Experymentarium to rodzaj interaktywnego muzeum służącego do wy

Experymentarium – Interaktywne Centrum Nauki i Techniki
Przekonaj się sam!
Na terenie łódzkiej Manufaktury 31 maja otwarte zostało Experymentarium
– Interaktywne Centrum Nauki i Techniki. To swego rodzaju muzeum, pomyślane
jako placówka służąca wyjaśnianiu problemów nauki i techniki oraz otaczających
człowieka zjawisk przy pomocy urządzeń umożliwiających samodzielne
przeprowadzanie doświadczeń przez zwiedzających. Działalność centrum
podporządkowana jest przede wszystkim osobistemu udziałowi jego gości w
przygotowanych dla nich eksperymentach.
W przeciwieństwie bowiem do klasycznych muzeów, gdzie eksponaty
umieszczone są w szczelnie zamkniętych gablotach lub miejscach, do których
publiczność nie ma bezpośredniego dostępu, tu zachęca się zwiedzających do
dotykania zbiorów i korzystania z nich podczas przeprowadzania eksperymentu. Chodzi
bowiem o to, by osoby przybywające do centrum mogły m.in. obserwować zjawiska
fizyczne i procesy chemiczne oraz poznawać samodzielnie ich istotę przy pomocny
naukowych narzędzi.
Experymentarium ma w ten sposób uzupełniać edukacyjną ofertę szkoły,
aktywizować zwiedzających do samodzielnego myślenia, stawiania pytań i
poszukiwania odpowiedzi. W związku zaś z tym, że centrum jako interaktywne
muzeum nauki i techniki, kieruje swe propozycje programowe do dzieci, młodzieży i
dorosłych, stworzona została możliwość atrakcyjnego i pożytecznego spędzenia
wolnego czasu dla całych rodzin. Ma też stanowić ono swego rodzaju atrakcję
turystyczną samej Manufaktury.
Jak można dowiedzieć się ze stron internetowych Experymentarium, nowatorska
koncepcja architektoniczna centrum powstała w studiu projektowym ENMEDIO w
Szczecinie. Zgodnie z jej ideą, w surowe, stare mury hali fabrycznej o powierzchni 1,2
tys. m kw. wkomponowane zostały elementy futurystyczne. Przestrzeń byłej hali
produkcyjnej podzielona została na część dzienną i nocną (zaciemnioną, gdzie m.in.
można przeprowadzać eksperymenty polegające na grze światła oraz projekcje z
aparatów odtwarzających obrazy). Pierwsza część centrum mieści także cafe-bar,
kawiarenkę internetową oraz szatnię.
Ekspozycja stała Experymentarium składa się z urządzeń i stanowisk
umożliwiających samodzielne przeprowadzanie doświadczeń, obserwacji i badań
pewnych zjawisk fizycznych, przemian chemicznych czy struktur biologicznych.
Zwiedzający inicjuje eksperyment, obserwuje jego rezultat, rozbudzając tym samym
własną ciekawość i rozpoczynając w formie zabawy proces edukacyjno-poznawczy.
Doświadczenia możliwe do przeprowadzenia na stałej ekspozycji centrum
zostały tak zaprogramowane, by zwiedzający bez trudu i w prosty sposób mogli
„uruchomić” każde znajdujące się tam urządzenie, stanowiące jednocześnie dla nich
atrakcję nietypowego muzeum.
Ekspozycja stała będzie sukcesywnie uzupełniana o wytwory nowatorskich idei
polskich uczonych i studentów (np. w drodze konkursu dla młodych naukowców).
Składa się ona z następujących działów: „Mechanika – proste urządzenia, zjawiska
zachodzące w płynach i gazach”, „Drgania, fale, dźwięki”, „Termodynamika i ciepło”,
„Elektryczność, magnetyzm, elektronika”, ”Optyka, obrazy, lasery”, „Świat atomów i
kosmicznych odległości”, „Materia ożywiona, zadziwiający fenomen genów”, „Chemia”,
„Laboratorium dla przedszkolaków”.
Wystawy czasowe będą natomiast prezentować zbiory wynajmowane przez
Experymentarium od innych centrów nauki i techniki z kraju i Europy. Czasowe
ekspozycje mogą być też tworzona na zamówienie. Chodzi tu m.in. o wystawy o
charakterze komercyjnym, reklamujące produkty firm i ich dorobek. Część niektórych
wystaw, szczególnie duże eksponaty, demonstrowane będą również na rynku
Manufaktury oraz w galerii handlowej.
Powstanie łódzkiego interaktywnego centrum nauki i techniki nawiązuje do idei
coraz bardziej popularnych tego typu muzeów w świecie, a także i w Polsce. Ich
prekursorem był prof. Frank Oppenheimer, który w roku 1969 stworzył Exploratorium w
San Francisco.
Patronat naukowy nad centrum w Manufakturze sprawują Politechnika Łódzka i
Uniwersytet Łódzki, a patronat honorowy Marszałek Województwa Łódzkiego.
Podczas uroczystości otwarcia Experymentarium o genezie tej placówki, jej
podstawowych celach i zadaniach mówili: Robert Kornecki, koodrynator projektu
związanego z powołaniem i utworzeniem centrum oraz dr Piotr Posmykiewicz z PŁ.
Obecny na tej uroczystości prorektor UŁ ds. nauki prof. Henryk Piekarski w
rozmowie z „Kroniką” wyraził duże zadowolenie z powstania Experymentarium i funkcji
edukacyjno-poznawczych, które ma ono spełniać. Podkreślił też znaczący udział
Uniwersytetu Łódzkiego we wszystkich etapach tworzenia centrum, a więc
projektowania, wyposażania, a także przygotowania programów i aparatury do
eksperymentów. Szczególny wkład pracy wnieśli tu: dr Jan Malinowski z Instytutu
Fizyki, dr hab. Jarosław Lewkowski i mgr Ewa Stronka-Lewkowska z Insytutu Chemii
oraz studenci III roku informatyki stosowanej na Wydziale Fizyki i Chemii – Anna
Śmiałkowska, Łukasz Tokarski, Łukasz Zaraś i Maciej Zieliński, których dziełem są
programy komputerowe stymulujące procesy fizyczne demonstrowane w centrum. Nad
całością tych przedsięwzięć czuwali, mocno je wspierając, prodziekani Wydziału Fizyki i
Chemii UŁ: prof. Paweł Maślanka i prof. Ilona Zasada.
Po części oficjalnej uczestnicy uroczystości zwiedzili siedzibę Experymentarium z
zaciekawieniem oglądając zgromadzone w niej przyrządy, aparaty i urządzenia ze
szczegółowymi ich opisami oraz zachętą i wskazówkami do przeprowadzania
doświadczeń. Zobaczyli m.in. „most magnetyczny”, którego metalowe elementy o
właściwościach magnetycznych można wykorzystać przy budowie różnego rodzaju
konstrukcji oraz kolejkę elektryczną o „wiecznym napędzie”, który zapewniają baterie
słoneczne wykorzystujące światło wiszących nad nimi lamp. Miłośnicy literatury
kryminalnej mieli okazję zrobić sobie odciski palców, a następnie w ogromnym
powiększeniu zobaczyć własne linie papilarne na ekranie monitora. System wiszących
na linach bloczków uzmysławiał, jak przy wykorzystaniu praw fizyki, niewielkim
wysiłkiem można przemieszczać ciężkie przedmioty, co znajduje np. szerokie
zastosowanie na placach budów. Każdy, kto miał na to ochotę mógł własnoręcznie na
specjalnym stanowisku „wyprodukować” sobie papier czerpany, wytwarzany według
oryginalnych, starych receptur pochodzących jeszcze z wieku XIX. „Organy szumowe”
składające się z siedmiu plastikowych, odpowiednio ukształtowanych rur, po przyłożeniu
do nich ucha zapewniały bezpłatny koncert, bez udziału muzyka. Dlaczego tak się
działo, wyjaśniała umieszczona obok „instrumentu” wyczerpująca informacja.
Dla interesujących się anatomią człowieka przewidziano miniaturową „salę
operacyjną”, gdzie leżący na stole manekin z wydrążonym korpusem i umieszczonymi
w nim ruchomymi replikami narządów wewnętrznych, umożliwiał ich poznanie i
usytuowanie w ludzkim ciele. Także użytkownikom komputera stworzono okazję do
„zajrzenia” w głąb tego urządzenia i zaznajomienie się z jego pracą i skomplikowaną
budową, a to dzięki zastąpieniu tradycyjnej obudowy szklaną.
Krótka z natury rzeczy relacja z otwarcia Experymentarium nie pozwala z
oczywistych względów na pełny opis bogatej oferty Interaktywnego Centrum Nauki i
Techniki w Manufakturze. Najlepiej przekonać się o tym odwiedzając placówkę
osobiście.
S.B.
Wystarczy przyłożyć ucho i już słuchamy muzyki „organów szumowych”