyniu. Jejmoci, przykaza zjecha si u niego w Jegomo praatom Budzie, na- znaczajc im termin na poow Wielkiego postu nadchodzcego zbawiennej radzie zamierza przy ich pomocy zapowiadajc, rozporzdzi sprawami królestwa polskiego. Na tym zjedzie nie naradziwszy si z ogóem szlachty, lecz ulegajc radom niektórych, powierzy zaatwianie spraw królestwa Zawiszy, biskupowi Sdziwojowi krakowskiemu, Dobiesawowi, ojcu tego biskupa e i i i z Szubina, wojewodzie kaliskiemu wyprawi i ich do królestwa rzdów. Nikt za ze szlachty adnej swej sprawy zaatwi, gdy sam król Jegomo im owiadczy, e dyspozycy co do zaatwiania wszeTak wic bardzo lakich spraw powierzy trzem wymienionym. w swych interesach nic nie wielu wydawszy duo pienidzy dla na sprawowania zjedzie nie rzeczonym móg i sprawiwszy do domu wyznaczyli w Zielone powrócili. wita a innych porach do przesuchania prawnie zagrabionego 48. Zgo()a opolskim Take w dysaw, ksi i zawarta i Biskup za nastpnie i i jego terminy towarzysze generalne dochodzenia dziedzictwa miózy Wabysawem ksiciem gniewkowskim, a biskupem pockim. wyej wymienionym dostojny Jegomo Wawadca opolski, wieluski, gniewkowski od- roku i nie- do zaatwienia wszelakich spraw. i 58 brzyski poniewa w dobrach kocioa pockiego w ksistwie dobrzyskiem pooonych naoy ciki podatek mianowicie po , , , grzywnie na kmieci i z nich cign, a starostowie ksicy tych rónemi grabieami bardzo nkaU przeto wymieniony biskup tak ksicia, jako te starostów ich pomocników, jal^o wykltych na mocy statutów prowmcyonalnych z upowanienia pochodz- ludzi , i i ogosi kaza, rzupowodu, jako te z przyczyny nieoddania dziesicin z pól. Kiedy za spowiednik ksicia temu ksiciu odmówi komunii w. w zesz Wielkanoc, jako wykltemu, opamitawszy si pojecha spiesznie do Jegomoci Jana, arcybiskupa gnienieskiego przed nim wyzna nawet win w tym wzgldzie, Jegomoci Ludwikowi wgierskiemu polskiemu królowi poradzi, aby ciga podatki z ludzi kocielnych, ofiarowa za Jegomoci arcybiskupowi zadosyuczynienie prosi, aby móg otrzyma dobrodziejstwo uwolnienia od grzechu. Jegomo arcybiskup tedy nie zapytawszy si o rad swej kapituy nie otrzymawszy adnego zadosyuczynienia, ksicia od kltwy uwolni i jako zwolnionego publicznie ogosi kaza. za zaraz potem, mianowicie 13-go maja, zjecha si w zamku Zotoryi z Dobiesawem biskupem pockim, ze Zbylutem biskupem wadysawskim, ze znaczn liczb szlachty kujawskiej dobrzyskiej z niektórymi gnienieskimi, ale tego dnia w obecnoci kruszwickich, wadysawskich pockich praatów kanoników przy ich porednictwie na aden sposób do zgody nie doprowadzi. Wreszcie nazajutrz, kiedy si tam znowu zebrali, skoro po kilku rozmowach ju koo zachodu soca przekona si o stanowczoci biskupa bez zadosybez zwrotu pienidzy cignitych nie uczynienia za szkody cego od legatów stolicy apostolskiej publicznie dobrzysk cajc interdykt na ziemi z tego ksi , i e sw i ksi i i Ksi i i i i i i ksi i e i otrzyma rozgrzeszenia, uoy si uczciwie z Janem dyakonem gnienieskim, Jarandem, kantorem kruszwickim moe e archii z ry- pienidze pobrane od ludzi kocielnych odda, ale szkody wyrzdzone wedle przysigi poszkodowanych w pewnych terminach na pimie oznatak zasuy na dobrodziejstwo czonych cakowicie nagrodzi cerzem Pietraszem, starost brzeskim, i , otrzymania rozgrzeszenia. i nie tylko 59 mier 49. Ziemowita starszego, ksicia mazowieckiego. ksi Tego samego roku, dnia 17 go czerwca, dostojny Mazowsza syn Trojdena, na zamku swym Pocku, przeniós si do Chrystusa. Ten naprzód poj za córk Miklusza (Miclussi), ksicia opawskiego, z której mia dwóci Ziemowita dwie córki, z których synów mianowicie Janusza Ziemowit, pan caego , on za i i : jedn wyda Wadysawa, opolskiego, o którym ksicia bya mowa w poprzednim rozdziale, a drug naprzód za Kazkona, dobrzyskiego, a po jego mierci za Henksicia szczeciskiego ryka, ksicia na Brzegu, syna Ludwika. Po mierci pierwszej ony poj drug, córk, Wadysawa, ksicia ziembickiego (Zambiceni sis) z dworu Karola , króla czeskiego urodziw a z synów. Chocia trzech o cudzooztwo, wa j ksi dzajc jej woli podszepnli to nikt t cesarza rzymskiego, z twa- nadobn, niektórzy z jednak nie bardzo czule we i postaci bardzo rzy bardzo i way donie któr mia posdzali ksiciu , miowa, upodobaniach; jej ksicia Jegomoci siostrze to wszelakim afektem wsz3''Stkich z obywatelstwa a ponie- doga- niektórzy ksinie cieszyskiej , Ksi tedy posynowi Przem3'lowi, ksiciu cieszyskiemu. rawskim stra zamku pod tem do domu wróciwszy kaza w trzyma, dopóki prawdy dokadnie nie wybada. A chocia panny, które byy jej powiernicami, wystawione byy na rozmaite tortury, i jej on jednak zego o niej nie chcia}^ skama. A poniewa ksina bya w ciy, przeto dopóki nie porodzia ycie jej zachowa, skoro za wydaa na wiat syna, po kilku tygodniach ywota zonic , staa zgadzona przez pewnych dworzan z polecenia samego ksiNad tym niecnym cia, zbaamuconego rad ludzi niegodziwych. ksi y, nie przesta tego cudzooztwo, pojmanego komi wtoczy, a potem powiepruskiej, kaza si. Cnopiec za zrodzony w czasie uwizienia zacnej matki, chowa si u pewnej ubouchnej niewiasty niedaleko Rawy. Wreszcie kiedy mia trzeci rok, zjawili si w nocy dwaj jedcy, postpkiem aowa. w ziemi wielce bola i dopóki Jednego za, podejrzanego o to ksi on Kazkona wbrew woli ywicielki koyski, chopca z ksicia dobrzyskiego uwieli, niewiadomo dokd. Tego za córka ksicia, wj^mieniona ksina, stosownie do stanu ksicego postaraa si wychowa. przysani przez dostojn pani, córk Ziemowita, a i 60 chopca, który by cakiem do niego podobny, wielce miowa, a nakaniajc go do nauk, posun go na prepoPóniej ojciec tego zyta pockiego, a teraz w jego imieniu na mocy aski, przez stolic apostolsk zostaa prepozytura czycka udzielonej zajta. T prepozytur Jan arcybiskup gnienieski opatrzy wówczas Pek zaiazem przeoonego zamku z Grabowa, swego prokuratora uniejowskiego. Bracia tego Peki suba znalazszy niektórych ludzi ksicia mazowieckiego w dobrach posanych prepozytury czyckiej, obiwszy ich obsypawszy obelywemi sowy, zabrali im konie wszystkie rzeczy, nakazujc z upokorzeniem wynosi masi z dóbr. Za ten postpek nierozwanie speniony zowiecki Jegomo krótko przed mierci kaza wojsku wyruszy, arcybiskupi ziemi owick najecha zamek owicki zdoby. Wojsko jego, przybywszy do pewnej wsi arcybiskupiej, nazwiskiem stano w niej spustoszyo doszcztnie. Inne za wojsko N. zatrzymao tego ksicia zagarno ^Asi prepozytury czyckiej do mierci rzeczonego ksicia. Ten je w posiadaniu w wieku modzieczymi opatrzy wielkimi prz}'wilejami wolnociami kocioy: gnienieski, poznaski pocki, które to jednak wolnoci stara si do swej mierci podstpnie zniweczy, sprawujc wedle swej monoci t3'raskie rzdy wzgldem kocioów, dlatego interdykty kocielne na jego posiadoci byy przez biskupów rzucane. Z Litwinami najwikszy pokój utrzymywa tak, w czasie jego panowania Litwini adn^^ch szkód na jego granicach nie zdawali si w^^rzdza. Lecz ula swych poddanych by nadzwyczaj srogi, wymuszajc od nich bardzo wielkie podatki, niesychane prawie nie do zniesienia, tak od szlachty, jako te od gminu. Wydawa bardzo wiele a dla cudzoziemców by hojnym szczodrym rozdawc darów. Zostawi za trzech S3'nów nastpców spadkobierców mianowicie: Janusza Ziemowita z pierwszej ony, a z drugiej niewinnie zgadzonej, jak to wyej opisano, Henryka dziercego prepozytur pock czyck, i i i i ksi i . . i . i a ksi i i a i e i i i i i 50. Obrabowanie kocioa wrocawskiego bokonane przez Wacawa IV., króla czeskiego. ksi Tego samego roku dostojny Wacaw IV., król czeski przybywszy dnia czwartego po w. Janie Chrzcicielu do Wrocawia, 61 zmusza duchowiestwo wrocawskie, aby w szatach kocielnych na cze jego przybycia, a poniewa wzbrasi to uczyni z obawy, aby nie w grzech profanarozdraniony, wyruszywszy nastpnej nocy z Wrocawia, naboestwo odprawili niali cyi , wpa zupi wsi kapitulne, biskupie wszystkie klasztorne spdzajc niesychan zdobycz nastpnego ranka do Wrocawia. Tak wiele za zdobyczy w bydle trzodach do Wrocawia spdzono, e i i krow albo wou za mogc znale kupców na te upy, wszystkie trzody do Czech zapdzili. Król za w sam dzie w. Piotra Pawa apostoów, rano, kaza pojma opata od w. Maryi Panny sprzedawano 200 owiec za trzy medianty, a za fertona. Czesi nie i na Piasku, poniewa ten nie chcia popeni profanacyi poleci trzyma go w wizieniu we wrocawskim gmachu sdowym duej ni przez 8 dni. Lecz brat Marek, opat od w. Wincentego, agodzc sza królewski, owiadczy, nawet w infule odprawi naboestwie, ale ov\ej nocy, pozostawiwszy wszystko, z niektórymi z braci potajemnie uciek ukry si w jakiem miejscu w Polsce. Równie praaci kanonicy tego dnia, w uroczN-sto i e i i SS. Piotra Pawa apostoów i uciekli, jedni ywno pieszo, konno, inni swe w domach. Król za widzc ich stao, a zarazem boja, poleci Czechom, aby zajli tak klasztory, jako te dwory biskupa kapituy wrocawskiej. Tak si te stao, niektórzy Czesi do klasztoru N. Panny Maryi, inni do w. Wincentego a inni znowu do dworu biskupa kanoników wszedszy, wszystko, co zrabowali, ze sob unieli, pozostawiwszy wszelk mienie i i e , i a rozbiwszy zamki zabrali z miejsc nawet skrytych wielkie skarby w zotych srebrnych obecnoci króla, który klejnotach, pienidzach sztownych, a bie zabiera. w to i i cz w naczyniach ko- skarbów Lecz król tem niezadowolony, kaza dla sie- wszystkie wsi posuszestwa, a te które wzbraniay si sucha prefektów królewskich, pozbawia wszelakiego mienia. Pozostali tedy Czesi dugi czas w dworze biskupim w kapitule, w klasztorach majtkach koo nich lecych wszelk klasztorne i kapitulne zmiusi do i i ywno zjadajc i , biednych ludzi kocielnych gnbic. Sam take w. Wincentego kaza sobie ski wielce i stawia. I nic dziwnego król czeski, jak ! w w ten na sposób tyra- klasztorach N. Panny Maryi z dóbr tych Wszake wspominaj, nie tak okrutny z król zakonników uczty za- dziad jego Jan z Luxemburga, sam sposób t3''raski, chocia kocioem wrocawskim postpi. Albowiem gdy '62 Milicz, nalecy do kapituy wrocawskiej zaj wzbrania si go \^yda, czcigodny ojciec Nankerus, byy biskup wrocawski, odziany w szaty biskupie, w otoczeniu praatów kanokaza interdykt kocielny ników, króla w jego obliczu wykl po caej dyecezyi wrocawskiej rozpowszechni. Z tego powodu król zmusi do opuszczenia Wrocawia duchowiestwo, które nie -chciao zgodzi si na jego apelacy (do Rzymu) — a ta sprawa, inne pow3^ej zostay dokadniej opisane. jako Przyczyna za niektórzy wikarzy od kocioa fartego przeladowania bya taka, nego .od w. Krzya zwykli byli piwo widnickie w domach za pienidze wszystkim odstpowa, co konsuswych trzyma ogóowi obywatelstwa wrocawskiego niebardzo si podolom bao. Poniewa temu przeszkodzi nie mogli, wic wydali edykt, eby nikt nie wa^^ si dowozi piwa duchowiestwu, naznaczajc kar na postpujcych przeciwnie. Przydarzyo si za, synowi na wita Boego Narodzenia, dostojnemu ksiciu H. zamek i i i — i e i i i cik e . Wacawa, ksicia lignickiego ksi , dziekanowi . . wrocawskiemu, brat przysa do Wrocawia kilka beczek piwa. Wiozcy to piwo, stanwszy przed konsulami, prosi z upowanienia ksicia, aby to piwo do pana swego móg zawie. Konsulowie za nie chcc si na to zgodzi, wonic pojmali a piwo zagarnli. Z tego powodu kapitua wrocawska ze swym jego Robert lignicki, Wacawem, ksiciem lignickim biskupem lubumiecie Wrocawiu ogosia, poczem do Nisy si przeniosa. Dla umierzenia za tej niezgody wymieniony król do Wrocawia przybywszy, prosi kapituy wrocawskiej, aby z okazyi jego radosnego przybycia odprawili naboestwo, o ileby znalaz przyobiecujc da najzupeniejsz satysfakcy obywateli winn^-ch, wolnoci kocioa zagraajcych. A poniewa przedtem zanim nastpi satysfakcya, uczyni tego owiadczyli nie mog, przeto król giewem uniesiony nie waha si zrobi to, administratorem skim, interdykt w kociele , i , , co wyej e opowiedziano. 51. Przybycie penomocników (palatinorum) przez Luówika, króla wgierskiego i wysanych polskiego, w celu wymierzania sprawiedliwoci za krzywdy. Tego samego w. Janem mowie: Dobiesaw roku, na trzy dni przed lem przybyli do Kujaw szlachetni Chrzcicie- kasztelan 63 krakowski , Sdziwej z Szubina z Nadliczyc, archidyakon wadz od i wojewoda , kaliski kanclerz krakowski, Ludwika, króla wgierskiego i i magister Jan goszc, polskiego e maj zwracania dawna nieprawnie zagrabionych wymierzania sprawiedliwoci skarcym si na starost-ów. Kazali tedy nazajutrz po w. Janie Chrzcicielu w Brzeciu dla ogóu ogosi, eby wszyscy, którzyby si domagali zwrotu dziedzictwa zabranego, dowody swe w ich obecnoci okazali skargi na starostów na pimie podali. Majc za odpisy przywilejów skarg, pojechali w nastpny pitek do Kruszwicy, w sobot do Strzelny, w niedziel do Mogilna, dziedzictw od i i i w poniedziaek do Do wtorku. te i nich we wtorek do Trzemeszna, czwartek przybyli do Poznania za i tam pozostali zjedali si tak Gniezna, a a mowie duchowni wieccy, którzy doznali krzywdy, szukajc zwrotu zagrabionych, a fdc za nimi do Kalisza, szli we do nastpnego jeszcze jako , majtków dalej , a w. Magorzacie. Ci jednak dla swego unieZawisza, biskup krakowski na w. Jawinnienia utrzymywali, zaatwianie kóba ma przyby, bez niego za zwrot majtków zabrozupenie zostao im pismo królewskie przez innj^ch spraw do dnia drugiego po e i Tak wic wszyscy, którzy nione. mieli nadziej odzyskania dzie- e z nich zaarzaatwienia sdowego krzywd, widzc, dzictwa towano, z prónemi kieszeniami niezadowoleni do domów powrónaraajc ludzi ówdzie, po kraju wóczc si cili. Ci za tu i i i na wielkie wydatki, nazajutrz po w. Jakóbie Krakowa do po- wrócili. Wyprawa 52. na Obolanów przeciw Bartoszowi. Po upywie niejakiego czasu tego roku, koo Narodzenia N. Maryi Panny wszyscy starostowie z caego królestwa polskiego poprowadzili znaczne wojsko przeciw Bartoszowi, rycerzowi, w celu zajcia jego zamku Odolanowa, stosownie do polecenia królewProta skiego. Zgromadziwszy swe siy w dzie SS. Hiacynta w gnieszczególnie w wsiach kocielnych a mczenników, rónych wyrzdziwszy ogromne szkody, spustolubuskich nieskich nalecej do upiestwa, przybyli do wsi Skarbmierzyc szenia tam stanwszy zawarli przyjacielsk prepozytury gnienieskiej ugod z Bartoszem, dzielnym zreszt rycerzem a mianowicie tak po czterech rycerzy z kadej strony wybranj^ch miao i i i i , i , , e 64 oszacowa zamek posiadoci Bartosza, by spacone przez króla Jegomoci wymienionemu Bartoszowi Jegomoci, po potrceniu 18.000 florenów, na któr to sum Bartosz Jegomo si jako odszkodowanie dla Francuzów, jak to poprzednio na innem miejscu opowiedziano. Potem za po spaceniu pienidzy w pewnych terminach zamek Odolanów z przylegociami mia by przyczony do stoowych dóbr królewskich. Jednak wedug zdania niektórych ludzi mdrych, nie mona wierzy, eby wspomniana ugoda miaa doj do skutku, mówi owszem, królowi Jegomoci ta umowa bardzo si nie podobaa, a wedug mniemania niektórych nie chce jej nawet dotrzyma, jako niegodnej uwaOdolanóiA^ wszystkie i znajdujce si królestwie polskiem, a te miay uoy e i czajcej majestatowi królewskiemu. 53. Zajcie zamku Uniejowa. Tego samego roku, w oktaw w. Marcina, niejaki Pietrasz czycki, zaprosi Pek prepozyta kurzelowskiego gubernatora zamku uniejowskiego, o którym wyej mówiono, w celu obmówienia niektórych spraw, odnoszcych si do posiadoci królewskiej, która nazywa si Dbie. Przyby do nich przypadkowo prefekt i , czycki zosta przez Pietrasza równie do stou zaproszony. Wród biesiady rzeczony kasztelan rozpocz z Pek sprzeczk z powodu jakiego polowania, które Peka urzdzi, a kiedy po umierzeniu tej kótni domownicy prepozyta do Mikoaj, kasztelan do koni odeszli, mierteln ran wyzion. , i noykiem swym zada prepozytowi kasztelan od której ów, zaraz na ziemi Kasztelan nó porzuciwszy zaraz do swej upadszy, ducha gospody pospie- szy, lecz sudzy prepozyta krewni posyszawszy o jego mierci, wnet zabójc dogonili a zadawszy mu liczne miertelne rany zuchwale go zabili. Po mierci wymienionych Bernard z Grabowa, Sandomierzanin, brat wspomnianego prepozyta zamek Uniejów, w którym go brat by zostawi, opanowa wbrew prawom wszelzabra kiej uczciwoci, a otworzywszy si skarbiec arcybiskupi 600 grzywien w florenach groszach, -kaza wszelkie trzody, wieprze, winie bydo zabija do zamku zwozi dziery zamek prawie przez dwie niedziele. Wreszcie Domarat, starosta wielkopolski. Pietrasz kujawski, Dzierzko (Dirsco) kasztelan gnienieski i , , i i i i 65 z jego krewnymi pewn Grz3'maa kostrzyski zrobili z nim niektóre obietnice na pimie w imieniu arcyim dawszy ugod a kocioa gnienieskiego, zwolnili ich zupenie od tego, biskupa jako te poza zamkiem zagrabili zrobiwszy co tak w zamku i i i , , pewne zastrzeenia mier 54. co do dalszych pretensyi. Dobiesawa Sówki, biskupa pockiego. Tego samego roku, mianowicie dnia I-go grudnia, w nieJegomo Dobiesaw, zwany Sówka, biwolnoci kocioa stateczny skup pocki, dzielny obroca dóbr podziwienia godny zarzdca odnowiciel dóbr do opiekun zniszczonych, stou biskupiego nalecych niegdy straconych dnia miesica wymienionego we wsi N blizko Górzna przy drodze z Pótowska, nalecej do pewnego szlachcica, szczliwie w Panu zasn. Po jego mierci, kiedy ciao jeszcze nie uczczono naleytem pogrzebem, kapitua pocka, nie powoawszy do rady dziel, czcigodny ojciec i , i i i i . . . starszych, wybraa spiesznie na biskupa, wedug polecenia ksit mazowieckich Scibora (Stiborium) archidyakona pockiego, którego wybór czcigodny ojciec kocioa witego, arcybiskup Jan w Zneynie 18. grudnia potwierdzi. Jegomo za mazowiecki Zie- ksi wysa swego posa do kuryi rzymskiej, celem uproszenia pozwolenia na konsekracj^ a dla tego posa, jak sam elekt utrzymywa, wzi od ydów krakowskich 600 kóp groszy, które miay by spacone wraz z przyrostem procentów przez tego elekta przez koció pocki. Ten elekt take zniós dosy niebacznie interdykt ogoszony przez poprzednika, a cicy na ziemi dobrzyskiej z powodu odmawiania dziesicin z przyczyny innych krzywd. wili w. Tomasza apostoa, tego samego roku Jegomo Tomasz, biskup luceryski nuncyusz stolicy apostolskiej uwizi Mikoaja Strosberga prepozyta gnienieskiego, skarbnika pienidzy (witopietrza) stolicy apostolskiej w królestwie polskiem, odebrawszy od niego rachunki we Wrocawiu, skaza go na wieczne wizienie, jako zodzieja, faszerza, kamc krzywoprzysizc. Stao si to za dlatego, bo gdy naprzód odeon bra od niego rachunki koo w. Michaa, znalaz w nich wtedy dlatego zotych ju oszuka na 1.500 stolic apostolsk kaza go uwizi, dopóki tene nie zoy kaucyi 1.500 zotych mowit , i i —W , , , i i , e i Kronika Janka. 5 66 sprawy i nie Powziwszy std zaagodzi. mocy swej wadzy apostolskiej podejrzenie poleci na wszystkim podskarbnikom króle- przedstawi sobie kwity, a z tych pokwitowa zestawiania z rachunkami przekona si ze on regestra pofai szowa stolice na 12.000 zotych oszuka. Dlatego te skazanego pod cis stra do wizienia wtrci, jak to wyej powiedziano stwa polskiego , i i w wizieniu odda. biskuZgoba ]ana, arcybiskupa gnienieskiego poznaskiego na pacenie popów: krakowskiego 55. i i batku „poraólne". Tego samego roku po upywie niejakiego czasu, Jegomo Domarat, starosta wielkopolski, powróciwszy od króla Ludwika Jegomoci, nakoni Jana, arcybiskupa Jegomoci, stryja swego, ten nie pytajc si swej kapituy, która przedtem nieraz si opieraa zezwoli eby dobra kocielne paciy królowi po dwa wyda nawet grosze z kadego anu ten podatek paci poleci pieczci, odstpujc niebalist na swe zezwolenie stwierdzony , e , , i , obraz sumienia od przywilejów kocioa baczc tu wikorzy koowego starosty, ni na poytek promocy cej na cioa. Do tego ustpstwa przyczynili si gównie biskupi Zawisza krakowski Mikoaj poznaski znoszc dawny list królewski a wydajc swoje, których z tego powodu kara Boska, jak jest jak ogólne mniemanie nie mina, wydajc ich na up mierci cznie z i i : i , , si 56. to , poniej pokae. mier R. P. Jegomoci Zawiszy, biskupa krakowskiego. 1382 dnia 12-go stycznia, Zawisza, syn Dobiesawa peen zych czynów ze wszystkich krakowskiego cnót zupenie wyzuty, dug naturze spaci. Poniewa za roztropna ludzko czyny dobrych ludzi wiadectwem pisma lubi pamici przekazywa, a to w tym celu*, eby chlubna sawa ich cnót chway im przysporzya aby innym dostarczy przykadów kasztelaha i , i do naladowania, a czyny ohydne zych ludzi cznoci pamici ludzkiej bywaj przekazywane równie , z konie- aby dobrzy zgu- 67 bnych postpków unikali a niepoczciwi zawstydzeni haniebnem przeto urgowiskiem od przewrotnych dzie si powstrzymali sprony ywot rzeczonego biskupa jego obcowanie a take Mikoaja z Kurnika, jego towarzysza postanowiem opisa. Ten biskup naprzód za spraw Jegomoci Bodzanty, biskupa krakowprzez swych przyjació zaj miejsce niejakiego Jana (de) skiego ju Buska, który wanie otrzyma archidyakonat krakowski w posiadanie obj. Jan Buska zmuszony przez Dobiesawa, ojca biskupa krewnych jego z rzeczonego archidyakonatu ustpi. , — i , i i i o którym powyej Wreszcie po mierci . p. króla Kazimierza pisano, Zawisza z wymienionym Mikoajem z Kurnika zazdroszczc zoliwie powodzenia niejakiemu Jankowi, archidyakonowi gnie, nieskiemu, wielce wicekanclerzowi miemu Jejmoci Kazimierza króla Elbiecie, nieboszczyka, starszej królowej wgierskiej, wymyliwszy róne najfaszywsze kamstwa, tego archidyakona wicekanclerza pastwa przed królow Jejmoci oskaryli. Aczkolwiek królowa ich wysuchaa przyjmujc do wiadomoci ich wtedy jednak nie daa im jeszcze wiary, lecz przedoniesienia i , , suchawszy tego wicekanclerza, jego Widzc wiedliwia go z podejrze. ambitnie zastpi w jego miejsce mowy wiadectwa, uspra- i to rzeczeni donosiciele urzdowaniu i pragnc usugach, nakoinnych jego krewnych i wojewod Dobiesawa, ojca Zawiszy ci nie lkali powinowatych uwodzc ich do tego stopnia si uczyni sprzysienia przeciw wjmienionemu wicekanclerzowi. Kiedy ta zmowa dosza do skutku, nastawali na królow Jejmo przez natarczywe proby, donoszc jej wiele rzeczy niegodziwych swoje usugi wedle zmylonych polecajc siebie yczenia królowej Jejmoci proszc natrtnie aby owego od obowizków wicekanclerza królestwa usuna ten urzd Zawiszy powierzya. Królowa nie mogc uwolni si od ich natrctwa, piecz powierzya Zawiszy, poruczajc mu obowizki kancelaryjne dworu swego. Nad tym wypadkiem tak szlachta, jako niektórzy ksita te mieszczanie, praaci kocioów, gminy wielce bolejc wspóczujc z archidyakonem Jegomocia jako z czowiekiem sprawiedliwym kiedy raz wobec samej królowej Jejmoci, wspominajc o archidyakonie dawali wiadectwa jego chwalebnych czynnoci mówili, niesprawiedliwie z urzdu zosta zoony, ona twierdzia go z urzdu zupenie nie usutylko piecz Zawiszy oddaa. Zawisza za Mikoaj z Kurnili i i i e , , i , i , i sw i i , , , e i , na , e i 68 nika widzc Jegomoci i proby, które do króla Ludwika afekt obywatelstwa wspomnianej królowej czsto za owym archidyakoi nem zanoszono nakonili przez dary , i obietnice W- niektórych e znowu tego archidyakona ci grzynów, ulubieców królowej przed królow Jejmoci oskaryli przez nowe doniesienia przez , , samych wymylone. Królowa tym doniesieniem zbyt atwo dajca wiar kazaa archidyakona który w owym czasie na dworze czcigodnego w Chrystusie ojca Jegomoci Jarosawa arcybiskupa gnienieskiego przebywa, aresztowa przez Zawisz Janusza, rycerza z zamku Salamona, obydwóch podegaczy, klejnotów ze skarbca pod pozorem jakoby on duo pienidzy nich , , , i i , królewskiego po mierci króla dyakon wbrew radzie i usun w sposób zodziejski. Archi- ufajc , sw aby tam przyjecha kazaa go swymi prze- w sw uczciwo silnie woli arcybiskupa pojecha ze ciwnikami na dwór królowej do Krakowa niewinno wykaza. Kiedy za na jej dwór pojma przez niejakiego Spytka, dworzanina swego dworu, stosownie do rady owych t. j. Zawiszy Mikoaja z Kurnika, gdy na drugi dzie w porze niadania przy stole z kilkoma ze szlachty w Miechowie siedzia. Lecz kiedy obecni ze szlachty za nim pork dali, pozosta z nimi. Tego samego wieczora kazaa take uwizi niektórych ze suby archidyakona oddzielnie ich trzyma dla wybadania co do kradziey ze skarbca. Na drugi za dzie po niadaniu kazaa go do Krakowa zawie na zamku krakowskim trzyma w wizieniu, wysaa za zauproszc fanych do Jegomoci Floryana biskupa krakowskiego przesuchania na bez domagajc si, aby tego archidyakona archiwieczne wizienie skaza. Ten oburzony odpowiedzia, dyakon jest czowiekiem uczciwym, e go faszywie oskarono a co do tej nieszczsnej sprawy^ niesprawiedliwie uwiziono gdy o jego niewinnoci jest przypuszcza chce nic to nawet nie zostaa przez zupenie przekonany. Królowa tedy rozwaywszy, owych potwarców oszukana e si ja sprawy nieuczciwej, rzeka i i i , , i e i , , e i zniechcona, eby wystpili, jeeli ze oni chc, swej inaczej strony przeciw archidyakonowi powtór- kae go uwolni. Oni za do Floryana, biskupa krakowskiego i do jego oficyaa rekurs zaoyli, proszc, aby z nim wedug sposobu inkwizycyi postpi. oskarony nie naley do Lecz biskup odmówi owiadczajc, z pojego jurysdykcyi nie jest obwiniony o tak spraw dlatego królowa wodu której mogaby si odby inkwizycya nie , , i e e , , i e 69 Jejmo kazaa go ju z wizienia wypuci, odsyajc go razem z donosicielami do wybadania do arcybiskupa gnienieskiego. Tak wic podczas gdy przeciwników obawa niepewnoci dr, czya, ten z honorem zosta uwolniony przez szlacht i i traktowany zaszczytnie dostojników królestwa, którzy wanie wtedy zje- w. Stanisawa, a przepdziwszy tu po uwolnieniu dziewi dni na dwór arcybiskupi do Uniejowa pojecha. Otrzymawszy od arcybiskupa pozwolenie, pochali si do Krakowa na uroczysto , stara si aby wszystkich , w doniesienia tego rodzaju, , oskary którzy zamierzali go niektórych przez kocioach przez edykt pu- ogoszono. A chocia w nastpstwie Mikoaj z Kurnika, sprawca owego oszczerstwa, przybywszy do Zneyny prosi w imieblicznie niu królowej, eby przeciw archidyakonowi sposobem inkwizycyi postpiono jednak archidyakon sprzeciwi si twierdzc, przeciw niemu inkwizycya nie moe by przedsibrana dlatego nie oskarono go o tak rzecz, z powodu której miaaby si od- e , , by inkwizycya, a jeeli go spotwarzono, utrzymywa, to e e to wyszo od jego najwikszego nieprzyjaciela Mikoaja, owiadczy za, e si ugodzi z nim na kar wzajemnoci (talionis), jeeli on chce si utrzyma przy swem oskareniu. A poniewa ten przysta na uczciwo to nie Jegomo, chcia, przeto arcybiskup szanujc archidyakona, uwolni go od nastawania tak królowej, te Jegom.oci Mikoaja wszystkich innych donosicieli w tej za chcc niewinno sw janiej okaza, prosi z nalen usilnoci, aby móg si oczyci wedug spo- jako i sprawie. Archidyakon sobu kanonicznego. W celu przeprowadzenia zwa wszystkich chccych zwalcza t krotnie wywoanym a po trzecim tej rehabilitacyi we- edyktem trzyterminie za porednictwem szeciu praatów kocioa oczyci si kanonicznie z winy podstpnie na niego zoonej, mianowicie przez czcigodnych mów: A, B, C, D, E, F. Kiedy za otrzyma list w sprawie tej rehabilitacyi od arcybiskupa Jegomoci za porednictwem Jaranda, notaryusza dworu arcybiskupiego, z opisem caego zajcia, stwierdzony pieczci, postanowi uda si do stolicy apostolskiej z zamiarem wytoczenia procesu przeciw donosicielom za swe krzywdy. Donosiciele za mianowicie Mikoaj z Kurnika Zawisza Janusz, dowiedziawszy si o tem do tego stopnia obaamucili królow Jejmo przez swoje swych wspólników nalegania podszepty przewrotne tak j w tem przekonaniu uczynili sta siln na rehabilitacy , , i , : , i i i i 70 e królowa Jejmo mimo sprzeciwianieszczcie archidyakona, nia si dostojników królestwa, tego archidyakona kazaa z króle- wywoa, stwa poleciwszy pozbawi go dóbr tak dziedzicznych, w tym celu donosiciele postarali aby archidyakon pozbawiony dochodów odstpi od zamiaru wytoczenia procesu w kuryi rzymskiej. Lecz donosicieli i rozkazy w tym celu wydane nie zowola królowej archidyakon ufajc zupenie w opiek Albowiem stay spenione. Bosk swoj niewinno bynajmniej nie bojc si gniewu samej lecz królowej nie chcia na aden sposób z królestwa wyjecha nakoniony radami niektórych przedniejszych panów, aby zaciedo Wrocawia królowej atwiej przez nich daa si ukoi Pragi pojecha, zabawiwszy do czas si przeniós, gdzie niejaki a z Pragi uda si do Lubusza, gdzie go czcigodny ojciec Jegote kocielnych. To bowiem jako si przeprowadzi , i i i , ko mo ni , Piotr , biskup lubuski litociwie przez siedm tygodni do mierci królowej nie zwaajc w przyj z i czuoci duej za a do domu powróci beneficyach swych, Bogu suc, pozosta, goci. Potem i zupenie na oburzenie królowej. w opowiadaniu we [Tu nastpuje przerwa chowanych rkopisach]. wszystkich za- za dziercy podówczas prepozytur zosta wyznaczony przez Floryana, Krakowie u Pann}/ Maryi w biskupa krakowskiego na kolektora do zbierania pewnej dwuleprzez papiea Jegomoci Grzegorza XI. tniej daniny, naoonej Mikoaj z Kurnika , dla tego. ulenia potrzebom strwoni Zebrawszy t danin w dyecezyi j na swój uytek obróci w znacznej czci, a suma tego dochodzia rzekomo do 10.000 florenów. A kiedy mia zda z tego rachunek biskupowi odmówi pokaz tego zania pokwitowa przez duchowiestwo wystawionych niezgoda niepomierna popowodu midzy nim a biskupem spór krakowskiej i , i i wstaa do tego stopnia, e biskup stara si go uwizi, ale ten tam przez obawiajc si gniewu jego do Wielkopolski uciek niejaki czas pozosta. A cho wyruszy do stolicy apostolskiej w celu wniesienia apelacyi, jednak posyszawszy o mierci czcigodnego ojca Jegomoci, Jana, biskupa poznaskiego, powróci spiesznie do Poznania tam nie zwracajc uwagi na prepozyta i i przecign na sw stron administratorów, chcc by wybranym biskupem z pominiciem innych, nawet dwoma, albo trzema gosami, na wybór innych zupenie Trojana i na innych z kapituy, . 71 nie zwaajc. A zeszli kiedy nazajutrz po pogrzebie si na elekcy , zmariego biskupa niektórzy trzymajcy potajemnie jego stron Damian przewana jako to: archidyakon Andrzej z Chojnicy Lancz) kanclerz poznaski widzc , e i z Lancza (de cz chce obra e biskupem Trojana, uywajc zjadliwej zdrady udawali, take trzymaj stron Trojana najzacniejszego, a to do tego stokiedy archidyakon Andrzej, jako senior kapituy zosta pnia, zapytany przez archidyakona gnienieskiego, kogo pragnie wychce wybra prepozyta. Wted}^ archibra, ten odpowiedzia, dyakon gnienieski rzek: „Jeeli to masz w sercu, zapewnij mi nie zwod, bo ja proponuj prepozyta". Ów za pod przysig przyobiecywa, go nie chce oszukiwa co do wyboru prepo, ma e e i e zyta, mówic: „Dla jakich przyczyn ty go wiasz, dla tych i przyobiecuj ja wyboru do wybra go ci i przedsta- pewnoci dla ci na to moj rk". Po tej przemowie wymieniony kanclerz powstawszy midz}^ brami przemówi do nich podstpnie temi sowy; „Czcigodni Ichmocie Oto widzimy midzy nami zacnego Jegomoci Trojana, prepozyta naszego, yczymy sobie, eby brzemi pasterskie naszego wakujcego kocioa przyj na siebie zechcia". A kiedy wszyscy na to si zgodzili szybko, Mikoaj oburzony sprzeciwi si utrzymujc e to nie zgadza si z jego przekonaniem. Tedy archidyakon gnienieski który z in nymi tak samo mylc3^mi pierwej wybór prepozyta proponowa, prosi, ab}^ spraw t zaatwiono w drodze kompromisu. Wybra wic archidyakona wymienionego kanclerza w tern przekonaniu, daj I ma , , , i e w wiar nich znajdzie równie i uczciwo poznaskiego Jana, kustosza , o której go zapewnili, Kelczona scholastyka gnieprzyczali do tamtych piciu i nieskiego, Mikoaj z Kurnika za brata swego Alberta z Bendlewa, archidyakona cyrneskiego Michaa z Meszkowa obydwóch kanoników poznaskich. Ci siedmiu tedy udali si do Jana kustosza poznaskiego, podówczas chorego na nogi który take stron prepozyta trzyma. Ten kustosz, jako roztropny wyksztacony, majcy czyste sumienie razem z archidyakonem scholastykiem gnienieskim mianowali i , m , i , i prepozyta Trojana, archidyakon Andrzej za i kanclerz Damian, wyzuwszy si z bojani Boej ze wstydu, przyczyli si do Alberta Michaa którzy stali po stronie Mikoaja z Kurnika ogosili Mikoaja biskupem pasterzem. Przez tak wic zdrad podstp peen zych uczynków wszelakiej nieczystoci. i i i i , m i i 72 nie jania lecz tylko odznacza si naktóry wszelzawsze do zego zwyk by uywa kiemi siami stara si robi z prawdy fasz a z faszu prawd, zosta wyniesiony na biskupstwo poznaskie raczej przez dopust adnemi cnotami który uk , , której , , Boy, ni wybór kanoniczny. Wypenio si tedy sowo b. Grzegorza, mówicego o owem przez proroctwie Ozyasza: „Uczynili sobie króla, nie ale przezemnie, uznaem", — który tam mówi: „Przez siebie bowiem a nie z wyroku Najwyszego Pana króluj którzy nie powoani z woli Boej, lecz sw uniesieni, najwysz wadz raczej si zagarnli, ni osignli których jednak sdzia wewnksicia, ale go nie , , dz , zna poniewa których przez pobaliwo swoj cierpi, zaiste przez sd potpienia zapoznaje". Ten chocia mia przeciw sobie przeszkody ze strony Ludwika, króla wgierskiego i polskiego reklamacye wniesione do papiea ze strony arcybiskupa gnienieskiego biskupa krakowskiego szlachty królestwa polskiego, jednak promocy otrzyma. trzny wynosi i i i , i e t promocy na biskupa papie Grzegorz XI. póniej bardzo ubolewa. Wróciwszy bowiem z dworu rzym- Utrzymuj, nad jego trwa zawsze uporczywie w procesach sporach z arcybiskupem gnienieskim biskupem, krakowskim do swej mierci. Ziemowita, ksicia mazowieckiego i jego synów podburza przeciw arccybiskupowi koeioowi gnienieskiemu przeciw Dobiesawowi, biskupowi pockiemu, udzielajc rad wolnociom kocioa przeciwnych które stara si zniweczy, co mu si starczyo, tak wobec króla, jako te i ksit polskich. On to pierwszy, razem z Zawisz biskupem krakowskim, dobra swego^kocioa poznaskiego podda pod podatki roczne, wystawiajc na to upowanienie pisemne odstpujc zupenie od przywilejów wolnoci niegdy przez pobonych ksit udzielonych. Spory take midzy szlacht polsk a ludem bardzo czste wywoywa, przez które dobra kocioa poznaskiego przez róne poary niezmierne szkody poniosy które nawet w dalekiej przyszoci nie mogy by przywrócone do dawnego stanu Mikoaj z Kurnika 18-go marca z tym ywotem rozsta si. Ten to biskup raczej bezwstydny ni poszanowania skiego i a i i i , i i bd i godny, wspaniay dwór w Czanszynie, w najlepszem pooeniu nakadem przez poprzedników wybudowany, bardzo nadobnie przyozdobiony winnicami, sadami wodopostawiony, z wielkim i 73 wbrew zacz przenosi na inne prawie plugawe miejsce, gdzie te, jak si Bogu podobao, ywot Gownie przecie dom w czci wymurowa, który zakoczy. jego poprzednik zacz budowa, koció take poznaski, który spadami, radzie wszystkich ludzi W niegdy zacz odbudowywa Przeciwnie za dobra kocielne, by si zawali, murem otacza. i Supcz miasto które zasta zu uposaone, cakiem zuboone zostawi. penie zagospodarowane Zawisza za, skoro Janusz Suchywilk, dziekan kocioa krakanclerz królestwa polskiego, zosta wyniesiony na kowskiego i i arcybiskupstwo gnienieskie, objwszy przy pomocy ojca przytakiej zarozumiajació kancelary królewsk da si i owadn , oci, i towarzyszc dworowi królowej Jejmoci, nie pozwoli nikomu zaatwia swych spraw z królow, jak tylko przez siebie. e Powiadaj, go bardzo czsto obwiniaa o czyny nieuczciwe, których si na jej dworze dopuszcza. Aczkolwiek królowa Jejpragna, eby si z dworu wyniós, ale poniewa chciaa dosta do rk pewien dokument, dany obywatelstwu polskiemu polskiego, przeto go przez syna Ludwika, króla wgierskiego cierpiaa, przyobiecujc jeszcze na wyszy stopie posun, a to w tym celu, eby za rad zgod jego ojca przyjació tego, ten dokument prdzej moga zniszczy. Nada bowiem król wspomniany jeszcze za czasów zmarego króla Kazimierza list kólewski adnych obywatelom Polski, zapewniajcy im róne przywileje, od szlachty nie bdzie danin 1 podatków od ludzi kocielnych mo i i i e i nakada. Przedewszystkiem za byo zastrzeone e jego syna, gdyby go obywatele tylko wzgldem króla Ludwika mia, zobowizali si do wiernoci, a poniewa syna nie mia, pobiera i , i gdy dy do tego, aby poprzedni spodzi, przeto zrobi now ugod co do zoenia hodu pierworodnej córce co do poboru podatków. Aeby za ten zamiar doprowadzi do skutku wedug swego yczenia, wystawi król Jegorodzicielk rzeczonemu Zawiszy, na naleganie wraz ze krewnych, pisemne zapewnienie, pieczciami przywieojca jego list tylko córki uniewani i i mo sw i szonemi opatrzone, lestwie polskiem e mu nada zawakuje, pierwsze biskupstwo, które innych za dostojników w kró- królestwa opatrzy pienidzmi, odpowiednio do królewskiej hojnoci. Za czasów bowiem tego króla Jegomoci zakorzeni si zwyczaj kler sprzeczny z prawem kanonicznem najgorszy jak i wyniesienia pragncy bra , niedyskretnie take listy e zabezpieczenia 74 na beneficya kocielne, nalece nie tylko do prezenty W królew- take na biskupstwa. ten te sposób wieccy ludzie ze szlachty otrzymywali równie takie zabezpieczenia na godnoci na przyszo, skutkiem czego powstaway swary zawici tak midzy duchowiestwem, jako te midzy szlacht. I przyszo do skiej, ale i i tego, e ninem dostojnicy królestwa namaszczeni (sagmine pecuniali inuncti) i witem zielem pie- rozmaitemi obietnicami ujci, si na uniewanienie pierwszego listu królewskiego zezwalajc na podatek dwóch groszy z anu z dóbr dziedzicznych skadajc hod pierworodnej córce królewskiej, podczas gdy tylko samo duchowiestwo caej prowincyi opierao si zupenie nie chciao si zgodzi. Po mierci za pierworodnej córki króla Ludwika, król Jegomo na zjedzie do Koszyc zwoanym odbywajcym si powtórnie prosi monowadców królestwa polskiego, aby drugiej jego córce hod zoyli za królow j przyjli. Lecz kiedy starsi z Wielkopolski, wraz z Januszem arcybiskupem gnienieskim tego uczyni nie chcieli, podczas gdy Krakowianie, a szczególnie ojciec Zawiszy wojewoda jego powinowaci na to si zgadzali, król Jegomo kaza bramy miejskie zamkn. Polacy widzc si w przykrem pooeniu zoyli hod wiernoci, przyjmujc córk królewsk za królow. Kiedy tak wola królewska si spenia, a Floryan biskup krakowski, jak to wyej wspom^niano, wszed na drog wspóln wszelakiemu ciau, Zawisza zosta przez kapitu krakowsk, koo niedzieli ,,Laetare" obrany biskupem sposobem kompromisu, na Wielkanoc przez Jana Jegomoci, arcybiskupa gnienieskiego potwierdzony, a przez arcybiskupa ostrzygomskiego w Ostrzygomiu z polecenia papiea Urbana VI. konsekrowany. Ten przybywszy do Krakowa na pierwzgodzili , i i i i i , sz msz pontyfikaln wielkie wydatki przy tem poczyni. za . . . wygody osoby tylko siode niezmiern liczb posiada. Powiadaj bowiem e mia przeszo 70 koni tyle sukien na zmian mia take niezwyk liczb powozów rozmaicie urzdzonych koni cigncych kwadrygi. Po mierci za królowej starszej uzyska od króla Jegomoci dla ojca swego Dobiesawa wojewody krakowskiego take kasztelani krakowsk wakujc po mierci Jaka, kasztelana krakowskiego postara si o to e zosta wyznaczony do Sukien i koni dla swej i i i , i , i sprawowania rzdów królestwa polskiego w zastpstwie króla Jea na pismach urzdowych przybra sobie tytu wikaryu- gomoci 75 sza Tego bezrozumnego szalestwa czynów niegoWszechmocny nie chcc duej znosi nawiedzi go królestwa. dziwych cik i niemoc po witach Wielkanocnych Z ju wyleczy a tej w rok po choroby elekcyi móg nie . si do dnia mierci. Pogrzeb wyprawi mu brat jego wedug zwyczaju odpowie- Krzesaw, kasztelan sandomierski nie dniego dla biskupa, nawet nie dla ksicia, króla lub cesarza, ale koni sposobem wienadzwyczajn przesad co do wozów ubliajcym stanowi duchownemu. Zdarzyo si take pierwszej nocy po pogrzebie, e witnicy, którzy czuwali w szatni z i , ckim, kocielnej strzegc skarbca, usyszeli koni tentent , tu i ówdzie cwaujcych gosy mówicych do sie„Pojedmy na hops"! — to znaczy: „Jedmy na zabaw". Tym wypadkiem, stukaniem, hukiem haasem gosów koni przerazili si do tego stopnia wspomnieni witnicy, e nie mogli po posadzce kocielnej bie i : i i krzycze ani moc zoeni mówi; potem za ani i a do mier 57. tej jakoby chwili niema nadziei co do pozostali cik ich nie- ycia. Mikoaja, biskupa poznaskiego. zwany Kurnik, chorob w Czanszynie, posiadoci kocioa swego ywota dokona Pogrzebany za zosta w kociele poznaskim 2 I-go mieTego samego roku, biskup poznaski, . . 18-go marca Mikoaj, zoony dosy cik . sica wymienionego. Po jego mierci pogrzebie kanonicy kocioa poznaskiego, zgromadziwszy si na wybór przyszego biskupa, Jegomoci Miwybrali sposobem kompromisu czcigodnego i ma koaja, scholastyka tego kocioa ten potwierdzi czcigodny ojciec dnia 29-go miesica. Jegomo, Wybór Jan, arcybiskup gnie- Wielkanoc, bpowierzy mu zarzd dóbr doczesnych duchownych biskupstwa. Ten objwszy biskupstwo uda si do Rzymu dla wyproszenia sobie konsekracyi od samego papiea Jegomoci. nieski dcy ju dnia 2-go kwietnia, na cztery dni przed na ou boleci i i 58. ów mier Jana, arcybiskupa gnienieskiego. czcigodny ojciec Suchywilk, by Jan nazywa si poprzednio z rodu Grzymalitów, a z pochodzenia Janusz Sandomie- 76 czem powyej mówiono. By on naprzód z opatrzenia Jarosawa, arcybiskupa gnienieskiego, prepozytem gnienieskim, potem za kiedy si opróni dekanat krakowski przez mier Jegomoci Zbyszka, kanclerza, zosta take kanclerzem dworu królewskiego. Aczkolwiek Jegomo Bodzanta, biskup krakowski owym dekanatem opatrzy Jegomoci Ottona Lissowicza, jednak ów Otto znaglony przez króla Kazimierza zamieni si z Januszem Suchywilkiem na prepozytur gnieniesk. Zdawao si rzanin tedy, , o e ten Janusz Suchywilk, który zosta kanclerzem nem krakowskim i by uwaany , za i dzieka- nalea do najwyszej rady samego króla mdrzejszego midzy przedniejszymi królestwa, a królem Kazimierzem przez swe rady rzdzi. Lecz wyniesiony na arcybiskupstwo nie odznacza si roztropnoci, nie przestawa unosi si gniewem a odrzucajc cakiem stao w przekonaniach, okazywa chwiejn niestao w stronach czynach, pozbywszy si wstydu. Bardzo czsto bowiem zwoawszy kapitu, co z brami swymi po mdrej rozprawie po pilnym rozbiorze rzeczy ustanowi, przyobiecujc e bdzie staym w obronie praw kocioa przestrzega, i i i niu rozmaitych innych spraw, wkrótce, kiedy bracia z kapituy ustpili kto ze wieckich co przeciwnego mu podszepn, zaraz zmienia, a przemienia niejedno nawet z krzywd kocioa. A chocia za t chwiejno by nieraz po przyjacielsku napominany przez niektórych ze swej kapituy mawia, e mu al tego, co zrobi, e wicej i i i zupenie nie dotrzymywa. Wreszcie, kiedy czu, go ju siy opuszczaj, powodowany przywizaniem do krwi, pragn, eby bratankowie jego krewniacy, dla których prawie wszystkie dochody kocioa swego obraca, dobra im oddane nawet w czasie jego mierci a nawet potem zatrzymali, oddaliwszy wszystkich prefektów prokuratorów zamków do kocioa nalecych, takowe w zarzd bratantego nie zrobi , jednak przyrzecze e i i i Nie pozostawi za po sobie adnej dobrej pamitki, oprócz tego koció gnienieski pokry zasklepi, mianowicie naw tego kocioa jedne boczn zapisa kom swym powierzy. e i gówn i temu kocioowi i 80 kóp groszy na wykoczenie pokrycia sklepienia, które zostawi niedokoczone. Ornat take jeden na uroczystoci dla tego kocioa sprawi. Przez kler by bardzo zniei w czemkolwiek tylko móg czsto osadza w wizieniu, nazynicponiami. Umar za tego samego roku, za nawidzony, wieckim stara si przypodoba. wajc ich rybatami i ludziom Ksiy , 77 w Wielk Sobot wieczorem, dnia 5go w dworcu arcybiskupim. Skarbiec jego , w kwietnia Zneynie, wszystko, co zostawi cakowity sprzt dworski bratankowie jego doszcztnie zabrali, Pochowany za zosta w Gnienie, nie pozostawiajc wcale nic. i czwartego dnia po mierci, w chórze kocioa katedralnego , pod kamieniem, który sobie sam wielkim kosztem dla okazaoci we Flandryi sprawi. Dusza jego, jeli Bogu to si podoba, niech od- w Ten arcybiskup za ywota swego kler swojej dyecezyi rozmaitymi ciarami nka, pozwalajc za na najazdy koció take nadzwyczajne grabiee w niczem go nie broni gnienieski w wielkiem utrapieniu pozostawi. Albowiem Ziemo- poczywa pokoju ! i , , wit syn Ziemowita, ksi mazowiecki, z nieboszczykiem arcybiskupem, czsto którego ojciec by w niezgodzie Ziemowit , posy- szawszy na drugi, dzie po Wielkanocy o mierci arcybiskupa, na trzeci dzie po Wielkanocy zamek owicki obieg. KaJegomoci pitua gnienieska wysaa do niego zacnego Andrzeja, biskupa cereteskiego, sufragana, dla wybadania, z jakiej ju ma w celu uproszenia przyczyny zamierza ten zamek opanowa Za porednictwem tego odpowiedzia, go, aby od tego odstpi. obieg zamek owicki dla dwóch powodów, naprzód utrzymywa, ma prawo do zajcia tego zamku na czas, gdy stolica do przyszego arcybiskupstwa gnienieskiego jest nieobsadzona, tym zamkiem zawiaduje Dzierzko wyboru, zreszt dlatego, to i e e a e gnienieski, którego nazwa swym nieprzyjacielem, mówi za, gdyby tym zamkiem zarzdza kto z kapituy, toby go nie oblega. Wreszcie gdy si odby wybór arcybiskupa przez kapitu sposobem kanonicznym w osobie czcigoDobrogosta, doktora dekretów, dziekana krakowskiego dnego kantora gnienieskiego, który dnia l6-go kwietnia w kociele gnienieskim zosta przeprowadzony, kapitua gnienieska wy- (Dirsco) kasztelan e ma i powtórnie z wymienionym elektem czcigodnych mów: Bogusawa, Jegomoci Bronisawa, kanclerza gnienieskiego razem za gnienieskiego kanonika czyckiego scholastyka zacnych rycerzy: Sdziwoja z Kazimierza, Jana z Czarnkowa, sdziego poznaskiego kasztelana nakielskiego, Oszepona z Grodziska do wymienionego ksicia, bawicego przy obleganiu zamku. Tych ksi posucha, jednak pod pewnymi warunkami, a wyrzdziwszy ogromne szkody od zamku odstpi, z tem jednak zastrzeeniem, eby zamek by zawiadowany przez jakiego kanonika. Obj wic w zarzd zamek z polecenia kapituy wymieniony saa i i i , i 78 Bogusaw, scholastyk, kasztelan za gnienieski zrzek si tego jako wynagrodzenie dla zaogi zamkozamku. Za szkody za wojsku ksicemu mnie wej, która przy obleniu wytrwaa — z obroców za rozdzielono prawie 200 grzywien si opieraa, dwóch zabito. Ksiciu za jeden ulubiony suga, Mikoaj nazwii i skiem Wydga, bardzo silny ksi wielu innj^ch przez i zaog zostao czem cae jego wojsko bolao. Wymienieni za rycerze sdzia poznaski kasztelan nakielski razem z Piotrem ze Zneyny, kanonikiem gnienieskim, po odzyskaniu zamku, polpojechali dalej do Wgier do Jegomoci króla wgierskiego skiego, celem przedstawienia mu w3'boru Jegomoci Dobrogosta do dnia trzeuproszenia go o zgod na to. Król Jegomo ciego wzbrania si przypuci ich do swej osoby. Kiedy wreszcie dopuszczeni zostali, a on ich poselstwa wysucha, nie chcia si wyborowi temu raczej przezgodzi na elekta, owiadczajc, zabitych, nad i i i a i e szkodzi , ni go rozesa zaraz listy do rónych panów, innym nakazujc, aby wymienionych ele- poprze niektórych proszc a i poznaskiego, gdyby na ich ziemi stanli, przyaresztowali. A chocia wola królewska, elektom zatrzymali bardzo szkodliwa, zostaa im poufnie oznajmiona, przeciwna kiedy we Wrocawiu bawili, oni jednak ufajc wielce w miosierktów, gnienieskiego i i i dzie Boe pomoc swych i przyjació, rozpoczli podró do miasta rzymskiego. Skoro jednak przybyli do Tervi, tam elekt gnienieski zosta aresztowany przez zwierzchno tego miasta, stosownie inni w orszaku obu do polecenia króla, a kiedy elekt poznaski bdc}^ chcieli to dlatego, wolno odjecha, zostali poniewa Wadysaw, i wypuszczeni. Stao si ksi opolski, wieluski i za ku- do papiea od jawski wysa by listy od króla Jegomoci Jegomoci, aby koció poznaski przeznaczy synowi Bolesawa, ksicia opolskiego, brata jego, modzieniaszkowi wtedy na stu- dyach w prosi, eby Bononii przebywajcemu. elekt poznaski bez Ksi i siebie za króla zatrzymywania móg Jegomoci si uda do kuryi rzymskiej, eby mu przyjaciele elekta nie zarzucali i to on to przytrzymanie przygotowa w tym celu, aby papie Jegosyna brata jego atwiej na biskupstwo móg posun, pod, mo w areszcie. To za na nieszczcie doszo do skutku, jakby na ukaranie za grzechy narodu duchowiestwa caej prowincyi, jak to jest ogólne mniemanie. Albowiem kiedy elekt gnienieski siedzia w Tervi uwiziony, a elekt poczas kiedy elekt bdzie siedzia i 79 znaski jeszcze do kuryi króla nada ksicia i gnienieskie przyby, papie nie Jegomo na proby spiesznie dnia 9 go czerwca arcybiskupstwo Bodzancie w królewskiemu prokuratorowi , ziemi poznaskie synowi wyej wymienionemu a Bolesawa to na wstyd narodu ksicia osabienie królestwa, jeli Bóg inana nieszczcie polskiego krakowskiej i sandomierskiej a biskupstwo , , i i obawa, e z tego szybkiego nadania biskupstw potomni opisz, jeeli im si spodoba. Przy mierci wspomnianego arcybiskupa przytrafia si jeszcze inna wielka szkoda dla kocioa, zapewne za wol która nie powinna by pominiona milczeniem. Albowiem synowie Cztana, czej nie zrzdzi. Jest wyniknie ze, nieche to Bo, zmarego arcybiskupa, mianowicie Piotr, dziercy zamek Mikoaj, dziercy zamek Opatów, którym arcybiskup ich stryj, wymienione zamki przed mierci, bez wiedzy kapituy w zarzd by odda, chocia po mierci arcybiskupa zoywszy brata Uniejów i przyrzeczenie, zobowizali si, zdrady i odmówili podstpu , w e oznaczonym wyrzdzajc wydadz szkód wiele tego zatrzymania i i kocielnych w interdyktów pilnie przestrzegano. i w tych zamków kanclerz Bronisaw, admi- dóbr archidyecezyi, kazali ich na mocy statutów publicznie jako wykltych tych krzywd ubogim i obwodach mieszkajcym. Z powodu z powodu najazdów archidyakon Jan nistratorowie spirytualiów te zamki kapitule bez jednak wydania tyche czasie, ogosi, miejscach Kapitua gnienieska z poleceniem, przez eby zajtych wspomnia- nich za wysaa nego Jegomoci Bronisawa kanclerza Jana z Trlangu (de Trlang) archidyakona kruszwickiego do Wgier, do króla Jegomoci ze skarg na owych najedców w celu uniewinnienia swego elekta i i samych wobec pewnych oskare, które przez niektórych wspózawodników do samego króla faszywie zostay zaniesione. Doniesiono bowiem do osoby króla Jegomoci sowem statecznie i siebie i stwierdzono, mowit ksi e Dobrogost, po którego wyborze, jak mówili, Zie- mazowiecki zaraz od zamku odstpi radoci naZiemowita po mierci króla, na króla peniony, przyobieca, e Radzono tedy królowi Jegomoci, aby wspomnianemu elektowi w podróy takie szkody postawi, eby ten do Rzymu nie móg si dosta. Tak te zrobi dajc polecenie, aby go w Tervi zatrzymano; nic jednak z jego ruchomoci albo Polski ukoronuje. , z rzeczy do jego orszaku ma. Ten wyszedszy nalecych wreszcie po nie kilku kaza dla siebie zatrzy- tygodniach z wizienia, 80 na dniu Wniebowzicia N. Maryi Panny przyby w przekonaniu, ze mu kapitua w zamku pozosta pozwoli. Lecz kiedy go zmuszono do opuszczenia zamku ani kapitua, ani nikt z kapituy do niego nie chcia, przyby wreszcie do Gniezna prosi kapituy, eby mu na utrzymaczyli z aresztu, do zamku owickiego wyj i i nie zamek owicz albo Kamie przeznaczono, lecz nie móg tego otrzyma, gdy si ubiega o rzecz niemoliw. Zapamita przeto naley, od I-go grudnia roku zeszego do 5 go kwietnia roku e biskupie przez mier pasterzy zostay oprónione, mianowicie: gnienieska, poznaska, krakowska i pocka, a pita wrocawska ju siódmy rok wakuje. biecego cztery stolice Tego samego ksi wielki Kiejstuta mibzy ksitami Walki 59. 1382 Jagieo, syn Olgierda roku, mianowicie który litewski, litewskimi. rokiem przed przez stryja swego by pojmany w pewnym grodzie zwanym Poock by wizionj^, okoo Zielonych wraz z matk zosta i na Biaej Rusi, wit z wizienia umknwszy, przy pomocy przedniejszych panów litewskich opanowa gród zwany Wilno, a wnet po zajciu tego grodu posa do Windryga, mistrza zakonu niemieckiego w Pru- prob pomocy przeciw stryjowi. Ów mistrz, wysawszy zaraz wojsko, obieg wraz z wymienionym ksiciem litewskim gówny gród, zwany Troki, gdzie by przechowany cay skarb Kiejstuta wszelakie przybory jego chway. Ten gród opanowali bez adnej straty swych ludzi, gdy zaoga zdjta strachem im go wydaa, a zabrawszy cay skarbiec sprzty, zamek siech, z o udzielenie i i Kiedy spalili. ci odstpili zebrawszy wojsko, Kiejstut , Wilno z zamiarem zdobycia zamku, W3'mienionego ksicia Jagiey ze em, do wojska Kiejstuta podniesiony zobaczy, wnet nigdy taka rze stut za w swem si zbliy, zacz jego wojskiem uciekajcem takie Tak Kiejstut a jego sztandar ucieka. Skierdejko gonic za e podobno narodzie litewskim nie zostaa speniona. Kiej- ksi si to brat wojskiem, aczkolwiek ma- go wydosta i si , ale sawa jego i stamtd bratanek wraz z synem do wizienia si mia pozbawi dzielno przeciw chrzecijastwu wtrci, gdzie tene po niejakim czasie sam ycia. otoczy Skierdejko, mnóstwo ludu zabi, do pewnej warowni schroni jego wielki kiedy lecz 81 okrutnie si sroc, si wadz z powodu ambicyi, dla której nie nalec mu na Litwie sobie przywaszczy, wypdziwszy bratanka, w niwecz nagle si obrócia, a caa chwaa jego domu synów w perzyn si zamienia. Ocalao dwóch synów, ówczesnych jego i którzy ksit mazowieckich przybyli, a z tych jeden, imieniem Witold, po przyjciu chrztu w. imi Konrada otrzyma. Jemu to ksita mazowieccy, a mianomia Ziemowit, brat wicie Janusz, który jego siostr za tego, oddali w posiadanie pewn warowni z kilkoma wsiami. z wizienia uciekszy do on i Ksita za mazowieccy poznawszy wojny wewntrzne Litwizajli tam gród Drohiczyn Mielnów, najechali ziemi rusk okoo grodu wielk zdobycz szczliwie nik a zagarnwszy tu i i i do domu powrócili. 60. Obsaózenie biskupstwa wrocawskiego. Tego samego roku dnia 10-go listopada papie Jegomo Urban VI. nada askawie czcigodnemu mowi Wadysawowi, bratu ksicia lignickiego, biskupowi lubuskiemu, biskupstwo wro- ju od siedmiu lat byo nieobsadzone a to na zgodn prob kapituy wrocawskiej, przenoszc go z kocioa lubuskiego do wrocawskiego. Oburzony z tego powodu Wacaw, król czeski, poniewa bez jego zezwolenia na przekor, nadano ks. Wadysawowi owo biskupstwo, nie chcia go uzna stawia przeszkody, eby miasta zamki nie zostay mu wydane. A chocia niektórzy kanonicy z kapituy wrocaw- cawskie, które danie, , a raczej i i i skiej stanli po stronie króla cy wzgldem i trzymajc z królem wnieli apela- cz wiksza powaniejsza zupenie na przeszkody ze strony króla, jako te na nikczemne apelacye swych towarzyszów, owemu biskupowi miasta zamki biskupie wydaa. I trwao to nieporozumienie midzy królem a biskupem niejaki czas, dopóki nie zostao zaagodzone, chocia ze szkod kocioa wrocawskiego. Przyznaa bowiem kapitua wrocawska Karolowi, cesarzowi rzymskiemu, ojcu wymienionego króla 5.000 grzywien, które biskup samemu królowi wypaci, odpuszczajc nadto wszystkie szkody, które kiedyindziej przez króla zostay wyrzdzone, a prócz tego wrczajc jeszcze królowi pewn sum w gotówce. Po przeniesieniu kapituy, nie tego nadania, jednak i zwaajc i Kronika Janka. 6 82 wymienionego biskupa, wadza apostolska nadaa biskupstwo lubuskie pewnemu kanonikowi lubuskiemu Kytliczowi, a dekanat wrocawski bratu wspomnianego biskupa wrocawskiego ksicia i lignickiego. 61. mier Lubwika, króla wgierskiego i polskiego. Po upywie niejakiego czasu tego roku, Ludwik ski i wezwa polski do siebie wszystkich król starostów wgier- królestwa wyznaczywszy im termin na dzie w. Jakóba w Zozamku swym myliwskim. Kiedy si przed nim stawili, polskiego, linie, kaza i w im, uczynili, Zygmuntowi, jego ziciowi, iod zoyli, co te poczem tego Zygmunta ze starostami Bodzant, arcy- eby i wyprawi biskupem gnienieskim grodów i miast i w celu zajcia w posiadanie zdobycia Odolanowa, zamku Bartosza. Ten mar- chopiec czternastoletni, kiedy si wojsko polskie zebrao, zdoby naprzód miasto zamek Komin zaraz po Narodzeniu N. Maryi Panny obieg zamek Odolanów, zdobywszy przedtem jeszcze dwa zamki Nabyszyce Kominiec. Kiedy ci byli zajci obleganiem zamku, król Ludwik dnia 13 go wrzenia bogo w Panu zasn. Przekonawszy si dokadnie o mierci króla, margrabia jego doradcy mianowicie arcybiskup, Sdziwoj starosta krakowski Domarat starosta wielkopolski, zanim si wie o tem rozesza, zrobili ugod z Bartoszem ju nieraz wspominanym, wybierajc sdziów polubownych z obydwóch stron, którzy mieli oszacowa tak zamek Odolanów, jako te wsi do tego nalece na pewn sum która miaa by Bartoszowi wypacona. Jak wielkie za Bartosza zostay wyrzdzone, szczególnie szkody przez wojsko w dobrach wsiach kocielnych, to si nie da oszacowa, nie bdzie koca tym krzywdom, dopóki rzeczony zamek w posiada- grabia, i i i i i , i i i nie króla nie wróci. W czasach za tego króla adna stao moga si utrzyma. Albo- adna sprawiedliwo wiem przez starostów ich burgrabiów ustawiczne grabiee stosunków, nie w makto doznawszy i jtkach ubogich byy dokonywane. Kiedy za krzywdy w majtku, udawa si do Wgier, aby sw skarg przed królem wytoczy, to król takich z listami, za które bywali zmudo domu odsya, szeni paci grube pienidze w kancelaryi a starostowie nie zwracajc zupenie uwagi na te listy, jeszcze ciszemi krzywdami ni przedtem ich uciskali. Ograbianie za , 83 kupców innych przechodniów na drogach publicznych kradziee popeniano ustawicznie, starostowie za grabieom zodziejstwom nie tylko nie przeszkadzali, lecz owszem dla wasnej korzyci i i i za jeszcze je podtrzymywali. Po mierci nieodaowanej pamici kosztów król Kazimierz, rozlewu krwi, teraz i w (?) i ksiciu inne, wziwszy za uckiemu Wgrzy bardzo do królestwa wcieli i nie bez wielkich sposób zdradziecki nowicie: Krzemieniec, Olesko, Przemyl, tyn tego króla grody na Rusi, które niegdy pozyska silne Grodo (?), zatracili, mia- opat3^n, Sna- za to pienidze, wydali je Lubartowi, Z tego powodu pewnego rycerza Wgra, starost królowa wgierska, Elbieta, Rusi, wielce miego niegdy boszczykowi mowi do wizienia kazaa wtrci. Co z nim uczyni, przyszo pokae. 62. trudów, Niebezpieczne rozruchy mibzy za nie- zechce Wielkopolanami. Skoro wojsko wielkopolskie od zamku Odolanowa razem margrabi odstpio, rozchodzc si do domów, margrabia zaod obywateli mieszczan, aby mu hod zoyli. Chocia konsulowie ze strony obywatelstwa mieszczastwa hod mu zo- z da i i margrabia w Poznaniu bawi, zoenia hodu odmówia. Albowiem gromadnie z miasta Poznania do kocioa katedralnego wszedszy, posali do margrabiego z daniem, aby usun ze starostwa Wielkopolski starost Domarata którego z powodu rónorakiego gnbienia ubogich krzywd, które wyrzdza, na aden sposób za starost mie nie chcieli, samego za margrabiego z on, byleby midzy nimi zechcia zamieszka, za pana króla swego bynajmniej nie wzbraniali si uzna. Poniewa margrabia nie chcia temu zado uczyni, lecz owiadczy chce Domarata na starostwie utrzyma, przeto szlachta za zgodnem porozumieniem od niego odstpia. yli, szlachta jednak wielkopolska, kiedy , i i e 63. Przyjcie przez kapitu Bobzanty na arcybiskupstwo gnienieskie. Tego samego czasu, mianowicie nazajutrz po w. Mateuszu, ewangelicie, Bodzanta arcybiskup gnienieski przyby apostole i 84 zosta przez kapitu duchowiestwo gnienieskie za tam dwa dni pojecha do Zneyny. Lecz w niedziel, mianowicie w sam dzie w. Wacawa, kiedy margrabia wjeda do Gniezna, Jegomo Bodzanta wyszedszy nado Gniezna i i przyjty, zabawiwszy przeciw z duchowiestwem, ludem go przyj z i chorgwiami honorami w. do kocioa wprowadzi. Wreszcie nazajutrz po i dusz króla Lu- kociele, margrabia dawszy powtórnie odmown Michale, po uroczystem odprawieniu egzekwii za w owym dwika z i co do usunicia Domarata, dnia nastpnego wyjecha Sdziwoja do Kujaw, w towarzystwie arcybiskupa, Domarata Wielkopolanie za kilkakrotnie z Szubina, wojewody kaliskiego. odpowied i wysyali posów do Brzecia z prob, eby Domarata ze starostwa usun. Kiedy za ten odmówi, przyczajc jeszcze groby z porady niektórych, którzy na niego wpyw mieli, oni odbywszy naprzód zgromadzenie i narad w Miosawiu, wyprawili posów do przedniejszych panów krakowskich, z którymi postanowili odby zjazd generalny wszystkich ziem królestwa polskiego w Radomsku na dniu w. Katarzyny, -w celu naradzenia si nad wspól- nem pooeniem. 64. w Naraba ziemian (regnicolarum) w dzie w. Radomsku. Katarzyny cae mnóstwo przedniejszych panów dostojników królestwa polskiego zgromadzio si w Radomsku, miasteczku ziemi sieradzkiej, gdzie statecznie naradziwszy si nad królestwa polskiego pooeniem, zgodn wol zjednoswojem i i przymierzem poczeni, wymieniwszy midzy tob wzaczeni jemne porczenie, przyobiecali sobie wzajemnie nie pomoc, przysig wiernoci hod zoony dwiem córkom zmarego króla i i Ludwika, Maryi i Jadwidze, swym tylko jedna z nich ze stale utrzyma mem, i zachowa, byleby koronacyi na odbyciu po królow obraa sobie w królestwie polskiem sta rezykrólestwem polskiem, dency, obejmujc ster rzdu nad nimi ukadu gdzieindziej midzy nieboszczykiem stosownie do pisma króla i i i królem Ludwikiem twierdzonego. i szlacht królestwa' polskiego zawartego poorzeczenie Jegomo Bodzanta, traktat ten i i starosta wielkopolDomarat kasztelan poznaski którzy wtedy brali udzia w zjedzie, zgodzi si nie chcieli. arcybiskup ski, Na i i 85 e ju zoyli przyrzeczenie wiernoci, margrabiemu, utrzymujc, któremu nawel Domarat zobowiza si wyda zamki miasta królewskie w jego starostwie lece. Obywatele (regnicolae) za wzajemn konfederacy któr uczynili, pismem wasnemi piewysali deputatów na inn narad do Wiczciami potwierdzili wylicy, któr tam mieli odby Krakowianie, Sandomierzanie sac}^ wszystkich ziem królestwa polskiego, w dzie w. iVlikoaja, co si te odbyo. Na tej naradzie w obecnoci margrabiego Domarata odbywajcej si, posowie wie. Zygmunta, arcybiskupa i i , i i i rzytelni Elbiety, królowej wgierskiej, mianowicie biskupi A i B podzikowali obywatelom, e zapewnienie wiernoci gdzieindziej nikomu innemu córkom jej uczynione statecznie zachowuj, przysigi margrabiemu na wierno skada nawet wymienionemu nie powinni. Tak wic caa szlachta tem oznajmieniem wysaców uradowana, od margrabiego odstpia, nie pozwalajc mu wej zamku krakowskiego do innych miast królestwa. do miasta ich Widzc to Bodzanta, arcybiskup gnienieski Domarat, zawioda, pragnli poczy si ze szlacht, nadzieja w zupenoci si chce usprawiedliwi z win a Domarat ofiarowa si nawet, mu zarzucanych, ale szlachta odmówia przyjcia do wiadomoci e i i i e i e tego usprawiedliwienia, dopóki starostwa wielkopolskiego nie opu- Tak wic margrabia ze swym szalonym planem odjecha Polski do swej wiekry do Wgier. ci. z Napab Bartosza na zamek 65. Kiedy niony, to Jegomo si stao. nadcign z Mazowsza z Bartosz, Mazurami, kaliski. poprzednio wymie- ludmi Ziemowita, ksicia mazowieckiego, z zamiarem opanowania grodu kaliskiego. W nocy z w wili w. Tomasza apostoa, niemur po przystawionych drabinach, która od strony myna z zamku pro- pitku na sobot, którzy z jego ludzi wyleli na a pewien majster wadzi, widrem wspomniano przecina, w bram , przedziurawi. kilku Podwoje tej bramy, jak miejscach przewidrowawszy, chcc zrobi otwór do wejcia. Poniewa wyej potem pi jednak, jak si Bogu podobao, ksiyc tej nocy bardzo jasno wieci, wic z tego powodu Bartosz oczekiwa zachodu ksiyca, aby mie cie pod zamkiem. Kiedy za przy wyamywaniu bramy, jak to 86 wyej zamkowy tamtdy powiedziano, zaczto pracowa, piekarz przypadkowo przechodzcy z siekier do rbania drzewa, potrzetarcie piy. Zbliywszy si napowrót porusza si pracujcego, spuciwszy wic z góry siekier, pi zagi. Kiedy „Nie jej majster wycign nie móg, rzek do stojcych obok bnego do pieczenia chleba, posysza pia tam tedy ostronie, zauway, e rk i : wiem, co si stao z pi, mówili: „Spiesz si z robot, piekarz, zacz woa: mog ale nie ju bo jej wycign". Oni Posyszawszy wita". za to „Nieprzyjaciele! Nieprzyjaciele! Jego krzy- kiem przebudzeni ludzie z zaogi zamkowej, zbiegli si do broni, chcc nieprzyjaciela odeprze, jednak adnego z powodu szybkiej ucieczki zrani nie zdoali. Tego samego dnia Bartosz nieraz ju grodu kaliskiego opanowa nie wymieniany, przekonawsz}^ si, zdoa, zwróciwszy uwag na pozyskanie innych miejsc warownych, Kominiec, warowni swoj, któr niedawno przedtem by utraci, teraz zuchwale odebra. Wyruszywszy potem na Chodecz, e dom, który król Kazimierz zacz murowa, obwarowa, a zostawiwszy tam zaog, przeszed przez most na Pronie, który sam wystawi, uderzy na Komin, chcc opanowa zamek miasto. Lecz kiedy nic nie móg dokaza z powodu oporu zaogi, któr Domarat zostawi by dla bezpieczestwa w Kominie, cofn si do pewnej i i warowni, która nazywa si Parsk, a jest wasnoci niejakiego na zdobywaMichaka Tomassiusa, dziedzica na Ostrowecznie, sta po bowiem Michako Ów strawi. omiu dni niu teje okoo nie teraz jednak dlatego Bartosz go najecha, stronie Domarata i i mogc sprosta, Domarata opuci i przerzuci si na stron szlachty. Jak i dlaczego Wincenty, wojewoóa poznaski ze szlacht wielkopolsk napab na miasta królewskie. 66. R. P. e Jegomo 1383. kiedy na szlachta (terrigenae) aden Domarat poczu i sposób nie chce przekona si, go mie za gdy ju wydali nie uwaali go za takiego swego starost a si jemu, jako bardzo surowe ogoszenia, eby nikt nie starocie by posusznym, podatki jaki« lub grzywny paci, lub , i , way te przed sd stawa i sucha, a to pod utrat czci i garda, odway si jako czowiek nie bardzo zdrowego rozumu chepliwie gosi, e cignie Sasów, Czechów, Kaszubów do zamków 87 do miast do niego nalecych, wreszcie adherentów poddanych margrabiego, aby szlacht osiad z domów wycidobra ich pustoszyli utrzymywa, gali, niechtnych wizili krajowi zaszkodzi, nawet 200 lat nie za do tego stopnia mogli si odzyska. Skoro ta chepliwa a dla kraju szkodliwa gadanina dostaa si do wiadomoci przedniejszych w Wielkopolsce, do skutku ci dotknici do ywego temi sowami, aczkolwiek co chepliwemi, zebrawszy silne wojsko, z wasnym wojewod poa by take Bartosz z Mazuznaskim, Wincentym z Kpy rami w najblisz niedziel po oktawie Objawienia Paskiego naprzód na miasto Pyzdry uderzyli. Kiedy to miasto przez cztery dnie zdobywali, mieszczanie zawarszy z nimi ukad, bramy miejskie wbrew woli zaogi zamkowej im otworzyli, pozwalajc wej do miasta. Wkroczywszy tedy do miasta, zaczli zdobywa zamek. Zaoga zamkowa przez trzy dnie mnie im si opieraa, królewskich i i e i i bd e — — powodu braku ywnoci a zwaszcza wody paszy dla duej utrzyma si nie mogc, po zawarciu ukadu, zamek szlachcie wydaa z broni wolno wysza. Przytrafio z komi lecz z i koni i i si za, zanim miasto szlachcie zostao wydane, e puszkarz Bartosza wystrzeli ze spiowego dziaa kul kamienn a ta kula , ugozgruchotaa z gwatownoci podwójne zapory w bramie dzia w ywot Jegomoci Mikoaja, plebana z Bechowii, który si przypatrywa na ulicy naprzeciw bramy, a ugodzony upadszy, zaraz ducha wyzion. Szlachta za zamek miasto Pyzdry zai i jwszy, jak to Pryski panny, wyej opowiedziano, zaraz obóz zwinwszy ku miastu nazajutrz, Kaliszowi wysyajc równoczenie Sdziwoja Swidw , w dzie w. wyruszya, kasztelana Ju nakiel- bowiem obywatele wymienionego miasta innych, kiedy wojewoda Wincenty szlachta jeszcze koo Pyzdr stali, przez wysaców owiadczyli, e Domarata równie nie chc mie swym starost, lecz pragn poczy si ze szlacht. Przynaglili za obywatele poznascy Domarata przez proby nalegania, e wyjecha a opuszczajc miasto powierzy zamek poznaski stray Przedpekona ze Staniszewa, kasztelana midzyrzeckiego, zamek za kaliski odda niejakiemu Janowi z Lankoszyc, kasztelanowi czyckiemu. skiego z 50 kopijnikami do Poznania. i i i , Jak Wincenty, wojewoba poznaski 67. zamek zbobywa kaliski. . w tym samym czasie, w dzie Fabiana Sebastyana mczenników, Wincenty z Kpy, wojewoda poznaski, wkroczywszy do miasta Kalisza, zacz zdobywa zamek kaliski, który ludzie Domarata, starosty wielkopolskiego i w imieniu Maryi, córki króla wgierskiego zajmowali dzielnie go bronili. Kiedy tak ze sob walczyli, pustoszc przy tem naleycie wsi kocielne, tak arcybiskupie, jak te nalece do kleru koo Kalisza, nadcign Konrad, lzki pan na Olenicy z trzema setkami zbrojnycli i ksi przywoany kopijników, przyncony przez Dzierzk z Gywna, chcc dosta si do Lecz kiedy przystp do zamku mu zamknito, i kasztelana gnienieskiego, brata Domarata, zamku i gdy kaliskiego. nie móg dokona przedsiwzicia, dla którego by przyby, zwymylany odpdzony przez wojewod Wincentego, niezadowolony do domu powróci, zorzeczc wspomnianemu kasztelanowi. i 68. Co robi wibwa, kasztelan nakielski wszedszy bo Poznania. Dnia czasu wymienionego Swidwa wszed do Poznania, a dostawszy si po drabinie przez okno do wielkiego magazyou i drewnianego pod zamkiem poznaskiem stojcego umieci tam stra ze zbrojnych ludzi, aby nikt z zamku wychodzcy obywa, telom krzywdy nie wyradza. Jednak zaodze zamkowej nie móg eby ludzie wychodzc przez bramy poza zamek na pola, ywnoci dowoonej do zamku nie sprowadzali. adnej te szkody lub przykroci nie wyrzdza zaodze zamkowej, która przez niego obywateli bya oblegana, tylko wsi kocioa poznaskiego, a szczególnie kapitulne pustoszy, midzy temi za dwie moje, które miaem od kapituy, mianowicie Jankowo Michowo w sposób nieludzki zniszczy. Wreszcie kiedy niektórzy robili mu zaprzeszkodzi, i i i e tak po nieprzyjacielsku uwzi si na zniszczenie dóbr kocielnych, a dóbr przeciwników zaczepi si boi, mówili ebj^ zaprzesta uciskania wsi kocielnych, zacz najeda Pierzchno rzut, i i Kromolice, wsi starosty Domarata lece, ustawicznemi grabieami je i tego starosty naDomarat za z Mi- inne do gnbic. 89 dzychosta, z Wielunia, z Midzyrzecza, ze Grzymaa z Olenicy, kasztelan Zbszyna kostrzyski, i z Keblowa; Andrzej ze wiera- Wierzbita ze Smogulca, Teodoryk dowa, kasztelan kamieski, zamku nakieiskiego, który Domarat im odda, niektórzy inni z abiszyna synowie za bracia Alberta, Hektora, byego sdziego kujawskiego wojewody kujawskiego znowu z Margonina, ze i i z Pakoci, ziemie Wielkopolskie Swanowa, Zneyny Kiszkowa i koo Gniezna Kiecka (Cleczsko), i przez ustawiczne grabiee po nieprzy- w yka, obdzierajc Ichmocie ony szlachty z odziey, tosamo wydziwiali koo WroGrodziska. Jednego take dnia, mianowinek, Szamotu, Buka cie we wtorek 10-go marca, wyruszywszy z Naka, Mikoajowi z Chomiy, sdziemu kaliskiemu sze wsi koo Zneyny le- jacielsku niszczyli, zabierajc ludzi biedaków i i i cych, jakoby nieprzj^jaciele zagraniczni a nie krajowcy obrabowali bydo, take wszystkie inne zwierzta na wozy ograbionych i nie tylko konie i wszelkie ruchomoci z domów, 'adujc wieniaków i uprowadzili i lecz wj^wieli, zostawiajc tylko cielta zgin, gnita, które jednak musiay nie majc poywienia z i ja- wy- mion matek. Inni znowu ze szlachty liczne grabiee w porze nocnej na sposób zodziejski wykonywali. A tak nikt nie móg uniszkód grabiey tego rodzaju, albowiem ci, którzy trzymali ich wspólników ze szlacht (terrigenis), przez Grzymalitów z zamków wyej wymienionych byli nkali, ci za, którzy stali po stronie Domarata przez Nakeczyków podobnie byli gnbieni. Innych znowu przez zodziejstwa upiestwa nocne doprowadzano do ruiny, dopuszczano si take grabiey na gocicach publi- kn i i i cznych. Przytrafio si za dnia 9-go lutego, nazajutrz po niedzieli e kupcy z rónych stron jadcy z Torunia, kiedy wyjechali z Gniezna, rano w poniedziaek dnia wymienionego, ju Pozna minli. Na nich to otrzyk pewien, Jan Galaska, zebrawszy gromad napad na drodze publicznej koo Wonik. Kupcy mnie si bronili, lecz poniewa obwarowali si do okoa picioma wozami, które ze sob prowadzili, przeto wolnego odporu mie nie mogli. Zabili jednak dwóch otrzyków, z których Jeden nazywa si Szelantala dwaj take kupcy, dzielni obrocy mienia zostali zabici swego ycia u Braci Mniejszej w Zneynie pochowani. Rabusie pokonawszy ich niecnie, zabrawszy im kosponie, pienidze niektóre rzeczy, pierzchnli, a to dlatego, strzegli kmieci z Wonik, kupcom na pomoc spieszcych. „Invocavit", , ; i i i e W om 90 dni za potem, nazajutrz po niedzieli „Reminiscere" brawszy si z wozy W rónych z Pakoci Labisz^/na, okolic i koo Polski innych upiecy ze- napadli na miejsc, chcc Powiedzi, zupi^ je pierwszem starciu rabusie uprowadzili kilka koni, lecz kupcy w drugiem spotkaniu opierajc si mnie napa- zebrawszy siy stnikom, wielu z nich miertelnie towa zabili, syna zranili, Bogusawa konia jego 30 grzywien wartajcego pszych od swoich zabrali i do domów radoci z i z Pia- 15 innych wrócili, le- oddajc W chwa Panu za tryumf w nieszczciu. podobny sposób przed laty pewien Mazur, Naszutona kasztelana wizneskiego syn przy upiestwie przez pewnego obywatela z czycy, midzy Dobr a Uniejowem zosta zabity. dwoma mibzy Domaratem 69. Starcie a szlacht. Po upywie kilku dni starosta Domarat nadcignwszy Pomorzanami, Kaszubami Sasami, naprzód miasto Wronki bardzo wiele wsi w obrbie tego miasta spustoszy, potem za strasznie go niszczc, przyby do pewnej posiaidc przez kraj doci Swidwy, kasztelana nakielskiego, która si nazywa pospoowego licie Piotrowice, blizko miasta Szamotu, które take do kasztelana naley, a obrawszy sobie w tej posiadoci sta stacy, , , z i i i Szamotuy doszcztnie ograbi. Jego przybycie nie mogo si ukry przed Swidw szlacht, albowiem Swidwa dowiedziawmiasto i szy si posa , e Domarat zbiera siy do najazdu nieprzyjacielskiego, potajemnie do Bartosza z Odolanowa mu spiesznie na pomoc monoci skrytym. Ci w sobot, szremskiego, aby sobem ile miniscere" do Poznania przybywszy, doniesiono, do N. przed . . kasztelana jednak spo- niedziel „Re- samej nocy nagle z 300 tej kopijnikami przeciw Domaratowi do walki koo pónocy Domaratowi i przybyli, e wyruszyli. si A chocia nieprzyjaciele zbli- aby go na stanowisku napa, on jednak nie wiedzc o nadkasztelana nie wierzy, przypuszczajc, ciganiu Bartosza Lecz silny, eby si odway go zaczepi. widwa me jest aj, e i do rano w niedziel ,, Reminiscere", a byo to 15-go lutego, podjazdy e nieprzyjaciele Domarata, wróciwszy na stanowiska, doniosy, prawie poowa wojdnia brzaskiem spiesz. Tak wic z walki do nawet pospiechu powodu ska Domaratowego nie zdoawszy z , 9t woy, zbroi a wic bezbronna, z czci uzbrojonych blizko swych nocnych stanowisk nieprzyjacioom czoo stawia. Starszy si ^ obu stron zacicie walczono, lecz Pomorzanie Sasi bezbronni wkrótce po starciu tyy podajc uciekli. Tych kasztelan nakielski ze swymi ludmi poza Wronki, wicej ni dwie mile cigajc, bardzo wielu z nich pojma. Daleko rozsdniej jednak byby postpi, gdyby by pozosta na polu walki razem z Bartoszem jako zwycizca. Lecz Bóg mu tego zaszczytu odmówi, bez wtpienia z powodu najazdów grabiey, których dopuszcza si w dobrach kocielnych, owszem tego dnia sromotnie nim zachwia, aby jego nadcie pych wyej nie uroso. Inni za ze szlachty bijc samego Domarata jego ludzi po polach bezadnie rozprószonych, bardzo wielu z nich pojmali, a zabrawszy im kobro, kilka stosów na ksztat gór z samej nagromadzonej nie broni wystawili. Jeszcze jednak Wierzbita ze Smogulca ze 100 kopijnikami 500 piechoty do walki nie stan, gdy koo Obrzycka nad Wart noc przepdzi, nie przeczuwajc wyniku walki. i a i i i i i W bitwie pewien szlachetny modzieniec, nazwiskiem Trojan, tej Tomisawa z Golaczy, byego sdziego kaliskiego, odznaczajcy si dziwnie wszystkimi darami cnót, miertelnie raniony upad na trzeci dzie, w uroczysto w. Macieja apostoa w Poznaniu dug naturze spaci. Take Grzymko z Czenina zacny dobry wielu innych ze szlachty plebejuszów, na nieszczcie kraju, zostao zabitych. syn m i i i 70. i Druga bitwa tego samego 5nia stoczona. za wie dosza do Wierzbity jego ludzi, natychmiast zwinwszy obóz swego wojska, pospieszy na pole walki, a przybywszy na miejsce, tych których tam znalaz, pojma i nietylko konie bro im odebra, lecz take bro konie ludzi Domaratowych, przez szlacht poprzednio zabrane, zagarn na placu bitwy jako zwycizca z honorem pozosta. Nadcign do niego Domarat brat jego Mroczko, poprzednio pojmani z broni wyzuci z innymi ludmi tak pojmanymi, jako te z tymi, którzy rozprószyli si po polach, a uradowani zwycistwem, siy odwanie zbierajc, oczekiwali na placu bitwy nieprzyjació, którzy Sasów cigali. A aczkolwiek kasztelanowi nakielskiemu jego wojownikom z pocigu za nieprzyjacielem wracajcym doniesiono. Skoro i o bitwie i i i i i i 92 e Wierzbita z Domaratem czekaj na polu bitwy, on jednak zblia si do nich w tem przekonaniu, e potg Domarata cakowicie przeama. Lecz kiedy zbliywszy si ich wojsko zoba- czy poczu, e jest zupenie nierówny si przeraony zamany na sercu, wola szuka ocalenia w ucieczce nawet bezadnej, tej ucieczce wielu ze ni stawi czoo na sposób wojenny. i i , W Wierzbity zabio, a take pojmao. Domarata Wreszcie Sdziwoj, kasztelan nakielski uciek z niewieloma ludmi do pewnej warowni Dzierzki Grocholi, kasztelana santockiego, która nazywa si Ostroróg, majc zamiar nieprzyjacioom tam posiadoci, czyli wsi nalecej do tej warowni stawi opór. z bogatszych, którzy do zostao pojmanych wielu ze szlachty w niwarowni nie mogli si dosta, aczkolwiek byli bezbronni czem nieprzyjacioom si nie sprzeciwili. Pozosta tedy Domarat z wojskiem w Ostrorogu przez reszt dnia tego, z Wierzbit zdobywajc warowni do której Swidwa ze swymi ludmi sronoc do rana. Skoro za namotnie uciek, potem przez sta ranek dnia nastpnego jeszcze prawie przez cay dzie do warowni szturmowali, lecz nie mogc jej zdoby tak prdko lkajc si nadejcia szlachty, o której sdzili, e si znajduje w Poznaniu, nastpnej nocy odeszli do miasta Obornik, przynoszc radoci tryumfy zwycistwa. Z tego miasta wojsko z weselem do 8-go marca wykoDomarata od wtorku dnia 17-go lutego nieprzyjacielski, poary na sposób grabiee nywao upiestwa, ziemi midzy Poznaniem, Bukiem, Wronkami pustoszc rzek Wart. Podobnie inni adherenci Jegomoci Domarata z zamków warowni wyej wymienionych przyczynili si niepomiernie do spustoszenia caej ziemi wielkopolskiej, usiujc j cakowicie zniszstarciu czy przez upiestwa, których si czsto dopuszczali. za powyej opisanem oba wojska uyway jednakowego okrzyku wojennego, albowiem szlachta wznosia okrzyk w imieniu Maryi, córki króla Ludwika nieboszczyka a ony margrabiego brandeburskiego, Domarat za jego wojsko równie imienia tej pani wzywali.- Có wic przyczyn byo tej walki, kiedy wszyscy jedn paadna inna, jeli ni czcili w jej imieniu walczyli? Zdaje si, si ma prawd powiedzie, jak tylko zawzito walczcych ju dawniej poczta, zapamitao w nienawici zazdroci do krwawych szlachty nie chciaa mie Domarata sporów wiodca. Wprawdzie Domarat z nieza starost a to dlatego, poniewa utrzymywali, szlachty wojsko i W i i i , a ca i i a i ca i i W , i e i i i cz e 93 nawici udaremni wybór Dobrogosta na arcybiskupa gnienieczem powyej mówiono, to dlatego powodu jeszcze wicej, ni z przyczyny krzywd, które mia czsto szlacicie wyskiego, o rzdza, i nie chcieli mie go ambicy ich powodów ziemia starost, ale on przez e ustpi zdaje si dla tych niepowetowanemu spustoszeniu ulega. woli nie chcia i 71. Zjazb szlachty w Sieraózu bnia pitego przeb niebziel „Laetare". Tymczasem, mianowicie 26-go w królestwa polskiego odbyli wgierska, wdowa po królu Ludwiku, wraz^ Mikoaja, biskupa wesprymskiego niektórych Elbieta, królowa Mary wysay Wgrów, razem stali i posami Polaków, którzy do z z oznajmieniem o rozruchach pieczestwem lutego wymienieni przedniejsi Sieradzu generaln narad, na któr. dla Polski czej z byy poczone prob z i , aby do nich z ina- a przedewszystkiem aby mieli króla. mienieni Wgrzy w które , imieniu zem przyobiecujc czyka króla ju Na tej naradzie biskup obywateli Polski od wszelkich rzecze wiernoci zoyli, tej , niegdy Maryi Maryi e jej i zarczon gdzieindziej , , ma królowa Elbieta kuzkiemu, do nich do Polski e , zobowiza i córce królewskiej zwolnili modsz córk Leopoldowi, , wy- przy- i zupenie byli zara- niebosz- ksiciu ra- zaraz po Wielkanocy W3^prawi, aby na królow Polski koronowana, pod tym jednak warunkiem, pismem, polskiego przedtem przysig przedniejsi królestwa swem zo- mem dla umierzenia niezgody wyprawia, koniecznoci bd rusieli ogldn si za innym rodkiem, córk Mary bya wysani niej rozdwojeniu, które z niebez- i statecznie si i zobowi e , nie bd przeciwni , aby ona Wgier do swej matki dla dokoczenia Nad t spraw obywatele Polski postanowili naradzi si, a w sobot przed niedziel ,,ArDis" ustanawiajc na t sobot termin do dania odpowiedzi owym posom. zaraz po koronacyi do edukacyi wrócia. 72. Wybanie zamku kaliskiego szlachcie (terrigenis). Po wymienionej naradzie dziel ,,Laetare" — Spytek , w Sieradzu, dnia 1 wojewoda krakowski go marca , w nie Sdziwoj wo- 94 j,evtroda kaliski, Mikoaj zawichoski Bogoryi kasztelan z i Krze- pismem królowej, wzywa- saw jcem zaog zamkow która w zamku kaliskim przez szlacht bya oblegana, aby zamek tym Ichmociom w imieniu królowej wydaa. Podobnie do wszystkich zamków miast Wielkopolski ich towarzysze chcieli wej, ale ich wymienieni wojewodowie szczekocki, przybyli do Kalisza z , i i szlachta do tego nie nieporozumie, które nie zamku dopucia. Wreszcie po powstay, zgodziy si kaliskiego, miasta i usuniciu pewnych obie strony na odda- ziemi Janowi, kasztelanowi kali- skiemu. Wymienieni wojewodowie pojechali spiesznie do Wgier do królowej, wyprawili za Mikoaja, kasztelana Zawichoskiego Krzesawa do Poznania dla zawarcia pokoju midzy starost Domaratem a szlacht. Ci w niedziel „Judica", dnia 8 go m.iewe sica rzeczonego w Starczynowie, wsi kapituy poznaskiej i i s przedzielone rzek, doprowadzili do w. Jana Chrzciciela pod takimi wado zawarcia pokoju Domarat Jegomo zatrzyma zamek poznaski, bez runkami, miasta, reszt zamków królewskich, miast municypiów. Nieche wsi Radzyniu, które wioski to a e i i wic si raduje nieszczsna ze starostwa usun, szkod sprowadzia. nienawi, pragnc Domarata mii z wasn która spustoszenie ziemi na sposób nic I dziwnego, e sami wpadli do side, które na innych zastawili. 73. Pogrom mibzy Grobziskiem Tymczasem we a Keblowem. czwartek, dnia 6 go miesica wymienionego Paczkowa, którym czsto wspominany zarzdu by powierzy, Domarat zamek Keblów dla utrzymania napadli porozumiawszy si z zaog zamkow z Dzbanszyna iDracia A i M, dziedzice i , na niektóre wsi koo Grodziska w celu grabiey. Kiedy po ograbieniu tych wsi do domu wracali, mieszkacy Grodziska z ssiednimi kmieciami, gonic za nimi, zmusili nieprzyjació do ucieczki wszelk zdobycz zagrabion im odebrali. Z wydarcia tej i zdobyczy niezadowoleni, gonili za nieprzyjaciómi, chcc gromi. Lecz nieprzyjaciele widzc e' z nimi le, szybko , ich po- goców zamków wysali, z daniem pomocy od zaóg zamkowych. Zbrojni z zamków prdko im z pomoc pospieszyli. do wymienionych Kiedy ludzie grodziscy ich przybycie spostrzegli, wnet zwrócili 95 si do za gonic ucieczki, nieprzyjaciele cych niemiosiernie powalili mijajc pojmanych czasie z ran e ich wielu z uciekaj- ich, wicej ni 160 zranionych, z których bardzo wielu i zabili, w po- krótkim ycie zakoczyo. Zbobycie zamku Drohiczyna. 74. w tak, tym samym take czasie ksita litewscy, nadcignw- szy z wielkiem wojskiem, obiegli gród Drohiczyn, który niedawno przedtem ksita mazowieccy byli zajli. Ten zamek dziery wtedy niejaki Szaszin, marszaek ksicia mazowieckiego, który w zamku jest mao ludzi, nadcign z 30 kopijniwiedzc, kilkoma kusznikami, a pdem przez rodek obozu litewkami skiego przebieaWszy, dosta si do samego zamku, ludzie za jego zamkowi, poznawszy go spiesznie mu bram otworzyli, uatwiajc wejcie. Kiedy przez kilka dni mnie wytrwa przy obronie zamku, niektórzy Rusini w zamku przebywajcy, podoywszy ogie, warowni podpalili, a zeskoczywszy z murów do wojska litewskiego zbiegli. Marszaek za z niewidoma ludmi z zamku wyszedszy, tak dugo z nieprzyjaciómi walczy, si wszyscy dostali do niewoli ksicia litewskiego, reszta za po wikszej e i a czci od ognia i 75. miecza marnie zgina. Naraba szlachty z nadejciem w Sieradzu. marca zjechali si przedniejsi królestwa w Sieradzu, w celu narady nad owiadna czeniem królowej wgierskiej jak to wyej wspomniano, „Albis", niedzieli dnia 23-go i , odwrót celem udzielenia jej z przedniejszych królestwa odpowiedzi. Na spodziewao si, naradzie wielu Ziemowit, ksi tej e mazowiecki, jak sobie tego yczyli, zostanie na polski tron po- Jegomo Bodzanta, arcybiskup gnienieski, sieradzkim w obecnoci mnóstwa szlachty gosem do- woany. Lecz kiedy w kociele nonym zapyta, czy sobie królem, a wielu obecnych i prosimy, aby przez by koronowany" — Was ycz mie swoim Chcemy, chcemy moci arcybiskupie na króla polskiego ksicia Ziemowita krzyczc zawoao nagle pewien szlachcic. kasztelan wojnicki, syn : „ Jako z Tenczyna, byego wojewody krakowskiego, Andrzeja 96 nastao milczenie, rzek: „O szlachetni bracia! nie przystoi wam tak prdko przystpowa do wyboru ksicia, winnimy bowiem dotrzyma przyrzeczenia wiernoci uczynionego Jadwidze, córce Ludwika, króla wgierskiego. Przeto jeeli do najbliszych Zielonych wit zostanie przysana bdzie chciaa swym królowa nami ze pozosta jako pani, oczekujz jej przybycia, jeeli za nie, to wtedy ogldniemy si za innym ksiciem, jak to byo gdzieindziej midzy królem Ludwikiem nieboszczykiem a nami umówione, pewn ugod pismem potwierdzone". Sowa jego prawie wszyscy zgodnie pochwalili, a daz Tenczyna, kiedy i mem i my i jc stanowcz odpowied posom wgierskim wesprymskiemu powi owiadczenie: e i jeeli N Jejmo nadchodzce Zielone córki Jadwigi na , , , wita Krakowa, aby panowaa bdzie, wtedy postanawiaj, nie przywiezie do y dopóki w e bd wiza zwolnieni. ziemi rusk z ycz mianowicie bisku- , doczyli nastpujce królowa wgierska swej modszej rycerzowi za sobie królestwem polskiem i , nie od eby eby wieluskie, tudzie zamki i m lesawiec, Krzepice, które jej i albo , miasta zobo- wszelkich królowa poczya koronie królestwa zwrócia, przywracajc do dawnego stanu ksistwa kujawskie przysze królestwie polskiem, : : dobrzyskie, Bo- Ostrzeszów, Kobucko, Czstochow, Olsztyn Bobolice, by odczy odda dostojnemu ksiciu i Ludwik i Jegomoci Wadysawowi opolskiemu, który wtedy w tym zjedzie bra udzia nie chcia si zgodzi na wybór Ziemowita, ksicia mazowieckiego, chocia mia jego rodzon siostr za on. Owiadi czyli pi za e w , przeciwnym razie po naleytej rozwadze przystugod z kimkolwiek do wyboru króla, nie zwracajc uwagi na zawart temu przeciwn. i Zjaz5 szlachty 76. w Sczu. Dnia 10 go maja, tego roku, na Zielone wita, przedniejsi si do Scza, oczekujc przybycia królowej córki teje Jadwigi, jak to przyobiecaa przez posów, królestwa polskiego zjechali i o których mówiono. Przyby do ju czsto wspominany, si ich czyli, w nich Sdziwoj, wojewoda e sama królowa z i pro- uda si ra- powodu wylewów wód nie imieniu królowej, ab}^ do niej do Koszyc, utrzymujc, kaliski z niektórymi rycerzami królewskimi 97 moe do Krakowa przyby, dokd mia^a by przez szlacht odprowadzon. Jeliby za probie jej zado uczyni nie chcieli, to ona z córk, wystawiajc si na niebezpieczestwa, musiaaby do Krakowa wyruszy, chocia niechtnie. Przedniejsi ze szlachty w przekonaniu, e zostan przez królow suto obdarzeni, przepropewn umow otrzymawwadziwszy przedtem naleyt ugod i , szy zapewnienie bezpiecznego przejazdu i powrotu, pojechali Koszyc, gdzie ujci darami wprawdzie skromnymi, ale za now umow kiemi obietnicami, zawarli z królow, do to wiel- mianowicie tak, e Jadwiga, któr wtedy królow ogosili, ma by na dniu zbliajcego si w. Marcina na królow polsk ju bez dalszej zwoki stanowczo koronowan. Gdyby ta po koronacyi bez potomstwa zesza ze wiata wtedy siostra jej Marya, ona margra, biego, o w którym poprzednio mówiem, ma po niej obj tron odwrotnie Jadwiga, gdyby siostra na Wgrzech Marya, królowa bez potomstwa zesza ze wiata, wtedy ona Polsce obj byy i i królestwo wgierskie. Chcieli dopókiby zjednoczone, w obie w pierwszem a drugi : Wincenty z z Szubina kaliski, Spytek z Dobiesaw z Kurozwk dwa królestwa wymienione Jejmocie nie przeciw woli obywatelstwa polskiego wojewodowie te panie, wyday, z którychby jeden umow drugiem królestwie panowa. synów na wiat albo jedna z nich, za, eby jej ma T bez jego i wiedzy zawarli Kpy, wojewoda poznaski, Sdziwoj Charzowa krakowski, kasztelanowie: Jako z Tarnowa sandomieri krakowski. Domarat poznaski, razem z innymi towarzyszami, stwierpieczciami swemi a nie zwaajc zupenie dzajc to pismem na sprzeciwianie si reszty szlachty wtedy tam obecnej. Ile za ski i i ta umowa szkody rzya, pokae si 77. , i spustoszenia królestwu polskiemu przyspo- poniej. Ziemowit, ksi mazowiecki i Bobzanta arcybiskup gnienieski. Tego samego czasu, dnia 7-go maja, roku wymienionego, w wili w. Stanisawa przyby do Krakowa Jegomo Bodzanta, arcypasterz gnienieski majc w orszaku swym Ziemowita, ksiwycia mazowieckiego, którego obecno jednak lud mazurski mieniany Bartosz zdradzili. A poniewa wspomniany arcybiskup. i Kronika Janka. ^ ^8 w zjedzie sandeckim, 500 kopijników ksicych, przeto obywatele krakowscy, obsadziwszy bramy, nie pozwolili mu wej do miasta. Ci wic przez dwie nocy pozostali w gocinie w dworze u proboszcza od w. Floryana, który to dworzec arcybiskup, bdc tu proboszczem dosy okazale by wystawi. Lecz niektórzy ze szlachty mieszczanie krakowscy, dowiedziawszy si Ziemowit kryje si w kwaterze arcybiskupa, oznajmili przez posaców aroddziaowi zbrojnych, aby spiesznie z miasta ustcybiskupowi musieli z nimi si rozprawi, cokolwiekby chcieli pili, inaczej przedsiwzi. Tak wic w nocy Zielonych wit cay ów odwsiadszy na konie, czuwa dzia zbrojny, chwyciwszy za brofi arcybipzed drzwiami dworu rzeczonego, aby przeciw ksiciu skupowi nie przedsiwzito jakiego napadu. Skoro za nasta ranek ruszyli do miasta Proszowic, a potem do Korczyna, gdzie który osobicie powinien by bra udzia sob okoo przyprowadzi ze i , e ksi i bd i i okoo dwóch 78. tygodni zabawili. Dlaczego ksi Ziemowit ukry si przybywszy bo Krakowa. 2a przybycia do Krakowa ukrycia si wymiebya taka, i rozwaywszy, e niektórzy ze szlachty, niejako przedniejsi nie chc odstpi od córki króla Ludwika chc j mie swoj królow, o ile im ugoda dochowan zosta- Przyczyna nionego ksicia i i zamierzy za porad niektórych ze szlachty jemu sprzyJejmociank pann Jadwig, córk królewsk gwajajcych, wieli do Krakowa na koronacy zatem porwa, kiedy j raz kaza siebie na króla a j na królow Polski koronowa. Lecz nie, przeto ow bd plan jego aczkolwiek tajemny, i nie tylko midzy bliszymi, take midzy dalszymi zosta rozgoszony. Czy za z ale powodu tych zasadzek ksicia, czy te z innej przyczyny koronacya tej Jejmocianki panny jak to wyej wspomniano, zostaa odoona, to jest niepewne. 79. Ziemia kujawska wybana przez zbrab. Kiedy i ksi koronacyi córki Ziemowit dowiedzia si o odoeniu przybycia królewskiej, poniewa Scibor (Moszcziconis .'') 99 rycerz przez wany i wysa królow wgiersk starost kujawskim zosta miano- ju jecha do Wgier dla objcia naprzód do Kujaw rycerza rzeczonego starostwa, Dobiesawa kruszwickiego, razem z Abraiamem Soch kasztelana Kocioa, z wojewod pockim w celu zajcia grodu brzeskiego przy pomocy Krzesawa, syna Piotra Malochy, starosty kujawskiego, najniegodziwszego zdrajcy owej ziemi, który ju do wymienionego ksicia -by przysta, nie pamitajc o dobrodziejstwach od królów nieyjcych otrzyma- swym honorze przyobieca zamek brzeski jemu wyda. Tak wic wymieniony Krzesaw zosta wpuszczony do zamku nych i o i przez Dzierzk, bratanka Jegomoci Jarosawa, byego arcybiskupa gnienieskiego, zicia Piotra Malochy, który by wówczas rzdc zamku a stao si to w pitek dnia 22-go maja, nazajutrz po Boem Ciele, poczem Kowale, miasto z warowni wojewody Abra- — hama zaj. 80. w ]ak cibor wszeb óo miasta Brzecia. przybywszy z Wgier dnia zjechawszy si z niektórymi ze 26-go wymienionego miesica szlachty niechccymi przysta do ksicia mazowieckiego, wszed do miasta Brzecia, a mieszczanie, którzy ksicia, jak pioruna si lkali, z radoci go przyjli. Pozosta za w miecie Jegomo cibor kilka dni, dopóki wojsko ksicia z wojewod Abrahamem pod samem miastem nie stano, a z tym wojewod porozumiawszy si z miasta ustpi. Po jego ustpieniu Piostr Malocha, starosta kujawski zdrajca, przez zamek do miasta Brzecia z Mazurami wkroczywszy, przedniejszych obywateli uwizi niegodziwie mienia ich pozbawi. t3'm samym czasie cibor, i i i 81. Zamek kruszwicki zajty przez zórab. miasto Brze tak podstPo kilku dniach, kiedy zamek pnie zostay zajte, wspomniany wojewoda Abraham z wojskiem ksicem otoczy zamek kruszwicki, a to w sposób zdradziecki. Albowiem w cigu poprzednich dni czterdziestu Dobiesaw, kaze szlacht zdobywa sztelan kruszwicki, o którym si mówio szlacht a zdrajc umowa midzy taka zostaa ów zamek, a zawarta i , 100 e wzmiankowanym starost, Pietraszem, miaJa szlachta zaj zamek kruszwicki imieniem córki królewskiej, a potem oddaa go w zarzd Wojtkowi, synowi wymienionego kasztelana kruszwikasztelanowi brzeskiemu ckiego, i Jackowi Kuligowi z Przywie- czerzyna, przykazujc, aby si nie wayli wydawa ten zamek komu innemu, jak tylko Domaratowi, królowej Jejmoci, albo jej córce, lub szlachcie. Przyobieca za Wojtko, kasztelan brzeski, ciborowi Jegomoci, rycerzowi, z polecenia szczególnego samej zamek kruszwicki bez adnej zwoki wyda, podczas gdy sam kasztelan jeszcze na zjedzie w Koszycach bawi. Lecz zanim wspomniany kasztelan do Kujaw powróci, zamek zosta przez Mazurów oblony, jak to wyej wspomniano. Zabawi si bowiem pan kasztelan w podróy duej, ni by powinien, aby go o zdrad co do tego zamku nie posdzano. Lecz na nieszczcie le ukry podstp niegodnej zdrady, bo j wyzaraz potem nastpujce wyjawiy. Ojciec padki poprzedzajce bowiem jego brat przyrodni Krzesaw, czsto ju wymieniany^ z niektórymi ze szlachty nakazali Jackowi Kuligowi aby zamek kruszwicki ksiciu mazowieckiemu wyda, sami za trzymajc zawsze stron ksicia w Brzeciu pozostali. Tak wic ksi mazowiecki ziemi kujawsk, na wielki wstyd Kujawian, który ta wstyd nawet dla potomków na przyszo pozostanie, bez adnej bitwy bez oporu opanowa. królowej Jejmoci i i , i 82. Zjazó ksicia Ziemowita, arcybiskupa ze szlachty Wreszcie wymieniony szyna, podstolego kaliskiego w ksi i i niektórych Sieradzu. kaza przez P . . przez . . Lasot ze ca szlacht Stawi- królestwa zwoa do Sieradza na dzie w. Wita, 16-go czerwca na narad przyobiecujc wielkie aski tym, którzy przybd zgodz si na to, eby obj rzdy w królestwie polskiem tj^m za^ którzyby nie przybyli nie zgodzili si na jego wybór groc poarami powaniejstraszliwem spustoszeniem. Lecz wiksza sza obywatelstwa, nie zwracajc zupenie uwagi na te zapowiedzi, pogardzia braniem udziau w tym zjedzie, nie chcc go mie na aden sposób za króla, tylko arcybiskup Jegomo niektórzy z modszych, zgromadziwszy si w kociele Braci Kazno* polskiego i , , i i , i cz i 101 obwoujc podnieli ksicia do góry, dziejskiej, go królem, i gdyby byby wtedy ukoronowany niektórzy z nich nie byli odradzili, to na króla polskiego przez arcybiskupa Bodzant cibora pockiego i Mikoaja z Zakonu Kaznodziejskiego, biskupa kujawskiego. , Oblenie 83. miasta Kalisza przez ksicia mazowieckiego. Dnia 19-go, miesica obiegli miasto Kalisz i roku wymienionego i po kilku dniach zdobyli mnego poza miastem na wale, ku Koninowi, mimo wateli, którzy nie ksicia, ksi mogc ksi Bartosz i bastyon stojcy , oporu oby- sprosta, dostali si wreszcie w niewol modzieca w walce. Konrad za, lzki, pan Olenicy, majc ze sob 300 kopijników, przystraciwszy jednego by na pomoc ksiciu mazowieckiemu obra sobie stanowisko pod miastem z drugiej strony. Jemu Bartosz ju by obieca zamek Odolanów pod pewnym warunkiem. i , Obrabowanie miasta królewskiego Gembicy. 84. Tymczasem Grz3'm.aa z Holesznicy kasztelan kostrzyski, ze wieradowa kasztelan kamieski Wierzbita ze Smogulca, zebrawszy si w zamku nakielskim, wyruszyli ku Zneynie, do wsi Brzyskorzystewa nalecej do klasztoru trzemeszneskiego, dnia 2 I-go tego miesica, a obrawszy sobie tam stanoWojtko i , wisko wysali do daniem aby im inaczej za spal ich zdobywa bd. Utrzymywali za wo- obywateli zneyneskich posiadoci bec nich, wyda i e samo miasto arcybiskup obieca to miasto ksicy dali mieszkacom miasta krzywd e tego i inne zamki kocielne napady Zneyn wydano, eby v\ic, aby im obywatele utrzymywali, , móg urzdza ksiciu mazowieckiemu, aby std na królestwo, z wadz, miasto poddali, oddajc si pod ich nie uczyni ludzie W3Tzdzali. Lecz kiedy nie mog nie zapytaw- szy si pierwej arcybiskupa, prz3Tzekli sami mieszczanom zawieszenie broni a do dnia pitego, wojsko, na drugidzie rano ksi dziery miasta i wyprowadziwszy owej nocy a Gembic , miasto królewskie, które mazowiecki, doszcztnie wszelakie upy do Naka zupili. Zdobycz uradowani uwieli. ju z tego 102 Zbobycie zamku kamieskiego. 85. Dnia 25 go czerwca Bdzimir z Radzicz z oddziaem wojska wezwawszy Mikoaja Sampolborgeskiego Jaka Czadliskiego z Waldowa Mikoaja z Zabdna, kadego z hufcem zbrojnyci, przyby do Kamienia. Obywatele co zacniejsi faszy- nakielskiego , , i , wej wie obaamuceni, pozwolili im e w do miasta, tem przekona- Jegomo zosta przez królow z arcybiskupstwa swego cakiem wypdzony, jak o tem przez owego Bdzimira innych, aczkolwiek kamliwie, zostali powiadomieni. niu , arcybiskup i Wszedszy a tak do miasta do soboty zamiek zdobywali. silnie powodu braku rodków obronnych owemu Bdzimirowi wydaa zamek pod pewnym warunkiem ocalajc swoje ywoty ruchomoci swoje. Wreszcie zaoga z , i 86. Ugoba mi()zY arcybiskupem Wierzbit. a Grzyma i Jegomo Bodzanta w niedziel, 28-go Grzyma Wierzbit T^^mczasem arcybiskup, przyjecha spie- , sznie do Zneyny, miawszy si z nalece si do ckiej, kocielnych Kurowa szywszy w tym roku, ma ziemi Spustoszenie miasta Kwieciszowa. Tego samego czasu, z stou 45 pauaby tylko dóbr wszystkie dziesiciny z jego a porozuich bronili. 87. cha i i grzywnami, przeznaczy im miesica, zaspokoiwszy tego ze w w. dzie Kwieciszów z Kruszwicy, miasto kowicie ograbi z koni , trzód , byda i MiwyruGorzeszów ca- Kiliana, 8-go swym synem Michaem i i lipca, wspólnikami wie wszelakich rzeczy, a nie pozostawiajc ubogim zupenie nic wszystko zagrabi do Kruszwicy uprowadzi. Potem Sawecz, chory mazowiecki prefekt zamku Kruszna podobnie zupili Zotowp Ostrowite, wsi kapituy gnienieskiej, za Abraham, wojewoda pocki, bdcy wtedy starost kruszwickim jednego dnia podobnie obrabowa wsi kapituy gnienieskiej mianowicie: Parlino Wielkie, Parlino Mae^ Berlino, Niestromio Belki upy do Kruszwicy uprowadzi. i , i i i i 103 88. Domarat, kasztelan poznaski po()stpnie zajmuje Zneyn. Dnia 10-go lipca Domarat, kasztelan poznaski, powróciwszy z Wgier przyby do Zneyny, do arcybiskupa Bodzanty, ze swym teciem Albertem, wojewod kujawskim, z Grzyma, Wierz- W tego nastatecznie owiadczy, e przód w tajemnicy, a potem otwarcie arcybiskup Jegomo zosta na prawd oskarony przed królow wgiersk jej ziciem, margrabi brandeburskim, jakoby ksiciu bit i poplecznikami. licznymi innymi obecnoci i i miasto Zneyn zamazowieckiemu wszystkie zamki kocielne e obieca samego ksicia na króla koronomierza otworzy i i wa — e powodu królowa wach atwowierni, do papiea posów i z tego i w margrabia, takich spra- skarg przeciw niemu wysali z prob, aby go jako zdrajc królestwa z powodu zbrojako przekonanego o krzywoprzysistwo, dni o obraz majestatu oburzenie króz arcybiskupstwa usun. Aby za to doniesienie uagodzi, prosi, aby mu wyda lowej acniej dao si oddali Zneyn na imi królowej jej córki, w przeciwnym razie samego jego dobra, a zwaszcza obwód zneyneski miasto arcybiskupa si dostanie. A chocia arcybiskup pod przysig utrzymywa, e adnych obietnic wspomnianemu ksiciu nigdy nie robi, jednak Domarat nie chcia zrzec si Zneyny. Wtedy mu arcybiskup poze i i i i i i wiedzia : „Panie Domaracie ! bie podejrzenie oddali, tobie z tego jeeli powodu, aby od przez twych Zneyn wydam sie- nie- , za nie uczyni twymi ludmi go zniszczysz. Std przyjació obwód ten zostanie spustoszony, jeeli tego, czego dasz, ty sam z e raczej z twej przyczyny tego rodzaju spustoszewidz musi nastpi, anieli z powodu podejrzenia na mnie rzuco do dnia nastpnego, ponego. Wreszcie rozwaywszy rzecz stanowi z niektórymi z kapituy przeznaczy na prokuratora jasno , nie a zneyneskiego podejrzenia, e Grzyma, kostrzyskiego, by kasztelana lud zbrojny ksicia mazowieckiego chce do wpuci. Kie.dy rano oznajmi, Grzymaa odmówi unikn Zneyny Grzymale to sam arcybiskup przyjcia w zarzd miasta, bez udziau Domaratowi i Wierzbity ze Smogulca, tak wic obydwom zarzd Zneyny obnie maj adnych wodu zosta powierzony, pod tym warunkiem, najazdów przeciw nikomu urzdza, a tylko zodziei wedle monoci odstrasza, aby jakie szkody uszczerbki dla kocioa nie i e i 104 powstay przez odwzajemnianie si za najazdy. Lecz w jakim zamiarze pragnli posi Zneyn, to wypadki nastpujce wyjani. ksicia 89. Zjazb i w arcybiskupa z Krakowianami Krakowie. Wreszcie przedniejsi panowie ziemi krakowskiej sandomierwidzc, wojsko Ziemowita, ksicia mazowieckiego Koni skiej rada e lzkiego z rozmaitych , i koo Kalisza stojce zakmów , a take inne oddziay zbrojne królestwo polskie ustawicznemi grabieami doznajc adnego odporu, wysali pismo do ksicia do arcybiskupa Bodzanty, proszc ich, by przyjwszy listy elazne zakadników przybyli do Krakowa nazajutrz po w. Jakóbie, w celu naradzenia si z nimi nad pooeniem królestwa utrzymaniem pokoju. Na ten zjazd uda si dnia 20. lipca arcybiskup ze Zneyny zostawiwszy tam Grzyma. Zjechawszy si zawarli tam midzy sob pokój do nadchodzcego w. Michaa, stwierdzajc go wzajemnem porczeniem pismem. Zanim jednak ksi przykaza wojsku swemu dnia 14-go sierpnia odstpi od oblenia Kalisza, okoo 12.000 Wgrów, opatrzon^/ch w bro uki ze znanym margrabi Zygmuntem w granice krakowskie wkroczywszy stano obozem w Starym Sczu, z wielkiem' uciemieniem tamtejszych mieszkaców a stao si to dnia 10 go sierpnia. Lecz ksi Ziemowit nie wiedzc o ich przybj^ciu, w trzy dni potem w dzie Wniebowzicia N. Maryi Panny wojsko swe z pod Kalisza usun. Po przybyciu Wgrów powsta midzy Krakowianami a Sandomierzanami dosy powany spór, gdy niektórzy utrzymywali, e naley zachowa pokój zgod z ksiciem zawart inni za przeciwnie twierdzili e ksi pokój zerwa. Pozosta bowiem Bartosz z wojskiem ksicem przy obleniu wspomnianego miasta duej ni 8 dni, wbrew nakazowi ksicemu, ocigajc si z uznaniem pokoju w czasie tym pustoszc znacznie kraj, dopóki ksi nie przyby nie usun go.. Zarzucano przeto ksiciu, e on pokoju nie zachowa, szczególnie za dlatego, e z zampustosz, nie mazowieckiego i i i a , i i — i , , i i ków Kruszwicy, Brzecia, Przedecza z innych dobra kocioa gnienieskiego wadysawskiego innych obywateli w przecigu i i kilku dni przez ludzi i ksicych strasznie zosta}^ zupione. 105 90. mier w waóysawskiego. Zbyluta, biskupa czcigodny ojciec Zbylut, pitek dnia ostatniego lipca z rodu Paluków (Palucensis), biskup wadysawski, cierpic}^ ju od kilku lat, chocia nie tak dotkliwie, na parali rki nogi z lewej strony ciaa, w zamku sw3'm Raciu, bogo w Panu zasn. Ten biskup dobra kocioa swego budowlami okazaemi dziwnie zotych, ozdobi; kosztownoci take w naczyniaci srebrnych tak do ozdoby kocioa, jako te stou biskupiego suce przypienidze dosy obficie bory do suby Boej nalece, ksigi w porównaniu do swych poprzedników, do rk swej kapituy starannie przekaza. Take zamek w Starym Wadysawowie, domy dwory w Sobkowie w Górze pod Gdaskiem z cegie palonych , , i i i i i i w Raciu, przebudowawszy otacza lecz zaskoczony mierci, niedokoczony pozostawi. Po jego mierci krewni z jego rodu wiele szkód kocioowi wyrzdzili. Ten ponad wszystkich biskupów na wszelkich zjazdach biskupów ksit wieckich wystpowa wspaniale bogato, tak co do suby, jako te okazaoci, zastosowujc miar wydatków odpowiednio do godnoci stanu. Dusza jego niech odpoczywa w pokoju z nowego wybudowa, zamek te tam dom, zacz murem i i I 91. We rod, Zóobywanie warowni Lossowa. dnia przedostatniego kasztelan poznaski, z Andrzejem ze lipca Jegomo Domarat, wieradowa, kasztelanem kamieskim Grzyma z Olenicy kasztelanem kostrzyskim, z Wierzbit ze Smogulca innymi wspólnikami, zebrawszy ludzi z obwodu nakielskiego zneyneskiego, obiegli warownie Lossow (Loszow-Lelow ? ?) wieo zabudowan umocnion przez Arnolda z Waldowa, gdzie przez om dni zabawiwszy, nic nie sprawili, lecz zabierajc ze sob ciao Janka syna Przecawa z Margonina byego sdziego poznaskiego, zabitego tame pod warowni, strza do Naka z aoci powrócili zupiwszy doszcztnie spaliwszy miasteczko Marka z Pamperzyna które nazywa si Wan, i i i , , , i , , szowa (Warczowa?). 106 92. Wybór Trojana Garnka (óe Garnek) na biskupa waóysawskiego. z w sobot, dnia 11-go tua wadysawska w zamku Raciu zebraa si kapia ciocia inny dzie na moe nastpi elekcy byli ustanowili jednak obawiajc si nacisk ze strony Ziemowita, ksicia mazowieckiego, który, jak to wspomniano, ziemi kujawsk ju by zagarn, woleli go wic uprzedzi. Po przeprowadzeniu naleytej narady, kilkakrotnie powtarzanej, zgodzili si na trzech, mianowicie na: Teodoryka, preJana pozyta wadysawskiego, Trojana prepozyta poznaskiego archidyakona gnienieskiego, wszystkich trzech kanoników wadysawskich, którzy ustpiwszy na stron v^ybrali Trojana, wspomWybór ten Jegomo Bodzanta arcybiskup nianego prepozyta. gnienieski w dzie Wniebowzicia N. Maryi Panny, w zamku Wreszcie sierpnia , , , e i swym Uniejowie, powag sw, jako metropolita potwierdzi, je- dnak wykonania aktu konsekracyi odmó\Ai. ]ak Drogosz, starosta sieradzki 93. zaj kasztelani wolborsk (Woyborz). w, pamici biskupa Zbyluta, Drogosz, starosta sieradzki z rodu Paluków, powtpiewajc, czy brat jego Mikoaj z Chrobrza, kantor wadysawski, który od chopicego wieku jego poprzedników, biskupów wadysawskich by przez Zbyluta Po mierci , i wychowywany i beneficyami kocielnemi bardzo szczodrze obda- kapitu obrany biskupem wadysawskim, kasztelani wolborsk w sposób zdradziecki opanowa. Albowiem rzony, zostanie przez niejaki Jacek Kuczkowski, powiernik tego, przybywszy do Wolborza, K zosta przez Henryka . . . . kanonika wadysawskiego i proku- ratora kasztelanii, gocinnie przyjty, a kiedy przy stole siedzieli, owego Jacka weszli do warowni dworskiej za zgod pozwoleniem owego kanonika, a wszedszy ju wyj nie chcieli. A chocia suba Henryka obywatele wolborscy tego Jacka jego ludzi z dworu warowni nawet si wyrzuci chcieli mogli sam jednak Henryk ich powstrzyma, eby owym najedcom nie odwayli si zrobi w czem przykroci. Std on sam z tego powodu moe by podejrzy wany o zdrad. Wspomniany za ludzie i i i i i , i 107 Drogosz przez tego Jacka obwodu wymusza, nka nie t3'lko podatki take daninami lecz i od mieszkaców tego rozmaitemi robociznami nakadajc na biedaków nieznone ciary. wszelakie zwierzta uprowadza z posiaTrzody take, bydo doci biskupich przeznacza na swój uytek z ponieniem swej nie zwaajc na gniew Boy na wasny honor. czci dotkliwie ich , i i i i ]ak starosta Peregryn óobra kocielne pustoszy. 94. Tymczasem rycerz Peregryn Wgliszyna, bratanek z ryana byego biskupa krakowskiego objwszy y , Flo- starostwo wielko- majc nic, z czegoby móg po pijacku do przyw^^k, kaza ogosi, eb}^ caa szlachta zgromadzia si w pewn^^ch wsiach biskupa poznaskiego, koo Miosawia pójd dalej ku Kaliszowi, eby odpdzi od oblenia polskie i , a nie , by czego e ksicia Konrada i Bartosza. Lecz kiedy niewielu si zeszo, sta- wyruszy, majc wicej ni 100 kopijników do wsi klasztoru lubiskiego, utrzymujc, chce odeprze Gogowian, którzy wtedy ziemi wschowsk pustoszyli, ale nic nie sprawiwszy powróci do Poznania tylko wsi kocielne obrabowa. rosta zupiwszy kilka wsi e i 95. ]ak ksi Konraó zaj Poniec (Ponecz). ksi Tego samego czasu Konrad przyby z niewielk si do Ponieca. Tomisaw Wyszota gubernator Ponieca, porozumiawszy si tajemnie z ksiciem, zamek mu prdko wyda, nie stawiajc adnego oporu. Z tego powodu ten Tomisaw z bratem swym przez starost wielkopolskiego zosta pojmany. , 96. Po ]ak starosta wielkopolski oózyska Poniec. kilku szoty, starosta Peregryn, upiec strasznie po nieca przyby, ludzie zacht porad Tomisawa Wyzebrawszy wojsko wyruszy na Poniec, dniach, za i drodze wsi kocielne. ksicy w Lecz zanim zamku ponieckim do Po- zostawieni, acz- kolwiek mogli si broni, jednak nie czekajc na wojsko , zamek 108 podpalili dobr min do domu z i mawszy si za powrócili. Starosta przy odbudowywaniu rzeczonego zamku , zatrzy- wszystkie Dolska nalece do biskupstwa poznaPampowo kocioa gnienieskiego w sposób skiego a Sup nieludzki spustoszy. koo prawie wsi Krobi i i , Bartosz wojsko Wielkopolan pob 97. ]ak koo Miosawia Winn Gór porazi. Dnia 2 go sierpnia znowu starosta Peregryn kaza zgroma dzi si wojsku wielkopolskiemu w Winnej Górze wsi biskupa , poznaskiego, zamierzajc odpdzi ksicia Konrada Bartosza od oblenia Kalisza, Lecz Bartosz, dowiedziawszy si o dniu zwoktóryci ania, wyruszy na niego potajemnie nie zaczepiony wszelakici tam zasta, tych pojma, zabra duo koni, broni bez adnej straty swych ludzi na dawne stanowisko przyborów i i , i i powróci, zacnie si obowiwszy. Spustoszenie Turka 98. mykowa Krystyn z Kozichgów, i Grzegorzewa. syn zmarego Mociczona ciborza, Kujawianin, Jan syn Oswalda z Po- Tego czasu take rycerz Scibor (Moszcziczonis) ze i , starosta kolneski (de Colo) wyruszywszy w kilku dniach Turek Grzegorzewo z przylegociami srodze spustoszyli, podczas gdy Jegomo Bo dzanta, arcybiskup gnienieski w swym zamku Uniejowie przebywa adnego odporu nie dawa, chocia to móg ucz^^ni. z zamku tego i i 99. Obrabowanie obwobu zneyneskiego. Kiedy Domarat bawi ze swymi ludmi przy obleniu Lo innymi posowa, Arnold z Waldowa z Paukami (Palucensibus) z inmocnikami uprowadzi niespodziewanie trzody ze Zneyny bez adnej przeszkody do Golaczy zawiód, a to nych wsi i i i e ludzie z dystryktu zneyneskiego na rozkaz Grzymay warownie Losów zdobywali. Potem hufiec zbrojny towarzyszcy dlatego, 109 ziemi Arnoldowi z nienawici ku Domaratowi rozmaite grabiee spustoszy. 100. Spalenie miasteczka nakielsk przez ekna. z Wojtkiem modszym kasztelanem kamieskim, konie pod miasteczkiem eknem urzdziwszy zasadzk Grzymaa kazali, w , sposób zodziejski ci zbrojnyci gonili, kajcych do miasta poapa. Kiedy oni wypadszy gonili, i za ich mieszczanie z gar- z zasadzki tak miasteczko mieszczan ucie- opanowawszy doszcz- tnie spalili. Zbobywanie miasta Zneyny. 101. Kiedy wojska Wgrów, Krakowian i Sandomierzan w pe- wnej czci Mazowsza po nieprzyjacielsku gospodaroway, starosta Peregryn za porad niektórych nieprzyjació arcybiskupa z Wincentym wojewod poznaskim, Dzierzk z Ostroroga, kasztelanem Sdziwojem widw kasztelanem nakielskim, Arnoldem z Waldowa z inn szlacht, zebrawszy dosy silne wojsko przyby pod Zneyn dnia 6-go wrzenia zacz j zdobywa, wsi arcybiskupie do okoa srodze pustoszc. Rano za, spaliwszy bu- santockim, i i dowle gospodarskie mieszczan po obu miasta stronach stojce, obadowani ogromn zdobycz przenocowali w Biskupicach wsi arcybiskupiej. Nazajutrz w dzie Narodzenia N. Mar^a Panny nastpnego dnia w drodze do Gniezna reszt wsi biskupich, kapi, i Grzymalitów nielitociwie ograbili. Przybywszy za do Gniezna stanli kwater w dworze arcybiskupim w domach kanoników tam niezmierne szkody wyrzdzili. tulnych i i i 102. Zbobywanie miasta Brzecia. Wspomniane wojska Wgrów, Krakowian stoszywszy ziemie mazowieckie cza, Gbina i Gostynia i srodze ogniem zniszczywszy, 25-go wrzenia obiegy miasto 11 dni ksicia ziemi kujawsk Wadysawa Sandomierzan spu- i koo Radomia, Sochaczewa, owi- Brze, a stojc strasznie zupili. Wreszcie za opolskiego i kujawskiego w koo pitek dnia niego przez porednictwem stan pokój z Zie- 110 a do najbliszej Wielkanocy mowitem ksiciem mazowieckim pod pewnymi warunkami. Po potwierdzeniu pokoju Wgrzy straciwszy niewielu ze swoich, a wyrzdziwszy niegodziwie bardzo wiele zego w królestwie polskiem, prawie nietknici do domu powrócili, unoszc ze sob wieczyste przeklestwo, ale zdobycz ogromn zbogaceni, ku wielkiemu upokorzeniu Polaków. Albowiem lka si zniewaa kocioów, do któzwaajc zupenie na Sakrament na relikwie witych. Nieche wic Ciaa Paskiego dotknici po wieczne czasy plugactwem haby ci, za któr3'ch staraniem ten niesforny lud zosta przywoany pod pozorem udawanej pomocy, o którym wiadomo e zosta sprowadzony raten bardzo dziki lud nie rych tylko móg si dosta, nie bd i , czej przez zoliw nienawi ni z potrzeby obrony. Poraka wojska Domaratowego. 103. chcc pokaza wobec margrabiego Wgrów wielk potg swego urzdu, przechodzc rzeczywicie jego siy, sprowadzi bardzo wielu Pomorzan Sasów, zwabiwszy ich obietnic odu probami. Z tych wicej ni 100 kopijników inny lud zbrojny umieci w Zneynie, miecie arcybiskupiem, aby std zieDomarat, i i i mie kujawskie i i wielkopolskie pustoszy, oczekujc, dopóki Wgrami nie wkroczy do Kujaw. Ci wic z upiestwa w rónych stronach wykonywali. grabia z mar- miasta Zneyny Wreszcie dnia pewnego, kiedy wojsko Domarata po ograbienm niektórycli wsi koo Kruszwicy do Zne\my spieszyo, tego wojska, mianowicie 45 kopijników, zboczywszy z drogi posza do Piasków, posiadoci kocioa kruszwickiego t wie wraz z ssiedniemi upiec cakiem ograbia. Kiedy za powracali ze zdobycz przecholiczne cz i i dzili koo Nowego Wadysawowa, wyej wspomniany ksi Wady- saw, wysa do nich zabraniajc, aby si nie wayli przez jego ziemi zdobyczy przeprowadza. Oni jednak nie zwaajc zupenie na jego zakaz, leczzbyt sobie ufajc, koo samego miasta na urgowisko ksiciu przeprowadzali upy, które byli zagarnli. tern oburzony kaza ich spiesznie ciga, oni za zobaczywszy ludzi ksicych, porzucili zdobycz zaczli zaraz ucieka. cigu tej ucieczki niektórzy zostali ranieni, wicej jednak zostao pojmanych. Pojmanym za w ten sposób ksi przyjwszy od nich zapewnienie uczciwoci, nazajutrz z komi broni wolno odej pozwoli. Ksi W i , i I 111 Arcybiskup oózyskuje 104. Kiedy ci smutn walk tak ze Zneyn sob oó Grzymay. czcigodny ojciec stoczyli, Bodzanta, wysuchawszy skarg od wymienionego ksicia, jako te wyprawi od Kujawian z powodu dokonanego spustoszenia wsi Wierzbity, prefektów zneyneskich, zaufanych do Grzymay Pomorzan ze Zneyny, domagajc si aby odprawiwszy Sasów , i i , Oni jednak nie zwracajc zupenie uwagi na domagania, nawet nie myleli o wydaniu miasta lub obietnice oddaleniu obcych ludzi. Wreszcie arcybiskup Jegomo odwiedziwszy margrabiego na stanowisku pod Brzeciem i uniewinniwmiasto mu zwrócili. , i uwolniwszy od faszywego oskarenia, poWierzbita z 45 kopijnikami ze Domarat Zneyny do margrabiego wyruszyli, porozumiawszy si z burmiobywatelami zneyneskimi, w sam dzie strzem, prokónsulem w. Dyonizego Towarzyszy do Zneyny niespodziewanie przyby, podczas gdy Grzymaa jego towarzysze nic o tem nie wiedzieli. Z przybycia jego Grzymaa jego przyjaciele wydawali si byc bardzo niezadowoleni. Za przybyciem swem znalaz wszystkie gospodarbydo stwa opuszczone zjedli bowiem tak zboe, jako te take adnego trzody nic zgoa nie zostawiajc. Nie posiano zboa na roli. Wreszcie kiedy naleyto Sasów zaspokoi pioni jednak dziesicioma grzywnami, przynagla ich do wyjcia ich pitego dnia po swem przybyocigali si z wyruszeniem, szy si z honorem niewa wiedzia, i e i i i i i i ; i , a ciu, aczkolwiek wbrew ich chci, zmusi ich do opuszczenia Zneyny. odejciu Zneyn z obwodem odda Jarandowi, dziekanowi gnienieskiemu. Po ich 105. w zarzd Jegomoci Pojmanie Sóziwoja z Szubina na Wgrzech. Po upywie niejakiego czasu Jegomo Sdziwoj z Szubina zabrawszy ze sob synów niektórych monowadców krakowskich sandomierskich, uda si do Wgier w celu uproszenia królowej, do Polski na koronacy wyprawia, ofiaeby Jadwig córk rujc jako zakadników wspomnianych modzieców, j po koronacyi do Wgier odwiezie. Lecz kiedy nic nie sprawiwszy chcia z Zadry do domu powróci, zosta z caym orszakiem zatrzymany i , sw e w tym celu, aby Kraków i inne grody Wgrom wyda. Wypr- 112 wia bowiem królowa Jaka z Tarnowa, kasztelana sandomierskiego, ab}- wszed do zamku krakowskiego ten zaraz Wgrom wyda. Lecz Sdziwoj o tern dowiedziawszy si wysa goca do i , Krakowa, z eby Wgrów poleceniem do Krakowian, do zamku choby nawet myleli, ze si dorzuca ognia do poaru. Wreszcie wysawszy naprzód na pewne miejsca konie, nie wpuszczali, uciek potajemnie biea. Na i w 60 mil t zdrad jednym dniu i jednej nocy prze- przywodzc sobie na pajeszcze poprzednie podstpy, narad generaln, któr postauchwalili odby j w Ranowili byli odby w Lelowie, odoyli oburzeni Polacy, mi i domsku. Zóobycie zamku trockiego na Litwie przez 106. Krzyaków. W cigu samego roku wielki mistrz krzyacki zebrawszy mnogie wojsko z ludu swego pruskiego wkroczywszy z wielk si do ziemi litewskiej, gród Troki, znaczny wysokim murem opasany, wojskiem swem potnem obsaczy. Kiedy go przez kilka tygodni przy pomocy machin oblniczych zdobywa, Litwini wewntrz bdcy, zamek owemu mistrzowi wydali. Kiedy jednak mistrz, zaopatrzywszy zamek prawie 500 ludmi z dostatecznymi tego i i domu powróci, Litwini go naprzemian obiegli zdopomocy pocisków z kusz dzia. Wreszcie wojownicy mistrza rozwaywszy, e mur przez machiny krzyackie a potem litewskie tak zosta osabiony, i oprze si nie mogc, grozi upadkiem, zamek znowu Litwinom poddali pod pewnymi naprzód uoonymi warunkami odeszli cao ze swemi ruchomociami do zapasami, do i bywali przy i i domu. 107. O morowem powietrzu, srocem si w rónych czciach wiata. Tego samego take roku w caych prawie Woszech koo morza ródziemnego, w okolicach, które zowi si maremy, na Pomorzu dolnem, w niektórych stronach ziemi sandomierskiej krai i rónych stronach Czech, lzka Wielkopolski si wielka zaraza morowa, na któr wielu kanoników atów Polaków w Rzymie poza Rzymem umaro. kowskiej i w i ya i i sro- pra- 113 Przyjcie Jana, biskupa wabysawskiego, 108. zwanego „Kropido". R. P. 1384 Jan Olith, Bolesawa, ksicia opolskiego syn zosta przeniesiony z kocioa poznaskiego, jak kocioa wadysawskiego mniano, do — i wyej wspo(moe to przez Teodoryka rozd. 92.) prepozyta elekta wadysawskiego przez kapitu jako biskup wadysawski przj^jty. Wreszcie tego samego dnia a potem na trzeci dzie zamki Wadysawów Raci Trojana i i i zostay mu oddane. 109. Naraba w Rabomsku. Wreszcie dnia czwartego po niedzieli „Invocavi" 2-go marca Bodzanta arcybiskup gnienieski, zjechaw przedniejsi z Polski i w e Radomsku, uchwalili za wspóln zgod wol, naley posa po Jadwig, córk . p. króla z prob, eby j królowa wysaa do Polski, eby panowaa, w przeciwnym za razie, gdyby si ocigaa z przybyciem, to przystpi do elekcyi, zape wniajc si wzajemnie aden z nich nastpnie zastrzegajc, szy si i e i pod utrat czci e jej lowej, po 110. Jak do Za nie pojedzie, córk ju nigdy wicej nie owiadczajc zacht wszeb bo niektórych Polaków kró- poszl. eby powstrzymano margrabiego Zygmunta, nie wia Wgier Polski. królowa wgierska wypra- margrabiego Zygmunta, zicia swego do Polski, dla sprawo- rzdów si o tern KrakoScza, chcc mu zabroni wstpu a wyprawiwszy do niego posów, prosili przez nich, aby odstpi od napaci, poniewa go ani ksiciem ani rzdc nie obrali, w przeciwnym wypadku zastpi mu drog z broni w rku. Ten przyjwszy to poselstwo prosi, aby przynajmniej niektórzy z nim si zeszli. Wyprawiono tedy do niego Sdziwoja z Szubina, wowania tam królewskich. Dowiedziawszy wianie, wyruszyli do jewod , kaliskiego z niektórymi innymi do Lubowli. Ci uwiedzeni obietnicami margrabiego, powróciwszy do Polski, tak arcybiskupa, jako te reszt Kronika Janka. szlachty polskiej nakonili , eby oczeki^ 114 przybycia wiadomej panny poza termin wali oznaczony, miano- a e Stanisawa do Zielonych wit, utrzymujc, ona bez wtpienia przybdzie. Przyobieca bowiem margrabia SMaczka, poddziwojowi, i u królowej Jejmoci to wyjedna, niektórych innych jego krewniaków, komorzego kaliskiego których kazaa pojma po ucieczce Sdziwoja, jak to wyej opowiedziano, z niewoli wypuci, czego jednak zupenie nie wykona. od v\icie w. e i w cigu tego samego Wielkiego Gouchowa, syn Jacka przebywa ze w pewnej wsi, która nazywa si Wielina z z i podpalili skakujcych sob i w Przecaw matk Anastazy (Yelina), ludzie Dobie- którzy podówczas jego braci, Golacz}' dzieryli, na nich napadli, a nie dom sw niewol. kiedy Postu, , sawa w si wzajemnie 111. Jak Polacy brali mogc ich z zamek Ujcie domu wydosta, Przecawa jego ludzi z ognia wyruchomoci ze a zagarnwszy ich konie ten sposób pojmali, i i ich uprowadzili, naznaczajc okup za nich na 1.500 grzywien. Pojmanie Janusza ze Skoków. 112. Przypko z Przeich towarzysze napadli Janusza ze Skoków sieki Jan Galaska jadcego z klasztoru lekneskiego, wyruszywszy z zasadzki któr uprowadzili w niewol urzdzili, a zraniwszy go ciko w ze sub. wraz z innymi krewniakami Po niejakim czasie, dnia ostatniego lutego i gow i 113. Pojmanie Marcina ze Swanowa. Po niewielu dniach, w tym samj'm czasie, mody Jaracz ze Jankiem synem Dobrogusta z Szamotu, pojmali Mar- Siedlec, z Swanowa, jadcego z Poznania do Swanowa, zadawszy dzid. Stao si to dlatego, poniewa Sdziwoj Swidwa, brat owego Marcina, wzi w niewol Mikoaja z Jastrowa. brata Janka a Dobiesaw z Golaczy, towarzysz w tym zatargu pojma Przecawa, brata Jarasza. cina ze mu mierteln ran 115 114. Zabicie Janusza, komornika w. Dnia 26 go kwietnia, nazajutrz po nymi z Brzecia „Scorii" i Marku, ewangielicie, Obornik, z ziciem swym Boswymi Jakiem Stefanem, zwainnymi jeszcze w liczbie 18 osób, przebywa Janusz, komornik (advocatus) dzant z Obornik. i z z z wujami i w pewnej wsi zwanej Przecawice, wasnoci Jaracza z Mroczkowa. Ten Mroczko zaprosi ich po pogrzebie ony wymienio- nego Janusza, która nazajutrz po w. w Wojciecliu Obornikach ao wedug obrzdów kocielnych zostaa pochowana, aby w smutku przynajmniej w czci przez uciech w biesiadzie ukoi. Kiedy tam po biesiadzie nocowali, Swidwa zebrawszy jezdnych wykruszywszy ze swej warowni Gaowa, wpad na pieszych nich jeszcze we nie pogronych, a zabiwszy niecnie Janusza i i komornika, który si mnie stawia, reszt pojma, a szlachetnie urodzone niewiasty, ich ony, obrabowa niegodziwie z szat, pocieli klejnotów. Po tym czynie, w przystpie szalestw^a popenionym, i takie oburzenie powstao midzy Polakami o jakim aden wiek nie wspomina, jak to poniej bdzie opisane, gdy byoby zbytecznem wszystko szczegóowo rylcem pisma ogasza. , Powtórny zjazÓ szlachty 115. w dzie panowie czu uchwalili, króla e Sczu. w. Stanisawa, dnia 8-go maja zjechali si w Ssandomierscy, gdzie midzy innemi krakowscy i po raz wgierskiego krakowskiego w i ostatni i naley wysa po Jadwig wyznaczyli Spytka z Tarnowa, , córk wojewod Piotra Szczekockiego, kasztelana lubelskiego, aby prob do wiadomej panny, eby na zbliajce si wita do Krakowa przybya, w celu objcia rzdów w królestwie, w przeciwnym razie porczeniem wzajem nem si pojechali z Zielone zobowizali, stwierdzajc po witkach aden to pewn umow z nich pod dachem , e od dnia pitego nie spocznie, dopóki nie obior ksicia, eby panowa w Polsce, coby te byli zrobili, gdyby niestao im na to pozwolia. Widzc za to rycerz Przecaw Wanwelski, wojewoda Spytek wymieniony Piotr zostali wyznaczeni, aby pojechali po córk królewsk, wyskoczywszy na rodek, zawoa: „Panowie bracia! Niedawno z ostatniego e i 116 Jejmoci z prob, aby przeciwnym razie ju adnego poselstwa po ni nie bdziecie wysyali. Teraz za powtórnie po ni wysya postanowilicie, chcc mnie zrobi kamc". zjazdu wyprawilicie mnie wam córk sw i eby adnego prosi, I do przysaa wysanie tego królowej e w poselstwa nie wyprawiali, on sam nie tylko ale i oni gdy przez wszyscy byliby o kam- stwo posdzeni. Potem powaniejsi wiekiem, po naleytej rozwadze odoyli wysanie poselstwa, zabraniajc, eby way nikt nie si do Wgier jecha, jednak wbrew temu zakazowi wojewoda Sdziwoj omieli si uda do Wgier. Mimo to szlachta postanowia odby zjazd generalny w dzie Narodzenia N. Maryi Panny w Sieradzu. To póniej zmieniono, albowiem przeznaczono na zjazd Kraków, na co znowu szlachta wielkopolska si nie zgodzia, lecz w dwa tygodnie po Narodzeniu N. Maryi Panny urzdzia ostateczny zjazd w Sieradzu w celu obrania króla. ogniem kraju koo Wronek wanie Bytynia. 116. Zniszczenie i zboby- Po kilku dniach Peregryn, starosta wielkopolski, Wincenty inni obiegli wojewoda poznaski, widwa kasztelan nakielski warowni Mikoaja odzi (de Lodzya) Bity z machinami mieszczan poznaskich, miotajc na warowni pociski nawzajem rany i i od pocisków odbierajc, jednak biee ogie i odstpili, nie spustoszywszy wie przez gra- wyrzdziwszy samej warowni adnej szkody. midzy sob starosta Peregryn Dowojewod Wincentym, z wyjtkiem Swidwy kasztelana Zawarli jednak pokój marat z nakielskiego i Wyszoty i z Kurnika, którzy odmówili zawarcia po koju z Domaratem, utrzymujc, e on jest pody i cakiem Wnet jednak Domarat wpad nie- z oddziaem zbrojnym do miaSzamotu, te miasta, z okolicznemi wsiami z myinne wsi sprzymierzeców Sdziwoja Swidwy, kasztelana nami nakielskiego zupi srodze ogniem zniszczy, podczas gdy widwa bawi pod Gaowem, swoj warowni razem ze starost Peregrynem, którego na niadanie zaprosi, lecz nie by w stanie Domarata odeprze. stay. sta Kazimierza i i i i i Spis rozóziaów. Str. 1. mier Wadysawa 2. Koronacya króla Kazimierza 1 Jak Kazimierz rzdzi mier króla Kazimierza Przybycie do Krakowa Ludwika Dlaczego Ludwik zosta na tron polski wyniesiony Do si przytrafio przed koronacya Santok zdrad wydany Strata grodu wodzimierskiego 2 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. okietka 1 Koronacya Ludwika Egzekwie za króla Kazimierza 9 10 11 14 15 16 17 Ofiary podczas 18 egzekwii 13. Podró króla Ludwika do Wielkopolski 14. Podzia skarbu królewskiego 12. 6 20 21 15. Usunicie starosty Przecawa 21 16. O piorunie, który wpad do kocioa p(oznaskiego O morowem powietrzu w Polsce O lepocie arcybiskupa Jarosawa Ksi WJ^adyaw Biay Starcie midzy ks. Biaym a ludmi królewskimi 22 23 23 25 27 29 30 32 32 33 33 34 34 35 40 42 43 45 46 46 47 17. 18. 19. 20. 21. Zabicie Fryderyka z 22. Wedelu O pochodzeniu ksicia Biaego 23. Pobór poradlnego 24. mier Mikoaja prepozyta gnienieski(ego 25. Statuta arcybiskupa Jana 26. Ustanowienie biskupstw na Rusi 27. mier 28. Wybór 29. mier mier 30. 31. Litwini 32. Zabicie 33. Jana biskupa poznaskiego biskupa poznaskiego Nikoaja Przecawa biskupa wrocawskiego arcybiskupa Jarosawa pustosz ziemi sandomiersk Wgrów, mier Jaka Kmity 34. Zdobycie 35. . Zmiana niektórych starostów mier Beza ksicia Kazkona 36. Zwrot ziemi ruskiej przez ks. Wadysawa Opolskiego 118 Str. Nafoenie dziesiciny na rzecz kamery apostolskiej 38. Jak Wadysaw ks. opolski zosta przeznaczony do spra 37. .... wowania rzdów 39. Pobór podatku z dóbr kocielnych Wacza 40. Poar 41. Zdobywanie miasta Czopy 42. mier miasta cesarza Karola 43. Spustoszenie wsi biskupstwa kamieskiego 44. Spustoszenie ziem.i ksicia Swictobora 45. Wypata pienidzy 4 6. mier Zgoda midzy pockim 49. 50. w Budzyniu ..... ks. Wadysawem opolskim mier Ziemowita ks. Mazowieckiego Obrabowanie kocioa wrocawskiego cawa Binc królowej Elbiety 47. Zjazd szlachty 48. . Wadysawowi ks. III 51. Przybycie 52. Wyprawa biskupem a . .... .... przez króla Wa . penomocników wystanych przez króla Ludwika na Odolanów przeciw Bartoszowi 53. Zajcie Uniejowa 54. 55. mier Dobiesawa Sówki, biskupa pockiego Zgoda biskupów na pacenie poradlnego 58. mier mier mier 59. Walki midzy 56. 57. Zawiszy, biskupa krakowskiego Mikoaja, biskupa poznaskiego Jana, arcybiskupa gnienieskiego ksitami 60. Obsadzenie biskupstwa 61. mier króla litewskimi wrocawskiego Ludwika midzy Wielkopolanami Przyjcie arcybiskupa Bodzanty 64. Narada w Radomsku 65. Napad Bartosza na zamek kaliski dlaczego wojewoda Wincenty napada na miasta kró 66. Jak 62. Niebezpieczne rozruchy 63. . ..... i lewskie 67. Jak wojewoda Wincenty zdobywa zamek Co robi widwa, wszedszy do Poznania 69. Starcie midzy Domaratem a szlacht 70. Drugie starcie tego samego dnia kaliski 68. . 71. Zjazd 72. 73. w Sieradzu .... Wydanie szlachcie zamku kaliskiego Pogrom midzy Grodziskiem a Keblowem 74. Zdobycie Drohiczyna 75. Druga narada w Sieradzu 76. Zjazd w Sczu . arcybiskup Bodzanta Dlaczego ks. Ziemowit ukrywa si w Krakowie 77. Ks. Ziemowit 78. .... i 47 119 Str. wydana zdrad Jan cibor wszed do Brzecia Zamek kruszwicki wydany zdrad 79. Ziemia kujawska 80. 81. 90. Ziemowita ze szlacht Kalisza przez ks. Ziemowita Obrabowanie Gembicy Zdobycie zamku kamieskiego Ugoda arcybiskupa z Grzyma Wierzbicta Spustoszenie Kwieciszowa Domarat zajmuje Zneyn Zjazd w Krakowie mier biskupa Zbyluta 91. Zoobywanie Losowa 92. Wybór 82. Zjazd ks. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. .... Oblenie i Trojana na biskupa 93. Drogosz zajmuje 94. Starosta Peregryn 95. Ks. .... .... .... wadysawskiego Wolborz pustoszy dobra kocielne Konrad zajmuje Poniec 96. Starosta wielkopolski odbiera Poniec 97. Jak Bartosz porazi 98. Spustoszenie Turka 99. i Wielkopolan Grzegorzewa ..... .... Obrabowanie obwodu zneyneskiego 100. Spalenie ekna 101. Zdobywanie .... 106. Zneyny Zdobywanie Brzecia Poraka wojska Domaratowego Odzyskanie Zneyny przez arcybiskupa Pojmanie Sdziwoja na Wgrzech Zdobycie zamku trockiego przez Krzyaków 107. O morowem 102. 103. 104. 105. 108. .... .... powietrzu Przyjcie Jana biskupa wadysawskiego 109. Narada w Radomsku 110. Margrabia Zygmunt powstrzymany 111. Polacy bior si w niewol 112. Pojmanie Janusza ze Skoków 113. Pojmanie Marcina ze Swanowa ..... 114. Zabicie Janusza z Obornik 115. Zjazd w Sczu 116. Zniszczenie kraju koo Wronek 98 99 99 100 101 101 102 102 102 103 104 105 105 106 106 107 107 107 108 108 108 109 109 109 110 111 111 112 112 113 113 113 114 114 114 115 115 116 ^ € ^^ Janko z Czarnkowa Kronika Janka z Czarnkowa DK 4.19 J319 PLEASE CARDS OR DO NOT REMOYE SLIPS UNIYERSITY FROM THIS OF TORONTO POCKET LIBRARY
