miejski program profilaktyki i rozwiązywania problemów

Załącznik
do Uchwały Nr XXXVI/419/13
Rady Miasta Chełm
z dnia 12 grudnia 2013r.
MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI
I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH
W CHEŁMIE NA ROK 2014
SPIS TREŚCI
I.
WPROWADZENIE
strona 3
1.
Definicje
strona 4
2.
Skróty
strona 6
II.
ORGANIZACJA PROGRAMU
strona 7
1.
Adresaci Programu
strona 7
2.
Koordynator Programu i podmiot odpowiedzialny za przygotowanie strona 7
Programu
3.
Instytucjonalne zasoby Miasta Chełm w zakresie działań profilaktyki strona 7
i rozwiązywania problemów alkoholowych
III.
OPIS ZJAWISKA NA PODSTAWIE DIAGNOZY
strona 8
IV.
CELE I ZADANIA PROGRAMU
strona 10
1.
Cel główny Programu
strona 10
2.
Cele szczegółowe i zadania Programu
strona 10
V.
ZADANIA MIEJSKIEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
ALKOHOLOWYCH ORAZ ZASADY JEJ WYNAGRADZANIA
strona 10
VI. EFEKTY I SPOSÓB MONITOROWANIA PROGRAMU
strona 11
1.
Zakładane rezultaty
strona 11
2.
Sposób monitorowania Programu
strona 12
VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU I PLAN FINANSOWY
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 12
strona 2 z13
I.WPROWADZENIE
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), alkohol znajduje się na trzecim miejscu
wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji. Alkohol działa szkodliwie na wszystkie nieomal
tkanki i narządy, powodując osłabienie całego systemu odpornościowego, wywołując katastrofalne
w skutkach niedobory witamin i pierwiastków (mikoroelementów) niezbędnych do prawidłowego
funkcjonowania organizmu człowieka. Zwiększa to znaczne ryzyko zachorowania na choroby
nowotworowe. Spożywanie alkoholu przez kobiety ciężarne skutkuje uszkodzeniem płodu, ponadto
na tle nadużywania alkoholu przez ciężarne może wystąpić alkoholowy zespół płodowy tzw
syndrom FAS – uszkodzenie układu nerwowego dziecka. Nadużywanie alkoholu i uzależnienie
powoduje wreszcie bardzo poważne w skutkach zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym
człowieka wywołując depresje, bezsenność, zaburzenia psychiczne prowadzące do prób
samobójczych, zmiany osobowości, amnezje oraz w stanach kryzysu, przy długotrwałym
uzależnieniu- psychozy alkoholowe, deliriumtremens, halucynozy alkoholowe lub nieodwracalne
otępienie (zespół Korsakowa). Badania statystyczne wykazują, że z przyczyn bezpośrednio
i pośrednio związanych z używaniem alkoholu, umiera w Polsce kilkanaście tysięcy osób, z czego
połowa przypada na zgony spowodowane bezpośrednio piciem alkoholu.
Szkody zdrowotne wywołane alkoholem nie ograniczają się tylko do szkód występujących
u osób uzależnionych (lub nadużywających alkoholu). Poza wyniszczeniem zdrowotnym
i psychicznym, które dotyka osoby uzależnione, ma również wymiar społeczny, obejmując swoim
zasięgiem członków rodzin i osoby żyjące w najbliższym otoczeniu alkoholika. Należy pamiętać,
że z uwagi na silne zaburzenia zachowania i nieprzewidywalność reakcji oraz destrukcyjny
wzorzec postępowania osoby uzależnionej od alkoholu członkowie jej najbliższego otoczenia żyją
w stanie permanentnego stresu, który jest przyczyną wystąpienia stałych zaburzeń przystosowania
u członków rodziny alkoholika. Bardzo poważne zagrożenia i szkody wynikające z powtarzającego
się picia alkoholu przez młodzież a nawet dzieci może poważnie uszkodzić ich życie i procesy
rozwojowe powodując zaburzenia rozwoju emocjonalnego, zaburzając zdolność uczenia się,
prowadząc do zmian osobowości, zwiększając ryzyko wypadków, zachorowań i śmierci.
Najczęstszymi uwarunkowaniami uzależnień są zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny, brak więzi
z rodzicami oraz deficyty w zakresie modeli dorosłości. Uczestnictwo w subkulturze alkoholowej
wiąże się z kryzysem poczucia tożsamości bądź załamaniem systemu wartości. Alkoholizm staje
się ucieczką od frustracji i trudnych emocji, poszukiwaniem nowych doznań.
Obserwowany w ostatnich latach wzrost patologii we wszystkich obszarach życia człowieka
wymusza podejmowanie działań, które osobom zdrowym pozwolą podtrzymać funkcjonalność,
osobom z pierwszymi przejawami trudności pomogą obronić się przed rozwojem dysfunkcji
i powrócić do zdrowia, a osobom z rozwinięta patologią stworzyć możliwość poddania się terapii
i rehabilitacji.
Podstawą prawną do prowadzenia działań z zakresu rozwiązywania problemów
alkoholowych stanowi ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
z dnia 26 października 1982r. (Dz. U z 2012r., poz.1356 z późn. zm). Ustawa określa kierunki
polityki wobec alkoholu. Kompleksowo reguluje zagadnienia dotyczące profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych, wskazuje zadania z tego zakresu oraz podmioty odpowiedzialne za ich
realizację. Określa również zasady finansowania tych zadań. Dokument opisuje funkcjonowanie
rynku napojów alkoholowych. Reguluje także dziedzinę promocji i reklamy napojów alkoholowych,
a także formułuje przepisy karne dotyczące obrotu alkoholem i reklamy alkoholu. Wprowadza
regulacje dotyczące postępowania wobec osób nadużywających alkoholu, określa podstawy
leczenia odwykowego oraz wskazuje kompetencje i zadania jednostek samorządu terytorialnego.
System profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych opisany w Miejskim
Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Chełmie na rok 2014 oparty
jest na zadaniach własnych jednostek samorządu terytorialnego określonych w ustawie,
rekomendacjach PARPA, NPPiRPA na lata 2011-2015. Stąd też jego struktura zawiera
systematykę i obszary określone w tych dokumentach.
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 3 z13
1.Definicje
Profilaktyka uniwersalna - ukierunkowana na całe populacje. Są to działania
profilaktyczne adresowane do całych grup (populacji) bez względu na stopień indywidualnego
ryzyka występowania problemów alkoholowych. Ich celem jest zmniejszanie lub eliminowanie
czynników ryzyka sprzyjających rozwojowi problemów alkoholowych w danej populacji. Działania
uniwersalne są realizowane na przykład w populacji dzieci i młodzieży w wieku gimnazjalnym,
w populacji młodych dorosłych, w populacji rodziców posiadających dzieci w wieku szkolnym itp.
Przykładem profilaktyki uniwersalnej są programy opóźniania inicjacji alkoholowej lub papierosowej
adresowanej do całej populacji dzieci wchodzących w okres pierwszych eksperymentów
z substancjami psychoaktywnymi.
Profilaktyka selektywna - ukierunkowana na jednostki i grupy zwiększonego ryzyka.
Są to działania profilaktyczne adresowane do jednostek lub grup, które ze względu na swoją
działalność społeczną, rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są narażone na
większe od przeciętnego ryzyka wystąpienia problemów alkoholowych lub/ i innych zaburzeń
zdrowia psychicznego. Przykładem profilaktyki selektywnej są działania edukacyjne, opiekuńcze
i rozwojowe podejmowane wobec dzieci pochodzących z rodzin alkoholowych. Działania z tego
poziomu profilaktyki są podejmowane ze względu na sam fakt przynależności do takiej grupy, czyli
np. bycie dzieckiem osoby uzależnionej od alkoholu, a nie ze względu na występowanie zaburzeń
lub problemów psychicznych u takich dzieci. Profilaktyka selektywna jest więc z definicji przede
wszystkim działaniem uprzedzającym, a nie naprawczym.
Profilaktyka wskazująca - ukierunkowana na jednostki (lub grupy) wysokiego
ryzyka demonstrujące pierwsze symptomy problemów alkoholowych. Są to działania
profilaktyczne adresowane do osób (grup osób), które demonstrują wczesne symptomy problemów
alkoholowych lub/i innych zaburzeń zachowania lub problemów psychicznych, ale jeszcze nie
spełniają kryteriów diagnostycznych picia szkodliwego, uzależnienia od alkoholu lub innych
zaburzeń związanych z nadużywaniem alkoholu opisanych w Międzynarodowej Klasyfikacji
Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Przykładem profilaktyki wskazującej są zajęcia
socjoterapeutyczne dla dzieci, które przejawiają wysoki poziom agresji i nieprzystosowania
w kontaktach z rówieśnikami, a także interwencje podejmowane wobec uczniów upijających się lub
eksperymentujących z narkotykami. Do profilaktyki wskazującej można również zaliczyć niektóre
działania mające na celu redukcję szkód zdrowotnych lub społecznych u osób nadużywających
alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych (np. działania edukacyjne i prawne zmierzające
do ograniczenia liczby wypadków drogowych popełnionych przez kierowców pod wpływem
alkoholu).
Ryzykowne spożywanie alkoholu. To picie nadmiernych ilości alkoholu (jednorazowo
i w określonym przedziale czasu) nie pociągające za sobą aktualnie negatywnych konsekwencji,
przy czym można oczekiwać, że konsekwencje te pojawią się, o ile obecny model picia alkoholu
nie zostanie zmieniony. Robocza definicja Światowej Organizacji Zdrowia określa picie ryzykowne
w sposób następujący: picie ryzykowne to regularne średnie spożywanie alkoholu w ilości 20-40g
czystego alkoholu dziennie przez kobietę i 40-60g dziennie przez mężczyznę, przy jednoczesnym
łącznym spożyciu czystego alkoholu w tygodniu przez kobiety zawierającym się w przedziale
140-209g, a w przypadku mężczyzn – 280-349g.
Szkodliwe picie alkoholu. Opisywane jest jako wzorzec picia, który już powoduje szkody
zdrowotne, fizyczne bądź psychiczne, ale również psychologiczne i społeczne, przy czym nie
występuje uzależnienie od alkoholu. Aby rozpoznać szkodliwe używanie alkoholu, opisany wzorzec
picia powinien utrzymywać się przez co najmniej miesiąc lub występować w sposób powtarzający
się w ciągu 12 miesięcy. Robocza definicja Światowej Organizacji Zdrowia określa picie szkodliwe
w sposób następujący: picie szkodliwe to regularne średnie spożywanie alkoholu w ilości ponad
40g czystego alkoholu dziennie przez kobietę i ponad 60g dziennie przez mężczyznę, przy
jednoczesnym łącznym spożyciu 210g lub więcej w tygodniu przez kobiety i 350g i więcej
w tygodniu przez mężczyzn. Jako picie szkodliwe określane jest też spożywanie każdej ilości
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 4 z13
alkoholu przez kobiety w ciąży, matki karmiące, chorych przewlekle, osoby przyjmujące leki, osoby
starsze.
Poalkoholowe spektrum zaburzeń rozwojowych (ang. Fetal Alcohol Spectrum
Disorders- FASD – FAS). Ogólny termin opisujący całościowo spektrum skutków rozwojowych
występujących u dzieci matek pijących alkohol w okresie ciąży. Skutki te mogą obejmować
zaburzenia rozwoju fizycznego, umysłowego, zachowania, uczenia się, mogą trwać przez całe
życie. W diagnostyce klinicznej obowiązuje termin FAS – płodowy zespół alkoholowy, który
charakteryzuje się dysmorfiami twarzy, opóźnieniami wzrostu, oraz nieprawidłowościami
ośrodkowego układu nerwowego. U dzieci, u których nie występują wszystkie cechy FAS,
diagnozowany jest częściowy FAS. Rodzaj i siła zaburzenia dziecka zależy przede wszystkim od
ilości alkoholu, spożywanego przez kobietę w ciąży oraz częstotliwości picia. Należy pamiętać,
że nie ma bezpiecznej dawki alkoholu jaką może spożywać kobieta w ciąży, w związku z tym, aby
dziecko było zdrowe, należy całkowicie powstrzymać się do spożywania alkoholu w okresie
prenatalnym oraz karmienia piersią.
Wczesne rozpoznanie i krótka interwencja (WRKI). Krótkie interwencje podejmowane
przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej wobec osób pijących alkohol ryzykownie i szkodliwie.
Leczenie uzależnienia. To działania służące redukcji objawów i przyczyn zaburzeń
psychicznych i zaburzeń zachowania wynikających z używania alkoholu. Przykładami działań
leczniczych w tym zakresie są: programy psychoterapii uzależnienia od alkoholu, farmakologiczne
wspieranie psychoterapii, leczenie alkoholowych zespołów abstynencyjnych.
Uzależnienie. Zespół uzależnienia od alkoholu to kompleks zjawisk fizjologicznych,
behawioralnych i poznawczych, wśród których picie alkoholu dominuje nad innymi zachowaniami,
które miały poprzednio dla pacjenta większą wartość. Głównym objawem zespołu uzależnienia jest
pragnienie alkoholu (często silne, czasami przemożne). Na ostateczne rozpoznanie uzależnienia
pozwala identyfikacja trzech lub więcej następujących cech lub objawów występujących łącznie
przez pewien czas w ciągu ostatniego roku (picia):
1) silne pragnienie lub poczucie przymusu picia („głód alkoholowy”).
2) upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem (trudności
w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia do wcześniej założonego
poziomu, nieskuteczność wysiłków zmierzających do zmniejszenia lub kontrolowania
picia).
3) fizjologiczne objawy stanu odstawienia pojawiającego się, gdy picie alkoholu jest
ograniczone lub przerywane (drżenie mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności,
wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona
potliwość, zaburzenia snu, niepokój, drażliwość, lęki, padaczka poalkoholowa, omany
wzrokowe lub słuchowe, majaczenie drżenne) albo używanie alkoholu lub pokrewnie
działającej substancji (np. leków) w celu złagodzenia ww. objawów, uwolnienia się od
nich lub uniknięcia ich.
4) zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie
przynosi oczekiwanego efektu) potrzeba spożycia większych dawek dla wywołania
oczekiwanego efektu.
5) z powodu picia alkoholu – narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł
przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu przeznaczona na zdobywanie
alkoholu lub jego picie, bądź uwolnienia się od następstw jego działania.
6) uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych
następstw picia (picie alkoholu, mimo że charakter i rozmiary szkód są osobie pijącej
znane lub można oczekiwać, że są znane).
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 5 z13
Rehabilitacja (postępowanie po leczeniu. To działania podtrzymujące zmianę
u osób uzależnionych po zakończeniu leczenia uzależnienia, utrwalające efekty leczenia, uczące
umiejętności służących zdrowieniu oraz pomagające w podejmowaniu i realizacji zadań
wynikających z ról społecznych. Przykładami rehabilitacji są: treningi zapobiegania nawrotom
w uzależnieniu, grupy wsparcia dla ,,absolwentów” leczenia uzależnień, treningi zachowań
konstruktywnych, programy wychodzenia z bezdomności, grupy samopomocowe Anonimowych
Alkoholików, kluby abstynenta, programy aktywizacji zawodowej.
Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA). Są to osoby, które dorastały w domu, gdzie
przynajmniej jedno z rodziców było osobą uzależnioną i w związku z tym osoby, te wykształciły
cechy ułatwiające egzystowanie w takiej rodzinie, lecz wydatnie utrudniające życie poza nią.
2.Skróty
Ankieta PARPA G1 – Roczne sprawozdanie z działalności samorządów gminnych
w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych – zbierane
w ramach „Programu badań statystycznych statystyki publicznej”,
CIS - Centrum Integracji Społecznej w Chełmie,
MKRPA – Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Chełmie,
KGP- Komenda Główna Policji,
NFZ – Narodowy Fundusz Zdrowia,
PARPA – Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
PL- podmiot wykonujący działalność leczniczą,
ORE - Ośrodek Rozwoju Edukacji,
NGO -organizacja pozarządowa,
KMP- Komenda Miejska Policji w Chełmie,
SM- Straż Miejska w Chełmie,
MJOiIK- miejskie jednostki organizacyjne i instytucje kultury,
OIK – Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Chełmie,
IW – Izba Wytrzeźwień w Chełmie,
MPPiRPA- Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
w Chełmie na rok 2014,
S- Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miasta Chełm,
O – Wydział Oświaty Urzędu Miasta Chełm,
KS - Wydział Kultury Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Chełm,
MOPR- Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Chełmie,
LUW – Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie,
PUP – Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie,
IPiN – Instytut Psychiatrii i Neurologii,
SP WSS- Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie,
NZOZ OPDiTZP „RODZINA”- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Profilaktyki,
Diagnozy i Terapii Zdrowia Psychicznego „RODZINA” w Chełmie,
NPPiRPA- Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na
lata 2011-2015,
PR- Prokuratura Rejonowa w Chełmie,
SR- Sąd Rejonowy w Chełmie,
SP WSS – Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie,
OTUA – Oddział Terapii Uzależnienia od Alkoholu,
PTUWA – Poradnia Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu
Ustawa – ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
WRKI – Wczesne rozpoznanie i krótka interwencja
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 6 z13
II.ORGANIZACJA PROGRAMU
1. Adresaci Programu
Problemy związane z nadużywaniem alkoholu dotykają znacznej części społeczeństwa,
dlatego program skierowany jest do wszystkich mieszkańców Chełma, którzy w życiu prywatnym
lub zawodowym spotykają się z nadużywaniem alkoholu oraz jego konsekwencjami, a także do
wszystkich zainteresowanych tą problematyką, w szczególności do:
1) dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem od alkoholu oraz ich rodziców, opiekunów
i nauczycieli.
2) osób dorosłych zagrożonych uzależnieniem od alkoholu (w tym osób pijących w sposób
szkodliwy lub ryzykowny).
3) osób uzależnionych od alkoholu.
4) osób współuzależnionych, Dorosłych Dzieci Alkoholików ( DDA).
5) osób zawodowo zajmujących się problematyką alkoholowa.
6) osób uzależnionych po zakończonym leczeniu odwykowym („trzeźwych alkoholików”).
2. Koordynator Programu i podmiot odpowiedzialny za przygotowanie i realizację
Programu
W imieniu Prezydenta Miasta Chełm za przygotowanie i realizację Miejskiego Programu
Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Chełmie odpowiedzialny jest Wydział
Spraw Społecznych Urzędu Miasta Chełm. Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych w Chełmie na 2014 rok został przedstawiony do konsultacji
i zaopiniowania przez Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Chełmie.
W dniu 27 listopada 2013r. Komisja jednogłośnie przyjęła przedłożony Program.
3. Instytucjonalne zasoby miasta Chełm w zakresie działań dotyczących profilaktyki
i rozwiązywania problemów alkoholowych
Na terenie miasta Chełm funkcjonują instytucje w kompetencjach których znajdują się
zagadnienia z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych tj:
1) MOPR – organizujący przede wszystkim pomoc materialną i pracę socjalną określoną
w ustawie o pomocy społecznej w tym pomoc dla osób i rodzin z problemem alkoholowymi.
2) KMP, SM, PR, SR - zajmujący się egzekwowaniem określonych przepisów prawnych
(mi. in. Kodeks Drogowy, Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi, Kodeks Wykroczeń, Kodeks Karny, Prawo o ruchu drogowym).
3) IW której zadaniem obok zapobiegania destrukcyjnym skutkom zachowań osób
nietrzeźwych jest motywowanie do podjęcia leczenia odwykowego.
4) SP WSS w strukturach którego funkcjonują Oddział Terapii Uzależnienia
i
Współuzależnienia
od
Alkoholu
oraz
Poradnia
Terapii
Uzależnienia
i
Współuzależnienia
od
Alkoholu
zajmujący
się
leczeniem
uzależnienia
i współuzależnienia od alkoholu, realizujący programy psychoterapeutyczne.
5) NZOZ OPDiTZP „RODZINA” realizujący m. in. świadczenia zdrowotne w zakresie terapii
uzależnienia od alkoholu dla dorosłych, uzależnienia od alkoholu dzieci i młodzieży,
uzależnienia od substancji psychoaktywnych.
6) Placówki oświatowe, oświatowo-wychowawcze oraz opiekuńczo-wychowawcze
prowadzące profilaktyczną działalność informacyjno-edukacyjną w zakresie działań
statutowych.
7) OIK zajmujący się udzielaniem pomocy psychologicznej, terapeutycznej, prawnej,
pedagogicznej, dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie posiadający hostel.
8) CIS zajmujący się reintegracją zawodowa i społeczną osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym w tym osób będących uzależnionych od alkoholu.
9) MKRPA inicjująca działania w zakresie zadań własnych gminy określonych
w ustawie, podejmująca czynności zmierzające do orzeczenia o obowiązku poddania się
leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, opiniująca wydawanie zezwoleń na sprzedaż
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 7 z13
napojów alkoholowych oraz dokonująca kontroli przestrzegania zasad i warunków
korzystania z wydanych zezwoleń.
10) Schronisko dla bezdomnych mężczyzn Towarzystwa Pomocy Św. Brata Alberta Koło
w Chełmie, udzielające schronienia bezdomnym mężczyznom w tym mającym problemy
alkoholowe.
11) Lubelskie Centrum Pomocy Bliźniemu MONAR-MARKOT w Chełmie, udzielające
schronienia osobom bezdomnym zarówno mężczyznom jak i kobietom w tym mającym
problemy alkoholowe.
12) NGO organizujące różnego rodzaju oddziaływania rehabilitacyjne po zakończonym
leczeniu, kierowane do osób uzależnionych i członków ich rodzin oraz prowadzące kluby
integracji społecznej.
III. OPIS ZJAWISKA NA PODSTAWIE DIAGNOZY
Diagnoza problemów alkoholowych w mieście Chełm została opracowana na podstawie
badań ogólnopolskich, badań przeprowadzanych na zlecenie Miasta oraz danych organizacji
i instytucji zajmujących się tym obszarem.
Według danych PARPA populacje osób, u których występują różne kategorie problemów
alkoholowych kształtują się następująco: (dane szacunkowe)
W Polsce
38,6 mln
W miastach
100 tys. mieszk.
W miastach
25 tys. mieszk.
W gminach
10 tys. mieszk.
W mieście Chełm
65.310 mieszk.*
ok.2%
populacji
ok.800 tys.
ok .2.000 osób
ok.500 osób
ok. 200 osób
ok.1.310 osób
Dorośli żyjący
ok.4%
w otoczeniu
populacji
alkoholika
(współmałżonkowie,ro
dzice)
ok.1,5 mln
ok.4.000 osób
ok.1.000 osób
ok.400 osób
ok. 2.620 osób
Dzieci wychowujące
się w rodzinach
alkoholików
ok.4%
populacji
ok. 1,5 mln
ok.4.000 osób
ok. 1.000 osób
ok.400 osób
ok.2.620 osób
Osoby pijące
szkodliwie
5-7%
populacji
2 – 2,5 mln
5.000 – 7 000
osób
1.250 -1.750
osób
ok.500-700
osób
ok. 3.265 – 4 571
osób
Ofiary przemocy
domowej w rodzinach
z problemem
alkoholowym
2/3 osób
dorosłych
oraz 2/3
dzieci z tych
rodzin
Razem ok. 2 ok.5.300
mln
osób osób dorosłych
dorosłych
i dzieci
i dzieci
ok.1.330 osób
dorosłych i dzieci
ok. 530 osób
dorosłych
i dzieci
ok.
3.200
osób
dorosłych i dzieci
Liczba osób
uzależnionych od
alkoholu
*Stan na 31.12.2013 – sprawozdanie PARPA G1
Uwzględniając ogólnopolskie procentowe wskaźniki występowania problemów
alkoholowych, w Chełmie różne kategorie tych problemów mogą dotyczyć około 11.000 osób,
co stanowi 16,84% wszystkich mieszkańców. Mieszkańcy ci stanowią populację osób pijących
szkodliwie, uzależnionych, współuzależnionych, dzieci wychowujących się w rodzinach
z problemem alkoholowym oraz ofiar przemocy domowej. Fakt występowania problemów
alkoholowych na terenie miasta Chełm potwierdza „Diagnoza problemów uzależnień od substancji
psychoaktywnych na terenie Miasta Chełm” opracowana w 2012r. na zlecenie Miasta, której wyniki
w tym obszarze zostały opisane w Miejskim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych w Chełmie na rok 2013 i w dalszym ciągu stanowią jedną z podstaw kierunkowych
działań na kolejne lata. Uzupełnieniem są dane dotyczące:
1) osób objętych leczeniem odwykowym.
2) rodzin z problemem alkoholowym objętych wsparciem MOPR.
3) nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego.
4)
osób przyjętych do IW.
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 8 z13
5) złożonych wniosków o przymusowe leczenie odwykowe.
zawarte w poniższych zestawieniach:
Ad.1. Osoby objęte leczeniem odwykowym
Podmiot wykonujący działalność Rok 2011
leczniczą
Rok 2012
Wskaźnik(%)
SP WSS OTUA
96
103
+ 7,3
SP WSS PTUIWA
57
52
- 8,8
NZOZ OPDiTZP „RODZINA”
957
1372
+ 43,36
Ad.2. Rodziny z problemem alkoholowym objęte wsparciem MOPR.
Rok 2011
Rok 2012
Wskaźnik (%)
Liczba rodzin ogółem objętych
wsparciem
2351
2322
- 1,23
Liczba rodzin z problemem
alkoholowym objętych
wsparciem
289
235
- 22,98
Ad.3.Nietrzeźwi uczestnicy ruchu drogowego.
Rok 2011
Rok 2012
Tendencje
Liczba wypadków drogowych w
tym z udziałem nietrzeźwych
uczestników ruchu
31/16
35/1
spadek
Liczba ujawnionych kierujących
pod wpływem alkoholu
257
393
wzrost
Liczba zabójstw w tym
popełnionych przez osoby
znajdujące się w stanie
nietrzeźwości
2/1
7/4
wzrost
Liczba bójek i pobić w tym
popełnionych przez osoby
znajdujące się w stanie
nietrzeźwości
25/8
50/37
wzrost
Liczba kradzieży w tym
popełnionych przez osoby
znajdujące się w stanie
nietrzeźwości
393/12
1075/36
wzrost
67/53
wzrost
Rok 2011
Rok 2012
Wskaźnik(%)
661
644
- 2,57
Liczba przestępstw przeciwko
56/21
funkcjonariuszom publicznym w
tym popełnionych przez osoby
znajdujące się w stanie
nietrzeźwości
Ad.4. Osoby przyjęte do IW
Liczba osób przyjętych do Izby
Wytrzeźwień
Ad.5. Liczba złożonych do MKRPA wniosków o przymusowe leczenie odwykowe
Liczba złożonych wniosków
Rok 2011
Rok 2012
Wskaźnik(%)
94
108
+ 14,89
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 9 z13
IV. CELE I ZADANIA PROGRAMU
1.Cel główny Programu
Celem głównym Programu jest wielokierunkowe wsparcie osób uzależnionych,
współuzależnionych a także zagrożonych uzależnieniem poprzez dostosowanie katalogu zadań do
zdefiniowanych potrzeb w tym obszarze.
2.Cele szczegółowe i zadania Programu
Wykaz celów szczegółowych Programu będących odzwierciedleniem celu głównego oraz
zadania do realizacji w roku 2014 zawarto w załączniku do Programu pn. „ Cele szczegółowe
i zadania Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Chełmie
na rok 2014”.
V. ZADANIA MIEJSKIEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
ALKOHOLOWYCH ORAZ ZASADY JEJ WYNAGRADZANIA
Zgodnie z ustawą wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) powołują gminne komisje
rozwiązywania problemów alkoholowych, których celem jest:
1) inicjowanie działań w zakresie realizacji zadań własnych gminy związanych
z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych (art. 4¹ ust. 1Ustawy.).
2) podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby
uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa
odwykowego (art. 4¹ ust. 3 ustawy), w tym kierowanie na badanie przez biegłego
w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu
lecznictwa odwykowego.
3) opiniowanie wydawania zezwoleń na sprzedaż lub podawanie napojów alkoholowych,
zgodność lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami rady gminy, o których mowa w art. 12
ust.1 i 2 ustawy (limit i lokalizacja punktów, w których sprzedawane i podawane są napoje
alkoholowe).
4) kontrola przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż lub
podawania napojów alkoholowych (na podstawie upoważnienia wystawionego przez
prezydenta miasta, art. 18 ust. 8 ustawy).
Zarządzeniem Nr 115/11 Prezydenta Miasta Chełm z dnia 29 kwietnia 2011 r. została
powołana Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Chełmie oraz został
określony zakres i tryb jej pracy. Komisja składa się z 11 osób i w jej ramach działają
2 zespoły problemowe tj. zespół motywacyjny i zespół profilaktyczny. Każdy członek komisji winien
brać czynny udział w pracach Komisji oraz podnosić swoje kwalifikacje z zakresu profilaktyki
uzależnień poprzez uczestnictwo w kursach, szkoleniach i konferencjach. Koszty podnoszenia
kwalifikacji będą pokrywane ze środków programu. Ze środków programu pokrywane będą: koszty
sądowe, wynagrodzenie biegłych sądowych oraz komisji, opłaty pocztowe, telekomunikacyjne,
koszty zakupu niezbędnych materiałów i wyposażenia.
Przedmiotowa ustawa stanowi również, że zasady wynagradzania członków komisji określa
rada gminy w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Proponuje się, by w roku 2014 utrzymać zasady i kwoty wynagrodzenia Komisji na poziomie lat
poprzednich, uwzględniając poniższe:
1) Przewodniczącemu Komisji przysługuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości 300,00 zł
brutto, przy czym wynagrodzenie to wyklucza otrzymanie wynagrodzenia z innego tytułu.
2) członkowi Komisji za uczestnictwo w posiedzeniu zespołu problemowego przysługuje
wynagrodzenie w wysokości 100,00 zł brutto.
3) członkowi Komisji za udział w posiedzeniu całego składu Komisji przysługuje
wynagrodzenie w wysokości 100,00zł brutto.
4) członkowi Komisji za dokonanie kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 10 z13
z zezwolenia przysługuje wynagrodzenie w wysokości 25,00 zł. brutto, w porze dziennej
i 50,00zł brutto w porze nocnej od jednego punktu kontroli, przy czym wynagrodzenie to
wyklucza otrzymanie wynagrodzenia z tytułu pracy w zespole problemowym. O tytule
wynagrodzenia decyduje członek komisji.
5) posiedzenia zespołu motywacyjnego podejmującego czynności zmierzające do orzeczenia
o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie
lecznictwa odwykowego odbywają się w zależności od złożonych wniosków
o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego.
6) posiedzenia całej Komisji w sprawach związanych z jej pracą odbywają się
w zależności od potrzeb.
7) członkowi Komisji w przypadku delegowania do udziału w szkoleniach, spotkaniach,
konferencjach, itp. poza terenem miasta Chełm przysługuje zwrot kosztów podróży
z zastosowaniem uregulowań rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 29 stycznia 2013r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi
zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu
podróży służbowej (Dz. U. z 2013r. poz.167.), z uwzględnieniem Zarządzenia
Nr 07/13 Prezydenta Miasta Chełm z dnia 26 lutego 2013r. w sprawie wprowadzenia
procedury rozliczania poleceń wyjazdu służbowego oraz korzystania przez pracowników
w podróży służbowej z samochodów nie będących własnością pracodawcy w Urzędzie
Miasta Chełm.
8) podróże służbowe członkom Komisji zlecać będzie Przewodniczący Komisji,
zaś Przewodniczącemu będzie zlecać Zastępca Przewodniczącego. Podróże służbowe
winny być podpisane przez Prezydenta Miasta Chełm lub Sekretarza Miasta.
9) podstawę do wypłaty wynagrodzenia o którym mowa w pkt. 1-4 stanowi podpis złożony
przez członka komisji na listach obecności z poszczególnych posiedzeń komisji
zatwierdzony na zestawieniu zbiorczym posiedzeń przez Przewodniczącego Komisji.
10) wynagrodzenia o których mowa w pkt 1- 4 wypłacane są z „dołu” za dany miesiąc, na
podstawie list płac sporządzonych w oparciu o zestawienie zbiorcze Przewodniczącego
Komisji skierowane do WSS w terminie do 10.go następnego miesiąca na rachunek
bankowy wskazany przez członków komisji.
VI. EFEKTY I SPOSÓB MONITOROWANIA PROGRAMU
1. Zakładane rezultaty
Zakładane rezultaty odnosić się będą do celów szczegółowych zawartych w załączniku do
Programu i przedstawiać będą się następująco:
Ad.1
➢ rozszerzenie oferty pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej o DDA, osoby bezdomne
oraz przebywające w Zakładzie Karnym w Chełmie;
➢ podniesienie standardu placówki leczenia uzależnienia od alkoholu.
Ad.2
➢ dostosowanie form wsparcia w zakresie
i instytucjonalnej do występujących potrzeb.
pomocy
psychologicznej,
prawnej
Ad.3
➢ wykorzystanie różnorodnych form oddziaływań na dzieci i młodzież w zakresie działań
profilaktycznych, informacyjno- edukacyjnych w celu interwencji na różnorodne
zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży;
➢ podniesienie
kompetencji
zawodowych
lekarzy
pierwszego
kontaktu
w stosowaniu metod wczesnego rozpoznania i krótkiej interwencji wobec osób
nadużywających alkoholu.
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 11 z13
Ad.4
➢ dostosowanie zakresu zadań publicznych w obszarze profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych do zgłaszanych w tym zakresie potrzeb przez stowarzyszenia
abstynenckie, instytucje i jednostki organizacyjne.
Ad 5
➢ wzmożenie nadzoru poprzez zwiększenie kontroli w zakresie przestrzegania zasad
i warunków korzystania z posiadanych zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.
Ad.6
➢ umożliwienie osobom zagrożonym wykluczeniem
w zajęciach reintegracyjnych realizowanych przez CIS.
społecznym
uczestniczenia
2. Sposób monitorowania
1. Poszczególne cele szczegółowe będą oceniane za pomocą wskaźników zawartych
w załączniku do Programu pn. „Cele szczegółowe Miejskiego Programu Profilaktyki
i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Chełmie na rok 2014 poprzez porównanie
okresu sprawozdawczego z okresem poprzednim.
2. Materiałami źródłowymi do oceny Programu będą sprawozdania składane przez NGO,
MJOiIK oraz dokumenty wewnętrzne S.
3. Informacja z realizacji Programu sporządzona przez S zostanie przedłożona Radzie
Miasta Chełm w miesiącu marcu 2015r.
VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU I PLAN FINANSOWY
Finansowanie Programu odbywać się będzie w ramach środków finansowych uzyskanych
z opłat za wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Planowane dochody z tego
tytułu na 2014r. to kwota 1.100. 000,00 zł.
Plan podziału środków przeznaczonych na realizację Programu
Lp.
Zadania
Planowane środki
1.
Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej
i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu.
2.
Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe
pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony
przed przemocą w rodzinie.
8.000,00
3
Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej
i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów
alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii,
w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie
pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na dożywiania
dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach
opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych.
404.000,00*
4
Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób
fizycznych służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych
180.000,00
5
Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów
określonych w art. 13¹ i 15 ustawy o wychowaniu w trzeźwości
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
108.000,00
6.000,00
strona 12 z13
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz występowanie przed
sądem w charakterze oskarżyciela publicznego.
6
Wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie
i finansowanie centrów integracji społecznej
200.000,00
7
Wydatki związane z funkcjonowaniem MKRPA w Chełmie
(opłaty sądowe, pocztowe, telekomunikacyjne, materiały
biurowe, doposażenie, związane z wydaniem opinii przez
biegłych sądowych, wynagrodzenie i inne niezbędne do
realizacji programu).
94.000,00
RAZEM
1.000.000,00
Z dochodów uzyskanych z opłat za wydanie zezwolenia na sprzedaż alkoholu
przeznaczona została kwota 100.000,00 zł na realizację Miejskiego Programu
Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2014 - 2016*
*
Wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację przedmiotowego zadania może ulec zmianie z uwagi na konieczność
zwiększenia środków finansowych na realizację Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2014-2016.
Przewodniczący Rady
/-/Zygmunt Gardziński
Załącznik do uchwały Nr XXXVI/419/13 Rady Miasta Chełm z dnia 12 grudnia 2013r.
strona 13 z13