Społeczne aspekty funkcjonowania uczniów zdolnych

KONFERENCJA
Jakich systemowych rozwiązań
w kształceniu uczniów zdolnych
potrzebuje współczesna szkoła?
Poznań, 13 września 2012
Społeczne aspekty funkcjonowania uczniów zdolnych
Iwona Fechner-Sędzicka
1. Motywowanie i ocenianie
2. Jak niwelować zjawisko syndromu nieadekwatnych osiągnięć szkolnych?
3. Wzbogacanie oferty szkoły wspierającej aktywność uczniów zdolnych podczas
zajęć dodatkowych
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2
Motywacja
Motywacja - mechanizm
poprzedzone wyborem.
psychologiczny
regulujący
dowolne
zachowanie
Wybór, którego dokonuje uczeń, kierując się motywacją, dotyczy zarówno celu,
który chce on osiągnąć jak i sposobu realizacji tego celu (Penc 1997)
Podstawowe warunki wpływające na powstanie motywacji u uczniów:
• wynik musi być oceniony przez ucznia jako użyteczny,
• uczeń musi mieć przekonanie, że cel da się osiągnąć
Każdy uczeń ma inne predyspozycje do uczenia się.
Motywacja do uczenia się decyduje o tym,
czy uczeń odniesie sukces w szkole.
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Czynniki wpływające na motywację do uczenia się
• Szkolne czynniki motywacyjne – nauczyciel, atmosfera w klasie/szkole,
strategie wykorzystywane w pracy przez nauczyciela,
Bardzo ważne jest podejście nauczyciela do uczniów i to już od samego
początku. Przyjazny i otwarty nauczyciel wyzwala w uczniach pozytywną
motywację do uczenia się.
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
4
Jak dobierać strategie motywacyjne?
Ważne jest, aby nagradzać wysiłek, ciekawość, zaangażowanie ucznia
Dostrzegać i uruchamiać różne umiejętności ucznia (również te pozaszkolne)
oraz potencjał, jakim dysponuje
Podejmować działania na rzecz dobra ucznia
„Być nauczycielem we właściwym sensie to znaczy być uczniem. Nauczanie
zaczyna się wtedy, gdy ty - nauczyciel - uczysz się od ucznia, stawiasz się w
jego położeniu tak, abyś mógł zrozumieć, co on rozumie i poznać sposób, w
jaki to czy owo pojmuje.” (Soren Kierkegaard)
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5
O tym warto pamiętać
Proces dydaktyczny opieraj na mocnych stronach uczniów.
Stymuluj wszystkie zmysły i rozwijaj wszystkie rodzaje inteligencji.
Dostrzegaj każdy sukces ucznia
Buduj poczucie wartości u uczniów
Skupiaj się na wysiłku, jaki uczeń podejmuje
Jasno określaj cele
Świadomie dobieraj metody do stylu uczenia się Twoich uczniów.
Nie koncentruj się wyłącznie na wiedzy, sprawdzaj również umiejętności ucznia
Zachęcaj do pracy w grupach i realizacji różnych projektów
Planuj różne rodzaje prac domowych do tego samego tematu – daj uczniom wybór
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6
•
•
•
•
Miej czas dla ucznia - służ dodatkową pomocą
Dostarczaj informacji, objaśnień, wskazówek, podsuwaj pytania pomocnicze.
Zapoznaj uczniów z kryteriami oceniania, sprawdź, czy je rozumieją.
Pozwalaj uczniom doświadczać, odkrywać wiedzę i popełniać błędy bez konsekwencji oceny.
Błędów nie popełnia tylko ten, kto nic nie robi
„Byłem przekonany, że
pozostawiony na chodniku
wcześniej czy później zostanie
rozdeptany. Uważałem, że
przenosząc go w bezpieczne
miejsce uratowałem mu życie.”
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Ocenianie kształtujące to częste, interaktywne ocenianie postępów ucznia
i uzyskanego przez niego zrozumienia materiału, tak by móc określić, jak uczeń
ma się dalej uczyć i jak najlepiej go nauczać.
Raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
Zastanów się:
Po co uczysz?
Czy zawsze wiesz dokąd na lekcji zmierzasz Ty i Twoi uczniowie zdolni?
Czy budujesz atmosferę uczenia się? Ile czasu poświęcasz np. na dyskusję o tym, jak
uczniowie się uczą i co pomaga im się uczyć?
Czy stosujesz efektywną informację zwrotną – dajesz wskazówki w jakim kierunku uczeń
powinien/może podążać?
Czy wiesz, co się chcesz osiągnąć i co chcą osiągnąć Twoi uczniowie zdolni?
Czy wspólnie z nimi określasz cele?
Czym kierujesz się przy ich doborze? Na ile uwzględniasz w nich potrzeby ucznia
zdolnego?
Czy sprawdzasz w jakim stopniu cele zostały osiągnięte?
Czy stosujesz samoocenę i zachęcasz do wzajemnego recenzowania prac?
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Syndrom nieadekwatnych osiągnięć
Kiedy mówimy o SNO?
• Zdolności/uzdolnienia/talenty nie są wykorzystywane na miarę możliwości uczniów
• niemożności przekroczenia pewnej granicy przez dziecko zdolne (S.Rimm)
Kto/co ma wpływ na występowanie SNE?
• Środowisko szkolne ucznia, klasa, nauczyciele
Jakie są przyczyny powstawania?
• brak właściwej diagnozy psychologiczno-pedagogicznej
• brak podmiotowości w podejściu do ucznia
• brak obiektywnej oceny
• brak odpowiednich warunków dla ujawniania twórczości.
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9
SNO
Skutki?
• Negatywne dla ucznia – brak rozwoju, frustracja, depresja.
• Negatywne dla nauczyciela – obarczenie winą za niskie oceny.
• Negatywne dla społeczeństwa – szkoła postrzegana jako nudna, brak korzyści
społecznych.
Nastawienie na rywalizację=utrwalenie SNO wśród uczniów zdolnych
Potrzebni są nauczyciele, którzy będą wiedzieli, jak skutecznie wykorzystywać potencjał
ucznia,
być jego przewodnikiem i doradcą, którzy potrafią wskazać mu obszary adekwatne dla
realizacji własnych planów i ambicji edukacyjnych.( B. Dyrda)
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Czego potrzebują uczniowie zdolni, aby odnieść sukces?
1) identyfikacji i indywidualizacji
2) zaplanowanego wspierania i rozwijania
4) pomocy psychologiczno-pedagogicznej i akceptacji nieharmonijnego rozwoju
6) nowych strategii nauczania
7) kompetentnego, otwartego, kreatywnego nauczyciela
8) współpracy szkoły z innymi podmiotami na rzecz rozwijania ich potencjału
Jeśli nie spojrzymy na ucznia holistycznie (całościowo) nie będziemy mogli
odpowiedzieć na jego potrzeby, bo ich nie zobaczymy.
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
11
„Całe nasze życie to działanie i pasja. Unikając zaangażowania w działania i pasje naszych czasów,
ryzykujemy, że w ogóle nie zaznamy życia.”(Herodot)
„Nie jest trudno pokonać w walce byka. Nawet 800 kilogramowego. Istnieje jednak pewien warunek nie można się go bać.”(Masutatsu Oyama)
„Jeżeli masz poświęcić 10 godzin na tworzenie ogłoszenia, to 9 z nich przeznacz na opracowanie
nagłówka” (Jay Conrad Levinso)
„Ludzie z celami odnoszą sukcesy ponieważ wiedzą dokąd zmierzają… To jest aż tak proste.”(Earl
Nightingal)
„Jeżeli istnieje jakiś jeden sekret sukcesu, to jest to umiejętność przyjmowania cudzego punktu
widzenia i patrzenia z tej perspektywy z równą łatwością jak z własnej.” (Henry Ford)
Uczeń zdolny nie potrzebuje gotowej wiedzy, on również chce ją samodzielnie odkrywać, nie
chce „więcej tego samego”, chce „więcej czegoś innego”.
Bierność i nuda tłumią motywację i ciekawość, powodują gniew i frustrację.
Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Kontakt:
Ośrodek Rozwoju Edukacji
Aleje Ujazdowskie 28
00-478 Warszawa
tel. 22 345 37 28
www.ore.edu.pl/uczenzdolny
13