Tekst jego wystąpienia zamieszczamy tutaj

Wystąpienie podczas rocznicowych obchodów Dnia Zwycięstwa
8 maja 1945 r. – w dniu 8 maja 2014 r. na swarzędzkim Rynku
69 lat temu zakończyła się wojna, która rozpoczęta atakiem Niemiec
hitlerowskich na Polskę 1 września 1939 r. zakończyła się sześć lat
później – 2 września 1945 r. podpisaniem kapitulacji przez Japonię.
Straszna i niezwykle wyniszczająca była to wojna. Wzięło w niej udział
61 państw o ogólnej liczbie ludności 1 miliard 700 milionów.
Zmobilizowano 110 milionów ludzi. Po raz pierwszy na wielką skalę
zastosowano w Japonii nowy rodzaj broni masowego rażenia tj. broń
jądrową, a w Europie Niemcy wcielały w życie plan systematycznego
wyniszczania narodów.
Z tych powodów była to pierwsza taka wojna, w której zginęło więcej
cywilów niż żołnierzy, a życie straciło wówczas około 50 milionów ludzi, i
około 35 milionów zostało rannych. Polska poniosła największe straty
osobowe w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, które wynosiły – 220
osób. Przy czym wskaźnik ten dla Związku Radzieckiego wyniósł 116
osób, dla Francji 15, a dla Wielkiej Brytanii – 8 osób. Co nie znaczy, że
dla tych narodów przytoczone straty były mniej bolesne.
Po wojnie Europa i świat zmieniły swoje oblicze. Związek Radziecki stał
się potężnym imperium, które było twórcą systemu państw
komunistycznych na świecie; rozpadł się system kolonialny, a z dawnych
kolonii
powstały państwa zwane Trzecim Światem; wzrosła potęga
Stanów Zjednoczonych Ameryki, które ukazały światu skutki
zastosowania broni jądrowej.
Zanim przyszło wyzwolenie i zakończyła się II wojna światowa ziemia
swarzędzka i jej mieszkańcy także odczuli skutki działań wojennych i
okupacji hitlerowskiej. Byli wywłaszczani i wypędzani głównie do
Generalnego Gubernatorstwa ze swoich gospodarstw rolnych i zakładów
pracy. Ich własność okupant przekazywał niemieckim osadnikom z
różnych części Europy.
Swarzędzanie, którzy pozostali na miejscu stosowali różne formy oporu i
walki z okupantem: rozwijało się tajne nauczanie oraz nielegalna
działalność grup konspiracyjnych – szczególnie harcerzy swarzędzkich przerywana aresztowaniami w latach 1941 i 1944. Walczyli, a nierzadko i
ginęli w osławionych niemieckich obozach zagłady : Dachau,
Mauthausen, Forcie VII w Poznaniu, Gross-Rosen i Buchenwald. Ginęli
też w katowniach hitlerowskich w Poznaniu: w więzieniu na ul. Młyńskiej,
w siedzibie Gestapo, i w więzieniach w Rawiczu i Wronkach.
Nie wolno nam zapominać także o swarzędzanach, których na rozkaz
Stalina zamordowali funkcjonariusze NKWD w Związku Radzieckim w
Katyniu - pochowanych w zbiorowych mogiłach.
Mieszkańcy ziemi swarzędzkiej walczyli na wszystkich frontach
europejskich. Byli żołnierzami Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i
walczyli w obronie Wielkiej Brytanii, a potem na froncie Zachodnim
wyzwalali Francję , Belgię i Holandię. Swarzędzanie byli też w armii gen.
Andersa i zdobywali wzgórze i klasztor Monte Cassino walcząc na
froncie Południowym. Byli żołnierzami 1 i 2 armii Wojska Polskiego
walczącymi na froncie wschodnim u boku Armii Czerwonej.
Wyzwolenie ziemi swarzędzkiej w styczniu 1945 r. także pociągnęło za
sobą ofiary wśród ludności cywilnej w Swarzędzu, Gortatowie czy
Barcinku, które jakkolwiek nieliczne i z ręki Wyzwolicieli, to przecież
także bolesne dla rodzin ofiar.
8 maja 1945 r. niemiecka III Rzesza hitlerowska podpisała
bezwarunkową kapitulację wobec przedstawicieli trzech mocarstw
ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii oraz Francji, która mocarstwem nie była.
Skończyła się wojna w Europie. Polacy jeszcze nie w pełni zdawali sobie
sprawę co dla nich oznaczało wyzwolenie przez Armię Czerwoną.
Okazało się, że bez naszej wiedzy i zgody podporządkowano nasz Kraj Związkowi Radzieckiemu. Mocarstwo, które narzuciło własny model
ustroju społeczno – politycznego i gospodarczego. Staliśmy się
całkowicie zależni od tego wyzwoliciela Nie staliśmy się krajem
suwerennym, tak jak tego spodziewali się Polacy. Staliśmy się cząstką
tak zwanego zewnętrznego imperium radzieckiego. Wyjście ze sfery
wpływów Związku Radzieckiego nastąpiło dopiero 44 lata później w 1989
roku.
Mamy więc rocznicę i smutną – bo tyle ofiar i cierpienia oraz nowy rodzaj
zależności – i radosną ponieważ dołożyliśmy się walnie do zwycięstwa
nad faszyzmem. W Europie polskie siły zbrojne ogółem, były w drugiej
fazie wojny czwartą siłą po ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii!
Antoni Kobza
Towarzystwo Miłośników Ziemi Swarzędzkiej