Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem jako

Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Wpisany przez Ludmiła Lipiec-Warzecha
Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych określa pięć
deliktów finansowych związanych z nieprawidłowym gospodarowaniem środkami pochodzącymi
z dotacji
Reżim odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych obejmuje
prawidłowość zaciągania i realizacji zobowiązań angażujących środki publiczne,
dochodzenie należności, sprawozdawczość budżetową, przeprowadzanie inwentaryzacji
oraz dokonywanie wydatków ze środków publicznych. Szczególnym rodzajem wydatków
publicznych są dotacje udzielone z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu
terytorialnego. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów
publicznych poświęciła wydatkowaniu dotacji dwa przepisy, tj. art. 8 obejmujący
odpowiedzialność dotującego oraz art. 9 dotyczący odpowiedzialności beneficjenta
dotacji.
Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 1 określa pięć
deliktów finansowych związanych z nieprawidłowym gospodarowaniem środkami pochodzącymi
z dotacji. Należą do nich:
1. wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem określonym przez udzielającego
dotację;
2. nierozliczenie otrzymanej dotacji;
3. nieterminowe rozliczenie otrzymanej dotacji;
4. niedokonanie zwrotu dotacji w należnej wysokości;
5. nieterminowe dokonanie zwrotu dotacji.
Zgodnie z definicją sformułowaną w ustawie o finansach publicznych 2 dotacje są wydatkami
budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego podlegającymi
szczególnym zasadom rozliczania. Zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
finansowej obejmuje wszystkie przewidziane przez ustawę o finansach publicznych rodzaje
dotacji, wśród których podstawowe znaczenie mają dotacje celowe, dotacje podmiotowe
przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu oraz
dotacje przedmiotowe przeznaczone na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług.
1/4
Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Wpisany przez Ludmiła Lipiec-Warzecha
Wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem określonym przez udzielającego dotację
następuje przede wszystkim poprzez zapłatę za zrealizowane zadania, na które dotacja nie była
udzielona albo realizację innych celów niż wskazane w przepisach stanowiących o sposobie
udzielenia i rozliczenia dotacji. Ustalenie, czy dotacja została wydatkowana niezgodnie z
przeznaczeniem, należy do obowiązków komisji orzekającej.
Wykorzystanie dotacji udzielonej z budżetu niezgodnie z przeznaczeniem nie stanowi
naruszenia dyscypliny finansów publicznych, jeśli udzielający jej nie wydał decyzji określającej
kwotę przeznaczoną do zwrotu oraz termin, od którego nalicza się odsetki. Taki obowiązek
został nałożony na organ lub innego dysponenta części budżetowej, który udzielił dotacji art.
146 ustawy o finansach publicznych 3 .
Za dotację wydatkowaną niezgodnie z przeznaczeniem uważa się także - w świetle
ugruntowanego orzecznictwa Głównej Komisji Orzekającej - dotację wykorzystaną po upływie
terminu, na jaki została przyznana (z uwzględnieniem regulacji art. 157 ustawy o finansach
publicznych). Wykorzystanie dotacji ze środków publicznych po upływie wyznaczonego terminu
stanowi przekroczenie zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków
publicznych. „Dotacja celowa jest przeznaczona na określony cel i powinna być zrealizowana w
wyznaczonym terminie. Jej wykorzystanie jest wydatkiem ze środków publicznych, a zatem
granice upoważnienia do jego dokonania stanowi zakreślony termin i cel wykorzystania dotacji
celowej. Po upływie wyznaczonego terminu nie ma podstaw do dokonania z dotacji określonego
wydatku, bowiem środki publiczne stanowiące dotację celową nie pozostają już w dyspozycji
jednostki, która ją otrzymała. Dokonanie wydatku z takich środków i w okolicznościach wyżej
opisanych jest przekroczeniem zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków
publicznych "4 .
Konsekwencją wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem jest także wykluczenie
prawa otrzymania dotacji przez kolejne 3 lata, licząc od dnia stwierdzenia nieprawidłowego
wykorzystania dotacji 5 oraz obowiązek jej zwrotu wraz z odsetkami jak dla zaległości
podatkowych.
2/4
Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Wpisany przez Ludmiła Lipiec-Warzecha
Nierozliczenie otrzymanej dotacji lub nieterminowe rozliczenie tej dotacji (art. 9 pkt 2) dotyczy
zaniechania przez beneficjenta dotacji realizacji obowiązków o charakterze formalnym.
Szczegółowe zasady, tryb i terminy dokonywania rozliczeń wynikają z przepisów, przede
wszystkim ustawy o finansach publicznych, lub umowy przyznającej dotację (por. art. 131 ust. 2
w zw. z art. 176 ust. 2 ustawy o finansach publicznych).
Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niedokonanie zwrotu dotacji w należnej
wysokości lub nieterminowe dokonanie zwrotu dotacji. Obowiązek zwrotu dotacji otrzymanej z
budżetu państwa, którego zaniechanie skutkuje odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych, aktualizuje się w sytuacji, gdy beneficjent dotacji:
1.
2.
3.
4.
wykorzystał dotację niezgodnie z przeznaczeniem;
pobrał dotację nienależnie, tj. bez podstawy prawnej;
pobrał dotację w nadmiernej wysokości;
nie wykorzystał dotacji.
Zwrotowi do budżetu państwa oraz - z mocy art. 190 - do budżetu jednostki samorządu
terytorialnego podlega ta część dotacji, która została wykorzystana niezgodnie z
przeznaczeniem, nienależnie udzielona lub pobrana w nadmiernej wysokości (art. 145 ust. 4).
Dotacjami nienależnymi są dotacje udzielone bez podstawy prawnej (art. 145 ust. 3 ufp),
dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są natomiast dotacje otrzymane z budżetu w
wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna
na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania (art. 145 ust. 2 ufp). Zwrotowi
podlega również dotacja udzielona z budżetu państwa w części niewykorzystanej do końca roku
budżetowego lub w terminie określonym w rozporządzeniu w sprawie wydatków
niewygasających, wydanym na podstawie art. 157 ufp.
3/4
Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Wpisany przez Ludmiła Lipiec-Warzecha
Prawidłowość wydatkowania środków pochodzących z dotacji udzielonej z budżetu państwa
bądź budżetu jednostki samorządu terytorialnego, oprócz reżimu odpowiedzialności za
naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz sankcji budżetowych wynikających z ustawy o
finansach publicznych (obowiązek zwrotu wraz z odsetkami) objęta jest również ochroną karną
skarbową. Narażenie finansów publicznych na uszczuplenie poprzez nienależne pobranie lub
niezgodne z prawem wykorzystanie dotacji stanowi przestępstwo skarbowe (art. 82 kodeksu
karnego skarbowego).
1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów
publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 z późn. zm).
2. Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 z
późn. zm.).
3. Orzeczenie GKO z dnia 14 października 2004 r., DF/GKO/Odw.-74/103/2004/876.
4. Orzeczenie GKO z dnia 15 stycznia 2004 r., DF/GKO/Odw.-2/2/2003.
5. Z wyłączeniem dotacji celowych przyznawanych jednostkom samorządu terytorialnego
na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami
oraz na realizację zadań własnych, których obowiązek dotowania z budżetu państwa wynika z
odrębnych ustaw (art. 146 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy o finansach publicznych).
4/4