D - Sąd Okręgowy w Szczecinie

POSTANOWIENIE
Dnia 27 czerwca 2013 r.
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:
Przewodniczący SSO Sławomir Krajewski
Sędziowie: SO Mariola Wojtkiewicz
SO Zbigniew Ciechanowicz (spr.)
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w dniu 27 czerwca 2013 r. w S.
sprawy z wniosku Twojej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w K.
o stwierdzenie nabycia spadku
na skutek zażalenia wnioskodawcy Twojej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w K. na zarządzenie
Przewodniczącego Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 15 lutego 2013 r. w sprawie o sygn. akt
II Ns 72/12 w przedmiocie zwrotu wniosku
postanawia:
zmienia zaskarżone zarządzenie w taki sposób, że je uchyla.
UZASADNIENIE:
Zarządzeniem z dnia 15 lutego 2013 r. dokonano zwrotu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po S. S. oraz
opłaty od tego wniosku. W uzasadnieniu zarządzenia podano, iż wnioskodawczyni reprezentowana przez zawodowego
pełnomocnika wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po S. S., zmarłym w dniu 2 czerwca 2012 r., lecz nie
wskazała uczestników postępowania. Odpowiadając na zarządzenie z dnia 26 stycznia 2013 r. o wskazanie takowych
pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uchylenie zarządzenia wyrażając pogląd, że nie ma on obowiązku wskazywania
uczestników postępowania, których sąd powinien ustalić z urzędu. Przewodniczący wskazał, iż co prawda zgodnie z art.
670 k.p.c., sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą, jednakże obowiązku działania z urzędu nie należy mylić z
obowiązkiem prowadzenia dochodzenia czy wyręczania uczestnika postępowania, w szczególności reprezentowanego
przez profesjonalnego pełnomocnika. Przytoczony przepis nie wyłącza ogólnych przepisów dotyczących postępowania
dowodowego i nie zwalnia zainteresowanych z obowiązku udowodnienia twierdzeń, z których wywodzą korzystne
dla siebie skutki prawne ani nie nakłada na sądy orzekające obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego z
urzędu, lecz chodzi przede wszystkim o zbadanie z urzędu, stosownie do treści zebranego materiału dowodowego,
kto jest spadkobiercą. Nie ma podstaw aby sąd wyręczał strony postępowania i z urzędu podejmował za nie
wszelkie działania w sprawie, tym bardziej że w sprawie wnioskodawczyni jest reprezentowana przez zawodowego
pełnomocnika. Do kanonu działania profesjonalnego pełnomocnika należy ustalanie w odpowiednich bazach (np.
Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA ) danych osób – potencjalnych spadkobierców, ponieważ kolejność
dziedziczenia wynika wprost z przepisów Kodeksu cywilnego.
O zwrocie opłaty orzeczono na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 1 lit a ustawy 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych.
Zażalenie na zarządzenie o zwrocie wniosku złożył wnioskodawca żądając uchylenia tego zarządzenia i przekazania
sprawy Sądowi Rejonowemu do dalszego rozpoznania oraz zwrócenia opłaty od zażalenia na zarządzenie naruszające
prawo w sposób oczywisty. Skarżący zarzucił zaskarżonemu zarządzeniu naruszenie:
1. art. 511 § 1 k.p.c., art. 130 k.p.c., art. 136 § 1 i 2 k.p.c. oraz art. 13 § 2 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie,
polegające na błędnym przyjęciu, iż w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku wnioskodawca nie będący spadkobiercą
obowiązany jest wskazać uczestników postępowania,
2. naruszenie art. 670 k.p.c. i art. 672 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie, podczas gdy Sąd ma obowiązek z urzędu
zbadać kto jest spadkobiercą, zaś w sytuacji gdy jedynym uczestnikiem jest wnioskodawca niebędący spadkobiercą,
obowiązkowo wezwać spadkobierców przez ogłoszenie, albowiem nie jest możliwe złożenie zapewnienia spadkowego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie było zasadne.
Aczkolwiek słuszne są uwagi zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia, iż do kanonu działania
profesjonalnego pełnomocnika należy ustalanie w odpowiednich bazach (np. Centrum Personalizacji Dokumentów
MSWiA) danych osób – potencjalnych spadkobierców, ponieważ kolejność dziedziczenia wynika wprost z przepisów
Kodeksu cywilnego, gdyż takie czynności świadczyły by o dbałości o interesy wnioskodawcy, tym niemniej normą
określającą zakres obowiązków dowodowych sądu spadku jest art. 670 zd. 1 k.c. stanowiący, iż sąd spadku bada
z urzędu, kto jest spadkobiercą. Wnioskodawca w niniejszej sprawie jest wierzycielem, a więc osobą która nie
może złożyć zapewnienia spadkowego. Abstrahując już od motywów braku aktywności wierzyciela w poszukiwaniu
spadkobierców S. S., zwrócić należy uwagę, iż wnioskodawca w piśmie z dnia 29 stycznia 2013 r. złożył wniosek
umożliwiający nadanie sprawie biegu - zażądał wezwania spadkobierców przez ogłoszenie w trybie art. 672 k.p.c.
Analizując treść uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r. wydanego w sprawie III CK
420/02, na którego rozważaniach wnioski swoje oparł Przewodniczący sądu spadku, zauważyć należy, iż aktywność
proceduralna wynikająca z treści art. 232 k.p.c. związana była w tej sprawie z twierdzeniami uczestniczki o tym,
iż zmarły posiadał również inny majątek oprócz opisanego w testamencie, które nie zostały jednak wykazane. A
zatem, stan faktyczny przywołanej sprawy był odmienny niż w niniejszej. W kontekście tym stwierdzić wypada, iż
Sąd Okręgowy w Szczecinie w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela poglądu prawnego wyrażonego
w uzasadnieniu postanowienia z dnia 23 lutego 2011 r. w sprawie o sygn. akt II Cz 115/11, gdyż przyjęcie odmiennej
koncepcji obowiązków uczestników postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku stanowiło by zaprzeczenie
idei działania sądu spadku z urzędu wyrażoną w art. 670 zd. 1 k.p.c.
Faktem pozostaje, iż postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku zostało w niniejszej sprawie wszczęte na wniosek
zainteresowanej osoby. Potem jednak sąd nie może polegać wyłącznie na aktywności stron. Jest zobowiązany podjąć
wszelkie czynności, jakie okażą się konieczne do ustalenia zarówno kręgu spadkobierców, jak i wysokości ich udziałów
(zob. Piotr Borkowski „Komentarz do ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o notariacie oraz
niektórych innych ustaw - art. 670 k.p.c.”, za SIP LEX/el., 2009).
Mając powyższe rozważania na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w
zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
Zarządzenia:
1. odnotować i zakreślić;
2. zmienić termin posiedzenia niejawnego z dnia 23 sierpnia 2013 r. na dzień 27 czerwca 2013 r.
3. odpis postanowienia doręczyć pełn. wnioskodawcy,
3. akta odesłać SR po nadejściu zwrotek
4. do zbioru.
Dnia 27.05.2013 r.
nk