Ocena stanu wód powierzchniowych w zlewni pilotażowej

Opracowanie eksperckie
pt.
„Ocena
stanu wód powierzchniowych w zlewni pilotażowej Dunajca
z wykorzystaniem wyników badań prowadzonych w ramach projektu PL 0302
oraz narzędzi informatycznych wykonanych w ramach projektu”,
prof. dr inż. Marek Gromiec
Krajowa Rada Gospodarki Wodnej
Warszawa
Listopad 2009r.
PODSTAWY FORMALNE
Podstawą formalną niniejszego opracowania eksperckiego jest Umowa NR 59/PL0302/2009
pomiędzy:
Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie, 31-011 Kraków, Plac
Szczepański 5, reprezentowanym przez mgr inż. Pawła Ciećko – Małopolskiego
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska przy kontrasygnacie Głównej Księgowej
Barbary Raźny – Tatara,
a
prof. dr inz. Markiem Gromcem, zamieszkałym w w Warszawie przy ul. 1-go Sierpnia 32A
m. 16, 02-134 Warszawa,
na wykonanie opracowania eksperckiego pt.
„Ocena stanu wód powierzchniowych w zlewni pilotażowej Dunajca z wykorzystaniem
wyników badań prowadzonych w ramach projektu PL 0302 oraz narzędzi informatycznych
wykonanych w ramach projektu”,
ZAKRES OPRACOWANIA
1. Cel badań
2. Charakterystyka wód zlewni pilotażowej (typy wód, presje, przeznaczenie wód itp.)
3. Ocena stanu wód w zlewni pilotażowej rz. Dunajec z wykorzystaniem narzędzi
informatycznych wykonanych przez Politechnikę Warszawską
4. Ocena efektywności bazy danych w zakresie oceny jakości wód powierzchniowych
5. Ocena celowości i zakresu prowadzonych badań
6. Wnioski i zalecenia
1
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
Ekspertyza wykonana została na podstawie następujących materiałów dostarczonych przez
Zleceniodawcę:
1. Opracowania:
•
Analiza dostępnych danych pomiarowych i aktualnych metod statystycznych oraz
potrzeb WIOŚ w zakresie metod statystycznych
•
Analiza metod oceny ogólnego stanu wód
•
Nowe metody oceny JCW zgodnie z RDW
•
Analiza możliwości wykorzystania ocen środowiska wodnego wykonanej na
podstawie dyrektyw innych niż RDW do oceny stanu
•
Wytyczne „Oceny stanu wód
obserwacjom monitoringowym”
oraz
JCW
podlegających
bezpośrednim
2. Wykaz punktów pomiarowo- kontrolnych wód powierzchniowych w zlewni Dunajca
wraz ze współrzędnymi
3. Wyniki badań wód powierzchniowych zlokalizowanych w zlewni Dunajca za rok 2008 i
2009.
1.
CEL BADAŃ
Niniejsza ekspertyza koncentruje się na ocenie dwóch zagadnień stanowiących podstawowe
wyniki projektu PL 0302, mianowicie:
a) opracowanie metod przenoszenia ocen z Jednolitych Części Wód (JCW) – mierzonych
(monitorowanych) do JCW-niemierzonych (nie monitorowanych)
b) stworzenia bazy danych BDMW (Bazy Danych Monitoringu Wód) która oprócz
rutynowych funkcji gromadzenia danym pomiarowych umożliwia dokonywanie oceny JCW
(mierzonych) w sposób zautomatyzowanych
Zasadniczym celem naukowym projektu realizowanego przez Politechnikę Warszawską było
stworzenie algorytmów ocen JCW zgodnych z odpowiednimi Rozporządzeniami Ministra
oraz dwóch algorytmów ocen zgodnych z Ramową Dyrektywa Wodna dla których nie istnieją
(jeszcze) odpowiednie rozporządzenia. Celem praktycznym była implementacja tych
algorytmów do bazy danych BDMW i przetestowanie funkcjonalności „oceny” dla
wybranych rzek ze zlewni Dunajca. Obydwa cele zostały przez Politechnikę wykonane
zgodnie z Umowa.
2
2.
CHARAKTERYSTYKA WÓD ZLEWNI
PRESJE, PRZEZNACZENIE WÓD ITP.)
PILOTAŻOWEJ (TYPY WÓD,
Rzeka Dunajec o zlewni 6798 km2 jest czwartym z kolei wielkim karpackim dopływem
Wisły. Powierzchnią zlewni przewyższa sumaryczną powierzchnię Soły, Skawy i Raby.
Zlewnia Dunajca jest zlewnia pilotażowa projektu. Długość rzeki wynosi 247 km. Dunajec
powstaje z połączenia Białego i Czarnego Dunajca w rejonie Nowego Targu. Dunajec
przepływa przez Podhale, Pieniny, Beskidy Zachodnie, Pogórze Środkowobeskidzkie i
Kotlinę Sandomierską. Na Dunajcu zlokalizowane są dwa zespoły zbiorników retencyjnych:
w rejonie Czorsztyna zbiorniki Czorsztyn i Sromowce Wyżne, w rejonie Rożnowa zbiorniki
Rożnów i Czchów. Bieg Dunajca można podzielić na trzy odcinki. Pierwszy odcinek od
źródeł Białego i Czarnego Dunajca do zbiorników czorsztyńskich. Na tym odcinku do
Dunajca uchodzi Białka Tatrzańska. Wszystkie te trzy rzeki prowadzą wody z rejonu Tatr i
Podhala. Jest to odcinek Dunajca o jednym z największych w województwie małopolskim
potencjale powodziowym. Drugi odcinek Dunajca ograniczony jest kaskadami zbiorników.
Na przebieg przepływów na tym odcinku ma oczywiście duży wpływ gospodarka wodna
prowadzona na zbiornikach czorsztyńskich. Przepływy na tym odcinku są zaburzane przez
potoki spływające z obszarów Gorców, Beskidu Wyspowego i Pienin. W rejonie Starego
Sącza do Dunajca uchodzi Poprad. Wielkość tego dopływu może w sposób znaczący zmienić
charakterystykę przepływów na Dunajcu. Dunajec poniżej zbiorników Rożnów -Czchów
pozostaje pod wyraźnym wpływem prowadzonej na nich gospodarki wodnej. Wpływ ten jest
zakłócany przez prawobrzeżny dopływ - Białą Tarnowską. Poniżej zbiorników rożnowskich
Dunajec nie ma już charakteru rzeki górskiej.
Zgodnie z informacjami zawartymi w opracowaniach WIOŚ Kraków-Delegatura w
Tarnowie rzeka Dunajec - prawy dopływ rzeki Wisły II rzędu, posiada swoje źródła w
Tatrach Zachodnich na wysokości 1540 m. W 104 km swego biegu Dunajec opuszcza kotlinę
Sądecką i na długości ok.50 km przecina Pogórze Rożnowskie zbudowane z piaskowców i
łupków trzeciorzędowych. W 173,3 km biegu rzeki położony jest zespół zbiorników wodnych
Czorsztyn-Nidzica-Sromowce Wyżne, w 80 km - zapora Rożnowska a w 67,5 km - zapora w
Czchowie. Na teren regionu tarnowskiego Dunajec wpływa w 71 km swego biegu poprzez
zbiornik wyrównawczy Czchów, osiągając wielkość zlewni 5304 km2. Poniżej Czchowa
dolina Dunajca osiąga szerokość ok.4 km, przyjmując liczne dopływy prawo- i lewobrzeżne.
Wodowskaz Zgłobice zamyka karpacką zlewnię Dunajca i rzeka wkracza w obręb Kotliny
Sandomierskiej, pokrytej glinami i piaskami plejstoceńskimi. Szerokość doliny Dunajca
zwiększa się tu od 6 do 8 km. W 30,3 km biegu rzeki, poniżej Tarnowa, znajduje się ujście
rzeki Biała Tarnowska. Dunajec uchodzi do Wisły w 160,6 km jej biegu, osiągając
powierzchnię zlewni 6804 km2 (mapa nr 1, załącznik I). Średni spadek Dunajca wynosi
5,5‰, zaś spadek na odcinku Czchów - ujście do Wisły 0,7‰.
Zlewnię Dunajca w dolnym jego biegu można podzielić na dwie części:
− w części karpackiej – zlewnia o charakterze rolniczo- rekreacyjnym,
− w części nizinnej – zlewnia o charakterze rolniczo-przemysłowym, z głównym
ośrodkiem przemysłowym jakim jest miasto Tarnów.
Wody Dunajca są zarówno źródłem wody pitnej jak i odbiornikiem ścieków. W dolnym biegu
wody rzeki Dunajec są ujmowane dla zaopatrzenia w wodę miast Brzesko i Tarnów oraz dla
celów przemysłowych, a głównym odbiorcą są Zakłady Azotowe w Tarnowie. Charakter
zlewni sprawia, że głównymi źródłami zanieczyszczeń wód Dunajca są, odprowadzane
sieciami kanalizacji lub w sposób niezorganizowany, ścieki bytowo-gospodarcze i
komunalne, ścieki przemysłowe i spływy obszarowe.
3
OCENA STANU WÓD W ZLEWNI PILOTAŻOWEJ RZ. DUNAJEC Z
WYKORZYSTANIEM NARZĘDZI INFORMATYCZNYCH WYKONANYCH
PRZEZ POLITECHNIKĘ WARSZAWSKĄ
3.
3.1. Ocena stanu w Jednolitych Częściach Wód, w których wykonywane są pomiary
monitoringowe
Ocena stanu jakości za rok 2009
Lp. Nazwa profilu
1 POTOK BYSTRA - KUŹNICE
2 SUCHA WODA - MAŁE CICHE /LICHAJÓWKI/
3 POTOK SOPOTNICKI - SZCZAWNICA
4 ŁOSOSINA - LIMANOWA
5 DUNAJEC - ŚWINIARSKO
6 DUNAJEC - STARY SĄCZ
7 DUNAJEC - ZGŁOBICE
8 DUNAJEC - ISEP
9 CZARNY POTOK - KRYNICA
10 MUSZYNKA - POWROŹNIK
11 POTOK SZCZAWNIK - MUSZYNA SZCZAWNIK
12 BIAŁA TARNOWSKA - KĄCLOWA
13 BIAŁA TARNOWSKA - LUBASZOWA
Stan biol.
Stan fiz-chem.
nieprzydatna
I
III klasa
I
brak
I
brak
Y
brak
II
brak
Y
brak
Y
brak
Y
brak
I
brak
Y
II klasa
I
brak
Y
brak
Y
Stan chem.
poniżej st. dobrego
stan dobry
stan dobry
stan dobry
stan dobry
stan dobry
stan dobry
stan dobry
stan dobry
stan dobry
stan dobry
poniżej st. dobrego
poniżej st. dobrego
Powodem wystąpienia stanu chemicznego „poniżej stanu dobrego” na potoku Bystra-Kuźnice
jest wystąpienie rtęci w stężeniu powyżej wartości granicznej pomiędzy stanem „dobrym” a
stanem „poniżej dobrego”. Powodem wystąpienia stanu fizyko-chemicznego „Y - poniżej
stanu dobrego” jest przeważnie wartość pH.
Ocena pod względem wykorzystania wód powierzchniowych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Nazwa profilu
POTOK BYSTRA - KUŹNICE
SUCHA WODA - MAŁE CICHE /LICHAJÓWKI/
POTOK SOPOTNICKI - SZCZAWNICA
ŁOSOSINA - LIMANOWA
DUNAJEC - ŚWINIARSKO
DUNAJEC - STARY SĄCZ
DUNAJEC - ZGŁOBICE
DUNAJEC - ISEP
CZARNY POTOK - KRYNICA
MUSZYNKA - POWROŹNIK
Przydatność
nieprzydatna
III klasa
I klasa
nieprzydatna
nieprzydatna
nieprzydatna
nieprzydatna
nieprzydatna
nieprzydatna
nieprzydatna
4
11 POTOK SZCZAWNIK - MUSZYNA SZCZAWNIK
12 BIAŁA TARNOWSKA - KĄCLOWA
13 BIAŁA TARNOWSKA - LUBASZOWA
II klasa
nieprzydatna
nieprzydatna
Powodem wystąpienia wody nieprzydatnej pod względem wykorzystania wód powierzchniowych
do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia jest ich stan bakteriologiczny.
Ekspert ocenia tabele wynikowe ocen generowane przez BDMW jako wysoce użyteczne –
zastępują one żmudny proces „ręcznego” wyznaczania ocen JCW . Niewątpliwie usprawnią
one prace WIOSu w tym zakresie. Przede wszystkim pozwolą skupić się na merytorycznej
analizie uzyskiwanych ocen i wskazać te sytuacje w których obowiązujące rozporządzenia
wykazują niespójność. Należy jednak wziąć rozważyć ocenę tych tabel w aspekcie uwag
zamieszczonych w rozdziale 4.
3.2. Ocena stanu w Jednolitych Częściach Wód, w których NIE wykonywane są pomiary
monitoringowe
W poradniku F-I zaproponowano metodę dokonywania oceny stanu ekologicznego
składająca się z szacowania oceny na podstawie wskaźników fizyko-chemicznych oraz
szacowania oceny biologicznej. Obliczanie wartości wskaźników fizyko-chemicznych jest
wykonywane w oparciu o pomiary wskaźników w zlewni bilansowej i dostępną informację
hydrologiczną o przepływach w zlewni.
Postuluje się aby organizacja pomiarów monitoringowych uwzględniała przeprowadzanie
pomiarów w tym samym okresie czasu dla profili zlokalizowanych w jednej części zlewni
np. zlewnia górnego Dunajca i aby dla terminów w których wykonywane są pobory prób do
badań laboratoryjnych dostępna była informacja hydrologiczna.
Ocena na podstawie elementów biologicznych, zaproponowana w pracy, oparta jest na
analizie skupień i polega na przypisaniu nie monitorowanej JCW do pewnej klasy,
spełniającej warunki podobieństwa. Przypisywana ocena biologiczna jest oceną dominującą
wśród elementów danej klasy.
Zaproponowana metoda dokonywania oceny dla JCW należącej do cieku głównego, opisana
w Poradniku F_I wydaje się szczególnie przydatna w sytuacji gdy planowane jest
opracowanie nowej sieci JCW utworzonej poprzez podział szczególnie długich odcinków
JCW. Jeśli podziałowi długich JCW, które w sytuacji aktualnej występują na ciekach
głównych, nie będzie towarzyszyło zwiększenie ilości punktów pomiarowych monitoringu
diagnostycznego, konieczne będzie dokonanie oceny stanu tych nowoutworzonych JCW,
które nie będą objęte monitoringiem.
W Załączniku 1 przedstawiono porównanie
zaproponowanej metody dokonywania oceny dla JCW nie monitorowanych z dotychczas
proponowanymi metodami. Jakkolwiek porównanie nie jest do końca konkluzywne (ze
względu na brak danych dotyczących całego Kraju), argumenty przytoczone w Załączniku
wskazują, że zaproponowana metoda przenoszenia ocen jest istotnym krokiem teoretycznym
w kierunku rozwiązania problemu jak dotąd nie rozwiązanego zadowalająco w krajach UE.
5
4.
OCENA EFEKTYWNOŚCI BAZY DANYCH W ZAKRESIE OCENY JAKOŚCI
WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Baza Danych BDMW jest w stanie wdrażania. Wyniki uzyskiwane przez BDMW zależą
od jakości (jednoznaczności i spójności) danych wejściowych. W przypadku migracji
danych z arkuszy Excell (używanych tymczasowo przez WIOŚ do przechowywania
danych pomiarowych o wskaźnikach chemicznych) oraz bazy JAWO gdzie
przechowywane są dane fizyko-chemiczne nie występują większe problemy przy
uzyskiwaniu ocen za pomocą BDMW. Jednak ekspert uważa, że przypadki niespójnych
danych na które natrafił podczas analizy danych ze zlewni Dunajca mogą zdarzać się
także w innych zestawach danych (w innych JCW). Prawdopodobnie, wyeliminowanie
tych przypadków w odniesieniu do pozostałych danych historycznych będzie wymagało
indywidualnego podejścia z silna współpraca Zleceniodawcy (WIOŚu). Ekspert wyraża
pogląd, że zautomatyzowanie tych indywidualnych przypadków niezgodności ocen
wyprodukowanych przez BDMW z ocenami wykonanymi ręcznie wymagałoby
właściwie wprowadzenia niezwykle skomplikowanych zabezpieczeń oraz być może
zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji. W tej sytuacji bardziej efektywnym
(choć czasochłonnym) jest „ręczne” sprawdzanie wszystkich tych sytuacji które
prowadzą do nieprawdziwych ocen. Jak wspomniano wyżej w większości wywołane są
one niespójnością danych wejściowych a nie wadliwym działaniem BDMW.
5.
OCENA CELOWOŚCI I ZAKRESU PROWADZONYCH BADAŃ
W opisanym wyżej aspekcie ekstrapolacji ocen JCW wynik badań naukowych
przeprowadzonych w projekcie może być oceniony wysoko. Ocena polegająca na
przenoszeniu wartości wskaźników (z JCW-mierzonych do JCW-nie mierzonych) a
następnie dokonywanie oceny zgodnie z rozporządzeniami ministra i zgodnie z Ramową
Dyrektywa Wodną wykazuje znacznie większą spójność z warunkami fizjograficznymi
oraz presjami w zlewni niż metoda dotychczasowa polegająca na przenoszeniu
ostatecznych ocen.
6.
WNIOSKI I ZALECENIA
1. Tabele wynikowe ocen generowane przez BDMW są potencjalnie wysoce użyteczne
– zastępują one żmudny proces „ręcznego” wyznaczania ocen JCW . Niewątpliwie
usprawnią one prace WIOSu w tym zakresie. Przede wszystkim pozwolą skupić się
na merytorycznej analizie uzyskiwanych ocen. Należy jednak zauważyć brak pełnej
odporności generatora ocen zawartego w BDMW na niespójności jakie występują w
historycznych danych wejściowych.
2. W początkowej fazie okresu gwarancyjnego należy skupic się „recznym”
wyeliminowaniu takich przypadku oraz na wprowadzeniu do BDMW oddatkowych
zabezpieczeń.
3. Metoda ekstrapolacji ocen z JCW-mierzonych do JCW-nie mierzonych nosi
wszelkie cechy postępu w procesie ocen JCW. W kolejnym etapie rozwoju BDMW
6
powinna ona być przełożona na programowalny algorytm i uzupełnić zakres tabel
oceniających JCW.
4. Istotne jest prowadzenie dalszych prac badawczych nad statystycznymi aspektami
ocen JCW poprzez wskazanie metod teoretycznych umożliwiających określenie
przedziału ufności ocen, oszacowani prawdopodobieństwa błędnej klasyfikacji oraz
rozwinięcie odpowiednich algorytmów umożliwiających wprowadzenie tych
funkcjonalności do BDMW
5. Niezbywalnym elementem analiz przeprowadzonych w Poradniku F-I są dane
hydrologiczne. Ich włączenie do procedury ekstrapolacji ocen z JCW-mierzonych do
JCW-nie mierzonych jest niezbędne w najbliższej przyszłości. To zagadnienie
niewątpliwie ma w Polsce aspekt dostępności danych hydrologicznych dla potrzeb
WIOŚów, który należy rozwiązać w resorcie środowiska..
Marek Jerzy Gromiec
7
Załącznik 1
Porównanie zaproponowanej metody dokonywania oceny dla JCW nie
monitorowanych z dotychczas proponowanymi metodami
Dotychczas w Polsce została wykonana ocena stanu jednolitych części wód również tych
niemierzonych wg metodyki IMiGW. W dokumencie, który zawiera opis zakresu i
charakteru dokonanych prac, podaje się metodykę oceny wód niemierzonych: „ocenie
poddane zostały wszystkie części wód rzek. Części wód, na których nie ustawiono żadnego
punktu pomiarowo – kontrolnego, oceniono przez porównanie na podstawie wyników
uzyskanych dla innej jednolitej części wód przy założeniu, że należy ona do tej samej
kategorii, ma taki sam typ i znajduje się pod takim samym wpływem, wynikającym z
działalności człowieka. Dla potrzeb oceny baza jednolitych części wód rzek naturalnych oraz
silnie zmienionych i sztucznych części wód, uzupełniona została informacjami o
następującym charakterze i przynależności:
1) typ cieku;
2) stopień zagrożenia;
3) presje wynikającej ze zrzutów punktowych;
4) presje wynikającej ze zrzutów obszarowych;
5) presje wynikającej z poboru wód (pomocniczo);
6) presje wynikającej ze zmian morfologicznych (pomocniczo);
7) przynależność do jednego z 135 obszarów podzlewni (I poziom scalania jednolitych
części wód);
8) przynależność do jednego z 52 obszarów zlewni (II poziom scalania jednolitych
części wód);
9) przynależność do jednego z 21 regionów wodnych;
10) przynależność do jednego z 10 obszarów dorzeczy.
11) przynależność do jednego z 7 obszarów Regionalnych Zarządów Gospodarki
Wodnej” (Szczepański, 2008).
Stopień zagrożenia wymieniony w punkcie 2, jest oceną zagrożenia wynikającą z analizy
presji (punkt 3 i 4) skwantyfikowaną jako należąca do jednej z trzech kategorii: zagrożone,
potencjalnie zagrożone lub niezagrożone. Przywołując raport z analizy presji (GIOŚ, Raport z
realizacji art. 5 i 6, zał. II, III i IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, obejmującego
obszar Dorzecza Wisły i Dorzecza Odry, 2005), do kategorii wód potencjalnie zagrożonych
zakwalifikowano zarówno te, dla których nie dysponowano żadnymi danymi pomiarowymi,
jak również te dla których stan wód był dobry lecz zidentyfikowano w ich zlewni znaczące
źródła presji. Jest to rozbieżność w klasyfikacji zagrożenia, która, jedynie przez przeniesienie
tej informacji, może prowadzić do nieprawidłowego ocenienia stanu wód.
„Na etapie porównywania części wód nie monitorowanych z monitorowanymi, decydującym
wyznacznikiem była typologia JCW, a następnie stopień zagrożenia oraz wpływ presji,
wynikających z antropogenicznej działalności człowieka. W związku z tym, do prac
porównawczych w/w informacji charakteryzujących JCW wykorzystano głównie punkty 1 –
4. Prace porównawcze wykonano osobno dla naturalnych oraz sztucznych i silnie
zmienionych jednolitych części wód.
W wyniku przeprowadzenia porównania podobieństwa mierzonych i nie mierzonych części
wód pod względem pierwszych 6 punktów, dla nie monitorowanych części wód wybrane
zostały monitorowane części wód odpowiadające im pod względem typologii i będące pod
8
wpływem działalności człowieka o zbliżonym charakterze, objawiającym się w postaci presji
wynikającej ze zrzutów punktowych i obszarowych.
Jeżeli w wyniku porównania, nie monitorowanym częściom wód przyporządkowanych
zostało kilka adekwatnych monitorowanych części wód, to finalnie jako ocenę części wód
przyjęto tą, która, w wyniku przeprowadzenia klasyfikacji, okazała się być najmniej
korzystna” (Szczepański, 2008).
JCW nie mierzonym przypisano „zasięg wyszukiwania blisko podobnej części wód”
rozumiany jako obszar, w którym znajduje się podobna do nie monitorowanej, monitorowana
część wód. Scharakteryzowany został on poprzez wartości liczbowe: 0 – 4, gdzie:
„0” oznacza dopasowanie na poziomie podzlewni;
„1” oznacza dopasowanie na poziomie zlewni;
„2” oznacza dopasowanie na poziomie regionu wodnego;
„3” oznacza dopasowanie na poziomie RZGW;
„4” oznacza dopasowanie na poziomie całego kraju.
„Mniejsza wartość ” oznacza bliższy zasięg wyszukiwania podobnej monitorowanej części
wód, w stosunku do nie monitorowanej części wód (Szczepański, 2008).
Przypisanie nie monitorowanej części wód oceny będącej, najgorszą oceną z grupy
podobnych części wód, wydaje się być bezpiecznie, ale bardzo pesymistyczne. Szczególnie
trudno zastosować takie podejście w przypadku, gdy ocena w grupie podobnych JCW różni
się od siebie o kilka klas. Należy pamiętać, że konsekwencją przypisania oceny stanu poniżej
dobrego, powinno być podjecie działań naprawczych w kolejnym planie gospodarowania
wodami w dorzeczu.
Ocena zgodnie z wyżej przedstawioną metodyką została przeprowadzona dla wszystkich
JCW w kraju. Załączona w/w opracowaniu tabela pozwala prześledzić, którą monitorowaną
JCW wybrano do przeniesienia oceny dla nie monitorowanej części wód. W zestawieniu tym
znajdują się takie przypadki jak przenoszenie oceny JCW z województwa wielkopolskiego na
JCW z województwa małopolskiego,
jak na przykład
JCW Sosnówka
(PLRW2000162135569, woj. małopolskie) została oceniona na podstawie podobieństwa do
monitorowanej JCW – Żydowski Rów (PLRW600016185692, woj. wielkopolskie).
W opracowaniu (Szczepański, 2008) nie dokonano sprawdzenia działania przedstawionej
metody, a wydaje się, że przenoszenie oceny z teoretycznie podobnych, a jednak tak różnych
regionów w kraju, w szczególności przy pesymistycznym podejściu nadawania oceny
najgorszej w grupie, obarczone jest dużym ryzykiem podjęcia nieuzasadnionych działań
naprawczych i poniesienia niepotrzebnych kosztów.
Poniżej w tabeli przedstawiono porównanie ocen nie monitorowanych JCW Raby
przygotowane proponowaną metodą opartą na bilansie ładunków i analizy skupień z ocenami
wykonanymi metodyką IMiGW (Szczepański, 2008).
Należy zwrócić uwagę na dużą rozbieżność w ocen grupie JCW, dla których ocenę
sformułowano na podstawie pomiarów z 2007r. oraz na podstawie mniejszej ilości
wskaźników z roku 2008. Jakkolwiek dokonanie oceny na podstawie niepełnej list
wskaźników monitoringu diagnostycznego może prowadzić do błędu, jak wskazywano to w
opracowaniu (Loga, Analiza mozliwości wykorzystania ocen srodowiska wodnego
wykonanej na podstawie dyrektyw innych RDW do oceny stanu., 2009) ale błędu
polegającego na możliwości przypisania oceny lepszej niż mogłaby ona wynikać w
przypadku monitorowania wszystkich niezbędnych do oceny wskaźników. W analizowanym
przypadku, dane zgromadzone dla rzek Trzebuńka i Krzczonówka, wskazują na gorsza ocenę
niż została im ona przypisana metodą IMiGW.
Dla rzek: Mszanki i Raby ‘od źródeł do Skomielnej’ dostępne były informacje o
wskaźnikach fizyko-chemicznych. Opracowane oceny biologiczne, za pomocą proponowanej
9
analizy skupień, potwierdziły stan umiarkowany dla tych wód, natomiast wg. oceny IMiGW
przypisano im stan bardzo dobry.
W tym miejscu należy podkreślić niepełną wartość informacyjną analizy presji na której
opiera się metodyka IMiGW. Przytaczając powtórnie poniższą tabelę zawierającą macierz
korelacji minimalnego zagrożenia zrzutami obszarowymi, zagrożeniami zrzutami
punktowymi na których to podobieństwach to opiera się ocena IMiGW a oceną biologiczną i
ocena fizykochemiczną, należy zwrócić uwagę, na bardzo małe wartości współczynnika .
korelacji np. pomiędzy oceną fizyko-chemiczną a presjami związanymi ze zrzutami
obszarowymi, w porównaniu z bardzo wysokim współczynnika. korelacji pomiędzy
całkowitą powierzchnia zlewni a obszarami rolniczymi.
10
ocena na
podstawie
mniwjszej Oszacowan
a biol, fizilości
chem - Pomiary z 2007
wskaźnikó
w
WIOŚ
roku
Oszacowane na podstawie bilansu ładunków
Tabela 0.1 Porównanie ocen dla niemonitorowanych JCW Raby metodą na podstawie bilansu ładunków i analizy skupień z oceną na podstawie IMiGW.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Ocena
Ocena
fiz- Stan
biologiczna chem ekologiczny
Stan
ekologiczny
wg oceny
IMGW
EU_CD
PLRW200016213896
Nazwa JCW
Tusznica
II
I
dobry
umiarkowany
PLRW20006213894
potok Gnojski
II
I
dobry
umiarkowany
PLRW2000162138989
Potok Łapczycki
II
I
dobry
umiarkowany
PLRW2000621387929
Dopływ spod Zagórzan
III
I
umiarkowany
umiarkowany
PLRW20001221383729
Suszanka
II
I
dobry
umiarkowany
PLRW200012213818
Olszówka
III
umiarkowany
umiarkowany
PLRW2000122138149
Skomielna
III
umiarkowany
dobry
PLRW2000122138129
Poniczanka od źródeł do ujścia
III
umiarkowany
dobry
PLRW2000122138329
Kasinka
III
Y
Y
Y
II
umiarkowany
umiarkowany
PLRW2000262138998
Młynówka
I
I
bardzo dobry
umiarkowany
PLRW2000162138994
Babica
IV
słaby
umiarkowany
PLRW2000122138549
Trzemeśnianka
III
umiarkowany
dobry
PLRW20001221383949
Bysinka
II
Y
Y
Y
umiarkowany
dobry
III
II
umiarkowany
bardzo dobry
III
I
umiarkowany
bardzo dobry
PLRW20001221388899
15
16
17
18
19
PLRW2000122138839
Polanka
Stradomka od źródeł do Tarnawki bez
Tarnawki
PLRW2000122138349
Lubieńka
II
I
dobry
bardzo dobry
PLRW2000122138299
Mszanka
III
II
umiarkowany
bardzo dobry
dobry
20
PLRW2000122138369
21
PLRW20001221383899
PLRW200002138599
Zbiornik Dobczyce
PLRW2000122138139
Raba od źródeł do Skomielnej
Krzczonówka
Trzebuńka
II
III
II
umiarkowany
bardzo dobry
III
II
umiarkowany
bardzo dobry
II
I
dobry
bardzo dobry
11
12