nowe regulacje prawne, nowe rozwiązania a jakość kształcenia

Studia doktoranckie – nowe regulacje
prawne, nowe rozwiązania a jakość
kształcenia - PRZYKŁAD UAM
SEMINARIUM BOLOŃSKIE
dla prorektorów ds. kształcenia
„Uczelnie wobec zmiany systemu kształcenia”
Warszawa-Miedzeszyn, 26-27 czerwca 2012 r.
Maria Ziółek
Ekspertka Bolońska
Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Charakterystyka studiów
doktoranckich na UAM w Poznaniu



Liczba wydziałów: 16, kształcących w obszarach
nauk humanistycznych, przyrodniczych,
społecznych i ścisłych
Liczba studiów doktoranckich: 16
Liczba doktorantów: ok. 1400 (w tym ok. 1100
stacjonarni i 300 niestacjonarni)
4 x I miejsce w konkursie na Najbardziej
Podoktorancką Uczelnię PRODOK
(2008, 2009, 2010, 2011)
Maria Ziółek
2
Fragmenty z Ustawy PSW z dnia 27
lipca 2005 po nowelizacji z dnia 18
marca 2011

Art. 195 ust. 6 i 7
6. Studia doktoranckie w uczelni są tworzone przez rektora na
wniosek rady jednostki organizacyjnej, a w jednostkach naukowych przez dyrektora jednostki na wniosek rady naukowej jednostki
naukowej.
7. Nadzór merytoryczny nad studiami doktoranckimi sprawuje rada
jednostki organizacyjnej uczelni albo rada naukowa jednostki
naukowej prowadzącej te studia.
PYTANIA:
 Jakie regulacje powinny być opracowane na poziomie uczelni?
 W jakim zakresie jednostka działa autonomicznie?
WAŻNE szczególnie w wieloobszarowych uczelniach
Maria Ziółek
3
Uchwały senatu UAM dotyczące
studiów doktoranckich



Uchwała rekrutacyjna 
Uchwała dot. regulaminu studiów
doktoranckich 
Uchwała w sprawie wytycznych dla
rad podstawowych jednostek
organizacyjnych dotyczących
kształcenia na studiach
doktoranckich
Maria Ziółek
4
Studia doktoranckie
UAM w Poznaniu
Punkty ECTS
PROGRAM KSZTAŁCENIA
(efekty kształcenia)
Samodzielne
badania naukowe –
skutkują m.in.
Prezentacjami
na
konferencjach
Pisaniem
publikacji,
projektów
badawczych
Uczestnictwem
w projektach
badawczych
Program studiów
(zajęcia dydaktyczne
zorganizowane)
Napisaniem
pracy
doktorskiej
Zajęcia
obowiązkowe
Zajęcia
fakultatywne
Praktyki
zawodowe
5
Uchwała senatu UAM -
propozycja zatwierdzona przez stosowne komisje
Uchwała nr …………../2011/2012
Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
z dnia 30.04. 2012 r.
w sprawie wytycznych dla rad podstawowych jednostek organizacyjnych dotyczących
kształcenia na studiach doktoranckich.
I. POSTANOWIENIA OGÓLNE
II. ORGANIZACJA I REALIZACJA PROCESU KSZTAŁCENIA
III. POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE
Maria Ziółek
6
Uchwała Senatu UAM w sprawie wytycznych dla
rad podstawowych jednostek organizacyjnych
dotyczących kształcenia na studiach
doktoranckich – 30.04.2012
II. ORGANIZACJA I REALIZACJA PROCESU KSZTAŁCENIA
§4
1. Program kształcenia na studiach doktoranckich dla określonej dziedziny nauki
/ dyscypliny naukowej obejmuje:
1) prowadzenie samodzielnych badań naukowych;
2) realizację zorganizowanego programu studiów.
2. Efektem prowadzenia samodzielnych badań naukowych są w szczególności:
1) publikacje naukowe;
2) przygotowanie projektów badawczych;
3) uczestnictwo w projektach badawczych;
4) udział w konferencjach naukowych;
5) praca doktorska.
Maria Ziółek
7
Uchwała Senatu UAM
- program studiów
3. Zorganizowany program studiów obejmuje:
1) zajęcia obowiązkowe;
2) zajęcia fakultatywne;
3) praktyki zawodowe.
4. Zajęcia obowiązkowe obejmują w szczególności
seminaria doktoranckie. Opracowanie zasad
prowadzenia seminariów należy do jednostki
prowadzącej studia doktoranckie.
Maria Ziółek
8
Uchwała Senatu UAM
program studiów –
zajęcia fakultatywne
5. Zajęcia fakultatywne obejmują:
a) zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne (w
trakcie których doktorant zdobywa kwalifikacje w
zakresie nowoczesnych metod i technik prowadzenia
zajęć dydaktycznych), które mogą być realizowane w
jednostce prowadzącej studia doktoranckie lub na
poziomie ogólnouniwersyteckim ;
b) wykłady do wyboru z dziedziny, w której prowadzone
są badania naukowe oraz z dziedzin pokrewnych;
c) wykłady do wyboru z dziedziny innej niż ta, w której
prowadzone są badania naukowe (np. przygotowujące
do egzaminu doktorskiego z dyscypliny dodatkowej). 9
Uchwała Senatu UAM
program studiów –
praktyki zawodowe; ECTS
6. Praktyki zawodowe w postaci prowadzenia lub
uczestnictwa w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w
wymiarze 10 – 90 godzin rocznie, przy czym na
stacjonarnych studiach doktoranckich w wymiarze 60 –
90 godzin.
7. Punktacja ECTS obejmuje zorganizowane zajęcia
obowiązkowe, fakultatywne i praktyki zawodowe.
Łączny wymiar zajęć objętych programem całego toku
studiów odpowiada od 45 do 60 punktom ECTS, w tym od
20 do 30 punktom ECTS w ramach zajęć fakultatywnych
rozwijających umiejętności dydaktyczne lub zawodowe.
Maria Ziółek
10
Załącznik nr 2.
WZÓR - Ramy dla punktacji ECTS w skali 4
lat studiów doktoranckich:
Rodzaj zajęć
Liczba
punktów
ECTS
Zajęcia obowiązkowe
seminaria
Zajęcia fakultatywne
zajęcia rozwijające umiejętności
dydaktyczne
wykłady do wyboru z dziedziny, w
której prowadzone są badania
naukowe z dziedzin pokrewnych
wykłady do wyboru z dziedziny
innej niż ta, w której prowadzone
są badania naukowe
Praktyki zawodowe
SUMA:
Maria Ziółek
…
10 - 15
…….
…….
Suma
powinna
zmieścić się w
granicach 20
– 30 ECTS
…….
45 - 60
11
Załącznik nr 1.
WZÓR - Efekty kształcenia na
studiach doktoranckich:
Nr
efektu
W_01
W_02
…..
U_01
U_02
…..
K_01
K_02
…….
Efekty kształcenia
Po uzyskaniu stopnia doktora
doktorant:
Sposoby działań
prowadzących do
uzyskania efektów
kształcenia
WIEDZA
………………..
………….
………………..
………….
………………..
………….
UMIEJĘTNOŚCI
………………..
………….
………………..
………….
………………..
………….
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
………………..
………….
………………..
………….
………………..
………….
Metody
sprawdzania czy
efekty kształcenia
są osiągnięte
……………….
……………….
……………….
……………….
……………….
……………….
……………….
……………….
……………….
12
Efekty kształcenia na studiach
doktoranckich
Ustalono, że przedstawione efekty kształcenia są
przykładem, a jednostki prowadzące studia doktoranckie
same definiują efekty kształcenia w kategoriach wiedzy,
umiejętności i kompetencji społecznych tak, aby były
zgodne z zapisami w rozporządzeniu ministra w sprawie
kształcenia na SD … z dnia 1 września 2011. Można
oczywiście wykorzystać przykładowy opis.
Niezależnie od zdefiniowanych efektów kształcenia konieczne
jest wypełnienie kolumn dotyczących sposobów działań
prowadzących do uzyskania przez doktoranta zapisanych
efektów kształcenia i metod oceniania uzyskanych efektów
kształcenia.
Maria Ziółek
13
Nr
efektu
W-01
W_02
W_03
Efekty kształcenia
Po uzyskaniu stopnia doktora
doktorant:
Sposoby działań
prowadzących do
uzyskania efektów
kształcenia*
WIEDZA
wykazuje wiedzę ogólną na najbardziej
(E) Wykłady fakultatywne
zaawansowanym światowym poziomie z
(E) Seminaria (jednostki i
dziedziny, w której prowadzone są badania
grupy badawczej)
naukowe oraz na styku różnych dziedzin
Samodzielne gromadzenie
pokrewnych, a także szczegółową
wiedzy ogólnej i
specjalistyczną wiedzę w
specjalistycznej
dyscyplinie/specjalizacji, w której wykonywana
jest praca doktorska;
wykazuje znajomość najnowszych teorii, metod
badawczych, zasad i pojęć z dziedziny, w której
prowadzone są badania naukowe oraz
szczegółową specjalistyczną wiedzę
umożliwiającą tworzenie nowych teorii,
metodologii badań i pojęć przez niezależne
badania w dyscyplinie/specjalizacji, w której
wykonywana jest praca doktorska lub na styku
różnych dyscyplin / specjalizacji;
wykazuje rozumienie najbardziej złożonych
zależności w dziedzinie, w której prowadzone
są badania naukowe, a także w pokrewnych
dziedzinach z uwzględnieniem interakcji
pomiędzy dziedzinami;
Metody sprawdzania
uzyskanych efektów
kształcenia
Egzamin
Ocena roczna kierownika
SD (sem. jednostki) i
promotora (sem. gr. bad.)
na podstawie prezentacji
wyników badań i dyskusji
podczas seminarium
Egzamin doktorski
(E) Wykłady fakultatywne
(E) Seminaria grupy
badawczej
Samodzielne gromadzenie
wiedzy ogólnej i
specjalistycznej
Egzamin
Ocena roczna przez
promotora na podstawie
prezentacji wyników badań
i dyskusji podczas
seminarium
Egzamin doktorski
(E) Seminaria grupy
badawczej
Dyskusje z promotorem
Pisanie publikacji/książki
Pisanie pracy doktorskiej
Ocena roczna promotora
(j.w,)
Egzamin doktorski
Recenzja pracy doktorskiej
14
U_01
U_02
U_03
U_04
UMIEJĘTNOŚCI
posiada zdolność diagnozowania zjawisk na
(E) Seminaria w grupie
najbardziej zaawansowanym poziomie w oparciu o badawczej
wiedzę z różnych źródeł;
Badania naukowe
Pisanie publikacji
Pisanie pracy doktorskiej
Ocena roczna promotora na
podstawie prezentacji
wyników badań i dyskusji
podczas seminarium;
ocena postępu w badaniach
naukowych
Przyjęcie publikacji do druku
Egzamin doktorski
Recenzje pracy doktorskiej
ma umiejętność poszerzania / rozwijania
oryginalnych i kreatywnych rozwiązań nowych i
złożonych problemów naukowych i/lub
praktycznych, właściwych dla dziedziny, w której
prowadzone są badania naukowe, ich krytycznej
analizy, syntezy i oceny oraz formułowania sądów
na ich temat;
ma umiejętność twórczego rozwiązywania
złożonych i nietypowych problemów w zmiennych
i nieprzewidywalnych warunkach oraz tworzenia
nowej wiedzy;
(E) Seminaria w grupie
badawczej
Badania naukowe - raporty
Pisanie publikacji
Dyskusje na konferencjach
Ocena roczna promotora
(j.w.)
Samoocena
Badania naukowe - raporty
Dyskusje z promotorem
Pisanie publikacji
Pisanie pracy doktorskiej
Ocena roczna promotora
(j.w.)
Recenzje pracy doktorskiej
potrafi projektować i wykonywać złożone zadania
naukowe i/lub praktyczne w nieprzewidywalnych
warunkach;
Badania naukowe - raporty
Udział w projektach
badawczych
Praca doktorska
Ocena roczna promotora
(j.w.)
Opinia kierownika projektu
Recenzje pracy doktorskiej
15
U_05
potrafi praktycznie wykorzystać
i udoskonalić metody badawcze oraz
uzyskiwać dane właściwe dla
dziedziny, w której prowadzone są
badania naukowe, na poziomie
zaawansowanym lub
specjalistycznym;
potrafi napisać publikację naukową
przyjętą do druku w recenzowanym
czasopiśmie lub w formie książki w
języku ojczystym i/lub obcym;
Badania naukowe –
raporty, publikacje
Praca doktorska
Ocena roczna
promotora (j.w.)
Recenzje pracy
doktorskiej
Pisanie publikacji /
książki
Praca przyjęta do
druku
U_07
potrafi stosować nowoczesne metody
i techniki prowadzenia zajęć
dydaktycznych lub inne zawodowe;
(E) Praktyka
zawodowa
Ocena kierującego
praktyką dot.
wymienionych
efektów kształcenia
U_08
potrafi samodzielnie planować swój
rozwój;
Planowanie badań
naukowych, wybór
zajęć fakultatywnych,
pisanie projektów
badawczych
Ocena roczna
promotora trafności
planów i skuteczności
pisania projektów
badawczych
U_06
16
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
K_01
wykazuje krytyczne zrozumienie
Czynny udział w
wkładu wyników własnej działalności konferencjach
badawczej i/lub twórczej w rozwój
Seminaria
studiowanej dziedziny / dyscypliny;
Ocena roczna
promotora (j.w.)
K_02
posiada umiejętność pracy w
zespołach badawczych i wykazuje
odpowiedzialność za skutki działań
własnych i zespołowych;
ma świadomość obowiązku
twórczego poszukiwania odpowiedzi
na wyzwania współczesności i
kształtowania wzorców postaw
wobec nowych zjawisk i problemów.
Udział w projektach
badawczych
Ocena kierownika
projektu
Seminaria
Konsultacje z
promotorem
Ocena promotora
K_03
Znaczek (E) oznacza przypisywanie punktów ECTS wskazanym zajęciom
17
Pytania, na które nie znamy
odpowiedzi




Czy prawidłowo interpretujemy intencje ustawodawcy w zakresie zajęć
obowiązkowych, fakultatywnych i praktyk zawodowych oraz punktacji
ECTS?
Czy praktyki zawodowe inne niż dydaktyczne są „dopuszczalne”?
Czy uczestnicy SD niestacjonarnych są zobowiązani odbywać praktyki
dydaktyczne?
Co oznacza cały program studiów? skoro:
zgodnie z rozporządzeniem ministra z dnia 1 września 2011 § 4.1. łączny wymiar
zajęć objętych programem całego toku studiów odpowiada od 45 do 60 punktom
ECTS, oraz SD mają stwarzać warunki do: 4) realizacji programu studiów,
obejmującego zajęcia obowiązkowe, fakultatywne i praktyki zawodowe
a zgodnie z ustawą:
więcej niż połowa programu stacjonarnych studiów doktoranckich wymaga
obecności uczestników tych studiów w prowadzącej je jednostce organizacyjnej i
jest realizowana w formie zajęć dydaktycznych i pracy naukowej
Maria Ziółek
18
Dziękuję za uwagę
Maria Ziółek
19