OPIS - Warszawskie Targi Sztuki

Czy warto inwestować w dzieła sztuki w Polsce?
Pierwszy indeks polskiego rynku sztuki
Kupowanie dzieł sztuki to inwestowanie w pasję, przyjemność obcowania z pięknem, ale
też możliwość osiągania korzyści finansowych. Wiele osób rozważających np. nabycie obrazu
na aukcji, chcących połączyć w ten sposób przyjemność doznań estetycznych z poczuciem
dobrze ulokowanego kapitału, nurtuje pytanie, czy zakupy dzieł sztuki w Polsce są opłacalne
w kategoriach finansowych. Z powodu braku analiz ekonomicznych opisujących i syntetyzujących procesy zachodzące na polskim rynku sztuki, przede wszystkim te dotyczące cen dzieł,
w pełni wiarygodna odpowiedź na to pytanie nie była dotąd możliwa. Przede wszystkim
brakowało indeksu pozwalającego śledzić zmiany na rynku sztuki, wpływającego zarazem
na zwiększenie jego przejrzystości.
Warto podkreślić, że na międzynarodowych rynkach sztuk pięknych analizy tego typu prowadzone są od ponad 30 lat. Najbardziej uznanym indeksem, szeroko cytowanym w mediach
na świecie i w Polsce, zakwalifikowanym przez bank inwestycyjny Morgan Stanley jako jeden
z dziesięciu najważniejszych indeksów świata, jest Mei Moses All Art Index. Poza tym, funkcjonują też inne indeksy, takie jak Art Market Research, indeksy portali Artprice, Artnet.
Warto wspomnieć, że indeksy ryków sztuk pięknych firma Deloitte określiła w swoim raporcie z kwietnia 2013 r. „Rynek sztuki. Sztuka rynku” jako „ważny element instytucjonalizacji
rynku [sztuki], który stanowi konieczny warunek dalszego rozwoju, także w Polsce”.
W odpowiedzi na brak odpowiednich narzędzi umożliwiających analizy transakcji na polskim
rynku sztuki pod kątem ich opłacalności, opracowano pierwszy w Polsce indeks cen aukcyjnego rynku malarstwa obejmujący lata 1990-obecnie, czyli pełny okres jego współczesnego
funkcjonowania.
Krótka charakterystyka indeksu:
• Zdecydowano się na metodologię zastosowaną przy tworzeniu indeksu Mei Moses –
opartą na powtórnych sprzedażach (ang. repeated sales), tzn. wykorzystującą informacje o dziełach wylicytowanych na aukcjach co najmniej dwukrotnie. Metodologię tę
poddano autorskim modyfikacjom poprawiającym jakość indeksu.
• Stworzono bazę danych dzieł sprzedanych na aukcjach w Polsce w latach 1990-obecnie,
identyfikując ponad 1000 par transakcji — podwójnych sprzedaży tego samego dzieła.
Prace nad zbieraniem danych i identyfikacją par cały czas trwają. Ze względu na dostępność danych i ich przejrzystość, zbierane są wyłącznie dane aukcyjne — dane o dziełach
sprzedawanych w galeriach nie są dostępne. W celu poprawy jakości indeksu, obserwacje w znaczący sposób odbiegające od innych, np. dzieła osiągające w krótkim czasie
bardzo wysokie lub bardzo niskie stopy zwrotu, nie są uwzględniane przy konstrukcji
indeksu.
• Opracowano indeks cen malarstwa sprzedanego na aukcjach w Polsce w latach 19902012. Indeks ten jest pierwszym dla polskiego rynku sztuki wskaźnikiem pokazującym
1
jego kondycję i zmiany cen na przestrzeni lat. Warto odnotować ponad dziewięciokrotny
wzrost wartości indeksu w latach 1990-2008 i ośmiokrotny w latach 1990-2012.
• Istotną informacją uzyskiwaną przy tworzeniu indeksu są wartości średnich rocznych
stóp zwrotu dla obrazów sprzedanych na aukcjach.
• Skonstruowany wskaźnik pozwala badać wyniki inwestycyjne i analizować ryzyko związane z zakupem dzieł sztuki oraz porównywać je z analogicznymi wskaźnikami dla innych klas aktywów, np. instrumentów rynku finansowego czy rynku nieruchomości. Pokazuje też, jak ceny na rynku sztuki reagują na procesy zachodzące w gospodarce. Jest
zatem bardzo użytecznym narzędziem i ważnym źródłem informacji dla osób chcących
traktować zakup dzieł sztuki również jako lokatę kapitału i sposób na dywersyfikację
portfela inwestycyjnego.
Autorzy:
Kaja Retkiewicz-Wijtiwiak
Grzegorz Klima
2