abstrakt - Tabu - Trend

MGR NATALIA WÓJCICKA, UNIWERSYTET WROCŁAWSKI
SZALEŃSTWO JAKO ŹRÓDŁO SKANDALU
JANE EYRE I SEKRET LADY AUDLEY
I METODA JEGO UKRYCIA W POWIEŚCIACH
Tematyka szaleństwa zajmuje w literaturze wiktoriańskiej pozycję szczególną.
Z jednej strony, choroba psychiczna oznacza nie tylko niedomaganie
fizyczne, ale i braki moralne, które w dziewiętnastowiecznej opinii medycznej
i społecznej nierozerwalnie wiążą się z genezą szaleństwa. Jako że szaleństwo
postrzegane jest jako dziedziczna skaza, „zła krew”, jego istnienie staje się
rodzinnym skandalem, objęte zostaje swoistym tabu. Dane medyczne
i administracyjne wskazują jak wiele przypadków szaleństwa — zwłaszcza
kobiet i zwłaszcza wśród wyższych warstw społecznych — leczonych było
w XIX w. w domu dla uniknięcia publicznego ujawnienia ich stanu. Z drugiej
strony — dom wariatów zaczyna funkcjonować jako mechanizm literacki
służący ukryciu zachowań nieakceptowalnych społecznie, jako przestrzeń,
w której potencjalne źródło skandalu zostaje zamknięte i uciszone.
Szaleństwo jest zatem zarazem skandalem i środkiem służącym jego ukryciu,
stanowi przedmiot tabu i sposób, w jaki tabu funkcjonuje. Niniejsza praca
analizuje sposoby przedstawienia szaleństwa w powieściach Jane Eyre oraz
Sekret Lady Audley, które uznać można za ilustracje jego dwojakiej natury
jako odpowiednio źródła i metody uniknięcia skandalu.